ODTÜ G.V. ÖZEL LĠSESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ZÜMRESĠ Eğitim-Öğretim Yılı. Ders Adı : Siyaset ÇalıĢma Yaprağı 13 SĠYASET

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ODTÜ G.V. ÖZEL LĠSESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ZÜMRESĠ. 2011-2012 Eğitim-Öğretim Yılı. Ders Adı : Siyaset ÇalıĢma Yaprağı 13 SĠYASET"

Gonca Nesrin Parlak
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ODTÜ G.V. ÖZEL LĠSESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ZÜMRESĠ Eğitim-Öğretim Yılı Ders Adı : Siyaset ÇalıĢma Yaprağı 13 Adı Soyadı : No: Sınıf: 11/ SĠYASET Siyaset; ülke yönetimini ilgilendiren olayların bütünüdür. Siyaset sosyolojisi ise, toplum içinde yönetim ve iktidar olgusunu toplumsal sistemin bir alt sistemi olarak inceleyen, bu nedenle devlet ve iktidarı kullanan bütün kurum ve yapılarla ilgilenen sosyoloji dalıdır. SĠYASETĠN TEMEL KAVRAMLARI EGEMENLĠK: Devletin iktidar gücünü kullanabilmesini (yasama, yürütme, yargı ve güçlerini kullanmasını) ve bir milletin bağımsızlığını gösteren kavramdır. MEġRUĠYET: Kelime anlamı yasallık, yasaya uygunluktur. Egemenliğin meģruiyeti: Dar anlamıyla iktidarın yasalara uygun kurulması, geniş anlamıyla iktidarın kendi kaynağını teşkil eden ilkeye uygun olması ve yönetilenlerin desteğine sahip olması demektir. Hukuki anlamda egemenliğin meģruiyeti: Hükümetin oluşumunda hukuk kurallarına uyulması, iktidarın hukuk kurallarına göre elde edilmesi demektir. Sosyolojik anlamda egemenliğin meģruiyeti: İktidarın yönetilenlerin desteğine sahip olması demektir. DEVLET: Belli bir ülke üzerinde yaşayan, üstün bir otoriteye uyan insan topluluğunun oluşturduğu sürekli, siyasi ve hukuki bir organizasyondur. Toplumsal otoritenin yöneten bir güç olarak örgütlenmesi olan devlet üç unsurdan oluşur: 1. Ülke (toprak): Devletin üzerinde egemenlik hakkını kullandığı toprak parçasıdır. 2. Halk: Ülke üzerinde yaşayan ve yönetilen tüm insanlardır. 3. Ġktidar: Egemenlik hakkını ve otoriteyi kullanan yönetici kesimdir. DEVLETĠN KULLANDIĞI YETKĠLER 1- Yasama: Yasa yapma yetkisi. Ülkemizde devletin yasama organı TBMM dir. 2- Yürütme: Yasaların uygulama yetkisi. Ülkemizde bu yetki hükümetler aracılığıyla yürütülür. 3- Yargı: Yasalara aykırı davranışta bulunanları yargılama yetkisi. Ülkemizde bu güç mahkemeler aracılığıyla uygulanır. 1

Siyaset sosyolojisi ise, toplum içinde yönetim ve iktidar olgusunu toplumsal sistemin bir alt sistemi olarak inceleyen, bu nedenle devlet ve iktidarı kullanan bütün kurum ve yapılarla ilgilenen

2 DEVLET BĠÇĠMLERĠ 1- EGEMENLĠK YETKĠSĠNĠN KULLANILIġ BĠÇĠMĠNE GÖRE A- TOTALĠTER DEVLET: Yönetenlerin seçimle işbaşına gelmediği, baskıcı yönetimlerdir. Egemenlik bir kişinin elinde ise monarģi; bir grup ya da bir zümrede bulunuyorsa oligarģi adını alır. Egemenliği elinde bulunduran zümre (grup) asiller ise; aristokrasi, din adamları ise teokrasi adını alır. Genelde güçler birliği ilkesi egemendir (yasama, yürütme ve yargı güçlerinin ayrılmaması, özellikle yürütmeye bağlı olması durumu) B- DEMOKRASĠ: Halkın seçtiği temsilcileri aracılığıyla kendi kendini yönetmesidir. Demokrasilerde güçler ayrılığı ilkesi egemendir. Yasama, yürütme ve yargı güçleri birbirinden bağımsız organlar tarafından kullanılır. 2- EKONOMĠK TERCĠHLERE GÖRE A- KAPĠTALĠST DEVLET: Kapitalist ekonomik ilişkilerin hakim olduğu ülkelerdeki devlet biçimi B- SOSYALĠST DEVLET: Sosyalist üretim ilişkilerin hakim olduğu devlet biçimi C- KARMA DEVLET: Karma ekonominin uygulandığı ülkelerdeki devlet biçimi Karma ekonomi Türkiye Cumhuriyetinin kurulduğu yıllarda ağırlıklı olarak uygulanmıştır. 3- DEVLET YÖNETĠMĠNDE DĠNĠN ĠġLEVĠNE GÖRE A- TEOKRATĠK DEVLET: Din kurallarına bağlı olarak dini otoritelerin baskın olduğu devlet biçimi B- LAĠK DEVLET: Din ve devlet alanlarının birbirinden ayrıldığı,. dinsel kurumların devlet güvencesi altında özerk olduğu ve devletin resmi dininin olmadığı devlet biçimi DEMOKRASĠ İnsan hak ve özgürlüklerine dayalı ve halkın kendini doğrudan yada temsilcileri aracılığıyla yönettiği yönetim biçimidir..demokratik yönetimlerde yasama, yürütme ve yargı güçleri birbirinden bağımsız olarak çalışırlar. 2

Egemenliği elinde bulunduran zümre (grup) asiller ise; aristokrasi, din adamları ise teokrasi adını alır.

3 a) YASAMA:Bu görev gizli oy açık sayımla yapılan seçimlerin sonucu seçilen halkın temsilcilerinin oluşturduğu parlamentoya aittir. Temsili sistemle birlikte halkın doğrudan karar verdiği, yada parlamentoyu referandum gibi araçlarla sınırladığı uygulamalar da vardır. Parlamentonun görevleri: - Yasa yapmak, değiştirmek, kaldırmak. - Yürütme yetkisi kullanan hükümeti oluşturmak ve denetlemek. - Devletin bütçesi ile ilgili yasaları görüşmek ve onaylamak. - Para basılmasına karar vermek. - Özel ve genel af ilan etmek, yargıda kesinleşen ölüm cezaları ile ilgili karar vermek. - Uluslar arası anlaşmaları onaylamak. - Silahlı kuvvetlerin kullanılmasına izin vermek. - Savaş, barış ve seferberlik ilanına karar vermek. - Yurtdışına asker göndermek, yurtdışından asker çağırmak. b) YÜRÜTME: Parlamento tarafından seçilen hükümet yürütme görevini yerine getirir. Hükümet, devletin somut boyutunu oluşturur. Geçici bir süre yürütme yetkisini elinde bulunduran, iktidarı ve otoriteyi kullanan organdır.. Otoriteyi kullanma yetki ve sınırları hukuk kurallarınca belirlenmiştir. Hükümetlerin temel işlevleri: - Toplumla ilgili amaçları saptamak - Toplumun kaynaklarını harekete geçirmek - Değerli kaynakların dağılımını yapmak. - Toplumsal düzeni ve denetimi sağlar. c) YARGI: Yasaya aykırı davrananlarla ilgili, yasalarca belirlenmiş ceza kararlarını alan güçtür. Demokrasilerde bağımsız mahkemeler yargı görevini üstlenirler. Yargı üzerinde yasama ve yürütme organları etkide bulunamazlar. DEMOKRATĠK DEVLETĠN ÖZELLĠKLERĠ 1- Demokratik devlet, hukukun üstünlüğü ilkesine dayanan hukuk devletidir. Demokrasi toplumsal yaşamın hukuk kurallarınca düzenlendiği, ancak bu kuralların insan haklarına dayandığı bir sistemdir. Parlamentonun yaptığı yasaların anayasaya uygunluğu Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir. Ayrıca Anayasa Mahkemesi suç işleyen hükümet 3

- Yürütme yetkisi kullanan hükümeti oluşturmak ve denetlemek. - Devletin bütçesi ile ilgili yasaları görüşmek ve onaylamak. - Para basılmasına karar vermek.

4 üyelerini ve yüksek yargı organlarını Yüce Divan adıyla yargılar, siyasal partilerin kapatılıp kapatılmamasına da karar verir. Hükümetin uygulamaları mali yönden SayıĢtay, idari yönden DanıĢtay tarafından denetlenir. Bir başka yüksek mahkeme olan Yargıtay ise, mahkemeleri denetler. 2- Demokratik devlet, laik tir 3- Demokratik devlet sosyal devlettir. SĠYASĠ PARTĠLER: Ülke sorunları ile ilgili olarak benzer görüşleri paylaşan insanların iktidara gelmek amacıyla oluşturulmuş örgütlenmelerdir. Bir sınıf veya zümrenin çıkarlarını korumak amacıyla kurulan siyasal partiler yatay niteliklidir. Örneğin; İşçi Partileri gibi. Toplumdaki tüm sınıf ve zümrelere yönelik olarak program saptayan siyasal partiler ise, dikey niteliklidir. Örneğin ABD de Cumhuriyetçi Parti gibi. Seçim ve Propaganda: Seçim halkın doğrudan doğruya yada dolaylı yönetme gücünü kullanacak olanları belirlemesini sağlar. Demokratik toplumlarda en önemli uyum ve uzlaşma mekanizmasıdır. İşlevleri şunlardır: - İnsanların siyasi konularda eğitilmelerini sağlar. - Siyasi mücadelenin sonucunu belirlemede ölçüdür. - Siyasal sorunların çözümlenmesinde araçtır. Seçim sistemleri günümüzde iki grupta toplanabilir: a) Çoğunluk sistemi: Seçim bölgesinde en çok oy alan partinin seçimi kazandığı sistemdir. İki türlü uygulanabilir; 1- Tek turlu çoğunluk sisteminde en çok oy alan aday veya adaylar seçilir. 2- İki turlu çoğunluk sisteminde oyların salt çoğunluğu elde edilmediğinde, ikinci bir oylama yapılır ve bu tura en fazla oy almış iki parti katılır. En fazla oy alan parti aday yada adayları seçimi kazanmış olur. b) Nispi temsil sistemi: Bir seçim çevresinde seçime giren partilerin aldıkları oy oranına göre temsilci çıkardığı sistemdir. Propaganda; semboller, söz, hareket, jest, resim, müzik ve diğer araçlar yardımıyla kişilerin düşünce, davranış, tutum, inanç, değer ve tavırlarına etki yapma yoludur. Kişilerde belirli bir görüşü yada eylem biçimini oluşturma; tartışma ve nesnellik dışı yollarla onları ikna etme çabasıdır. BASKI GRUPLARI: Toplumda çıkarları ortak olan grupların, kendi çıkarlarını korumak üzere örgütlenmeleridir. Örneğin; sendika, dernek, odalar, baro vs. 4

2- Demokratik devlet, laik tir 3- Demokratik devlet sosyal devlettir.

5 Siyasal partilerden farklı olarak iktidara gelmeyi amaçlamazlar. Amaçları iktidarları etkilemektir. DEMOKRASĠLERDE ÖZGÜRLÜKLER Ġnsan hakları; insanın insan olmaktan kaynaklanan olanaklarını, korumak ve geliştirmek amaçlı talepleridir. Toplumsal özgürlükler ise; bu taleplerin bir ülkede hukuken ve pratikte (yaşamın içinde) ne ölçüde gerçekleştiğini ifade eder. Demokrasiler toplumsal özgürlüklerin varolduğu yönetimlerdir. Başlıca toplumsal özgürlükler; - Seçme ve seçilme özgürlüğü - Düşünce, ifade etme ve örgütlenme özgürlüğü - İletişim ve ulaşım özgürlüğü - Bilim ve sanat yapma özgürlüğü - Çalışma ve eğitim özgürlüğü vb 5

Toplumsal özgürlükler ise; bu taleplerin bir ülkede hukuken ve pratikte (yaşamın içinde) ne ölçüde gerçekleştiğini ifade eder.

Benzer belgeler

TEMEL HUKUK DERS NOTLARI SON HAFTA. Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR

TEMEL HUKUK DERS NOTLARI SON HAFTA Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR ANAYASANıN TEMEL ILKELERI 2 1. madde Türkiye devleti bir cumhuriyettir. 2. Madde Cumhuriyetin nitelikleri Cumhuriyetçilik Başlangıç ilkeleri Atatürk