HORLAMA VE TIKAYICI UYKU APNESĠ HASTALIĞI Prof. Dr. Ali Vefa YÜCETÜRK Celal Bayar Ün. Tıp Fak. KBB AD Öğretim Üyesi
TANIM Horlama ve buna eşlik eden solunum düzensizlikleri ile karakterize klinik tablolardır.
TANIM Tıkayıcı uyku apnesi (TUA), erişkin populasyonun % 1-4 ünü etkileyen; Basit uykusuzluktan, çok ciddi kalp-damar hastalıklarına kadar değişik belirtiler gösteren bir durumdur. Uyku hastalıkları spektrumu içinde en sık görülen patolojidir. Kadınların % 2 si ve erkeklerin % 4 ünde mevcut olduğu ortaya konmuştur.
Tarihçe İlk kez 1836 da Charles Dickens yazılarında (The Pickwick papers), obstrüktif uyku apnesi sendromunun klasik hasta tablosunu, şişman ve aşırı uykulu bir tip olarak tanımlamıştır.
Risk faktörleri Erkek cinsiyet, Obesite, Yaşlılık, Baş-yüz anomalileri, Ailesel yatkınlık, Alkol ve sigara.
Yapısal darlık bölgeleri
Yapısal darlık bölgeleri Üst farengeal bölge (Burun ve geniz): Burun orta bölmesinde tıkayıcı eğrilik Burun içindeki konkaların büyümesi Burunda polip Geniz eti
Yapısal darlık bölgeleri Üst-alt farengeal bölge (damak, yutak, dil): Büyük, şiş yumuşak damak Yumuşak damağın uzaması Geniş arka yutak mukozası Büyük bademcikler Büyük dil veya dil kökü Dilin geride yerleşmesi
Yapısal darlık bölgeleri Alt farengeal bölge (alt yutak ve gırtlak bölgesi) Gırtlak girişi ve dil kökü çevresindeki tıkayıcı bozukluklar
Belirtiler Gündüz uykululuk hali Gece uyku bölünmesi Dinlenememiş, hatta yorgun olarak uyanma Gün içi uyuklama hali sebebiyle artmış trafik kazası riski Sabah baş ağrısı
Belirtiler Unutkanlık, hafıza kusurları, dikkat azlığı, konsantrasyon bozukluğu Anksiyete (iç sıkıntısı), gerginlik, depresyon Sosyal hayatın bozulması (aile veya eş ile geçimsizlik, misafirliğe gitmekten çekinme) Cinsel fonksiyon bozukluğu, isteksizlik Sürekli kilo alımı (kısır döngü)
Gece belirtileri Horlama Sabah ağız-boğaz kuruluğu, acı tat Gece sık idrara çıkma Terleme (özellikle göğüs ve ensede) Gastro-özofajeal reflü Uykuda aşırı hareketlilik Uykuda sayıklama, kabus görme, idrar kaçırma Nefes kesilmesi (apne): Bir saatlik uykuda 5 ten fazla 10 saniyelik veya daha uzun süreli.
Diğer klinik yansımaları Hipertansiyon Kalp yetmezliği Kalp krizi Felç Yetişkin tip hipertansiyonluların 1/3 ü apne hastası, Apneli hastaların 1/3 ü de hipertansiyon hastasıdır.
Teşhis Kulak Burun Boğaz muayenesi Endoskopik muayene Polisomnografi Videofloroskopi Bilgisayarlı Tomografi MR
Evreleme
Endoskopik muayene
Radyolojik tetkikler
Tedavi Her hastaya her tedavi uygulanamaz. Tıkanıklığın yeri ve derecesi önemlidir. Risk faktörlerin ortadan kaldırılması TUA nin yol açtığı hastalıkların ortadan kaldırılması Cerrahi dışındaki tedaviler Cerrahi tedaviler
Tedavi: RĠSK FAKTÖRLERĠNĠN AZALTILMASI Obezitenin önlenmesi veya kilo verdirilmesi Sedatif ve alkol kullanımının sınırlandırılması Sigara kullanımının sonlandırılması Uyuma pozisyonu (yan yatması veya baş yüksekte olacak şekilde uyuması) Alkol alımının engellenmesi veya kısıtlanması
Tedavi: RĠSK FAKTÖRLERĠNĠN AZALTILMASI Burun tıkanıklığı varsa giderilmesi
Tedavi TUA ile birlikte olabilecek hastalıkların tedavisi Ağız, diş ve dil aparatları Nazal-CPAP (Continious Positive Airway Pressure)(Burundan sürekli basınçlı hava uygulaması) Cerrahi tedavi Radyofrekans uygulaması
Tedavi TUA ile birlikte olabilecek hastalıkların tedavisi Kalp ve damar, nörolojik ve akciğer hastalıkları primer uyku apnesi nedeni olabileceği gibi apnenin şiddetini de arttırabilirler. Şişmanlık ile birlikte görülen şeker hastalığı ve hipertansiyon öncelikle tedavi edilmelidir. Varsa, hormonal bozukluklar da tedavi edilmelidir.
Tedavi Ağız, diş ve dil aparatları Alt çeneyi öne alarak, yutak hacminin genişletilmesini sağlayan aparatlar, dilin uyku esnasında ağız dışına doğru pasif olarak hareket etmesini sağlayan aparatlar ve yumuşak damağın desteklenmesini sağlayan aparatlardır. Nazal apereyler, 1905 yılından beri çeşitli araştırmacılar tarafından burun tıkanıklığını gidermeye yönelik olarak kullanılmaktadır
Tedavi Nazal-CPAP (Continious Positive Airway Pressure)(Burundan sürekli basınçlı hava uygulaması) Tıkanan hava yolu, gece boyunca basınçlı hava gönderilerek açık tutulur ve bu hava sütunundan hasta soluk alabilir. Herkes tarafından tolere edilememektedir.
Tedavi Cerrahi tedavi Burun tıkanıklığına yönelik cerrahiler Damak ve/veya bademciklere yönelik ameliyatlar (Uvulo-palato-faringo-plasti) Dil köküne yönelik ameliyatlar Alt çeneye ve boyna yönelik ameliyatlar Bunlar klasik cerrahi veya lazer ile gerçekleştirilebilir.
Tedavi Radyofrekans uygulamaları Radyofrekans, enerjisi ile hedef dokuda ısı oluşturarak hacim küçülmesi sağlayan bir yöntemdir. Tek seansla bitebildiği gibi, bazen birkaç seans uygulanması da gerekebilir. Topikal ve lokal anestezi ile ayaktan yapılan bir işlem olması, hastanın işgücü kaybının ve işlem sonrası ağrı çok az olması avantajlarıdır. Sonuç alınması için yaklaşık 3-8 hafta gerekir. Dil kökünü de içeren, ağız içi birkaç noktaya uygulanımı hastayı cerrahi girişimden kurtaran bir sonuçtur
Teşrifiniz ve sabrınız için teşekkürler.