Yrd. Doç. Dr. Seçgin SÖYÜNCÜ Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı

Giriş ve tanımlar Analjezi ve sedasyonun amaçları Analjezi ve sedasyon gerektiren durumlar Önemli noktalar Kullanılan ilaçlar Analjezi ve sedasyon kombinasyonu 2

Vücudun belirli bölgelerinden ortaya çıkarak farkına varılan ve sıklıkla dokuların zedelenmesi sonucu oluşan hoşa gitmeyen bir duygudur 4

Analjezi: Ağrının algılanmasının hafifletilmesi Anksiyetenin Hafifletilmesi: Korku ve endişenin azaltılması Disosiasyon Amnezi, analjezi, sedasyon ve kas tonusunun korunduğu durum 6

Bilinçli ve Yüzeyel Sedasyon: Değişmeyen vitalbulgu Spontan solunum Uyanıklılığın azaltılması Derin Sedasyon: Uyanıklılığın baskılanması Koruyucu reflekslerin tam ya da tama yakın kaybı Genel Anestezi: Kas gevşemesi ve bilincin tam kaybı 7

Anksiyete, korku ve huzursuzluğu gidermek Ağrı eşiğini artırmak Pozisyondan rahatsızlığı azaltmak Amnezi oluşturmak Haraketsiz kalmasını sağlamak Gerektiğinde koopere olabilmek Otonom sinir sisteminin aktivasyonuna bağlı hemodinamik değişiklikleri minimalize etmek 8

Akut ağrılı durumlar Renal kolik, Başağrısı, Travma, Akut inflamatuar olaylar Ortopedik girişimler Kırık, çıkık redüksiyonu Bazı pansumanlar Yanık, Abse drenajı, Yabancı cisim çıkartılması Endotrakeal entübasyon Toraks tüpü takılması Torasentez 9

Kardiyoversiyon Perikardiyosentez Periton diyaliz kateteri takılması Diagnostik periton lavajı Santral katetertakılması Sütür atılması, alınması BT, MR, LP, EEG... 10

Hemodinamik ve solunumsal bozukluk Hastanın tedaviyi kabul etmemesi Hekimin havayolu yönetimi, ileri kardiyak yaşam desteği bilgisinin yetersiz olması ve ilaçları tanımaması 11

Hastanın monitorizasyonu için gerekli malzemelerin olmaması Kullanılacak olan ilaçlara karşı alerji 12

1. Hastanın değerlendirilmesi SAMPLE 2. Girişim öncesi hazırlık 3. Monitorizasyon İnteraktif Mekanik 13

Sedasyon ve analjezi formu Mekanik KB, nabız, pulse oksimetre, ETCO 2 İnteraktif Geliş vitalleri, bilinç durumu Ağrı skalası 0 10 14

Oksijen ve maskesi Steteskop Pulse oksimetre Kardiyak monitor Kan basıncı, EKG monitorizasyonu Aspiratör Orotrakeal tüp ve laringoskop Ambu Defibrillatör 15

4. Kayıt 5. Yardımcı personel 6. Hekimin eğitimi 7. Acil malzemeler 8. Oksijen desteği 9. Birden fazla ilacın kullanımı 10. Yöntem, dozlar ve titrasyon 16

Ağrılıdır Serum düzeyinde değişiklikler olur Titrasyonu zordur Etki geç ortaya çıkar 17

Ramsey Sedasyon Skalası Addenbrooke Sedasyon skalası 18

1. Anksiyete mevcut, ajite, huzursuz; 2. Koopere, oriente, sakin; 3. Uyuyor, sözlü iletişime cevaplı; 4. Uyuyor, yüksek sesli uyarana veya glabellar uyarıya ılımlı yanıt alınıyor; 5. Uyuyor, yüksek sesli uyarana veya glabellar uyarıya yavaş yanıt alınıyor; 6. Uyuyor, ağrılı uyarana yanıt alınamıyor. 22

11. Damar yolu 12. Geri döndürücü ajanlar 13. Derlenme döneminde bakım Taburcu: yürüyor, konuşuyor, içiyor 14. Özel durumlar 23

Preperat adı: Morfin HCl amp 10 mg/ml Etki: Analjezik, anksiyolitik, sınırlı amnezi Dozu: 0.1 0.15 mg/kg iv Etkinin başlangıcı: 5 15 dk Etki süresi: 3 4 saat Yan etkiler: Solunum depresyonu, hipotansiyon, histamin salınımı, bulantı, kusma, konstipasyon, idrar retansiyonu, bilier spazm 25

Preperat adı: Dolantin veya Aldolan amp 100 mg/2ml Etki: Analjezik, anksiyolitik, sınırlı amnezi Dozu: 0.75 1.0 mg/kg iv Etkinin başlangıcı: 10 20 dk Etki süresi: 2 3 saat Yan etkiler: Solunum depresyonu, SSS stimülasyonu 26

Preperat adı: Fentanyl amp 50 µg/ml Etki: Analjezik, anksiyolitik, sedasyon Dozu: 0.5 1.0 µg/kg iv Etkinin başlangıcı: 1 2 dk Etki süresi: 1 2 saat Yan etkiler: Solunum depresyonu, toraks rigiditesi 27

Naloksan Preperat adı: Naloxone HCl amp 0.4 mg/ml Morfin, Meperidine, Fentanil Dozu: 0.1 0.8 mg iv Sedasyon ve solunum depresyonu hemen geri döner 28

Preperat adı: Ketalar flak 50 mg/ml Etki: Disosiyatif analjezi, sedasyon, amnezi Dozu: 0.5 1.0 mg/kg iv; 2 4 mg/kg im Etkinin başlangıcı: 1 2 dk Etki süresi: 30 60 dk Yan etkiler: Halüsinasyon, katekolamin salınımı, kafa içi basınç artışı, laringospazm, hava yolu sekresyon artışı 29

1960 larda ABD de... Türkiye de ticari formu 50mg/mL flakon Fensiklidin türevi... Suda çözünür... Yağda da iyi çözünür... NMDA antagonist... KC de metabolize... IM,IV uygulama, ağrısız.. 30

Analjezi... Minimum Hafif sedasyon... Antegrad amnezi... Yoğun sedasyon... Disosiatif anestezi... Maksimum 31

Diğer anesteziklerden farklı... Genel anestezinin planlarına uymaz.. Anestezist olmayan hekimlerce güvenle... Sahada (savaş ve afet) güvenli... Çocuklarda kullanımı yaygın... Doz aralığı geniş... 32

Acil serviste önerilen optimum dozlar: 0.5 2 mg/kg IV 4 12 mg/kg IM Ek antikolinerjik erişkinde gerekmez. Etki Başlama Etki Süresi IV 30-60 sn 10-15 dk IM 3-4 dk 30-90 dk 33

Aktif pulmoner enfeksiyon Şiddetli kafa travması KAH, KKY, kontrolsüz HT, anevrizma MSS kitle, hidrosefali, KİBAS Bilinç değişikliği ve fokal nörolojik defisit Glokom, akut glob hasarı 34

Hipertiroidi Psikoz Porfiri Hamilelik ve emzirme 3 ay altındaki çocuklar Posterior farenks girişimleri 35

Bulantı ve kusma Nistagmus Hafif myoklonik seğirmeler Halüsinasyon, kabus ve rüyalar Sempatomimetik etkiler; Hipertansiyon Taşikardi Ritim bozuklukları 36

Tek ajanla GSA uygulayabilme... Komplikasyon riski relatif az... Kısa etki başlangıcı... Kısa sürede derlenme... Titre etmek gerekmez... Damaryolu gereksinimi yok... Aşırı monitörizasyon ihtiyacı yok... Bronkodilatasyon etkisi var.. Astım hastalarında! 37

Halisünasyon ve kabus... Yaşlı, debil, altta kardiyopulmoner hastalık olanlarda sınırlı... < 3 ay sınırlı... Kontrendikasyonlarınınfazlalığı.. 38

Etki: Sedatif Analjezik Dozu: %50:%50 N2O:O2 karışımı inhalasyonu Etkinin başlangıcı: 1 2 dk Etki süresi: Dakikalar Yan etkiler: Kulak ağrısı, hava ile dolu boşlukların distansiyonu 39

Preperat adı: Dormicum amp 5 mg/5ml, 15 mg/3 ml, 50 mg/10 ml Etki: Sedasyon, Amnezi, Anksiyoliz, İskelet kası gevşemesi Dozu: 0.03 0.07 mg/kg iv IM, IN, SL, PO, PR kullanılabilir Etkinin başlangıcı: 2 dk Etki süresi: 60 90 dk Yan etkiler: Solunum depresyonu, apne, hipotansiyon 40

Preperat adı: Diazem amp 10 mg/2ml, Etki: Sedasyon, Amnezi, Anksiyoliz, İskelet kası gevşemesi Dozu: 0.1 0.4 mg/kg iv PO, PR kullanılabilir Etkinin başlangıcı: 2 5 dk Etki süresi: 1 2 saat Yan etkiler: Solunum depresyonu, apne, hipotansiyon 41

Flumazenil Preparat adı: Anexate amp0.5mg/5ml Midazolam, Diazepam Dozu: 0.5 1.0 mg iv 42

Preperat adı: Pentothal Sodium flak 0.5 1 g Etki: Sedatif hipnotik, az miktarda analjezi Dozu: 1 2 mg/kg iv Etkinin başlangıcı: 30 60 sn Etki süresi: 5 10 dk Yan etkiler: Solunum depresyonu, laringospazm, hipotansiyon 43

Preperat adı: Diprivan %1 amp, flak 10 mg/ml Etki: Sedatif hipnotik Dozu: 0.5 2.0 mg/kg iv Etkinin başlangıcı: 30 sn Etki süresi: 10 15 dk Yan etkiler: Hipotansiyon, solunum depresyonu, apne, tromboz, flebit 44

Preperat adı: Hypnomidate amp 10 ml, 2 mg/ml Etki: Sedatif hipnotik Dozu: 0.1 0.3 mg/kg iv Etkinin başlangıcı: 1 dk Etki süresi: 5 10 dk Yan etkiler: Geçici solunum depresyonu, miyoklonik kasılmalar 45

Sedatif, hipnotiktir; analjezik etkisi yok Doz: 25 50 mg/kg PO ve Rektal Etkinin başlangıcı: 30 60 dk. Etki süresi: 4 8 saat Yan etkiler: Solunum yetmezliği, hipotansiyon paradoksal ajitasyon, koma; ölüm bildirilmiş AS de kullanımı kısıtlı, sürekli olarak etkili değil 46

Midazolam + Fentanil Midazolam + Morfin veya Meperidine Midazolam + Ketamin Propofol + Fentanil Tiopental + Fentanil Etomidate + Fentanil 47

Ne istiyorum? sadece analjezi? analjezi ve sedasyon? sadece sedasyon? Farmakolojik olmayan yöntemleri deneyebilir miyim? Çocuk farmakolojik tedavi için uygun mu? Riskler yarardan daha ağır mı? Bu durum için hangi ilaçlar daha uygun? Hastayı nasıl monitörize edeceğim? Taburculuk önerileri neler? 48