V tam nler (Konu Anlatımı) V tam nler n görevler nelerd r? V tam nler n özell kler nelerd r? V tam nler n çeş tler ve görevler nelerd r? Suda çözünen v tam nler nelerd r? Yağda çözünen v tam nler nelerd r? Soruların yanıtı ve v tam nler hakkında daha fazlası yazımız çer s nde yer almaktadır. Canlıların yaşamına devam edeb lmes ç n sadece karbonh drat, yağ ve prote n almaları yeterl değ ld r.bunları kullanab lmes ve bazı özel fonks yonlar ç n az m ktarda yardımcı maddelere de ht yaç duyar. Bu maddeler n b r kısmı v tam nlerd r. http://www.yenibiyoloji.com/?p=2710&preview=true 1/7
V tam nler n Görevler ve Özell kler V tam nler, düzenley c maddelerd r ve b leş k enz mler n koenz m bölümünü oluşturur. V tam nler dışarıdan bes nlerle alınır. Sadece b tk ler ht yaç duydukları tüm v tam nler sentezleyeb l r. V tam nler enerj vermez ve hücrelerde yapı b r m olarak kullanılmaz. Hücre zarından geçeb lecek büyüklükte olduklarından s nd r lmeden kan dolaşımına katılır. Beslenme le yeter kadar alınmazsa öncel kle kandak v tam n m ktarı azalır. Yeters z beslenme devam ederse hücredek v tam n düzey düşerek lg l metabol k reaks yon bozulur. V tam nler suda çözünen ve yağda çözünen olmak üzere k ye ayrılır. Suda çözünen v tam nler (B ve C) vücutta depo ed lmed ğ nden günlük olarak alınır ve fazlası drarla atılır. Yağda çözünen v tam nler (A, D, E ve K) vücutta depo ed leb l r ve dokularda aşırı b r k m toks k etk yapar. Bu durumda v tam n zeh rlenmes (h perv tam noz) meydana gel r. Suda çözünen v tam nler n eks kl ğ nde hastalık etken yağda çözünene göre daha önce çıkar. V tam nler suda çözünen v tam nler ve yağda çözünen v tam nler olmak üzere k ye ayrılmaktadır. VİTAMİN ÇEŞİTLERİ VE GÖREVLERİ http://www.yenibiyoloji.com/?p=2710&preview=true 2/7
Suda Çözünen V tam nler http://www.yenibiyoloji.com/?p=2710&preview=true 3/7
B V tam n Genell kle et, süt, yumurta, karac ğer, yeş l sebzeler, kuru yem ş, tahıllar ve meyvelerde bulunur. Bazı b leş k enz mler n yapısında koenz m olarak ş yapar. Bazı B v tam nler nsanın kalın bağırsağında yaşayan bakter ler tarafından üret leb l r. B grubu v tam n eks kl ğ nde yorgunluk, kaslarda kramp, anem, tırnaklarda kırılma, saç dökülmes, s n rsel bozukluk, z h n bulanıklığı ve erken bunama görüleb l r. C V tam n Genell kle taze sebze ve meyvelerde bulunur. Hava le temas ett ğ nde ya da sıcaklığın etk s yle çabuk bozulur. Kabuğu soyulan; elma, armut, patates g b bes nler n kararması C v tam n n n varlığını göster r. Ant oks dan (kanser önley c ) şlevler vardır. Bağışıklık s stem n n güçlenmes nde ve d ş sağlığının korunmasında etk l d r. C v tam n eks kl ğ d ş et kanaması, hâls zl k, eklemlerde ağrı ve yaraların geç y leşmes şekl nde kend n gösteren skorbüt hastalığına sebep olab l r. Kan hücreler n n yapımı ç n gerekl olan dem r ve fol k as d n kana geçmes n kolaylaştırıp kansızlığı önlemede etk l d r. Yağda Çözünen V tam nler http://www.yenibiyoloji.com/?p=2710&preview=true 4/7
A V tam n Et, karac ğer, balık, süt, yumurta ve tereyağı g b hayvansal gıdalarda; koyu yeş l ve turuncu renkl sebzelerde bolca bulunur. Bes nlerle prov tam n A şekl nde alınıp nce bağırsak ve karac ğerde A v tam n ne dönüşür. Eks kl ğ nde der de kerat n m ktarı artar ve pul pul dökülmeler görülür. Bağışıklığın güçlenmes ne etk eder. Kızamık hastalığında A v tam n n n öner lmes n n neden budur. Uzun sürel A v tam n eks kl ğ nde gece körlüğü oluşab l r. Hücre farklılaşmasındak rolünden dolayı A v tam n, sperm oluşumu ve embr yonun gel ş m ç n gerekl d r. D V tam n http://www.yenibiyoloji.com/?p=2710&preview=true 5/7
Et, karac ğer, balık, süt, yumurta ve tereyağı g b bes nlerde bulunur. Bes nlerle prov tam n D şekl nde alınıp güneş ışığının etk s yle der de D v tam n ne dönüşür. D v tam n sıcaklığa dayanıklıdır, fakat hava le temas ett ğ nde ve ışığın etk s yle yapısı bozulab l r. D v tam n eks kl ğ nde bes nlerle alınan kals yum ve fosfor m neraller, nce bağırsaktan yeter nce em lemez. Bunun sonucunda çocuklarda raş t zm, yet şk nlerde osteomalaz hastalıkları oluşur. Her k hastalıkta da kem k m neral yoğunluğunda bozulma ve kem klerde yumuşama söz konusudur. Uzun sürel eks kl ğ nde kılcal damarlarda çatlama ve d ş et çek lmes görüleb l r. Çocuklarda tedav gec k rse uzun kem klerde şek l bozuklukları ortaya çıkar. D v tam n n n vücuda normalden fazla alınması eklemler n ve yumuşak dokuların k reçlenmes ne neden olur. E V tam n Genell kle tahıllarda, yumurta sarısında, kuru yem şlerde, yeş l yapraklı b tk lerde ve b tk sel yağlarda bulunur. Ant oks dan (kanser önley c ) özell k göster r. Hücre metabol zması sonucu oluşan ve zeh r etk s gösteren h drojen peroks d n (H2O2) parçalanmasında etk l d r. E v tam n eks kl ğ erkeklerde sperm üret m n n azalmasına, kadınlarda rah m fonks yonlarının bozulmasına, kasların zayıflamasına, alyuvarların parçalanmasına ve hücrelerde zar yapısının bozulmasına neden olur. K V tam n Genell kle karac ğer ve yeş l sebzelerde bulunur. İnsanın kalın bağırsağında yaşayan bakter ler tarafından üret l r. Oks jenl solunumda ve kanın pıhtılaşmasında görev alan bazı enz mler n kofaktörü olarak ş yapar. K v tam n eks kl ğ nde kanın damar dışında pıhtılaşma süres uzar. http://www.yenibiyoloji.com/?p=2710&preview=true 6/7
KAYNAK: M ll Eğ t m K tabı http://www.yenibiyoloji.com/?p=2710&preview=true 7/7