ÇELTİK 23-26 Ocak 2006 Türkiye Cumhuriyeti 1
İÇİNDEKİLER I. ÇELTİK ÜRETİM İSTATİSTİKLERİ II. ÇELTİK TÜKETİM İSTATİSTİKLERİ III. ÇELTİK DIŞ TİCARETİ IV. ÇELTİK PİYASA AKTÖRLERİ V. AB MEVZUATIYLA MUKAYESE 2
I. ÇELTİK ÜRETİM İSTATİSTİKLERİ 3
Çeltiğin Alan, Verim ve Üretim Bilgileri ÇELTİK 1998 1999 2000 YILLAR 2001 2002 2003 2004 EKİLİŞ ALANI (ha) 60,000 65,000 58,000 59,000 60,000 65,000 70,000 ÇELTİK ÜRETİMİ (ton) 315,000 340,000 350,000 360,000 360,000 372,000 490,000 EŞDEĞER PİRİNÇ ÜRETİMİ (ton) 189,000 204,000 210,000 216,000 216,000 223,200 294,000 ÇELTİK VERİMİ (ton/ha) 5.2 5.2 6.0 6.1 6.0 5.7 7.0 Kaynak: TÜİK 4
II. ÇELTİK TÜKETİM İSTATİSTİKLERİ 5
PİRİNÇ TÜKETİMİ (TON) YILLAR 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 TÜKETİM (ton) 430,000 440,000 470,000 480,000 490,000 500,000 540,000 Kaynak:TMO 6
III.ÇELTİK DIŞ TİCARETİ 7
İthalat/İhracat Düzenlemeleri İthal lisansları sadece ikili anlaşmalardan kaynaklanan tarife kotaları altında gereklidir. Bu ürünler Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından SPS (Sağlık ve Bitki Sağlığı Anlaşması) kontrollerine tabidir. İhracat Geri Ödemeleri Çeltik Türkiye nin ihracat sübvansiyonları taahhüt tablosunda yer almamaktadır. 8
Tercihli Ticaret AB ÜLKELERİ Türkiye nin çeltik ihracatı için ad valorem vergi muafiyeti mevcuttur. Türkiye nin çeltik için % 0 gümrük vergili 28.000 tonluk tarife kotası için tercihli ithalat düzenlemesi bulunmaktadır. ADAY ÜLKELER Türkiye-Makedonya Serbest Ticaret Anlaşması (FTA) altında, Türkiye nin tarife kotası altında tercihli ithalat olasılığı bulunmaktadır. (8.000 ton, 0% gümrük vergisi). ÜÇÜNCÜ ÜLKELER Türkiye- Bosna Hersek FTA sı altında, çeltik karşılıklı olarak sınırsız miktar için % 0 gümrük vergisine tabidir. Türkiye-EFTA FTA sı (Norveç) altında, Türkiye nin sınırsız gümrük vergisiz ihracat olasılığı bulunmaktadır. Kaynak: DTM TARAMA BÖLÜM 11 9
Gümrük Vergileri GTİP Ürün Tanımı MFN % Bağlı Oran % 1006 10 Çeltik 12-34 45 1006 20 Kahverengi pirinç 36 45 1006 30 Yarı yada Tam işlenmiş pirinç 45 45 1006 40 Kırık pirinç 45 45 Kaynak: DTM 10
IV.ÇELTİK PİYASA AKTÖRLERİ 11
Çeltik Piyasası Rekabete Dayalı Bir Piyasadır Piyasa Aktörleri; Çeltik üreticileri: Yaklaşık 25.000 tarım işletmesi Üretici Birlikleri: Çeltik için 4 üretici birliği mevcuttur Ticaret Borsaları: 5 adet ticaret borsası (Bandırma, Edirne, Tekirdağ, Samsun ve Ankara) Tüccarlar İşleyiciler: 104 adet çeltik fabrikası (toplam kapasite 2.280.000 ton) Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO): 1 Genel Müdürlük (Ankara) 27 Şube 120 Ajans 56 Tesisli Ekip Kaynak: TEDGEM,ÇKS,STB,TMO 12
ÇELTİK TİCARET BORSALARI Çeltikle ilgili olarak faaliyet gösteren 29 adet ticaret borsası mevcut olup, tescil ofisi olarak çalışmaktadırlar. Salon satışların yapıldığı borsa sayısı 5 i geçmemektedir. En büyük çeltik borsası Türkiye üretiminin hemen hemen yarısının gerçekleştirildiği Edirne de bulunmaktadır. Kaynak: STB 23-26 Ocak 2006 Türkiye Cumhuriyeti 13
TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ (TMO) TMO 1938 yılında İktisadi Devlet Teşekkülü kurulmuştur. olarak Kamu İktisadi Teşebbüsleri hakkındaki 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname nin hükümlerine tabi olup, Tüzel Kişiliğe sahip ve faaliyetlerinde özerktir. TMO, Yönetim Kurulu Kararıyla hububat ve çeltik alım fiyatlarını açıklar. 14
ANA STATÜ: TMO nun amaçları ve faaliyet konuları aşağıda belirtildiği gibidir; Hububat (çeltik dahil) fiyatlarının üreticiler yönünden normalin altına düşmesini ve tüketici halk aleyhine anormal derecede yükselmesini önlemek, Hububat piyasasını düzenleyici tedbirler almak ve gerektiğinde Bakanlar Kurulunun Kararı ile hububat dışında bakliyat ve yağlı tohumlarla ilgili verilecek görevi yürütmek, Afyon ve Uyuşturucu Maddelere konulan devlet tekelini işletmek. 15
Olağanüstü Hal stokları Müdahale Stoklarına ilaveten, Bakanlar Kurulunca TMO nun olağanüstü hal stoku (çeltik dahil) bulundurmakla görevlendirilmesi halinde bu stoklara ait muhafaza ve finansman giderleri bütçeden karşılanır. 16
V.AB MÜKTESEBATIYLA MUKAYESE 17
1785/2003 Sayılı AB Tüzüğüne Karşılık Gelen Türk Mevzuatları: Hububat Alım ve Satımı Hakkındaki 2005/8871 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Kamu İktisadi Teşebbüsleri hakkındaki 233 sayılı KHK TMO Ana Statüsü (90/T-19 Sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı) Alım ve Muhafaza Daire Başkanlığı nın görevleri hakkındaki TMO Yönetim Kurulu Kararı (13/118-17 sayılı) Ticaret Daire Başkanlığı nın görevleri hakkındaki TMO Yönetim Kurulu Kararı (28/268-12 sayılı) TMO nun Alım ve Muhafaza İşleri hakkındaki 1.7.1990 tarih 962051 sayılı İzahnamesi TMO nun Çeltik Alım Şartları Baremleri ve Depolama İşleri Hakkındaki 30.09.2005 tarih 2005-3 sayılı Genel Yazısı 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu 2001/10 sayılı Türk Gıda Kodeksi Pirinç Tebliği 2002/11 sayılı Türk Gıda Kodeksi Çeltik Tebliği Genel olarak, yukarıda belirtilen mevzuatlar 1785/2003 sayılı Tüzük ile kısmen uyumludur. 18
1785/2003 Sayılı AB Tüzüğüne Karşılık Gelen Türk Mevzuatları (devamı): 95/7606 sayılı İthalat Rejimi Kararı 8.6.2004 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Kota ve Tarife Kotaları hakkındaki yönetmelik Gümrük Tarife Giriş Cetveli hakkındaki 474 sayılı Kanun Dış Ticaretin Düzenlenmesi hakkındaki 2976 sayılı Kanun İthalat Koruma Tedbirleri hakkındaki 2004/7305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Kararı Dahilde İşleme Rejimi hakkındaki 2005/8391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (2005/1 sayılı tebliğ) Hariçte İşleme Rejimi hakkındaki 2000/674 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (2000/8 sayılı tebliğ) 19
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER 20