Yrd.Doç.Dr.Hilmi DEMİRKAYA

DAVRAZ DAĞI NIN TURİZM POTANSİYELİ VE SORUNLARINI BELİRLEMEYE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA Yrd.Doç.Dr.Salih CEYLAN Yrd.Doç.Dr.Hilmi DEMİRKAYA ÖZET Ülkemiz dağ turizmi potansiyeli bakımından dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alır. Turizm anlayışının özellikle seksenli yıllardan sonra gelişmeye başlamasıyla birlikte dağlar, birçok özellikleri ile her geçen gün ve büyük oranda gelişen turizm ekonomisi için önemli bir çekim gücü oluşturmaya başlamıştır. Bu bağlamda alternatif turizm faaliyetlerinin önemli bir bölümünün dağlık alanlarda gerçekleştirilmesi, dağlara olan ilgiyi de giderek arttırmıştır. Dağlara doğru gelişen bu yoğun yönelim, dağlık alanlarda beraberinde sorunlar da meydana getirmeye başlamıştır. Davraz Dağı nın turizm potansiyeli ve sorunlarının belirlenmesi amaçlanan bu çalışmada, 2004 ve 2005 yıllarının şubat aylarında uygulanan anket sonuçları ve deneklerle yüz-yüze yapılan mülakatlar temel alınmıştır. Toplam 27 maddeden oluşan ankete 298 denek katılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen veriler, SPSS 12,0 paket programı kullanılarak analiz edilmiş ve betimsel istatistik tekniklerinden frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri incelenmiştir. Anahtar Sözcükler: Davraz Dağı, turizm potansiyeli, kış turizmi, sorunlar. RESUME Notre pays se compte parmi l un des plus importants du point de vue du potentiel du tourisme de la montagne. A partir des années 80, où le concept du tourisme commence à se former, le tourisme de la montagne, avec ses diverses caractéristiques, est devenu, de plus en plus, un centre d attraction pour l économie du tourisme, qui se développe, chaque jour, un peu plus. Dans ce contexte-là, la réalisation d une grande partie des activités touristiques dans les secteurs montagneux a donné lieu à un intérêt de plus en plus grand en faveur des montagnes. Cet intérêt grandissant en faveur des montagnes a entrainé naturellement certains problèmes dans les domaines montagneux. Dans cette recherche, qui a pour but de déterminer le potentiel touristique du mont de Davraz et ses problèmes, on a traité les conséquences de l enquête effectuée au mois de février des années 2004-2005 et les entretiens en face à face avec les participants de l enquête. Les 298 participants ont répondu aux 27 questions, qui leur sont destinées. Les données obtenues ont été analysées dans le cadre du programme en paquet 12.0 SPSS et on a étudiées ainsi les valeurs d écart standard, fréquence, proportion, et moyen arithmétique des techniques statistiques descriptives. Mots clés: Montagne de la Davraz, potentiel du tourisme, tourisme d hiver, problemes. Bu Çalışma S.D.Ü Araştırma Fonunca desteklenen Davraz Dağının Biyolojik Çeşitliliği ve Turizm Potansiyeli isimli çalışmanın bir bölümünü kapsamaktadır. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 27

Davraz Dağı nın Turizm Potansiyeli ve Sorunlarını GİRİŞ Türkiye dağlar bakımından zengin bir ülkedir. Nitekim, nispi yükselti değerleri dikkate alındığında ülkemizde 1000 metrenin üzerinde bulunan alanlar Türkiye nin % 56.6 sını kaplamaktadır. (Atalay,2002,s.12). Bu yüzde değeri ülkemiz yüzölçümünün yarıdan fazlasının dağlarla kaplı olduğunu göstermektedir. Dağlık alanlar doğal çevrenin yeryüzü şekillerinden biri olarak turizme katkıda bulunan önemli jeomorfolojik birimlerdir. Ülkemiz dağ turizmi potansiyeli bakımından dünyanın sayılı ülkeleri arasında olmasına rağmen bu potansiyelin turizm faaliyeti olarak yeterince değerlendirildiği söylenemez. Zira turizm faaliyetinin önemli bir bölümü bugün bile hala deniz kıyılarında gerçekleşmektedir. Bu da genellikle yaz mevsimi ile sınırlıdır. Oysa dağ turizminin yılın dört mevsiminde de yararlanabilecek faaliyet dalları vardır. İnsanoğlu yakın zamana kadar dağlık alanları ulaşılması güç ya da ulaşılmaz, korkunç, vahşi hayvanların yaşadığı alanlar olarak görmüş ve bu sahalara gerekli ilgiyi göstermemiştir. Dağlık alanlar insanları ilk olarak hayvancılık faaliyeti ve yaylaya çıkma gibi, daha sonraları turizmde rol oynayacak faaliyetlerle kendisine çekmiştir. Ancak dağların turizm amacıyla değerlendirilmesi, dağcılık sporu sayesinde olmuştur (Doğaner, 1991,s.138). Günümüzde dağcılık, nispeten serüven yönü de bulunan, özel bilgi, beceri ve önceden hazırlıklar yapılmasını gerektiren, turistik yönü ağır basan sportif bir faaliyet durumuna gelmiştir (Doğanay, 1989, s.165). Dağlık alanlar seksenli yıllardan sonra turizm anlayışının değişmeye başlamasıyla, her geçen gün ve büyük oranda gelişen turizm ekonomisi için önemli bir çekim gücü oluşturmaya başlamıştır. Dağlık alanların kış sporları dışında, yamaç paraşütü, dağ ve doğa yürüyüşü, kuş gözleme, yaban hayatı izleme, eko-turizm gibi birçok değişik alternatifler sunması, bu ekosistemleri oldukça çekici hale getirmektedir. Dağlara yönelik bu farklı faaliyetlerin oluşturduğu çekicilik ve bu çekiciliğin yarattığı baskı, zaten onlarca yıldan beri süregelen dağlara yönelik tahribatı daha da arttırmış ve birçok hassas dağ ekosistemi için tehdit oluşturmaya başlamıştır. Nitekim, özellikle Uludağ, Kaçkar, Erciyes, Bolkar gibi bazı dağlık alanlarımız yoğun kullanım nedeniyle ekolojik tahribata uğramış ve yanlış kullanılma sonucu doğal yapıya uyumsuz betonlaşma, katı ve sıvı atıklar, avcılık, biyolojik tür kaçakçılığı, kaçak ağaç kesimleri, yangınlar, hayvancılık faaliyetleri, tarımsal faaliyetler ve erozyon, sanayi ve enerji tesisleri gibi çevre sorunları ortaya çıkmıştır (Gönençgil ve Güngör, 2002, s.38-39). Bugün turist aktivitelerindeki kitlesel artışlar, daha çok gelişmekte olan ülkelerde önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu bağlamda özellikle doksanlı yıllardan itibaren uluslar arası düzeyde gerçekleştirilen toplantı ve zirvelerde dağlar, dikkate alınan ve en fazla üzerinde durulan ekosistemler olmuşlardır. Dağlık alanlar 1994 yılı şubat ayında Peru'da bir araya gelen 120 sivil toplum örgütünün I. Uluslararası Dağ Gündemi görüşmeleri ve Nisan 1995'te Birleşmiş Milletlerin konuya ilişkin raporunda; kültürel çeşitlilik, üretim sistemleri ve alternatif geçim kaynakları; dağ turizmi; yerel enerji kaynakları ve gereksinimi; dağların kutsal ve sembolik önemi; biyoçeşitlilik; iklim değişikliği ve doğal afetler, anahtar kavramlar olarak belirlenmiştir (Karadeniz ve Güneş, 2002). Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 1998 yılında gerçekleştirdiği 53. oturumunda, 2002 yılını Uluslar arası Dağlar Yılı ilan etmiştir. Bu yılın amacı dağların; çevrebilim ile ilgili, ekonomik, kültürel ve sosyal önemine dikkat çekmek; sürdürülebilir kalkınmaya yönelik çabaları arttırmak ve ayrıca dağların doğal kaynak zenginliğini bozmadan dağ topluluklarının yaşamlarını iyileştirmek olarak açıklanmıştır (Doumandji,2002,s.3). Davraz dağı, kayak sporu sayesinde yeni yeni tanınmaya başlayan ve Türkiye de bilinen kış turizm merkezlerine alternatif, Kış Sporları Turizm Merkezi olma yolunda gelişme göstermektedir. Akdeniz bölgesinin Antalya bölümünde ve bu bölümün Göller yöresinde yer alan Davraz dağı, Isparta il merkezinin doğusunda ve kent merkezine 26 km mesafede yer alır(şekil 1). Toros dağlarının Batı Toroslar olarak adlandırılan bölümünün kuzeydoğusunda orta yükseklikte bir dağ olan Davraz, kuzeyde Sultan ve Barla(Gelincik) dağları, Doğuda Anamas ve Dedegöl dağları, Güneydoğu da Sarp ve Bozburun dağları, güneybatıda Akdağlar ile çevrilidir. 28

Şekil 1. Davraz Dağının Lokasyon Haritası Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 29

Davraz Dağı nın Turizm Potansiyeli ve Sorunlarını Şekil 2. Davraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi Bir bölümü 17.02.1995 tarihinde Turizm Merkezi olarak ilan edilen Davraz dağında, alt yapı çalışmaları kayak evinin yapımı (Isparta İl Özel İdare Müdürlüğü) ile başlamış ve tesis 1997 yılında tamamlanarak hizmete açılmıştır. Bu gün özel bir şirket tarafından işletilen kayak evi(selene Otel), 62 yatak ve 150 kişi kapasiteli restoranı ile turizme hizmet vermektedir. Diğer taraftan, Kültür ve Turizm Bakanlığı tahsisli ve özel bir şirket tarafından inşa edilen 280 yatak kapasiteli ve 4 yıldızlı Davraz Sirene Otel de 2005 yılı Aralık ayında turizme açılmıştır. Davraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi nde; iki adet telesiyej (1.hat uzunluğu: 1211 metre 1674 1961 metreler arası- ve saatte 1000 kişi taşıma kapasiteli; 2. hat uzunluğu: 936,6 metre 1965 2150 metreler arası- ve saatte 1000 kişi taşıma kapasiteli), bir adet teleksi (Tbar) 624 metre uzunluğunda (1950 2150 m. arası) ve saatte 800 kişi taşıma kapasiteli ve 2 adet babylift (300 metre uzunluğunda ) hattı hizmet vermektedir. Kuzey Disiplini, Alp Disiplini, Tur Kayağı, Snowboard, Tele Mark yapılabilen merkezin, kayak mevsimi aralık-nisan ayları arası olup kar kalınlığı 50-200 cm arasında değişmektedir. Davraz Dağı, kış sporlarının yanı sıra doğa yürüyüşü, yamaç paraşütü ve botanik gözlemciliği gibi yaz mevsiminde de turizm amacıyla yararlanılabilecek alternatifler sunmaktadır. Bu çalışmada, Davraz Dağı nın turizm potansiyeli ve sorunlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. MATERYAL VE YÖNTEM Davraz Dağı nın turizm potansiyeli ve sorunlarının belirlenmesine yönelik hazırlanan anket sonuçları çalışma için temel alınmıştır. Toplam 298 denek üzerinde uygulanan anketin yanı sıra deneklerle yüz-yüze mülakatlar da yapılmıştır. 2004 ve 2005 yıllarında uygulanan ankette veri toplama dönemi olarak farklı ziyaretçi profilinin ve katılımın yoğun olduğu dönem olan geleneksel kar festivali nin yapıldığı şubat ayı seçilmiştir. Verileri elde etmek amacıyla 27 soruluk bir anket formu hazırlanmış ve önceden bilgilendirilen 6 öğretmen adayı anketör tarafından yüz-yüze görüşme yöntemi ile uygulanmıştır. Anket, uygulanacak ziyaretçi grubunun seçiminde basit rastgele örnekleme yöntemi benimsenmiştir. 30

Uygulanan anket sonucunda elde edilen veriler, SPSS (Statistical Package for Social Science) 12,0 paket programı kullanılarak analiz edilmiş ve betimsel istatistik tekniklerinden frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri incelenmiştir. BULGULAR VE YORUM Davraz Dağının turizm potansiyeli ve sorunlarının belirlenmesine yönelik 298 denek üzerinde 27 soruda uygulanan anket ve deneklerle yüz-yüze yapılan mülakat sonuçları aşağıda değerlendirilmiştir. Tablo 1. Deneklerin yaş durumları Yaş Grupları 10-20 26 8,7 20-30 159 53,4 30-40 65 21,8 40-50 37 12,4 50+ 11 3,7 Toplam 298 100,0 Araştırmaya katılan deneklerin yaş durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,49), standart sapması ise 0,95 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 8,7 si (26 kişi) 10 20 yaş grubunda, % 53,4 ü (159 kişi) 20-30 yaş grubunda, % 21,8 i (65 kişi) 30-40 yaş grubunda, % 12,4 ü (37 kişi) 40-50 yaş grubunda ve % 3,7 si (11 kişi) 50+ yaş grubunda yer almaktadır. Tablo 2. Deneklerin mesleki durumları Meslekler Öğretim Üyesi 13 4,4 Öğretmen 35 11,7 Öğrenci 117 39,3 Doktor 18 6,0 Mühendis 17 5,7 Müdür 5 1,7 Serbest meslek 14 4,7 Diğer 76 25,5 Toplam 295 99,0 Cevap vermeyenler 3 1,0 Araştırmaya katılan deneklerin yaş durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =4,80), standart sapması ise 2,82 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin mesleki durumları incelendiğinde, % 4,4 ü (13 kişi) öğretim üyesi, % 11,7 si (35 kişi) öğretmen, % 39,3 ü (117 kişi) öğrenci, % 6,0 sı (18 kişi) doktor, % 5,7 si (17 kişi) mühendis, % 1,7 si (5 kişi) müdür, % 4,7 si (14 kişi) serbest meslek, % 25, 5 i (76 kişi) diğer grubunda yer almaktadır. Araştırmaya katılan deneklerden % 1,0 i (3 kişi) bu soruya yanıt vermemiştir. Tablo 2 de görüldüğü üzere, araştırmaya katılan deneklerin en büyük grubunu % 39,3 lük bir değerle öğrenciler oluşturmaktadır. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31

Davraz Dağı nın Turizm Potansiyeli ve Sorunlarını Tablo 3. Gelir düzeyleri Gelir Düzeyi 1 5 milyar 55 18,5 5 10 milyar 41 13,8 10 15 milyar 77 25,8 15 20 milyar 27 9,1 20 milyar ve üstü 26 8,7 Toplam 227 76,2 Cevap vermeyenler 72 24,1 Araştırmaya katılan deneklerin gelir düzeyleri incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,70), standart sapması ise 1,30 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 18,5 i 1 5 milyar TL arası bir gelire sahipken, % 13,8 i 5 10 milyar TL arasında gelir elde etmektedir. Deneklerin % 25,8 i 10 15 milyar TL gelir düzeyi ile en yüksek gelir oranını oluşturmaktadırlar. Deneklerin % 9,1 i 15 20 milyar TL gelir elde ettiklerini, % 0,3 ü ise 6 milyar TL nin üzerinde gelir elde ettiklerini belirtmişlerdir. Araştırmaya katılan deneklerin % 24,1 i ise gelir düzeyleri konusunda bilgi vermemişlerdir. Tablo 4. Eğitim düzeyleri Eğitim düzeyi İlkokul 4 1,3 Ortaokul 3 1,0 Lise ve dengi okul 107 35,9 Yüksekokul 53 17,8 Fakülte 96 32,2 Lisansüstü (yüksek lisans-doktora) 33 11,1 Toplam 296 99,3 Cevap vermeyenler 2 0,7 Araştırmaya katılan deneklerin eğitim düzeyi incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =4,13), standart sapması ise 1,13 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 1,3 ü ilkokul mezunu, % 1,0 i ortaokul mezunu, % 35,9 u lise ve dengi okul mezunu, % 17,8 i yüksekokul mezunu, % 32,2 si fakülte mezunu, % 11,1 i lisansüstü eğitim muzunudur. Deneklerden 2 kişi (% 0,7 si) ise bu konuda görüş belirtmemişlerdir. 32

Tablo 5. Davraz Dağı kayak tesislerini tercih nedeni Davraz Dağı kayak tesislerini tercih nedeni Arkadaş tavsiyesi 115 38,6 Basın aracılığıyla 21 7,0 Tur operatörleri sayesinde 26 8,7 Dergi, kitap, broşür vb. 16 5,4 Diğeri 111 37,2 Toplam 290 97,3 Cevap vermeyenler 8 2,7 Genel toplam 298 100,0 Araştırmaya katılan deneklerin yaş durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,97), standart sapması ise 1,81 bulunmuştur. Katılımcıların % 38,6 sı (115 kişi) Davraz Dağı kayak tesislerini tercih etme nedeni olarak arkadaş tavsiyesini, % 7,0 si basın aracılığıyla, % 8,7 si tur operatörleri sayesinde, % 5,4 ü dergi, kitap, broşür vb. ve % 37,2 si de diğer nedenleri göstermişlerdir. Bu soruya cevap vermeyenlerin oranı ise % 2,7 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 6. Davraz Dağı na hangi ulaşım aracı ile geldiniz? Seyahat Türü Kendi otomobilim ile 140 47,0 Arkadaşımın arabası ile 12 4,0 Tur otobüsü ile 57 19,1 Belediye otobüsü ile 56 18,8 Diğeri 30 10,1 Toplam 296 99,3 Cevap Vermeyenler 3 1,0 Araştırmaya katılan deneklerin ulaşım aracı tercihleri incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,42), standart sapması ise 1,49 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 47,0 si (140 kişi) Davraz Dağı Kayak Merkezine kendi otomobili ile, % 4,0 ü arkadaşlarının arabası ile, % 19,1 i tur otobüsü ile, % 18,8 i belediye otobüsü ile, % 10,1 i bunların dışındaki bir vasıta ile gelmişler, % 1,0 i ise bu soruya yanıt vermemiştir. Tablo 6 da da görüldüğü gibi katılımcıların % 47 si Davraz dağ ına kendi otomobilleri ile gelmeyi tercih etmişlerdir. Tablo 7. Davraz Dağı na ulaşımda sizi en çok etkileyen olumlu özellik nedir? Çekicilik Doğal güzellikler 132 44,3 Otantik güzellikler 21 7,0 Manzara 97 32,6 Diğeri 38 12,8 Toplam 289 97,0 Cevap vermeyenler 10 3,3 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 33

Davraz Dağı nın Turizm Potansiyeli ve Sorunlarını Araştırmaya katılan deneklerin Davraz a ulaşımda en çok etkilendikleri olumlu durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,15), standart sapması ise 1,15 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 44,3 ü (132 kişi) Davraz Dağı nı tercih etmede kendilerini en çok doğal güzelliklerin, % 7,0 si otantik güzelliklerin, % 32,6 sı manzaranın, % 12,8 i ise diğer özelliklerin etkilediğini belirtmişlerdir. Katılımcıların % 3,3 ü bu konuda görüş belirtmemişlerdir. Tablo 8. Davraz Dağı na ulaşımda sizi en çok etkileyen olumsuz özellik nedir? Zorluklar Ulaşım zorluğu 111 37,2 Beslenme 31 10,4 Barınma 56 18,8 İletişim 39 13,1 Diğeri 31 10,4 Toplam 269 90,3 Cevap vermeyenler 30 10,0 Araştırmaya katılan deneklerin Davraz a ulaşımda en çok etkilendikleri olumsuz durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,45), standart sapması ise 1,45 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 37,2 si (111 kişi) Davraz Dağı na ulaşımda kendilerini etkileyen en önemli olumsuz özelliğin ulaşım zorluğu, % 10,4 ü beslenme, % 18,8 i barınma, % 13,1 i iletişim, % 10,4 ü diğer özelliklerin etkili olduğunu belirtmişlerdir. Katılımcıların % 10,0 u (30 kişi) ise bu konuda görüş belirtmemişlerdir. Tablo 9. Davraz Dağı na geliş nedeniniz nedir? Davraz a geliş nedeni Kayak yapmak 116 38,9 Macera 37 12,4 Yamaç paraşütü 13 4,4 Piknik 12 4,0 Dinlenmek 33 11,1 Dağın temiz havasından yararlanmak 31 10,4 Diğeri 48 16,1 Toplam 291 97,7 Cevap vermeyenler 8 2,6 Araştırmaya katılan deneklerin Davraz a geliş nedenleri incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =3,34), standart sapması ise 2,42 bulunmuştur. Katılımcıların % 38,9 u (116 kişi) Davraz Dağı na geliş amacı olarak kayak yapmayı, % 12,4 ü macerayı, % 4,4 ü yamaç paraşütünü, % 4,0 ü Dağın temiz havasından yararlanmayı göstermişlerdir. Deneklerden % 16,1 i Davraz Dağı na geliş amacı olarak diğer nedenleri gösterirken, % 2,6 sı bu konuda görüş belirtmemişlerdir. 34

Tablo 10. Davraz Dağı na kim(ler) ile geldiniz? Yalnız 7 2,3 Arkadaşlarımla 218 73,2 Ailemle 51 17,1 Diğeri 20 6,7 Toplam 296 99,3 Cevap vermeyenler 2 0,7 Araştırmaya katılan deneklerin Davraz Dağı na kim(ler) ile geldikleri durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,28), standart sapması ise 0,62 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 2,3 ü Davraz Dağı na yalnız, % 73,2 si (218 kişi) arkadaşlarıyla, % 17,1 i ailesiyle, % 6,7 si ise diğer kişilerle geldiklerini belirtmişlerdir. Deneklerin % 0,7 si(6 kişi) ise bu soruya cevap vermemişlerdir. Tablo 11. Davraz Dağı na kaçıncı gelişiniz? İlk kez 104 34,9 İkinci kez 70 23,5 Üçüncü kez 33 11,1 Dört ve daha fazla 85 28,5 Toplam 292 98,0 Cevap vermeyenler 6 2,0 Araştırmaya katılan deneklerin Davraz Dağına kaçıncı gelişleri ile ilgili durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,34), standart sapması ise 1,23 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 34,9 u (104 kişi) Davraz Dağına ilk kez, % 23,5 i ikinci kez, % 11,1 i üçüncü kez, % 28,5 i dört ve daha fazla kez geldiklerini belirtmişlerdir. Deneklerin % 2,0 si ise bu soruya cevap vermemiştir. Tablo 12. Davraz Dağı na birden fazla geldi iseniz nedeni nedir? Doğal güzellikleri 64 21,5 İnsanların içtenliği 7 2,3 Temiz havası 30 10,1 Sakin ortamı 15 5,0 Pistlerin uygunluğu 33 11,1 Diğer 48 16,1 Toplam 197 66,1 Cevap vermeyenler 101 33,9 Araştırmaya katılan deneklerin Davraz Dağı na daha önce geldiler ise tekrar geliş durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =3,46), standart sapması ise 2,02 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 35

Davraz Dağı nın Turizm Potansiyeli ve Sorunlarını bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 21,5 i Davraz Dağı na birden fazla kez gelme nedeni olarak dağın doğal güzelliklerini, % 2,3 ü insanların içtenliğini, % 10,1 i pistlerin uygunluğunu, % 16,1 i ise diğer nedenleri göstermişlerdir. Deneklerden % 33,9 u ise bu konuda herhangi bir görüş belirtmemişlerdir. Tablo 13. Her yıl turizm aktivitesine katılır mısınız? Evet 197 66,1 Hayır 95 31,9 Toplam 293 98,3 Cevap vermeyenler 6 2,0 Araştırmaya katılan deneklerin turizm aktivitesine katılma durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =1,37), standart sapması ise 0,88 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 66,1 i (197 kişi) her yıl turizm aktivitesine katıldıklarını, % 31,9 u ise katılmadıklarını ifade etmişlerdir. Deneklerin % 2,0 si bu soruya cevap vermemişlerdir. Tablo 14. Bir yıl içinde hafta sonları ya da günübirlik tatil yapar mısınız? Evet 239 80,2 Hayır 33 11,1 Toplam 274 91,9 Cevap vermeyenler 26 8,7 Araştırmaya katılan deneklerin hafta sonları ya da günübirlik tatil yapma durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =1,14), standart sapması ise 0,39 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 80,2 si (239 kişi) bir yıl içinde hafta sonları ya da günübirlik tatil yaptıklarını, % 11,1 i ise yapmadıklarını belirtmiştir. Deneklerin % 8,7 si (26 kişi) ise bu konuda herhangi bir görüş belirtmemişlerdir. Tablo 15. Kış mevsiminde hangi turizm etkinliğine katılıyorsunuz? Kayak 129 43,3 Trekking 39 13,1 Yamaç paraşütü 16 5,4 Higink 2 0,7 Diğeri 45 15,1 Toplam 231 77,5 Cevap vermeyenler 67 22,5 Araştırmaya katılan deneklerin kış mevsimi turizm etkinliğine katılma durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,88), standart sapması ise 1,20 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 43,3 ü (129 kişi) kayak, % 13,1 i trekking, % 5,4 ü yamaç 36

paraşütü, % 0.7 hiking, % 15,1 i diğer etkinlikleri göstermişlerdir. Deneklerden % 22,5 i ise bu soruyu cevapsız bırakmışlardır. Tablo 16. Konaklama için tercih ettiğiniz yer neresidir? Otel 132 44,3 Motel 13 4,4 Kamping 9 3,0 Karavan 1 0,3 Sayfiye evi 12 4,0 Çadır 18 6,0 Pansiyon 33 11,1 Diğeri 43 14,4 Toplam 262 87,9 Cevap vermeyenler 37 12,4 Araştırmaya katılan deneklerin konaklama için tercih ettikleri tesisler ile ilgili durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =3,59), standart sapması ise 2,97 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 44,3 ü konaklamak için otel, % 4,4 ü motel, % 3,0 ü kamping, % 0,3 ü karavan, % 4,0 ü sayfiye evi, % 6,0 sı çadır, % 11,1 i pansiyon ve % 14,4 ü ise diğer konaklama yerlerini tercih ettiklerini ifade etmişlerdir. Deneklerden % 12,4 ü ise bu konuda herhangi bir görüş belirtmemişlerdir. Tablo 17. Davraz Dağına gelirken karşılaştığınız en önemli sorun nedir? Ulaşım 123 41,3 İletişim 55 18,5 Konaklama 45 15,1 Beslenme 18 6,0 Diğeri 29 9,7 Toplam 272 91,3 Cevap vermeyenler 28 9,3 Araştırmaya katılan deneklerin Davraz Dağı na gelirken karşılaştıkları en öncelikli sorun ile ilgili durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,29), standart sapması ise 2,27 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerin % 41,3 ü (123 kişi) Davraz Dağı na gelirken karşılaşılan en büyük sorun olarak ulaşımı, % 18,5 i iletişim, % 15,1 i konaklama, % 6,0 sı beslenme, % 9,7 si diğer nedenleri göstermişlerdir. Deneklerden % 9,3 ü (28 kişi) ise bu soruya cevap vermemiştir. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 37

Davraz Dağı nın Turizm Potansiyeli ve Sorunlarını Tablo 18. Kayak yapmayı biliyor musunuz? Evet 146 49,0 Hayır 146 49,0 Toplam 292 98,0 Cevap vermeyenler 6 2,0 Araştırmaya katılan deneklerin kayak yapmayı bilip bilmemeleri ile ilgili durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =1,50), standart sapması ise 0,50 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 49,0 u kayak yapmayı bildiğini, % 49,0 u bilmediğini ifade etmiş olup, % 2,0 si ise bu soruya cevap vermemiştir. Tablo 19. Kayak yapmayı nasıl öğrendiniz? Kayak federasyonu kursları ile 11 3,7 Arkadaşım vasıtasıyla 43 14,4 Ailemden 8 2,7 Özel kurs alarak 37 12,4 Okul kurslarıyla 27 9,1 Kamp etkinlikleri ile 5 1,7 Yurt dışında 1 0,3 Diğeri 13 4,4 Toplam 147 49,3 Cevap vermeyen 153 51,3 Araştırmaya katılan deneklerden kayak yapmayı bilenlerin durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =3,83), standart sapması ise 2,01 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 3,7 si kayak yapmayı kayak federasyonu kursları vasıtasıyla, % 14,4 ü bir arkadaşı vasıtasıyla, % 2,7 si ailesinden, % 12,4 ü özel kurs alarak, % 9,1 i okul kurslarıyla, % 1,7 si kamp etkinlikleri ile % 0,3 ü yurt dışında, % 4,4 ü ise diğer yöntemlerle öğrendiklerini ifade etmişlerdir. Deneklerden % 51,3 ü bu soruya cevap vermemiştir. Tablo 20. Kayak sporu dışında katıldığınız turizm etkinliği varmı? Evet 184 61,7 Hayır 85 28,5 Toplam 269 90,3 Cevap vermeyen 29 9,7 Araştırmaya katılan deneklerin kayak sporu dışında katıldıkları başka turizm etkinliği ile ilgili durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =1,32), standart sapması ise 0,47 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 61,7 si (184 kişi) kayak sporu dışında 38

katıldıkları turizm etkinlikleri bulunduğunu, % 28,5 i ise katıldıkları başka bir turizm etkinliği bulunmadığını belirtmişlerdir. Deneklerden % 9,7 si bu soruya cevap vermemişlerdir. Tablo 21. Kayak sporu dışında hangi spor etkinliğine katılıyorsunuz? Dağcılık 54 18,1 Rafting 24 8,1 Yamaç paraşütü 20 6,7 Doğa yürüyüşü 73 24,5 Kanyoning 2 0,7 Diving 3 1,0 Safari 2 0,7 Diğeri 23 7,7 Toplam 201 67,4 Cevap vermeyen 97 32,6 Araştırmaya katılan deneklerin kayak sporu dışında katıldıkları etkinliklerle ilgili durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =3,38), standart sapması ise 2,15 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 18,1 i kayak sporu dışında katılmış olduğu spor etkinliği olarak dağcılık, % 8,1 i rafting, % 6,7 si yamaç paraşütü, % 24,5 i doğa yürüyüşü, % 0,7 si kanyoning, % 1,0 i diving, % 0,7 si safari, % 7,7 si diğeri cevabını vermişlerdir. Deneklerden % 32,6 sı ise bu soruya herhangi bir yanıt vermemişlerdir. Tablo 22. Davraz Dağı nda kayak sporu dışında yapmak istediğiniz diğer etkinlik nedir? Doğa yürüyüşü 86 28,9 Çim kayağı 29 9,7 Buz pateni 39 13,1 Bowling 18 6,0 Yamaç paraşütü 48 16,1 Yüzme 37 12,4 Diğeri 18 6,0 Toplam 275 92,3 Cevap vermeyen 23 7,7 Araştırmaya katılan deneklerin kayak sporu dışında yapmak istedikleri diğer etkinlik ile ilgili durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =3,35), standart sapması ise 2,07 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 28,9 u Davraz Dağı nda kayak sporu dışında yapmak istediği etkinlik olarak doğa yürüyüşü, % 9,7 si çim kayağı, % 13,1 i buz pateni, % 6,0 sı bowling, % 16,1 i yamaç paraşütü, % 12,4 ü yüzme, % 6,0 sı diğeri cevabını vermişlerdir. Deneklerden % 7,7 si ise bu soruya cevap vermemişlerdir. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 39

Davraz Dağı nın Turizm Potansiyeli ve Sorunlarını Tablo 23.Tatil yerlerini tercih ederken neyi dikkate alırsınız? Ailemin önerilerini dikkate alırım 62 20,8 Arkadaşlarımın önerilerini dikkate alırım 127 42,6 Görsel ve yazılı medyanın önerilerini dikkate alırım 54 18,1 Gazete, dergi, mecmua vb. önerilerini dikkate alırım 25 8,4 Diğerleri 27 9,1 Toplam 295 99,0 Cevap vermeyenler 3 1,0 Araştırmaya katılan deneklerin tatil yerlerini tercih ederken neye dikkat ettikleri ile ilgili durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,42), standart sapması ise 1,18 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 20,8 i tatil yerlerini tercih ederken ailesinin önerilerini dikkate aldığını, % 42,6 sı arkadaşlarının önerilerini dikkate aldığını, % 18,1 i görsel ve yazılı medyanın önerilerini dikkate aldığını, % 8,4 ü gazete, dergi, mecmua vb. önerilerini dikkate aldığını, % 9,1 i ise diğer nedenleri dikkate aldıklarını belirtmişlerdir. Deneklerden % 1,0 i (3 kişi) bu soruya cevap vermemişlerdir. Tablo 24. Davraz Dağı na bir daha gelmeyi düşünüyor musunuz? Evet 277 93,0 Hayır 15 5,0 Toplam 294 98,7 Cevap vermeyenler 6 1,9 Araştırmaya katılan deneklerin Davraz Dağı na bir daha gelme düşünceleri incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =1,07), standart sapması ise 0,34 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 93,0 ü Davraz Dağı na bir daha gelmeyi düşündüğünü, % 5,0 i ise bir daha gelmeyi düşünmediklerini ifade etmişlerdir. Deneklerden % 1,9 u (6 kişi) bu konuda herhangi bir görüş belirtmemişlerdir. Tablo 25. Davraz Dağı nın en öncelikli sorunu sizce nedir? Ulaşım 76 25,5 Konaklama 111 37,2 Beslenme 29 9,7 Haberleşme 27 9,1 Hizmet 29 9,7 Diğer 12 4,0 Toplam 284 95,3 Cevap vermeyenler 14 4,7 40

Araştırmaya katılan deneklerin Davraz Dağı nın en öncelikli sorunu konusundaki düşünceleri incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,50), standart sapması ise 1,45 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 25,5 i Davraz Dağı nın en öncelikli sorununun ulaşım, % 37,2 si konaklama, % 9,7 si beslenme, % 9,1 i haberleşme, % 9,7 si hizmet, % 4,0 ü ise diğeri cevabını vermişlerdir. Deneklerden % 4,7 si bu konuda görüş belirtmemişlerdir. Tablo 26. Çevre için sizce en öncelikli sorun nedir? Ağaçlandırma 67 22,5 Çevre düzenlemesi 134 45,0 Gürültü 6 2,0 Otopark 24 8,1 Çöp 20 6,7 WC 14 4,7 Diğer 14 4,7 Toplam 280 94,0 Cevap vermeyenler 19 6,3 Toplam 298 100,0 Araştırmaya katılan deneklerin çevre için en öncelikli sorun konusundaki durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =2,64), standart sapması ise 1,74 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 22,5 i çevre için en öncelikli sorun olarak ağaçlandırma, % 45, 0 i çevre düzenlemesi, % 2,0 si gürültü, % 8,1 i otopark, % 6,7 si çöp, % 4,7 si WC, % 4,7 si diğer nedenleri göstermişlerdir. Deneklerden % 6,3 ü ise bu konuda herhangi bir görüş belirtmemişlerdir. Tablo 27. Size göre Davraz Dağı için öncelikle ne yapılmalıdır? Ek tesis 96 32,2 Ağaçlandırma 34 11,4 Eğlence yeri 74 24,8 Tanıtım 33 11,1 Çöp sorunu giderilmeli 10 3,4 Otopark 6 2,0 Çevre düzenlemesi yapılmalı 23 7,7 Ulaşım sorunu çözülmeli 9 3,0 Diğeri 4 1,3 Toplam 289 97,0 Cevap vermeyenler 9 3,0 Toplam 298 100,0 Araştırmaya katılan deneklerin Davraz Dağı için öncelikle yapılması gereken konusundaki durumları incelendiğinde, aritmetik ortalaması ( Χ =3,02), standart sapması ise 2,11 bulunmuştur. Araştırmaya katılan deneklerden % 32,2 si Davraz Dağı na öncelikli olarak ek tesis yapılmasını istemiştir. Deneklerin % 11,4 ü ağaçlandırma, % 24,8 i eğlence yeri, % 11,1 i tanıtım, % 3,4 ü çöp sorununun giderilmesini, % 2,0 si otopark, % 7,7 si çevre düzenlemesi Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 41

Davraz Dağı nın Turizm Potansiyeli ve Sorunlarını yapılmasını, % 3,0 ü ulaşım sorununun çözülmesini istemişlerdir. Deneklerden % 1,3 ü diğer işlerin yapılmasını isterken % 3,0 ü i bu konuda herhangi bir görüş belirtmemişlerdir. TARTIŞMA VE SONUÇ Davraz ı genellikle 20 30 yaş grubu içerisinde yer alan öğrenciler tercih etmektedir. Bu da Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin Davraz Dağı na ilgi gösterdiklerini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda öğrencilerin kış turizminden yararlanma olanaklarının belirlenmesi ve ülkemizin birçok yöresinden öğrenim amacıyla Isparta ya gelen öğrencilerin, mezuniyet sonrasında Davraz Dağı nı tanıtmaları bakımından büyük fırsatlar sunmaktadır. Deneklerin yıllık gelir düzeyleri bakımından orta düzeyde oldukları görülmektedir. Bu durum, deneklerin bir bölümünün öğrenci olmasından kaynaklanmaktadır. Bilindiği gibi kış sporları için gerekli kayak malzemeleri ithal olup ülkemiz standartlarında birçok kişinin temin edebileceği malzemeler değildir. Bu bakımdan kayak malzemeleri kiralama yoluyla temin edilmeye çalışılmaktadır. Davraz a gelen ziyaretçilerin en büyük grubunu lise ve dengi okul mezunları, ikinci büyük grubu ise fakülte mezunları oluşturmaktadır. Bu durum, deneklerin eğitim düzeylerinin nispeten yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Davraz Dağı kayak tesislerini tercih ediş nedeninin büyük oranda arkadaş tavsiyesi ile gerçekleşmesi, Davraz ın yeterince tanınmadığını, bu konuda öğrencilerin tanıtım için önemli bir aracı olabileceği olarak yorumlanabilir. Davraz Dağı na ulaşımda en çok otomobil tercih edilmektedir. Buna neden, diğer taşıma araçlarının yeterince tahsis edilememesi olduğu gibi, genellikle arkadaş grupları ve ailelerin özellikle hafta sonları ve günübirlik olarak Davraz a geldikleri yapılan yüz-yüze görüşmelerde belirlenmiştir. Ankete katılan deneklerin büyük bölümü doğal güzelliklerden ve manzaradan etkilendiklerini ifade etmektedir. Gerçektende Davraz Dağı nın gerek kış gerekse yaz mevsimi açısından değerlendirilebilecek doğal güzellikleri ve manzara bütünlüğü olduğu gözlenmektedir. Denekler, Davraz Dağı nın olumsuz özelliği olarak ulaşım ve barınma olanaklarını göstermektedirler. Bunda ulaşım açısından karayolu standardından çok, ulaşım araçları alternatifinin olmaması belirtilmektedir. Barınma sorunu ise, gelir düzeyi yüksek ve belirli bir turizm profiline sahip kişilerin yararlanmasına yönelik tesislerin olmasından kaynaklanmış olabilir. Nitekim, bu tesislerden öğrenciler ve yöre insanının yararlanması nerede ise mümkün değildir. Kayak sporu genellikle ekonomik gelir düzeyi yüksek olan kişiler tarafından yapılan bireysel sporlardandır. Kullanılan malzemelerin ithal ve pahalı olması kullanıcı sayısını sınırlamaktadır. Bu da bu gibi alanlardan belirli bir grubun yararlanmasına olanak vermektedir. Bu konuda öğrenci ve öğretim üyesi olan denekler, üniversite sosyal tesislerinin bitirilmesi ve tesislerden daha ucuza yararlandırılmalarını talep etmektedirler. Davraz Dağı na gelenlerin yarıya yakınının kayak yapmak için diğer yarısının da değişik amaçlarla Davraz a geldikleri görülmektedir. Özellikle hafta sonları kayak yapmaya gelenlerin en öncelikli istekleri mevcut telesiyejin yetersiz olduğu konusundaki görüşleridir. Bu konuda mutlaka ek tesislerin inşa edilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Davraz a gelenlerin üçte ikiden fazlası arkadaş grubuyla gelmektedir. Bu durum Ankete katılan deneklerin üçte ikisi, birden fazla kez Davraz a gelenlerdir. Bu durum Davraz Dağı nın önemli çekicilikleri olduğunu göstermektedir. Davraz Dağı özellikle kış mevsiminde, hafta sonları ve yarıyıl tatillerinde adeta bir tatil merkezi konumuna gelmektedir. Davraz Dağı na gelenlerin üçte ikisi her yıl düzenli olarak turizm aktivitesine katılan deneklerden oluşmaktadır ve deneklerin % 80 i de hafta sonları ve günübirlik etkinliğe katılanlardır. Deneklerin yarıya yakını ise kış mevsiminde kayak yapmak amacıyla turizm etkinliğine katılanlardan oluşmaktadır. Ankete katılanların yarıya yakını konaklama yapmak amacıyla otelde gecelemeyi tercih etmektedir. Yapılan yüz-yüze görüşmelerde Davraz Dağı na gelenlerin dörtte üçü günübirlik kalmayı düşünmektedir. Sanırız bu durum, deneklerin bir bölümünün öğrenci olmasından kaynaklanmaktadır. Davraz Dağında kayak sporu dışında en çok istenen etkinlikler doğa yürüyüşleri ve yamaç paraşütüdür. Yamaç paraşütçülüğü bakımından da Davraz Dağı alternatifler 42

sunmaktadır. Süleyman Demirel üniversitesi bünyesinde 1997 yılında havacılık kulübü kurularak başlatılmış olan bu faaliyetin uygulama alanlarından biri de Eğirdir ve Davraz Dağıdır. Dağ turizmi için alt yapı gerektirmeyen bu faaliyetin ekonomik ve doğa sporlarıyla iç içe olması nedeniyle daha fazla tercih dilmektedir. Yapılan ankette de deneklerin önemli bir bölümü, bu etkinliğin Davraz Dağı nda yapılmasını tercih etmektedir. Tatil yerlerini tercih etmede arkadaşlarının ve ailesinin önerilerini dikkate alanların oranı ankete katılanların üçte ikisini kapsamaktadır. Bu durum, tanıtım yetersizliğinin yanı sıra, tatil yerlerini tercihte çoğunlukla duyumlarla hareket edildiği şeklinde yorumlanmıştır. Ankete katılanların %90 dan fazlasının, tekrar Davraz Dağı na gelmeyi düşündükleri görülmektedir. Bu da yukarıda ifade edilen bazı olumsuzluklara rağmen Davraz Dağı nın çekiciliklerinin olduğunu göstermektedir. Çevre için en öncelikli sorun çevre düzenlemesi yapılmamış olması ve ağaçlandırma olarak gösterilmiştir. Ankete katılanların üçte biri Davraz Dağı için öncelikle tesis yapılması gerektiğini, ikinci sırada eğlence yeri, üç ve dördüncü sıralarda da ağaçlandırma ve tanıtım yapılması gerektiğini ifade etmişlerdir. Sonuç olarak Davraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi turizm faaliyeti bakımından yüksek bir potansiyele sahiptir. Yapılan anket sonuçlarından da anlaşıldığı üzere bu potansiyel henüz yeterince değerlendirilmemektedir. Bu bağlamda özellikle Davraz Dağı nın kış turizmi merkezi olarak yeterince tanıtılmadığı kanısındayız. Nitekim internetteki bazı kayak sitelerinde, kalacak oteller ile ilgili çok sınırlı bilgiler yer almaktadır. Diğer taraftan kayak web sayfalarında nerede kayak yapmak istiyorsunuz? sorusuna verilen cevaplarda Davraz Dağı nın adı bile geçmemektedir (07.01.2007-www.kayakturkiye.com). Bu durum Davraz Dağı nın yeterince tanınmadığını göstermektedir. Diğer taraftan web sayfalarında, 12 Aralık 2005 tarihinde hizmete açılan Sirene Otel hakkında çok az bilgi yer almaktadır. Bu bağlamda Davraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi nin konaklama ve ulaşım ile ilgili bilgilerinin ilgili web sayfalarında yer alması ve bir tanıtım hamlesinin başlatılması yararlı olacaktır. KAYNAKÇA Atalay, İ.(2002), Türkiye deki Dağların Oluşumu, Yapısal ve Ekolojik Özellikleri. Türkiye Dağları I.Ulusal Sempozyumu, 25-27 Haziran 2002, Ilgaz Dağı, Kastamonu. Doğanay, H.(1989), Erzurum da Kayak Sporu Turizmi ve Başlıca Sorunları. Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, No:55, Erzurum, s.165-182. Doğaner, S.(1991), Dağ Turizmine Coğrafi Bir Yaklaşım: Uludağ da Turizm. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s.138 Türk, A. ve Tosun, İ.(2004), Isparta Davraz Dağı Kayak Merkezinde Sürdürülebilir Turizm Gelişimi Ve Çevresel Etkilerin Değerlendirilmesi. 11. Ulusal Bölge Planlaması Kongresi, Trabzon. Doumandji, N.(2002), Türkiye Dağları I.Ulusal Sempozyumu Açış Konuşması. Türkiye Dağları I.Ulusal Sempozyumu, 25-27 Haziran 2002, Ilgaz Dağı, Kastamonu. Karadeniz, N. ve Güneş, G.(2002), Dağ Ekosistemleri ve Sürdürülebilir Yaklaşımlar. Türkiye Dağları I. Ulusal Sempozyumu, 25-27 Haziran 2002, Ilgaz Dağı, Kastamonu. www.davrazkayakmarkezi.com www.davraz.com www.kayakturkiye.com www.kayakrehberi.net Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 43