46 Gözden Geçirme / Review Article Frontal Lob Epilepsisiyle liflkili Davran flsal Semptomlar Epilepsy and Adult Neuropsychiatry: Behavioral Symptoms Related to Frontal Lobe Epilepsy and Juvenile Myoclonic Epilepsy Emre BORA Melbourne University, Melbourne Neuropsychiatry Centre, Melbourne, Australia ÖZET Epilepsiye s kl kla psikiyatrik bulgular efllik eder. Temporal lob epilesisinin kendine özgü birtak m psikiyatrik sendromlarla (interiktal psikoz, kiflilik de iflimi ve interiktal disfori gibi) iliflkili oldu u iddia edilmifltir. Ancak bu sendromlar n epilepsiye özgüllü ü konusu halen tart flmal d r ve frontal lob gibi ekstratemporal odaklar n da psikiyatrik semptomlarla ilgili olabilece ini gösteren veriler artmaktad r. Bir baflka epilepsi türü olan Jüvenil myoklonik epilepsinin de impulsif davran flla karakterize kifllik bozukluklar yla iliflkili olabilece i düflünülmektedir. Bu makale, frontal lob epilepsisi ve jüvenil myoklonik epilepsinin davran flsal sendromlarla iliflkisini ve psikiyatrik ay r c tan s için tafl d klar önemi incelemektedir. (Nöropsikiyatri Arflivi 2008; 45: 46-50) Anahtar kelimeler: Epilepsi, Frontal lob epilepsisi, Jüvenil myoklonik epilepsi, davran fl, psikoz, kiflilik ABSTRACT Psychiatric symptoms are common in epilepsy. It is generally accepted that temporal lobe epilepsy is more strongly associated with psychiatric comorbidity and some epilepsy specific syndromes such as interictal dysphoric disorder, interictal psychosis and personality change were defined. However the specificity of these syndromes are still questionable and evidence regarding the relationship between psychiatric syndromes and extratemporal focuses such as the frontal lobe is increasing. Another epilepsy syndrome, Juvenile myoclonic epilepsy, is thought to be associated with impulsive personality disorders. This article reviews the evidence regarding the association of frontal lobe epilepsy and juvenile myoclonic epilepsy with behavioral syndromes. () Key words: Epilepsy, Frontal lobe epilepsy, Juvenile myoclonic epilepsy, behaviour, psychosis, personality Girifl Epilepsi görece s k prevalans olan (% 0.4-1) bir nörolojik hastal klar toplulu udur. Epilepsi de çok s k olarak psikiyatrik semptomlar da görülmektedir. Birçok I. eksen ve II. Eksen tan - lar genel toplumdan daha s k bulunmufltur (1). Epilepsi geçmiflte psikiyatristler taraf ndan da sa alt lm flt r. Örne in, Kraepelin, epilepsinin psikiyatrik yönleri konusunda da çal flm fl ve interiktal disforik bozuklu a benzer bir sendrom tarif etmifltir. Psikiyatri ve nörolojinin ayr mlaflmas di er baz nöropsikiyatrik rahats zl klarda oldu u gibi epilepsi tedavisinde de baz olumsuz sonuçlara yol açm flt r. Nöroloji hekimleri genellikle epilepsiye efllik eden birçok psikiyatrik bulguyla ilgilenmemekte ya da tan yamamakta, e er ciddi bir psikiyatrik sorun olursa psikiyatri konsültasyonu istemektedir. Psikiyatristler ise, ço unlukla epilepsinin do as yla ilgili yeterli bilgi birikimine sahip olmamakta ve alanlar d fl nda alg lad klar için epilepsiyle özgül iliflki içinde olabilecek psikiyatrik semptomlar tan mlamak için yeterince bir çaba göstermemektedirler. Epilepsiye nöropsikiyatrik yaklafl m bu yönden önem tafl maktad r. Epilepsi, kronik do as, ifllevsellikte yol açt kay plar ve damgalanma nedeniyle, çeflitli psikiyatrik semptomlara yatk nl a yol açabilecek psikososyal bir stresördür. Ayr ca baz epilepsi sendromlar, erken yaflta bafllamalar nedeniyle normal psikolojik geliflime olumsuz etkide bulunabilirler. Ancak farkl epilepsi türlerinde, nörobiyolojik faktörler de, psikososyal faktörlerle aç klanamayacak biliflsel ve davran flsal sendromlara yol açabilirler. Özellikle parsiyel epilepsilerin en s k görülen türü olan temporal lob epilepsisinde (TLE), kronik hastal n psikolojik etkisiyle aç klanamayacak disforik duygudurum, psikoz, kiflilik de iflikli i gibi psikiyatrik bulgular oldu u iddia Yaz flma Adresi/Address for Correspondence: Dr., Melbourne University, Melbourne Neuropsychiatry Centre, Alan Gilbert Building, NNF Level 3 Carlton, VIC, 3053 Australia E-posta: emrebora@hotmail.com
Nöropsikiyatri Arflivi 2008; 45: 46-50 Frontal Lob Epilepsiyle liflkili Davran flsal Semptomlar 47 edilmifltir. Epilepsinin süresi, kötü tedavi yan t, nöbet tipi ve s kl, interiktal ve iktal EEG anormallikleri, çoklu antiepileptik kullan m, frontal lob disfonksiyonu gibi faktörler, epilepside psikiyatrik sendromlarla ilgili olabilirler (1-2). Klasik olarak TLE nin limbik yap lardaki ifllev bozuklu uyla iliflkisi nedeniyle daha çok psikiyatrik bulguya yol açt kabul edilmifltir. Ancak, TLE ye özgü psikiyatrik semptomlar n varl çok tart flmal d r. Ayr ca kimi epilepsi türlerinde psikiyatrik semptomlar, TLE den daha belirgin olabilir. diopatik epilepsi sendromlar (pediyatrik epilepsi sendromlar ) bu duruma bir örnek olabilir. West sendromu, Lennox- Gastaut sendromu, Landau-Kleffner sendromu ve Dravet sendromu gibi durumlarda biliflsel ifllev bozuklu u ve ciddi psikiyatrik ve davran flsal sorunlar n varl iyi bilinmektedir (3-4). Çocuklu un selim sentrotemporal dikenli epilepsisi gibi iyi prognozlu olarak kabul edilen bir sendromda bile biliflsel ve davran flsal sorunlar giderek daha çok gündeme gelmektedir. TLE de daha belirgin psikiyatrik sorunlar oldu unu bildiren veriler, daha çok bu epilepsi türünü primer jeneralize nöbetlerle karfl laflt ran çal flmalardan gelmektedir (1-2). Üstelik, bu çal flmalar n pek ço unda epilepsi fokusu ayr nt l incelenmemifltir ya da genel olarak kompleks parsiyel nöbetlerden bahsedilmektedir. Geçmiflte kompleks parsiyel nöbetlerin TLE ye özgü oldu u düflünülmüfl olsa da, art k birçok psikomotor nöbetin frontal lob baflta olmak üzere ekstratemporal odaklardan kaynakland bilinmektedir. Üstelik TLE de zamanla di er kortikal ifllevleri bozabilir ve frontal lob ifllev bozuklu u TLE de psikiyatrik bulgularla ilgili olabilir. Bu görüfle uygun olarak Cockerell ve arkadafllar (5), hem TLE ve hem de di er fokal epilepsilerde psikiyatik tan s kl n primer jeneralize epilepsi hastalar ndan fazla bulmufltur. Frontal lob epilepsisi (FLE) ve di er ekstratemporal epilepsi sendromlar d fl nda, juvenil myoklonik epilepsinin de (JME) kendine özgü psikiyatrik semptomlarla ilgili olabilece ine dair baz veriler bulunmaktad r. Ayr ca bu epilepsi türleri, özellikle frontal lob epilepsisi, psikiyatrik hastal klarla ay r - c tan da zorluklara yol açabilmektedir. Bu yaz n n amac FLE ve JME nin psikiyatrik semptomlarla ilgisini inceleyen çal flmalar gözden geçirmektir. Bu amaçla, frontal lobe epilepsy, juvenile myoclonic epilepsy, behaviour, depression, psychosis, personality anahtar sözcükleri kullan - larak 1990-2008 y llar aras n kapsayan bir Pubmed taramas yap lm flt r. Ayr ca ulafl lan çal flmalar n kaynaklar gözden geçirilmifltir. FLE ya da JME de interiktal dönemdeki psikiyatrik bozukluklar inceleyen çal flmalar derlemeye dahil edilmifltir (Tablo 1 ve Tablo 2). Frontal Lob Epilepsisi Frontal lob epilepsisi, tedaviye dirençli epilepsi olgular n n % 15 ini oluflturur. FLE frontal loblar n büyük hacmine ra men TLE ne göre daha az rastlan lan bir epilepsidir. FLE, parsiyel ve kompleks parsiyel nöbetler ve ikincil jeneralize tonik klonik konvülsiyonlarla karakterizedir. Nöbet bulgular epileptik oda n yerine göre de iflir ve çeflitli tonik postürler ve davran flsal bulgular gözlenir. Nöbetler s k kümeler halinde gelir, vokal ve motor otomatizmalar gözlenir. FLE otomatizmalar n n atipik do as nedeniyle, hastalara psikiyatrik tan lar konabilir. Kafa travmas, tümör, vasküler lezyonlar ve kortikal displazi gibi geliflimsel lezyonlar FLE ile iliflkili olabilir. Noktürnal FLE kal t msal olabilir. nteriktal EEG hemen her zaman negatiftir ve iktal EEG de s kl kla negatif olabilir (6-7). Noktürnal Frontal Lob Epilepsi (NFLE) Büyük ço unlukla ya da tümüyle uyku s ras nda gelen ve frontal lob nöbet semiyolojisi gösteren bir epilepsi türüdür (8). Bu sendrom episodik noktürnal uyurgezerlik, noktürnal paroksismal distoni ve paroksismal uyanma gibi farkl nöbet tiplerini içerir. Paroksismal uyanmada, hasta uykudan ani olarak vokalizasyonla uyan r ve stereotipik bafl ve beden hareketleri yapar. Bu çok k sa süren faz sonras, daha karmafl k otomatizmalar ve distonik postürle karakterize paroksismal distoni evresine girilir. Bazen bu ilk iki evre sonras hastalarda uyurgezerlik görülür. Tablo 1. FLE de psikiyatrik bulgular inceleyen çal flmalar Yazar Örneklem Yöntem Sonuç Adachi ve arkadafllar, 2000 11 FLE: 8 interiktal, 3 postiktal psikoz, BPRS, retrospektif Pozitif bulgular tüm gruplarda s k 37 TLE: 29 interiktal, 8 postiktal psikoz FLE: hebefenik semptomlar daha belirgin Helmstaedter 2000 18 FLE, 77 TLE Anksiyete, depresyon, FLE, TLE den daha belirgin sosyal aktiviteye kat l m, kiflilik ölçekleri aktivitelere kat l m, TLE daha anksiyöz Helmstaedter ve arkadafllar, 200 59 TLE, 17 FLE, 44 SK, 9 PLE/OLE Kendi gelifltirdikleri kiflilik anketi Obsesyon ve madde ba ml l FLE, FLE hiperaktif Adachi ve arkadafllar, 2002 411 TLE, 94 FLE, 21 PLE,26 OLE, 101 Multilobar Epilepsi tipi psikoz iliflkisiz, erken yafl bafllang c iliflkili Nishida ve arkadafllar, 2006 5 posiktal mani, 17 postiktal psikoz EEG, görüntüleme, klinik Frontal ve temporal loblar foküs, mani foküs dominant hemisfer Prevost ve arkadafllar, 2006 21 Lezyonsuz Dosya taramas %66 DEHB FLE çocuk %38 davran flsal sorunlar Swinkels ve arkadafllar, 2006 67 TLE, 56 FLE Kiflilik, depresyon, anksiyete FLE-TLE aras fark yok FLE: Frontal lob epilepsisi, TLE: Temporal lob epilepsisi, PLE: Parietal lob epilepsisi, DEHB: Dikkat eksikli ihiperaktivite bozuklu u, OLE: Oksipital lob epilepsisi
48 Frontal Lob Epilepsiyle liflkili Davran flsal Semptomlar Nöropsikiyatri Arflivi 2008; 45: 46-50 Bu nöbetler ay boyunca oldukça s k ve bazen bir gecede 20 kez görülebilir. Frontal lob kaynakl EEG anormalli ini göstermenin zorluklar ndan dolay, bu sendrom uzun y llar bir parasomni olarak ele al nm flt r (9). Olgular n %10-40 aras otozomal dominant geçiflli ailesel bir sendroma aittir. Bu sendroma yol açan baz genler bulunmufltur ve bu genler nikotinik asetilkolin reseptörünün alt birimlerini kodlamaktad r. (10). Uykuda bölünme ve parasomni (%35) bu sendromda çok s kt r. NFLE, NREM uyanma bozukluklar (uyurgezerlik ve gece terörü) ay r c tan s nda çok önemlidir. Hem NREM uyanma bozukluklar hem NFLE çocukluk yafl nda bafllar ama NFLE eriflkinlikte de devam edebilir. FLE, NREM uyanma bozukluklar na göre bir gecede ve ay boyunca daha s k görülür. NREM uyanma bozukluklar, NREM evre 3-4 de olurken, FLE en çok NREM evre 2 de gözlenir. Semiyoloji ay r c tan da çok yard mc de ildir, ancak distoni daha çok NFLE ye özgü görülmektedir. Parasomniler NFLE den genelde daha uzundur. Video-EEG ay r c tan da en önemli araçt r. REM davran fl bozuklu u ve uykuda panik ataklar, NFLE ile kar flabilecek baz semptomlara sahip olsa da, klinik özelikler genellikle bu sendromlar ay rabilir (9). Noktürnal frontal lob epilepsisinin nöropsikolojik karakteri ve buna efllik eden psikiyatrik komorbidite özgül olarak incelenmemifltir. Magnusson ve arkadafllar (11), iki farkl mutasyonu olan 2 aileyi incelemifl ve bir ailede psikoz ve di er psikiyatrik tan lar n s k oldu unu bildirmifltir. FLE de biliflsel ifllev bozuklu u TLE ye göre oldukça az incelenmifltir. Yine de hem eriflkin hem de çocuk FLE hastalar nda yürütücü ifllev ve dikkat bozuklu u bildirilirken, TLE nin aksine bellek bozuklu u bildirilmemektedir (12). Bildirilen baz sorunlar, epilepsiye kaynakl k eden lezyonun ya da lezyonun reseksiyonunun sonucu olabilir ancak lezyonu olmayan hastalarda da benzer biliflsel ifllev bozuklu u bildirilmifltir (13). Geçmiflte, interiktal disforik bozukluk, interiktal psikoz ve kiflilik de iflikli inin TLE ile özgül bir iliflkisi oldu u iddia edilmifltir. Örne in, eski tarihli birkaç çal flma FLE de psikotik bulgular n az görüldü ünü iddia etmifltir (14-15). Ancak, bu y llarda frontal lob epilepsisi yeterince tan nmamaktayd. Otomatizmalar gibi baz psikomotor semptomlar n frontal lob epilepsisinin bulgular oldu u sonraki y llarda anlafl lm flt r. Eski tarihli epilepsi çal flmalar nda olas l kla FLE hastalar n n birço u TLE olarak s n fland r lm flt r. Daha yeni çal flmalara göre (Tablo 1), psikoz FLE de s k görülmektedir (16-18). TLE ve FLE psikozunun birbirine benzedi i, ama hebefrenik bulgular n yaln z FLE de görüldü ü bildirilmifltir (16). Her iki fokal epilepsi türünde postiktal mani de bildirilmifltir (18). Yaln z FLE de il, di er ekstratemporal epilepsilerde de psikoz TLE den farkl görülmemektedir (17). nteriktal disfori aç s ndanda FLE ve TLE aras nda bir fark olmad - gösterilmifltir (19). Swinkels ve arkadafllar, TLE ve FLE aras nda kiflilik yap lar aras nda bir fark bulamam flt r. Helmstaedter ve arkadafllar (20-21) ise, FLE ve TLE kiflilik yap lar n n birbirine benzedi ini ama baz farklar oldu unu bildirmifllerdir. FLE hastalar n n daha d fla dönük, sosyal etkinliklere aç k, ama madde ba ml l na e ilimli oldu unu bildirmifllerdir. FLE nin psikiyatrik semptomlarla iliflkisi birkaç flekilde aç klanabilir. Bir olas aç klama, epilepside psikiyatrik semptomlar n frontal ifllev bozuklu uyla iliflkili olmas d r. Frontal lobun kiflilik, davran fl sorunlar, duygudurum ve psikozla iliflkisi bilinmektedir. FLE hastalar nda frontal kortikal displazi gibi göç anomalileri giderek daha çok saptanmaktad r (22). Üstelik TLE de de frontal ifl- Tablo 2. JME de psikiyatrik bulgular inceleyen çal flmalar Yazar Örneklem Yöntem Sonuç Perini ve arkadafllar, 1996 18 JME, 20 TLE, 20 SK, 20 diyabetik %22 JME hastas nda psikopatoloji, TLE den düflük Gelisse ve arkadafllar, 2001 170 JME JME tan %26.5 %14 KB (yar s borderline KB) Filho ve arkadafllar, 2006 42 JME (valproat yada SCID-I, SCID-II %62 psikiyatrik tan topiramat kullanan) anksiyete bozuklu u ve depresyon en s k %9 KB Trinka ve arkadafllar, 2006 43 JME SCID-I, SCID-II %19 I.eksen, %23 2. eksen tan s Pung ve Schmitz 2007 20 JME, NEO-five, BDI JME ekstraversion e ilimli ama anlams z. 20 TLE Filho ve arkadafllar, 2007 100 JME, 100 SK SCID-I, SCID-II 20 JME kiflilik bozuklu u (7 histrionik, 4 borderline, 6 pasif-agresif), SK sadece 4 KB JME 49 I. Eksen tan (19 YAB, 17 m.depresyon, 7 somatoform, 3 sizofreni), SK 18 I. eksen Plattner ve arkadafllar, 2007 25 JME Youth Self Report, %20 klinik olarak anlaml psikiyatrik semptom Weinberger (toplum normunun 2 kat ), impulsivite hastal k Adjustment inventory süresi iliflkili Filho ve arkadafllar, 2008 170 TLE SCID-I Her iki grupta %50 psikiyatrik tan 100 JME JME daha çok anksiyete bozuklu u ve depresyonla iliflkili, TLE ye göre psikoz çok az SK: Sa l kl kontrol, JME: Jüvenil myoklonik epilepsi, KB: Kiflilik bozuklu u
Nöropsikiyatri Arflivi 2008; 45: 46-50 Frontal Lob Epilepsiyle liflkili Davran flsal Semptomlar 49 lev bozuklu u oldu u gösterilmifltir (23). Bu bulgu, kronik epileptik oda n uzun dönemde uzak kortikal bölgelere bir etkisi olabilece ini göstermektedir. Epilepside kortikal disfonksiyon, genelde hiperaktif oda kontrol alt na almak için aktifleflen inhibitör mekanizmalar n bir sonucu olarak görülür. Kronik frontal ya da temporal foküs hem frontal lobda, hem de limbik yap larda bir disfonksiyona yol açabilir. Bir baflka aç klama, bir noktadaki epileptik bozuklukla iliflkili etiyopatofizyolojik nedenlerin baflka beyin bölgelerindeki bozukluklarla iliflkili olmas olabilir. Örne in temporal lobda göç anomalisinin varl beynin baflka bölgelerinde de benzer sorunlar oldu u anlam na gelebilir. Jüvenil Myoklonik Epilepsi (JME) JME myoklonik s çramalar, jeneralize tonik klonik nöbetler ve bazen absans nöbetleriyle kendini gösteren idiopatik bir epilepsi sendromudur (24). Nöbetler sabahlar daha çok gözlenir. Myoklonik s çramalar s ras nda bilinç kayb olmaz. Uykusuzluk, mensturasyon, alkol kullan m ve stress nöbetleri art rabilir. JME genelde ergenlik y llar nda bafllar ve oldukça s k olarak gözlenir. Hastalarda fotosensitivite gözlenebilir ve tedaviye yan t iyidir. Hastalar n önemli bir bölümünde aile öyküsü vard r. Hastalar n interiktal EEG lerinde 4-6 Hz frekans nda spike veya spike/yavafl dalga örüntüsü, iktal dönemde 10-16 Hz frekans nda çoklu diken örüntüsü saptan r (24-26). Nöropsikolojik (4) ve görüntüleme çal flmalar JME de frontal lob patolojisine iflaret etmektedir. Yürütücü ifllev, dikkat, psikomotor h z gibi alanlarda sorunlar bildirilmifltir. JME de frontal lobda MRS ile NAA düzeyleri düflük bulunmufltur (27) ve frontal lobda yap sal anormallikler de bildirilmifltir (28). JME için öne sürülen kiflilik de iflikli i fokal epilepsilerden çok farkl d r (Tablo 2). Janz, JME nin impulsif davran fl, sorumsuzluk, duygudurum dalgalanmalar gibi kiflilik özellikleriyle iliflkili oldu unu öne sürmüfltür (27). Ancak JME ergenlik ça nda bafllayan bir rahats zl kt r ve bu bulgular n ergenlikte hastal k tan s ve sürekli tedavi gereksiniminin yol açt sorunlarla iliflkili olabilece- i de iddia edilmifltir. Son y llarda yap lan çal flmalar, JME de impulsif davran flla iliflkili B kümesi kiflilik bozukluklar n n daha s k görüldü ünü göstermifltir (28, 30). Psikoz parsiyel epilepsilerin aksine JME de s k görülmemektedir. nteriktal disforik bozukluk JME de incelenmemifltir. Filho ve arkadafllar (29-31). JME de anksiyete bozukluklar ve depresyonun s k görüldü ünü göstermifltir. JME de kayda de er oranda I. Eksen tan s kondu u (29-35) gösterilmifltir. Bir çal flma JME de eflikalt bir ektraversiyon e ilimi göstermifltir (36). JME de psikotik bulgular s k de ildir (31). JME de psikiyatrik bulgular frontal ifllev bozuklu uyla iliflkili olabilir. Ancak bu epileptik sendromun en ilginç psikiyatrik yan, olas l kla farkl bir kiflilik örüntüsüyle iliflkili olabilmesidir. Ancak hem JME de gözlenen impulsif kiflilik yap s n n, hem de fokal epilepsilerle ilgili öne sürülen kiflilik örüntüsünün, ne ölçüde epilepsiye özgü oldu u halen tart flmal d r. JME de, kiflili i de- erlendiren çal flmalarda, kontrol grubu olarak ergenlikte bafllayan kronik hastal olan hastalar al nmal d r. Epilepside, kiflilik özelliklerini de erlendirmeye daha uygun psikometrik araçlar gelifltirilmesi ve öne sürülen kiflilik örüntülerinin nöronal karfl l klar n n ifllevsel ve yap sal beyin görüntüleme yöntemleri yard m yla incelenmesi gereklidir. Sonuç TLE ile daha özgül iliflkili oldu u öne sürülen psikiyatrik sendromlar, FLE de benzer bir flekilde ortaya ç kmaktad r. JME de ise anksiyete, depresyon ve farkl bir kiflilik örüntüsü klinik ilgi oda olabilmektedir. Farkl epilepsi tiplerinin özgül psikiyatrik yanlar daha ayr nt l incelenmelidir. Epilepsi hastalar nda gözlenen psikiyatrik semptomlar n do as ve özgüllü ü daha ayr nt l bir flekilde incelenmeli ve tedavisine yönelik klinik çal flmalar planlanmal d r. Epilepsinin nöbet kontrolünün ötesinde nörodavran flsal bir sendrom olarak ele al nmas, hastalar n yaflam kalitesini art rmak yönünden özel bir önem tafl maktad r. Kaynaklar 1. Gaitatzis A, Trimble MR, Sander JW et al. The psychiatric comorbidity of epilepsy. Acta Neurol Scand 2004;110:207-20. 2. Swinkels WAM, Kuyk J, Van Dyck R et al. Psychiatric comorbidity in epilepsy. Epilepsy & Behav 2005; 7: 37-50. 3. Besag FMC. Behavioral aspects of pediatric epilepsy syndromes. Epilepsy & Behav 2004; 5: 1-3. 4. Homet C, Sauerwein HC, Toffol B et al. Idiopathic epilepsy syndromes and cognition. Neurosci & Behav Rev 2006; 30: 85-96. 5. Cockerell OC, Moriarty J, Trimble M et al. Acute psychological disorders in patients with epilepsy: a nation wide study. Epilepsy Res 1996; 25: 119-31. 6. Jobst BC, Williamson PD. Frontal lobe seizures. Psychiatr Clin North Am 2005;28: 635-51. 7. Kellinqhaus C, Luders HO. Frontal lobe epilepsy. Epileptic Disord 2004;6: 223-39. 8. Provini F, Plazzi G, Tinuper P et al. Nocturnal frontal lobe epilepsy. A clinical and polygrapic overview of 100 consecutive cases. Brain 1999; 122: 1017-31. 9. Ryvlin P, Rheims S, Risse G. Nocturnal frontal lobe epilepsy. Epilepsia 2006; 47: 83-6. 10. Derry CP, Duncan JS, Berkovic SF. Paroxysmal motor disorders of sleep: the clinical spectrum and differentiation from epilepsy. Epilepsia 2006;47:1775-91. 11. Magnusson A, Stordal E, Brodtkorb E et al. Schizophrenia, psychotic illness and other psychiatric symptoms in families with autosomal dominant nocturnal frontal lobe epilepsy caused by different mutations. Psychiatr Genet 2003;13:91-5. 12. Risse GL. Cognitive outcomes in patients with frontal lobe epilepsy. Epilepsia 2006; 47: 87-9. 13. Prevost J, Lortie A, Nguyn D et al. Nonlesional Frontal lobe epilepsy of childhood: Clinical presentation, response to treatment and comorbidity. Epilepsia 2006; 47: 2198-201. 14. Slater E, Beard AW, Glithero E. The schizophrenialike psychoses of epilepsy. Br J Psychiatry 1963;109:95-150. 15. Stevens JR. Psychiatric implications of psychomotor epilepsy. Arch Gen Psychiatry 1966;14:461-71. 16. Adachi N, Onuma T, Nishiwaki S et al. Interictal and postictal psychoses in frontal lobe epilepsy: a retrospective comparison with psychoses in temporal lobe epilepsy. Seizure 2000; 9: 328-35. 17. Adachi N, Onuma T, Hara T et al. Frequency and age-related variables in interictal psychoses in localizaton-related epilepsies. Epilepsy Res 2002; 48: 25-31. 18. Nishida T, Kudo T, Inoue Y et al. Postictal mania versus postictal psychosis: differences in clinical features, epileptogenic zone, and brain functional changes during postictal period. Epilepsia 2006; 47: 2104-14. 19. Swinkels WAM, Boas WE, Kuyk J et al. Interictal depression, anxiety, personality traits and psychological dissociation in patients with temporal lobe epilepsy (TLE) and extra-tle. Epilepsia 2006; 47: 2092-103. 20. Helmstaedter C. Behavioral aspects of frontal lobe epilepsy. Epilepsy & Behav 2001; 2: 384-95.
50 Frontal Lob Epilepsiyle liflkili Davran flsal Semptomlar Nöropsikiyatri Arflivi 2008; 45: 46-50 21. Helmstaedter C, Gleissner U, Elger C. Clinical personality scales in focal epilepsy: preliminary results. Epilepsia 2000; 42: 236 (7 Suppl). 22. Jeha LE, Najm I, Bingaman W et al. Surgical outcome and prognostic factors of frontal lobe epilepsy surgery. Brain 2007; 130: 574-84. 23. Kim CH, Lee SA, Yoo HJ et al. Executive performance on the Wisconsin Cart Sorting Test in mesial temporal lobe epilepsy. Eur Neurol 2007; 57: 39-46. 24. Genton P, Salas PX, Tunon A et al. Juvenile myoclonic epilepsy and related syndromes: clinical and neurophysiological aspects. Malafosse A, Genton P, Hirsch E et al., editörler. Idiopathic generalized epilepsies. London: John Libey; 1999; s253-64. 25. anz D. Epilepsy with impulsive petit mal. Acta Neurol Scand 1985; 72: 449-59. 26. Genton P, Elisse P, Thomas P. Juvenile myoclonic epilepsy today: current definitions and limits. Schmitz B, Sander T, editörler. Juvenile myoclonic epilepsy, the Janz syndrome. UK: Wrightson Biomedical publishing; 2000; s11-32. 27. Savic I, Lekvall A, Greitz D et al., MR spectroscopy shows reduced frontal concentrations of N-acetyl aspartate in patients with juvenile myoclonic epilepsy. Epilepsia 2000; 41; 290-6. 28. Woermann FG, Free SL, Koepp MJ et al., Abnormal cerebral structure in juvenile myoclonic epilepsy demonstrated with voxel-based analysis of MRI. Brain 1999; 122: 2101-8. 29. Filho GMA, Pascalicchio TF, Lin K et al. Neuropsychiatric profiles of patients with juvenile myoclonic epilepsy treated with valproate or topiramate. Epilepsy & Behav 2006; 8: 606-9. 30. Filho GMA, Pascalicchio TF, Sousa PS et al. Psychiatric disorders in juvenile myclonic epilepsy: A controlled study of 100 patients. Epilepsy & Behav 2007; 10: 437-41. 31. Filho GMA, Rosa VP, Lin K et al. Psychiatric comorbidity in epilepsy: A study comparing patients with mesial temporal lobe sclerosis and juvenile myoclonic epilepsy. Epilepsy & Behav (bask da) 32. Perini GI, Tosin C, Carraro C et al. Interictal mood and personality disorders in temporal lobe epilepsy and juvenile myclonic epilepsy. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1996; 61: 601-5. 33. Gelisse P, Genton P, Samuelian JC et al. Psychiatric disorders in juvenile myoclonic epilepsy. Revista de Neurologia 2001; 157: 297-302. 34. Trinka E, Kienpointer G, Unterberger I et al. Psychiatric comorbidity in juvenile myoclonic epilepsy. Epilepsia 2006; 47: 2086-91. 35. Plattner B, Pahs G, Kindler J et al. Juvenile myclonic epilepsy: A benign disorder? Personality traits and psychiatric symptoms. Epilepsy& Behav 2007. 36. Pung T, Schmitz B. Circadian rhythm and personality profile in juvenile myoclonic epilepsy. Epilepsia 2006;47 (Suppl 2):111-4.