Amerika Birleflik Devletleri nde Bölücülük ve Terör Yrd. Doç. Dr. Sait YILMAZ* Emlak piyasası krizi ile tetiklenen 2008 deki banka iflaslarının yol açtığı küresel boyuttaki ekonomik kriz bir bakıma yeni ABD Başkanı Obama nın seçim şansı olmuştu. Ancak, Obama Amerika sında işlerin iyi gitmediği 2010 daki ABD seçimlerinde görüldü. Amerika daki iç gerginliğin ve kutuplaşmanın arttığı yönünde emareler çoğalırken, Temsilciler Meclisi üyesi Gabrielle Giffords, Arizona da 08 Ocak 2011 günü Jared Lee Loughner isimli bir Amerikalının silahlı saldırısı ile yaralandı. Loughner ın saldırıyı, Giffords ın Arizona da geçen yıl Mayıs ayında kabul edilen ve büyük tartışma yaratan göçmen yasasına muhalefeti nedeniyle düzenlediği sanılıyor. 1 Loughner ın özellikle gençler tarafından desteklenen ve Cumhuriyetçi Parti nin daha muhafazakâr kanadını temsil eden Çay Partisi hareketinin sempatizanı olduğu belirtiliyor. Bu olay, Çay Partisi hareketini ve onun önde gelen isimlerinden Alaska eski Valisi ve eski Başkan Yardımcısı adayı Sarah Palin i hedef tahtasına oturttu. Bu makalede Amerika da iç güvenliği tehdit eden bölücülük ve terör konusundaki gelişmelere odaklanacağız. ABD İç Güvenliği ve Bölücülük Bölünme isteği ya da teşebbüsleri ABD kurulduğu günden beri ülke siyasetinin bir unsuru oldu. ABD Anayasa Mahkemesi ise tek taraflı ayrılma kararını anayasaya aykırı bulmakta ve diğer devletlerin (eyaletlerin) onayı ya da ancak bir devrimle ayrılmanın mümkün olacağı yorumunu yapmaktadır. 1861 de Konfederasyon güçleri Amerikan Sivil Savaşı nda ayrılmayı denemiş ama başarısız olmuştu. 2008 yılında yapılan bir araştırma Amerikalıların yüzde 28 inin herhangi bir bölge ya da eyaletin barışçı bir şekilde ayrılarak bağımsız cumhuriyet olma hakkını desteklediğini gösterdi. 2 Devrim yöntemi ise Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi nin 2. maddesinde düzenlenen hükümetin yıkıcı faaliyetlerinin temel özgürlükleri sonlandırması halinde insanların yeni bir hükümet kurabileceği hakkına referans yapmaktadır. Kendi kuruluş devrimi hariç bugüne kadar ABD de hiçbir devrim gerçekleşmedi. Amerika yı yönetenlere göre zaten bu hak 1776 da kullanılmış ve bu tür baskılar 18. yüzyılda kalmıştır. Sivil Savaş döneminden beri bölücülük (secession) ABD de yasaklanmıştır. Bunu gündeme getiren herhangi bir grup basın ve hükümet tarafından hemen militan aşırı grup olarak hedef tahtasına oturtulmaktadır. ABD tarihindeki en meşhur bölünme girişimi, güneydeki 13 eyaletin Konfederal bir yapı oluşturarak ayrılmak istemesi idi. Bu istek Amerikan İç Savaşı na (1861-1865) yol açtı. 1836 da * Beykent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi (BÜSAM) Müdürü, saityilmaz@beykent.edu.tr 1 Hürriyet: Obama Hem Ağladı Hem Ağlattı, (14 Ocak 2011). 2 Zogby International: Middlebury Institute/Zogby Poll: One in Five Americans Believe States Have the Right to Secede, ttp://www.zogby.com/news/readnews.cfm?id=1531 21. YÜZYIL [45]
Yrd. Doç. Dr. Sait Y lmaz Teksas Meksika dan ayrılıp bağımsız olmuş, 1845 de ABD ye katılmak zorunda kalırken sözde ayrılma hakkını mahfuz tutmuştu. Ancak, 1869 da Teksas ın ayrılma isteği Anayasa Mahkemesi nden döndü. 1846 da Meksika dan kopan California da cumhuriyet olmuştu ancak ABD- Meksika Savaşı ndan bir ay sonra ABD ye katılmak zorunda bırakıldı. 1946 da bağımsızlığını kazanan Filipinler de 1898 de Amerika ya eklenmeyi kabul etmek zorunda kaldı. ABD de 20. yüzyılda 1000 den fazla bölünme ya da birlikten ayrılma girişimi oldu. Eyaletlerin bağımsız olma istekleri Teksas, Cascadia, Hawaii, Vermont gibi eyaletlerde öne çıkmaktadır. ABD de öne çıkan bölücü gruplar; Alaska Bağımsızlık Partisi, Cascadia Bağımsızlık Projesi, Hawai Ulusu, İkinci Maine Askerleri, Özgür Devlet Projesi,New Hampshire Cumhuriyeti, Güney Ligi, Christian Exodus, İkinci Vermont Cumhuriyeti ve Teksas Birleşik Cumhuriyeti dir. 200 de federal yönetimden bağımsızlık kararı alan Lakota Kızılderili Hareketi şimdilik sesini duyuramadı. Kuzey Batı Pasifik teki Cascadia Cumhuriyeti benzer girişimlerde bulundu. 3 Alaska, İngiliz Kolombiyası, Oregon, Washington ve Yukon gibi bölgelerdeki bağımsızlık taraftarlarını bi araya getiren Arcadia Birliği ayrılıktan siyasal reformlara kadar geniş bir yelpazede talepleri olanları temsil ediyor. Bu hareketlerin çoğu marjinal olsa da hemen hemen her eyalette sayısız bağımsızlık hareketi mevcuttur. Middleburry Enstitüsü tüm kıtadaki bağımsızlık hareketlerini ve ayrılıkçı örgütleri kuramsal ve akademik anlamda destekleyen bir kurumdur. Enstitü bünyesinde geçen sene üçüncüsü düzenlenen Amerika Ayrılıkçılık Kongresi nde 17 örgüt temsil edildi. Teksas ta ayrılıkçı hareketin kökleri 1970 li yıllarda gelişmeye başladı. 4 1980 lerde Huston ve Austin şehrinde pek çok araba tamponunda Bölünme yazısı görülmekteydi. 1997 de Batı Teksas ta ayrılıkçı Teksas Cumhuriyeti adlı örgütün liderleri tutuklandı ya da öldürüldü. Halen Teksas ın bağımsızlığı için çalışan altı illegal örgüt bulunmaktadır. 5 Yakın zamanda Washington 3 Donahue, Bill (June 29, 2008). Ways and Means. The Washington Post. www.washingtonpost. com/wp-dyn/content/article/2008/06/24/ar2008062401162.html?nav=rss_email/components. Retrieved May 23, 2010. 4 Henry Makow and Richard Evans: The Real Secessionists, (April 20 2009), http://www.henrymakow.com/ 5 Teksas Milliyetçi Örgütü (1997 deki Teksas Cumhuriyeti), Bağımsız Teksas, Birleşik Teksas Cumhuriyeti, Teksas Anayasası 2000, Teksas Cumhuriyeti, Özgür Teksas Anayasası. [46] 21. YÜZYIL
Amerika Birleflik Devletleri nde Bölücülük ve Terör yönetiminin ekonomi ve idari politikalarından usandığını söyleyen Teksaslı milletvekilleri, tam egemenlik için mecliste önerge verme kararı aldı. Böylece Teksas, ABD ye karşı bir bağımsızlık hareketi başlattı. Teksas Meclisi ndeki milletvekilleri, son ekonomi paketinin merkezi ABD yönetiminin, eyaletler üzerindeki yetkisini iyice artırdığını, Obama hükümetinin bu yolla, içişlerine karıştığını ve devletin küçüleceğine daha da büyüdüğünü söyledi. Teksas ta bu yıl yapılan anketlerde Obama hükümetini üzecek sonuçlar çıktı: Teksas halkının yüzde 35 i bağımsız Teksas Cumhuriyeti nde yaşamayı tercih ederken, bu oran Cumhuriyetçiler arasında yüzde 48 e kadar yükseldi. 1994 te kurulan ve 27 eyaletten ayrılık taraftarı örgütleri bir araya getiren Güney Ligi kısa sürede hızla büyümüştür. Birkaç sene önce yapılan bir ankette Latino nüfusun yo- ABD kuruldu u günden beri bölünme iste i ya da ğunlukta olduğu Güney eyaletlerinde ayrılıkçılık taraftarlarının 10 milyonun üzerinde olduğu tespit edilmiştir. teflebbüsleri ülke siyasetinin bir unsuru oldu. Sadece 20. Alaska Bağımsızlık Partisi ise eyalet çapında üçüncü parti oldu.kasım 2006 da Alaska Anayasa Mahkemesi, bölün- yüzy lda 1000 den fazla menin yasal olmadığı gerekçesi ile referanduma gidilmesi bölünme ya da birlikten teklifini reddetti. 1 Nisan 2009 da Georgia Senatosu, federal yasaların tanınmama hakkını içeren bir karar tasarısını ka- ayr lma giriflimi oldu. bul etti. Aynı karar tasarısında eğer Kongre buna karşı tedbir alırsa ABD hükümetinin geçersiz kabul edileceği hükme bağlandı. 6 Porto Riko Bağımsızlık Partisi tarafından temsil edilen hareketin de ayrılıkçı bir potansiyeli bulunuyor.ancak, Amerika nın 51. eyaleti olmaya en yakın aday Porto-Riko dur. 29 Nisan 2010 tarihinde Kongre de yapılan oylama, düzenlenecek bir referandumla Porto-Riko nun katılımını öngörmekteydi. 7 Gelecekte ABD nin başını ağrıtabilecek bir başka ciddi bağımsızlık talebi ise Hawai den geliyor. Kendine ait bayrağı, milli marşı ve dili olan Hawai de birkaç farklı bağımsızlık hareketi aktiftir. Terörün Gelişimi ve Bugünü ABD de terör faaliyetleri 1866 yılında zenci haklarının kabulü ve köleliliğin kaldırılmasına tepki olarak Ku Klux Klan ın (KKK) kurulması ile başladı. Geçmişte çok büyük eylemleri olan KKK nın bugün yaklaşık 5.000 üyesi var. KKK ya daha sonra Beyaz Irkçı hareketler, sosyalist, anarşist ve azınlık milliyetçi grupların terör faaliyetleri eklendi. 1980-1999 yılları arasında terör olaylarındaki 205 ölümün yüzde 80 den fazlası 19 Nisan 1995 tarihinde meydana gelen Oklahoma City bombalamasında meydana geldi. 1990-1999 arasındaki terör olayları önceki yıllara göre azalma göstermişti. Bu yıllardaki 60 terörist saldırısında 182 kişi öldü, yaklaşık 2000 kişi yaralandı. 2000-2006 yılları arasındaki 112 iç terör olayının 20 sinde 98 ölüm meydana geldi. Bugün Amerika da beş tip terör örgütü bulunmaktadır; 8 (1) Etnik bölücü ve göçmen örgütleri, (2) Sol kanat radikal örgütler, (3) Sağ-kanat ırkçı, yönetime karşı, yok olmamak için savaşan örgütler, (4) Dış terör örgütleri, (5) Sorun odaklı örgütler (çevreci aşırılar gibi). Sağ kanat terör örgütleri içinde ırkçılık, yönetim karşıtlığı ve düzene karşıtlık öne çıkmaktadır. Buna kürtaj yapan klinikleri bombalayan Hıristiyan gruplar da dâhildir. Irkçı saldırılar iç terörden ziyade dazlakların gangsterlik ya da organize suç örgütü faaliyeti olarak görülmektedir. Bazı ırkçı gruplar ise beyaz-siyah ya da anti-semitik olmaktan ziyade tarihi nedenlerle (topraklarına yapılan silahlı saldırılar, uygulanan kanunlar, vergiler vb.) hükümete düşman olan gruplardır. KKK, 6 Mike Seccombe, Talkin About a Revolution, Martha s Vineyard Magazine, September October issue, 2007.7 http://wapedia.mobi/en/u.s._state 8 Kevin Jack Riley, Bruce Hoffman: Domestic Terrorism A National Assessment of State and Local Preparedness, Rand Corporation, (Santa Monica, 1995), s.13. 21. YÜZYIL [47]
Yrd. Doç. Dr. Sait Y lmaz ABD nin güneyinde, bazı ırkçı gruplar orta-batı da (Amerikan Nazileri genellikle Şikago da) toplanmış, yönetim karşıtları ise ülke çapında yayılmışlardır. KKK gibi diğer bir ırkçı grup ise Amerikan Nazi Partisi ve çeşitli Aryan (Beyaz Aryan Kardeşliği, Aryan Ulusları gibi) gruplarıdır. Yine sağ-kanat terör örgütü olan Düzen (The Order) ise diğer bir militan ırkçı grup olarak Hıristiyan Kimliği, Odinciler (İskandinav Tanrısı ve neo-nazi) gruplarından kişileri bir araya getirmektedir. 9 Amerika da bulunan pek çok dinci terör örgütünden biri de Christian Identity Movement isimli sağ kanat dini ve ırkçı örgüttür. 10 1980-1985 arasında dinci örgütler tarafından öldürülen 51 kişinin yarısı diğer bir dinci örgüt olan CSA nın 11 işi idi. Büyük bir binayı çökerterek 168 kişinin ölümüne neden olan America s Patriot hareketinden Oklahoma City bombacısı Timothy Weigh, bu örgütle bağlantılı idi. Amerika için en tehlikeli örgüt kökleri 1798 e kadar geri giden ve pek çok ideolojinin bir araya geldiği Amerikan Yurtsever Hareketi dir. Örgüt inanışına göre Beyaz Aryan olan gruba Tanrı tarafından verilmiş özel bir görevleri vardır. Sağ kanat terör içinde ayrıca neo-nazi bir motifte bulunmakta, bu diğer sağ örgütleri de desteklemektedir. Neo-Nazilerin CSA ve Güney Kaliforniya Beyaz Aryan Direnişi 12 ile bağlantıları tespit edilmiştir. Yönetim karşıtı sağcı gruplar ise ırkçı olmaktan öte mevcut yönetim sistemine karşı örgütlerdir. Sol-kanat teröristler ise kapitalizm ve Amerikan emperyalizmine karşı sosyalist bir devrim peşindedir. FBI ya göre; Porto-Riko Milliyetçileri en önde gelen sol kanat terörist gruptur. Solkanat örgütleri 1960-1980 arasındaki dönemde etkiliydi. Porto-Riko nun bağımsızlığını isteyen FALN, 1970 ve 80 lerde New York City civarında bombalama eylemlerinde bulundu. Kolluk güçlerinin örgütlerle etkili mücadelesi yanında Komünizmin çökmesiyle de etkinliklerini yitiren Porto-Riko lu ayrılıkçı örgütler 1990 larda da eylemlerine devam ettiler. Son yıllarda Teksas ın bağımsızlığı için mücadele veren gizli örgütlerden öne çıkan Teksas Cumhuriyeti nin (Republic of Texas) lideri Richard McLaren, 1995 yılında geçici bir hükümet kurdu. Amerikan polisinin şiddet yanlısı tavrına karşılık silahlanıp dağa çıktılar. ABD, sert güç kullanımıyla Teksas Cumhuriyeti Askerleri ni yakalayıp cezaevine koydu. Örgüt militanlarının hepsi bölücülükten yargılandı. Kimseyi öldürmemiş olmalarına rağmen örgütün lideri McLaren 99 yıl hapis cezasına çaptırıldı. Yardımcısı Robert Otto ise 50 yıl hapis cezası aldı. 9 Bruce Hoffman, Holy Terror: The Implications of Terrorism Motivated by a Religious Imperative, RAND Paper P-7834, (1993). 10 Mark S. Hamm: Terrorism, Hate Crime, and Antigovernment Violence, in the Future of Terrorism: Violence in the New Millenium, Edt. Harvey W.Kushner, Sage Publications, (London, 1998), p.78. 11 CSA: The Covenant, The Sword, and the Arm of the Lord. 12 WAR: White Aryan Resistance. [48] 21. YÜZYIL
Amerika Birleflik Devletleri nde Bölücülük ve Terör 1990 lı yıllarda sağ-kanat aşırıları, sol-kanat terörden daha etkili olmaya başlarken 2000 yılına doğru çevreci aşırılar da ciddi bir terör tehdidi yarattılar. Ancak 11 Eylül 2001 2001 y l ndan itibaren sa terör örgütlerinin saldırıları ABD iç güvenliği açısından uluslararası terörü öne çıkardı. Sağ-kanat terör örgütleri içinde Ulusal İttifak, Yaratanın Dünya Kilisesi (WCOTC 13 ) ve Aryan Ulusları örgütle- nedeni, bu örgütlerin sald r lar n n azalmas n n ri öne çıkmaktadır. 2001 yılından itibaren sağ terör örgütlerinin saldırılarının azalmasının nedeni olarak bu örgütlerin kız- k zg nl n n ABD hükümetinden yabanc gınlığının ABD hükümetinden yabancı gruplara kayması gösterilmektedir. Bununla beraber ABD deki en tehlikeli terör gruplara kaymas d r. örgütleri kitlesel patlayıcı kullanma eğilimleri nedeni ile hala sağ-kanat örgütlerdir. Bu terör çeşidi kapsamında özellikle yalnız kurt adı verilen bağımsız terörist tipleri en tehlikeli görülenlerdir. Sol-kanat terör örgütleri halen sessiz olmakla birlikte potansiyellerini korumaktadırlar. Irkçı grupların güçleri, aralarındaki bölünmeler ve pek çoğunun liderlerinin ölmesi ya da yakalanması nedeni ile azalmışsa da hedeflerindeki Yahudi kişi ve kurumlar ile beyaz olmayan etnik gruplar halen ırkçı ve dinci tehdit altındadır. Sonuç Yerine Amerikan güvenlik güçleri 11 Eylül saldırılarından sonra tüm dikkatlerini uluslararası terör saldırılarına vermiş olsalar da iç tehdit tekrar ciddi şekilde yükselmeye ve uluslararası teröre yakın bir tehdit seviyesine gelmektedir. 14 Bugün ABD nin en çok korktuğu kişiler ise yalnız ve ne zaman ne yapacağı bilinmeyen teröristlerdir. 15 1995 yılında Oklahoma bombalaması ile 168 kişinin ölümüne neden olan ve 2001 yılında idam edilen Irak Savaşı gazisi Timothy McVeigh bağımsız (yalnız) bir teröristti. Giffords u vuran Jared Lee Loughner de Afganistan da savaşmış eski bir askerdir.abd hükümeti genellikle sağ grupları takip etmeyi ihmal etmekteydi. İlk defa Afrika kökenli bir Amerikalının (Barack Obama nın) başkan seçilmesi ve bu dönemde yaşanan ciddi ekonomik kriz nedeni ile ABD Güvenlik Bakanlığı özellikle sağcı terör faaliyetlerinin artma ihtimali üzerinde durmaya başladı. Özellikle askeri gazilerin silah satın alması ve gruplaşması ile ilgili kısıtlamalar üzerinde durulmaya başlandı. Amerikan halkı radikalleşmekte, silah ve çatışma için zemin bulmaktadır. Uyuşturucu kullanım yaşı düşmekte, suç işleme oranı ve ateşli silahlara ilgi artmaktadır. ABD de sade vatandaşın toplam 250 milyon silahı var ve bu dünyadaki en yüksek rakamdır. Dünyada silahtan ölümlerinyüzde 80 i de ABD de yaşanıyo. 16 Sosyal yapıdaki ekonomik dengesizlikler ABD gücündeki gerileme ile birlikte Amerikalıların alt kimliklerini hatırlama riskini artırmaktadır. Teksas gibi bazı eyaletlerde ABD den ayrılma eğiliminin güçlendiği görülmektedir. 17 Amerikalıların çoğu Amerikan sisteminin iyi çalışmadığını düşünüyor. Yaşanan ekonomik kriz, hükümetin getirdiği tedbirler ve Çin in ekonomideki etkisi karamsarlığı artıyor. Pek çok Amerikalı için ABD artık batan bir gemidir ve ekonomik, siyasi, kültürel ve çevre faktörleri ile yaşanmaz hatta tamir edilemez hale gelmektedir. Önümüzdeki yıllarda bazı eyaletlerin ayrılma girişimleri ve terör faaliyetlerinin artışı mümkündür. Özellikle en hazır gözüken Teksas Cumhuriyeti nin kurulması projesinin canlanması ABD nin çöküşü anlamına da gelecektir. 21. YÜZYIL 13 The World Church of the Creator. 14 http://csgv2.blogspot.com/2009/04/threat-from-within.html The Threat from Within 15 Mike German: Domestic Terrorism: The Threat From Within, Washington Post, 03 June 2005). http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/discussion/2005/06/03/di2005060301359.html 16 Hürriyet: Suçluyu İpten Alan Avukat, (12 Ocak 2011). 17 Osman Metin ÖZTÜRK: a.g.e., (2007), 43. 21. YÜZYIL [49]