TÜRKİYE DE YAĞLIK AYÇİÇEK TOHUMU VE AYÇİÇEĞİ YAĞI ÜRETİMİ, ARZ TALEP DENGESİ

Transkript

1 TÜRKİYE DE YAĞLIK AYÇİÇEK TOHUMU VE AYÇİÇEĞİ YAĞI ÜRETİMİ, ARZ TALEP DENGESİ HAKAN ÇALEN GENEL MÜDÜR V. Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Bitkisel Yağlar Konferansı 2016 / İSTANBUL

2 Türkiye yağlı tohum üretimi 2015/2016 iş yılında yaklaşık 2,6 milyon ton civarında gerçekleşmiş olup, grafikte de görüldüğü gibi yağlık ayçiçek tohumu en çok üretilen yağlı tohum bitkisidir.

3 TÜRKİYE YAĞLI TOHUM ÜRETİMİ ( ton) Yağlık Ayçiçeği Çiğit Soya Fasulyesi Kanola / / / / /16

4 2016 / 2017 sezonu Türkiye yağlık ayçiçeği tohumu ekimleri 550 bin hektar seviyelerinde gerçekleşmiştir. BÖLGE EKİM ALANI (1.000 hektar) (2015/16) EKİM ALANI (1.000 hektar) (2016/17) TRAKYA İÇ ANADOLU KARADENİZ ÇUKUROVA GÜNEY MARMARA DİĞER (GAP, EGE vb) 8 20

5 2016/2017 sezonunda Türkiye yağlık ayçiçeği tohumu üretiminin; Bir önceki yıla göre bir miktar artış ile 1.2 milyon ton seviyelerinde (2015/2016 sezonu 1.1 milyon ton) gerçekleşmesi beklenmektedir.

6 Türkiye ayçiçek yağı tüketiminin yaklaşık 900 bin ton olduğu dikkate alındığında, yağlık ayçiçek tohumu üretiminde en az milyon ton açık olduğu görülmektedir.

7 Söz konusu bu açık nedeniyle yağlı tohum ve türevlerine ödenen rakamlar aşağıdaki gibi oluşmaktadır.

8 ÜRÜN 2013 (Milyon$) 2014 (Milyon $) 2015 (Milyon $) 2016 (Milyon $) (7 aylık) Yağlı tohum Hamyağ Küspe TOPLAM

9 HAMAYÇİÇEĞİ YAĞI BAZINDA 2016/2017 SEZONU ARZ& TALEP DENGESİ TÜRKİYE YAĞLIK AYÇİÇEĞİ ÜRETİMİ ÜLKE MAHSULÜNDEN AYÇİÇEK YAĞI ÜRETİMİ TÜRKİYE AYÇİÇEK YAĞI TÜKETİMİ TÜRKİYE AYÇİÇEK YAĞI İHRACATI TOPLAM AYÇİÇEK YAĞI İHTİYACI AYÇİÇEK YAĞI BAZINDA AÇIK BİN TON 492 BİN TON 900 BİN TON 500 BİN TON BİN TON 910 BİN TON

10 900 bin ton civarındaki yurtiçi ayçiçek yağı tüketimini kendi ülke imkanlarımız ile karşılamak için yerli yağlık ayçiçek tohumu üretim hedefinin en az 2.4 milyon ton olması gerekmektedir. Bunun yanında yaklaşık 500 bin tonluk ihracat potansiyeli de göz ardı edilmemelidir.

11 AĞUSTOS 2015 / TEMMUZ 2016 TÜRKİYE İTHALAT/İHRACAT Miktar(ton) AYÇİÇEK İTHALATI HAMAYÇİÇEK YAĞI İTHALATI RAFİNE AYÇİÇEK YAĞI İHRACATI

12 AĞUSTOS 2015 / TEMMUZ 2016 DÖNEMİNDE 350,34 BİN TON YAĞLIK AYÇİÇEĞİ İTHAL EDİLMİŞTİR Miktar(ton) MOLDOVA ROMANYA BULGARİSTAN RUSYA DİĞER

13 AĞUSTOS 2015 / TEMMUZ 2016 DÖNEMİNDE 635,42 BİN TON HAM AYÇİÇEĞİ YAĞI İTHAL EDİLMİŞTİR Miktar (ton) RUSYA UKRAYNA DİĞER

14 AĞUSTOS 2015 / TEMMUZ 2016 DÖNEMİNDE 571,89 BİN TON RAFİNE AYÇİÇEK YAĞI İHRAÇ EDİLMİŞTİR Miktar (ton) IRAK SURİYE DİĞER

15 Grafiklerde de görüldüğü üzere yağlık ayçiçeği tohumu ithalatın en fazla gerçekleştiği ülkeler Moldova, Romanya ve Bulgaristan olurken, hamayçiçek yağında en fazla ithalat yapılan ülkeler Rusya ve Ukrayna olarak öne çıkmaktadır. Rafine ayçiçek yağı ihracatında ise Irak ve Suriye en önemli ülkelerdir.

16

17 Son 5 iş yılında ülkemiz üretimi ve Birliğimiz mübayaa miktarını gösteren grafikte görüleceği üzere Birliğimiz her yıl yağlık ayçiçeği tohumu ülke üretiminin yaklaşık % unu mübayaa etmektedir. Trakya Bölgesinde üretilen yağlık ayçiçeğinin ise yaklaşık % ını Birliğimiz mübayaa etmektedir.

18 Türkiye Üretimi (ton) Trakya Birlik Mübayaa (ton) / / / / / 2016

19 Birliğimiz 2015/16 iş yılı % 40 yağ oranlı yağlık ayçiçek tohumu ürünü için tarihinde TL/ton ön alım fiyatı ve tarihinde TL/ton kesin alım fiyatı açıklamıştır.

20 Birliğimizce 2016/2017 sezonu yağlık ayçiçek tohumu alımına temmuz ayının son haftasında başlanmış olup, tarihinde %40 yağ oranlı yağlık ayçiçeği için TL/ton önalım fiyatı açıklanmıştır tarihi itibariyle mübayaa miktarımız 261 bin ton dur.

21 2015/2016 sezonunda Birliğimizce mubayaa edilen yağlık ayçiçeği tohumunun ortalama yağ oranı % 42,23 iken, 2016/2017 sezonunda ise bugüne kadar mubayaa edilen yağlık ayçiçeği tohumunun ortalama yağ oranı % 43,54 dir.

22 Temmuz ayının son haftasında yağlık ayçiçek tohumu hasadının başladığı Trakya Bölgesinde fiyatlar TL/ton seviyelerinden işlem görmeye başlamış hasadın devamı ile birlikte TL/ton aralığında devam etmiştir. Gözetim fiyatının 750 USD/ton a yükseltilmesi ile birlikte aralığında işlem görmektedir.

23 Trakya Bölgesinde yağlık ayçiçek tohumu verimleri ortalama kg/dekar dır. Bölgede hasat gidişatı % 80 seviyelerindedir.

24 Çukurova Bölgesinde Temmuz/2016 ortalarında yağlık ayçiçeği tohumu hasadının başlamasını müteakip, yağlık ayçiçeği tohumu fiyatları TL/ton fiyat seviyelerinden işlem görmeye başlamıştır.

25 Yaklaşık bin ton yağlık ayçiçeği tohumu hasadının yapıldığı bölgede yağlık ayçiçeği tohumunun ortalama fiyatı TL/ton seviyelerinde oluşmuştur. Yağlık ayçiçeği tohumu verimleri beklentinin üzerinde ( kg/dekar) gerçekleşmiş olup, yağlık ayçiçeği ortalama işlem fiyatı ve yüksek verim göz önünde bulundurulduğunda bölge çiftçisi açısından durum olumlu karşılanmıştır.

26 Trakya, Karadeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde yağlık ayçiçek tohumu hasadı devam etmekte olup, % 40 randımanlı yağlık ayçiçek tohumu için; Karadeniz Birlik Konya Şeker Tarım Kredi TL/ton TL/ton TL/ton Önalım alım fiyatı açıklamıştır.

27 2016/2017 sezonunda borsalarda işlem gören % 40 randımanlı yağlık ayçiçek tohumu ortalama fiyatları şöyledir. Borsa Ortalama Fiyat (TL/ton) Toplam İşlem Miktarı (ton) Edirne Uzunköprü

28 Son 12 aylık dönemde yağlık ayçiçek tohumu ve hamayçiçek yağındaki yurtiçi ve yurtdışı piyasa fiyatlarındaki değişim aşağıdaki gibidir.

29 30 Ağustos Eylül Eylül Eylül Eylül Eylül Ekim Ekim Ekim Ekim Ekim Kasım Kasım Kasım Kasım Kasım Aralık Aralık Aralık Aralık Aralık Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat Mart Mart Mart Mart Mart Nisan Nisan Nisan Nisan Nisan Mayıs Mayıs Mayıs Mayıs Mayıs Haziran Haziran Haziran Haziran Haziran Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos 2016 Yağlık ayçiçek tohumu iç piyasa fiyatları İç Piyasa TL/ton

30 30 Ağustos Eylül Eylül Eylül Eylül Eylül Ekim Ekim Ekim Ekim Ekim Kasım Kasım Kasım Kasım Kasım Aralık Aralık Aralık Aralık Aralık Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat Mart Mart Mart Mart Mart Nisan Nisan Nisan Nisan Nisan Mayıs Mayıs Mayıs Mayıs Mayıs Haziran Haziran Haziran Haziran Haziran Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos 2016 Yağlık ayçiçek tohumu dış piyasa fiyatları Dış Piyasa $/ton

31 30 Ağustos Eylül Eylül Eylül Eylül Eylül Ekim Ekim Ekim Ekim Ekim Kasım Kasım Kasım Kasım Kasım Aralık Aralık Aralık Aralık Aralık Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat Mart Mart Mart Mart Mart Nisan Nisan Nisan Nisan Nisan Mayıs Mayıs Mayıs Mayıs Mayıs Haziran Haziran Haziran Haziran Haziran Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos 2016 Ham ayçiçek yağı iç piyasa fiyatları İç Piyasa TL/ton

32 30 Ağustos Eylül Eylül Eylül Eylül Eylül Ekim Ekim Ekim Ekim Ekim Kasım Kasım Kasım Kasım Kasım Aralık Aralık Aralık Aralık Aralık Ocak Ocak Ocak Ocak Ocak Şubat Şubat Şubat Şubat Şubat Mart Mart Mart Mart Mart Nisan Nisan Nisan Nisan Nisan Mayıs Mayıs Mayıs Mayıs Mayıs Haziran Haziran Haziran Haziran Haziran Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Temmuz Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos Ağustos 2016 Ham ayçiçek yağı dış piyasa fiyatları Dış Piyasa $/ton

33 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30, TRAKYA BİRLİK 5 LT AYÇİÇEK YAĞI FİYATLARI

34 SORUNLAR

35 Ülkemiz yağlık ayçiçeği tohumu ekim alanlarının yıllardır aynı seviyelerde kalması ( bin hektar) ve gerekli artış miktarının sağlanamaması dolayısıyla yerli üretimin yeterli düzeye çıkartılamaması, kırma sanayinin ithal ürünlere bağlı olmasına ve düşük kapasitelerde çalışmasına sebep olmaktadır.

36 İkili anlaşmalar gereği Bosna Hersek ten 0 gümrük vergisi uygulanan ve iç piyasada haksız rekabete yol açmasına rağmen ithalatı artarak devam eden ayçiçek yağlarının menşelerinin gümrüklerce sıkı kontrolleri yapılmalı ve bu uygulamanın yürürlükten kaldırılması için gerekli çalışmalar başlatılmalıdır. İTHALAT(kg) (7 aylık) Ham ayçiçek yağı (Bosna Hersek) (kg) Rafine ayçiçek yağı(bosna Hersek) (kg)

37 Yağlık ayçiçek tohumu ürününün stratejik ürün kapsamına alınarak destekleme priminin asgari diğer yağlı tohum bitkileri seviyesine yükseltilmesi bu suretle ülkemizin ihtiyacı olan yağlı tohum üretim miktarına ulaşılması büyük önem arz etmektedir.

38 Yağlı Tohum Destekleme (TL/ton) YIL AYÇİÇEĞİ PAMUK SOYA KANOLA ASPİR

39 Yağlık ayçiçeği tohumu ile başta kanola ve aspir olmak üzere diğer yağlı tohumlar arasında DTÖ kapsamında belirlenen gümrük vergisi oranlarında dünya ticaretine konu fiyat seviyelerini gözeten oransal bir denge söz konusu olmadığından fiyat makasının açılmasıyla birlikte tağşiş ve karışım yağlar sorunu artmış ve piyasadaki sağlıklı rekabet koşulları bozulmuştur.

40 DTÖ ile revize müzakere dönemlerinde tüm yağlı tohumlar ve türevleri arasında dünya fiyatlarında oluşan dengenin Türkiye deki fiyatlandırmaya yansıdığı dengeli bir gümrük vergisi skalasının oluşturulması gerek bitkisel üretimin artırılması gerekse hammadde ve mamul pazarında sağlıklı rekabet koşullarının oluşması anlamında en temel çözüm olacaktır.

41 Bu sağlanana kadar geçecek süreçte ikame yağlı tohumlar ve türevleri arasında dengeleri sağlayacak gözetim fiyatı uygulamalarının sürdürülmesi tağşiş ve karışım yağlar sarmalında sıkışan sektörümüzü rahatlatacak ve bitkisel üretimin arttırılması açısından da katkı sağlayacaktır.

42 Tağşişle ilgili daha caydırıcı cezaların uygulamaya konulması sektörün ivedilikle beklediği düzenlemelerden biridir.

43 Karışım yağlardaki standart sorunlarının aşılabilmesi için gerekli çalışmaların sürdürülmesinin yanı sıra, tüketiciyi yanıltıcı boyuta gelen farklı hacimli ambalaj kullanımına dönük düzenleme getirilerek standart oluşturulması, bu suretle sağlıklı ve adil rekabet şartlarının sağlanarak tüketici haklarının korunması sektörümüzün ödevleri arasında olmalıdır.

44 Teşekkür ederiz