KANSER VE AİLE Dr. Hayriye Elbi Ege üniversitesi Psikiyatri A. D. Konsültasyon Liyezon Bilim Dalı
Kanserle karşılaşan aile Hastalık döneminde Krizle başa çıkma, duygusal destek Bakım verme Mali ve sosyal sonuçları karşılama Hastalık sonrası Uzun tedaviler Hastanede uzun yatış Evde uzun süreli bakım İleri dönem iyileşen hasta Ölüm ve yas
Krizle başa çıkma ve duygusal destek Korku Acı çeken yakın Tedavi kararları Öfke
İhmal Yalnızlık Soruları yanıtlama
Kanserli hastalarda post travmatik olumlu gelişme partner ilişkisi ile bağlantılı Post travmatik bozukluk erkek hasta kadın eş çiftlerde daha ilişkili Psychooncology. 2010 Jan;19(1):12 20.
Bakım verme İş ve kariyer kaybı Stoma, nazogastrik sonda Nazogastrik kanserlerin yakınlarında daha fazla anksiyete ve stres Pozitif gelişme ve olumlu çift ilişkisi Support Care Cancer. 2010 Feb;18(2):171 8. Head Neck. 2009 Apr;31(4):513 20 Enjeksiyonlar pansumanlar Çaresizlik zamansızlık
Bakım verenlerde ambivalan bağlanma ve sosyal destek azlığı depresyon ve anksiyete için risk etmeni Kuscu KPsychooncology. 2009 Sep;18(9):927 35. Bakım veren olmada katkıda olan faktörler sosyal sorumluluk ve zorunluluk duygusal bağlılık ve yeterlik Eur J Cancer Care (Engl). 2009 Nov;18(6):569 76.
Mali sonuçlar Bakım verenlerin ¼ ü iş kaybı Ailelerin %30u birikimlerini kaybediyor Bakım verenlerin %60 ı daha alt kademe işlere kayıyor.
Sosyal sonuçlar Çocuklarla ilgili sorunlar Ailenin bir parçasının sosyal rolden çekilmesi
Genetik Kanser risk testleri yaptırtma konusunda ailelerde iletişim ve karar verme ailelerin farklı stratejileri ve karar verme mekanizmaları olabiliyor Testler için karar verirken aile desteği yararlı Mellon S Psycho Oncology 2006
Aileler
Aileye bilgi verme Hastanın bilgi ve inkar düzeyi Aile atmosferi Ailenin bilgi ve inkar düzeyi Ortak görüşme
Ailenin inkarı Hastam bunu kaldıramaz, depresif olur, intihar bile edebilir Vaz geçer, tedaviyi bırakır İyimserliğini yitirir, yaşama gücü kalmaz Hastalık öncesi sır saklamayan aileler daha rahat baş ediyor
Aman hastam bilmesin 58 yaşında erkek hasta eşi ile geldiği klinikte kanser tanısı ile operasyona yönlendiriliyor. Eşinin ricası ile iyi huylu ur tedbir olarak alınacak bilgisi ile cerrahiye gönderilen hasta kliniğe gitmeden hastaneden ayrılıyor. Dört yıl sonra yaygın metastazlarla deliryumda geldiğinde tüm mal varlığı eşin üzerine geçirilmiş.
Aman hastam bilmesin Ayşe hanım, 61 yaşında, köyünden kocası ve çocukları ile geliyor, 2. evre meme kanseri tanısı ile operasyona gönderiliyor. Eşi o anlamaz ben anlatırım dediği için tanı memede kist deniyor. 2 yıl sonra beyin metastazı ile geldiğinde ailesine kalan geniş toprakları olduğu öğreniliyor.
Çaresiz oğul Müzeyyen teyzenin akşam namazı sonrası hapı 79 yaşında 5 yıldır kullandığı ilacını artık yazdıramadığı için oğlu getirmiş 5 yıl önce inop servix kanseri ve yaygın periton metastazı tanısı ile palyatif radyoterapi sonrası şiddetli karın ağrıları için ömür boyu bir hap verilmiş
Öfke küpü 37 yaşında 16 yıllık evli, ev kadını Servix kanseri Eşinin evlilik dışı ilişkisi Human papilloma virüs Eşim yüzünden kanserim Çocuklarını dövüyor, eşine eşyalar atıyor, sık cinsel ilişkiye zorluyor (Pelvik radyoterapi) Eşine onu sevmediğini, sosyal güvencesini ve belden aşağısını kullandığını söylüyor
Çay kaşıkları 51 yaşında evli 2 çocuklu hasta İlk kez 38 yaşında meme kanseri ve lampektomi Kontroller sırasında anksiyete, eşle sorunlar 10. yıl kontrolünde akciğerde kuşkulu lezyon izlem 12 yıl sonra akciğer ve overde kuşkulu lezyon Metastaz primer tümör? İlk operasyonu yapan hekime kızgın
Metastazı öğrendiği gün 24 çay kaşığı ve 3 yatak örtüsü satın almış biliyorum bunları kullanamam Tedavi protokollarını birlikte gözden geçirme Kızı 5 yaşında sokulgan, yakın davranma Oğlu 14 yaşında uzak ve kızgın davranıyor, okul sorunları var. Onunla konuşma gel sarıl sonra üzülürsün filmdeki
Aile sorunları Hasta bakımında yetersizlik Tedavi uyumsuzluğu Ailede psikiyatrik hastalık Aile hasta çatışması Ailede hastalık korkusu, somatizasyon Aile ekip çatışması
Aile Hasta Hasta ne biliyor aile ne biliyor Hastalıkla ilgili bilgi Ailenin yapısı Aile destekleri Ailenin zayıf noktaları
Terminal dönemde aile
Palyatif dönemde aileye yaklaşım rehberi Dumond ve Kissane Palliat Support Care. 2009 Jun;7(2):163 70
Ajitasyon ve deliryum ile baş etme JAMA. 2008 Dec 24;300(24):2898 910 Aileye yardım öneriler
Son dönem hastası Ağrı ve acının dindirilmesi Vedalaşma Evde bakım Onurlu ve konforlu ölüm DNR isteğinin aileye anlatılması
Son dönem alanlar Hastalıkta anlam Dayanıklılık Hastalıkla olgunlaşma