Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 80 Soruda 64 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Eğitim Bilimleri PROGRAM GELİŞTİRME Sınıf Yönetimi Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Konu Anlatımı Pratik Bilgiler Sınavlara En Yakın Özgün Sorular ve Açıklamaları Çıkmış Sorular ve Açıklamaları
Komisyon KPSS PROGRAM GELİŞTİRME SINIF YÖNETİMİ ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI ISBN 9786053188537 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 21. Baskı: 2017, Ankara YayınProje: Ümit Dilaver DizgiGrafik Tasarım: Gülnur Öcalan Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA (0312 394 55 91) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 26687 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www. pegem.net Eileti: pegem@pegem.net
SUNU Değerli Öğretmen Adayları; Elinizdeki kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan Program Geliştirme, Sınıf Yönetimi ve Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı kapsamındaki yaklaşık 14 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup; Program Geliştirme: Eğitim İle İlgili Temel Kavramlar, Türk Eğitim Sistemi, Eğitimde Program Kavramı ve Program Türleri, Program Geliştirme ve Program Geliştirmenin Kuramsal Temelleri, Program Geliştirme Yaklaşım, Model ve Tasarımları, Program Tasarısının Hazırlanması, Programın Denenmesi Değerlendirilmesi Programa Süreklilik Kazandırılması, Program Geliştirmede Yeni Anlayışlar ve Yönelimler ve Eğitim Öğretimde Planlama bölümlerinden oluşmaktadır. Sınıf Yönetimi: Sınıf Yönetiminin Boyutları Sınıfın Fiziksel Düzenlemesi, Sınıfın Yapısal Özellikleri Sınıf Yönetimi Modelleri, Disiplin Yaklaşımları ve Disiplin Modelleri Sınıf İçi İletişim, Öğretmen ve Öğrenci Tipleri Sınıf Yönetiminde Davranış Yönetimi bölümlerinden oluşmaktadır. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı: Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Araç Gereçlerin Eğitimdeki Yeri Materyal Tasarımı ve Öğretim Modelleri Öğretim Materyallerini Değerlendirme bölümlerinden oluşmaktadır. Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somutlaştırılmasına ve tablolarla akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir.
Her ünitenin sonunda; çözümlü test, cevaplı test ve çıkmış sorulara; yer verilmiştir. Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanlarına ve öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz. Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS de ve meslek hayatınızda başarılar. Komisyon
İÇİNDEKİLER PROGRAM GELİŞTİRME 1. BÖLÜM Eğitimle İlgili Temel Kavramlar 3. BÖLÜM Eğitimde Program Kavramı ve Program Türleri EĞİTİM... 4 Eğitim Türleri...5 EĞİTİMKÜLTÜR İLİŞKİSİ... 8 BİR SİSTEM OLARAK EĞİTİM... 9 EĞİTİMİN İŞLEVLERİ... 11 ÇÖZÜMLÜ TEST...12 ÇÖZÜMLER...14 CEVAPLI TEST...15 ÇIKMIŞ SORULAR...18 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ...19 PROGRAM... 40 POSNER IN PROGRAM TANIMLAMALARI... 40 EĞİTİM PROGRAMI ÖGELERİ... 44 İYİ BİR EĞİTİM PROGRAMININ ÖZELLİKLERİ... 45 ÇÖZÜMLÜ TEST... 48 ÇÖZÜMLER... 51 CEVAPLI TEST... 53 ÇIKMIŞ SORULAR... 56 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 58 2. BÖLÜM Türk Eğitim Sistemi TÜRK MİLLÎ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL YAPISI...24 TALİM VE TERBİYE KURULUNUN GÖREVLERİ... 24 MİLLÎ EĞİTİM ŞÛRALARI...24 TEVHİDİ TEDRİSAT KANUNU (ÖĞRETİM BİRLİĞİ YASASI)...25 1739 SAYILI TÜRK MİLLÎ EĞİTİM TEMEL KANUNU...25 ÇÖZÜMLÜ TEST...27 ÇÖZÜMLER...30 CEVAPLI TEST...32 ÇIKMIŞ SORULAR...35 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ...36 4. BÖLÜM Program Geliştirme ve Program Geliştirmenin Kuramsal Temelleri PROGRAM GELİŞTİRME... 64 PROGRAM GELİŞTİRMENİN TEMEL ÖZELLİKLERİ... 64 PROGRAM GELİŞTİRMENİN KURAMSAL TEMELLERİ... 65 ÇÖZÜMLÜ TEST... 75 ÇÖZÜMLER... 78 CEVAPLI TEST... 80 ÇIKMIŞ SORULAR... 83 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 85
vi 5. BÖLÜM Program Geliştirme Yaklaşım, Model ve Tasarımları PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ... 90 PROGRAM TASARLAMA YAKLAŞIMLARI... 93 ÇÖZÜMLÜ TEST... 101 ÇÖZÜMLER... 104 CEVAPLI TEST... 106 ÇIKMIŞ SORULAR... 108 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 109 6. BÖLÜM Program Tasarısının Hazırlanması PROGRAM GELİŞTİRME ÇALIŞMA GRUPLARININ OLUŞTURULMASI... 114 PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİNİN PLANLANMASI... 114 PROGRAM TASARISININ HAZIRLANMASI... 117 EĞİTİM İHTİYAÇLARININ SAPTANMASI... 117 PROGRAM HEDEFLERİNİN (KAZANIMLARININ) YAZILMASI... 124 İÇERİĞİN (KAPSAMIN) SEÇİMİ VE DÜZENLENMESİ... 136 EĞİTİM DURUMLARININ (ÖĞRENMEÖĞRETME YAŞANTILARININ) DÜZENLENMESİ... 145 ÇÖZÜMLÜ TEST... 149 ÇÖZÜMLER... 154 CEVAPLI TEST 1... 157 CEVAPLI TEST 2... 160 ÇIKMIŞ SORULAR... 163 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 169 7. BÖLÜM Programın Denenmesi Değerlendirilmesi Programa Süreklilik Kazandırılması PROGRAMIN DENENMESİ (UYGULANMASI).. 176 PROGRAMIN DEĞERLENDİRİLMESİ... 177 PROGRAMLARA SÜREKLİLİK KAZANDIRILMASI... 182 ÇÖZÜMLÜ TEST... 184 ÇÖZÜMLER... 187 CEVAPLI TEST... 189 ÇIKMIŞ SORULAR... 191 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 192 8. BÖLÜM Program Geliştirmede Yeni Anlayışlar ve Yönelimler PROGRAM GELİŞTİRMEDE YENİ ANLAYIŞLAR VE YÖNELİMLER... 196 2005 YILINDA YENİLENEN PROGRAMLARIN ÖZELLİKLERİ... 196 ÇÖZÜMLÜ TEST... 200 ÇÖZÜMLER... 202 CEVAPLI TEST... 203 ÇIKMIŞ SORULAR... 205 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 206 9. BÖLÜM Eğitim Öğretimde Planlama EĞİTİM ÖĞRETİMDE PLANLAMA... 210 ÇÖZÜMLÜ TEST... 212 ÇÖZÜMLER... 214 CEVAPLI TEST... 216 ÇIKMIŞ SORULAR... 218 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 220 KAYNAKÇA... 221
vii SINIF YÖNETİMİ SINIF YÖNETİMİNİN AMAÇLARI... 228 SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER.. 228 1. Sınıf Dışı Faktörler... 228 2. Sınıf İçi Faktörler... 228 SINIF YÖNETİMİNİN BOYUTLARI... 228 1. Plan ve Program Boyutu... 228 2. Fiziksel Boyut... 229 3. Davranış Boyutu... 231 4. İlişki ve İletişim Boyutu... 231 5. Zaman Boyutu... 231 SINIF YÖNETİMİNİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ... 232 SINIF YÖNETİCİSİ OLARAK ÖĞRETMEN ÖZELLİKLERİ... 233 DİSİPLİN YAKLAŞIMLARI... 239 DİSİPLİN MODELLERİ... 239 ÇÖZÜMLÜ TEST 1... 240 ÇÖZÜMLÜ TEST 1 ÇÖZÜMLERİ... 243 ÇÖZÜMLÜ TEST 2... 245 ÇÖZÜMLÜ TEST 2 ÇÖZÜMLERİ... 249 CEVAPLI TEST... 251 ÇIKMIŞ SORULAR... 253 ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ... 257 KAYNAKÇA... 260 1. Kişisel Özellikler... 233 2. Mesleki Özellikler... 233 SINIF İÇİ İLETİŞİMİ OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEYEN ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARI... 233 İSTENDİK YÖNDEKİ ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARININ YÖNETİLMESİ... 234 İSTENMEYEN ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARINI ORTAYA ÇIKMADAN ÖNLEME UYGULAMALARI...234 SINIF KURALLARININ OLUŞTURULMASI VE ÖĞRETİLMESİ... 235 1. Sınıf Kurallarının Oluşturulması... 235 2. Sınıf Kurallarının Öğretilmesi... 235 ÖĞRENCİLERİN SERGİLEDİKLERİ İSTENMEYEN DAVRANIŞLARA MÜDAHALE YOLLARI... 235 GÜDÜLEME KURAMLARI... 236 1. Davranışçı... 236 2. Bilişsel... 236 3. Sosyal... 236 4. İnsancıl... 236 SINIF YÖNETİMİ MODELLERİ... 237 ÖĞRENCİ TİPLERİ ve ÖZELLİKLERİ... 237 ÖĞRETMEN TİPLERİ... 238 ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARI... 238
viii ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI TEMEL KAVRAMLAR, HEDEFLERİN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI, YAŞANTI KONİSİ... 266 Temel Kavramlar... 266 Hedeflerin Aşamalı Sınıflandırılması... 266 Yaşantı Konisi... 266 ÖĞRETİM ARAÇGEREÇLERİNİN SINIFLANDIRILMASI... 268 ÖĞRETİM ARAÇLARININ SEÇİMİNİ ve HAZIRLANMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER... 269 ÖĞRETİM MATERYALİNDE BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER... 269 MATERYAL TASARLAMA SÜRECİNDEKİ İŞLEM BASAMAKLARI... 269 MATERYAL TASARIM İLKELERİ ve ÖZELLİKLERİ... 270 Bütünlük... 270 Denge... 270 Vurgu... 270 Hizalama... 270 Yakınlık... 270 Zıtlık... 270 Oranorantı... 270 Vurgu İlkesi İçin Uygulama Örnekleri... 270 GÖRSEL TASARIM ÖĞELERİ ve ÖZELLİKLERİ... 271 Çizgi... 271 Şekil... 271 Alan... 271 Doku... 271 Renk... 271 GÖRSEL TASARIM TÜRLERİ ve ÖRNEKLERİ... 272 Gerçekçi Görseller... 272 Zihin haritası...273 Akış şeması...274 Puko döngüsü...274 Venn şeması...275 Kavram haritası...275 GRAFİK TÜRLERİ... 276 Resimli Grafikler...276 Pasta Grafikleri...276 Çizgi Grafikleri...276 Sütun Grafikleri...276 Çubuk Grafikleri...276 YAZILI MATERYAL HAZIRLAMA İLKELERİ... 276 YANSI SUNUMU HAZIRLAMA İLKELERİ... 277 ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ... 278 Materyalde Süreç Değerlendirmesi... 278 Materyalde Ürün Değerlendirmesi... 278 Materyalde Süreç ve Ürün Değerlendirmesinin Karşılaştırılması... 278 BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM MATERYALLERİ... 279 DERS KİTAPLARI... 280 Ders Kitaplarında Bulunması Gereken Özellikler... 280 Ders Kitapların Faydaları... 280 ÇÖZÜMLÜ TEST...281 ÇÖZÜMLER...287 CEVAPLI TEST1...294 CEVAPLI TEST2...299 ÇIKMIŞ SORULAR...303 ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLÜRİ...304 KAYNAKÇA...305 Benzeşik Görseller... 272 Şematik görseller... 272 Örgüt şeması...273
1 PEGEM AKADEMİ EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR EĞİTİMLE İLGİLİ KRİTİK KAVRAMLAR EĞİTİM TÜRLERİ EĞİTİMKÜLTÜR İLİŞKİSİ BİR SİSTEM OLARAK EĞİTİM EĞİTİMİN İŞLEVLERİ 2005 2006 6 2007 1 2008 2009 2010 1 20102 1 2011 1 2012 2017 2016 2015 1 2014 2013 1 İnsan deneyimi okuldan öğrendikleri ile yaşamdan öğrendiklerinin toplamıdır.
KAVRAM HARİTASI Eğitim Birey Yaşantı Davranış Kasıtlı İstendik Süreç Eğitim Türleri Formal Eğitim Örgün Eğitim İnformal Eğitim Yaygın Eğitim Eğitim Kültür İlişkisi Kültür Kültürleme Kasıtlı Kültürleme Kültürlenme Kültürleşme Gelişigüzel Kültürleme Zoraki Kültürleme Bir Sistem Olarak Eğitim Açık Sistem Girdi İşlem Yarı Açık Sistem Çıktı Kapalı Sistem Dönüt Eğitimin İşlevleri Toplusal İşlevler Bireysel İşlevler Siyasal İşlevler Ekonomik İşlevler Felsefi İşlevler Psikolojik İşlevler Gizil İşlevler
1. BÖLÜM EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Bölüm Öncesi Bu bölümde eğitim ve program geliştirme ile ilgili temel kavramlar üzerinde durulacaktır. Eğitimle ilgili temel kavramlar açıklanacak ve bunların eğitim programı ile ilişkisi tartışılacaktır. Eğitimin tanımındaki birey, yaşantı, kasıtlı, istendik gibi kritik kavramlar ele alınacak, eğitim türleri, eğitimkültür, eğitimiletişim, eğitimsistem ilişkileri üzerinde durulacaktır. Temel kavramların iyi anlaşılması diğer bölümlerin anlaşılmasını kolaylaştırıcı olması yanında hemen hemen her yıl bir soru potansiyeli taşıdığı da unutulmamalıdır. YAŞAMDAN Akıllı kadınlar, nitelikli eğitim görmüş, eğitimle birlikte yüksek kültür edinmiş, uygarlığın koşullarına ayak uydurabilen erkeklerle evlenmeyi yeğlerler. Erkeklerin seçimi de genellikle aynı yöndedir. Akıllı anne babalar da kendilerine iyi eğitim görmüş, düşünebilen, seçebilen, üretebilen, sonuçta kendilerini anlayabilen ve anlaşabilecekleri gelinler ve damatlar almaktan yanadır. Eğitim görmek öncelikle, insan olmayı sağlayan eylemdir; eğitim, kişiyi insan yapan süreçtir. Eğitim, bireyin ailesinin ve resmî eğitim kurumlarının birlikte yürüttüğü ortak bir çalışmadır ve zor bir iştir. Zor olduğu için de ürünü çok değerlidir. Birey, toplum içinde nasıl davranacağını, kimlerle hangi ilişkilere gireceğini, toplumsal rolünü ve amaçlarını hem ailesinden hem de okuldan aldığı bilgilerle öğrenirken bir yandan da öğrendiklerini uygular. Eğitimle İnsan Olmak yazısından (http://www.idofrm.org/rehberlikkisiselgelisim/87749quotegitimleinsanolmakquot.html)
4 EĞİTİM Eğitim; bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yoluyla, kasıtlı olarak istendik davranış değişikliği meydana getirme sürecidir (Ertürk, 1977). Tanımda geçen kritik kavramlar Eğitim; Yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Davranışlarda değişiklik meydana getirir. Davranış değişiklikleri yaşantı yoluyla gerçekleşmektedir. Not Eğitimin tanımında altı çizilecek kavramlar; kendi yaşantıları yoluyla, kasıtlı olarak, istendik davranış değişikliği ve süreç tir. Kendi yaşantısı yoluyla: Öğrenci merkezliliğe ve yaparak yaşayarak öğrenmeye işaret eden bir kavramdır. Kasıtlı olarak: Eğitimöğretim etkinliklerinin planlı ve programlı yapılması gerekliliğine işaret eder. İstendik: Eğitimin bireyin, toplumun ve konu alanının ve hatta doğanın beklenti, ihtiyaç ve özelliklerine uygun hedeflere yönelik olmasına işaret eder. Eğitim programları eğitimi kasıtlı, planlı ve düzenli hâle getirir. Bu değişikliklerin istendik (beklentilere ve hedeflere uygun) olması istenir ve beklenir; ancak istenmedik davranışlar da oluşabilir. Eğitim kasıtlı (planlı ve programlı) olabileceği gibi gelişigüzel de olabilir. Kasıtlı olarak yapılan eğitime formal, gelişigüzel gerçekleşen eğitime informal eğitim denilir. Eğitim, bireyi kültürleme sürecidir. Okullardaki öğrenmelerle sınırlı değildir. Birey KPSS de Çıkmış Soru Eğitim, bireyin davranışında yaşantıları yoluyla istendik değişmeler oluşturma sürecidir. Bu tanımda, istendik sözcüğü ile anlatılmak istenen temel koşul aşağıdakilerden hangisidir? A) Eğitimin hedefleriyle ilgili olma B) Bireyin hedefleriyle ilgili olma C) Güncel gereksinimleri karşılama D) Bireye ekonomik güç kazandırma E) Toplumda dayanışmayı artırma Cevaba ulaştıran anahtar kelimeler: istendik değişim, eğitim hedefleri Çözüm: İstendik değişmeler den kasıt eğitimin hedefleri ile ilgilidir. Eğitim hedefleri, bireylere kazandırılacak istendik nitelikteki bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkları tanımlar. Cevap A Süreç
5 Eğitim Türleri Formal Eğitim (Kasıtlı Eğitim) Okullarda ya da kurumlarda belli bir plan ve program çerçevesinde gerçekleştirilen eğitimdir. Amaçlıdır. Önceden hazırlanan bir program çerçevesinde planlı olarak yapılır. Öğretim yoluyla gerçekleştirilir. Eğitim süreci öğretmen tarafından planlanır, uygulanır ve izlenir. Özel ve kontrollü bir çevrede ya da ortamda yürütülür. Yapılandırılmış ve sınırlandırılmış zaman dilimlerinde (bir ders saati, bir öğretim dönemi, öğrenim süresi gibi) yapılır. Sürecin belli aşamalarında ve sonunda değerlendirilir. Formal eğitim, örgün ve yaygın eğitim kurumlarında yapılır. Anahtar Kavramlar Amaçlı, İstendik sonuçlara dönük Plan/program, Öğretim Özel öğrenme ortamı Yapılandırılmış Örgün ve yaygın iki biçimde Örgün Eğitim Bireylerin yaşama atılmadan, iş ve meslek kollarında çalışmadan önce okul ya da okul niteliği taşıyan yerlerde, genel ve özel bilgi, beceriler bakımından yetişmelerini sağlamak amacıyla belirli yasalara göre düzenlenen eğitimdir. Belli yaş gruplarına göre düzenlenir. Öğrenci grubu, yaş ve hazır oluş bakımından aşağı yukarı homojen yapıdadır. Belli eğitim programları çerçevesinde yürütülür. Aşamalı ve kademelidir. Örgün eğitim kurumları arası geçişler bir önceki örgün eğitim kurumundaki öğrenim süresini başarıyla tamamlamaya bağlıdır. Örgün eğitim kurumları okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim kurumları olarak yapılandırılmıştır. Her örgün eğitim kurumunun temel görevi bireyleri hayata ve bir üst örgün eğitim kurumuna hazırlamaktır. Bazı örgün eğitim kurumları temel bilgi ve becerilerin kazanılmasına ve gelişimin desteklenmesine odaklanırken (okul öncesi ve ilkokul, ortaokul kurumları gibi), bazıları da iş ve meslek kollarında çalışmadan önce gerekli mesleki becerileri kazandırıcı hizmet öncesi eğitim vermektedir. anahtar KAVRAMLAR