Modern endüstri tesislerinde yer alan en önemli



Benzer belgeler
DAİRESEL HAREKET Katı Cisimlerin Dairesel Hareketi

Kilitleme Sistemi Hesapları

1) Çelik Çatı Taşıyıcı Sisteminin Geometrik Özelliklerinin Belirlenmesi

2.5 Kritik bölgelerdeki Aşıkların kontrolü

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ

PNÖMATİK TAŞIMA SİSTEMLERİ VE OPTİMUM TAŞIMA HIZININ BELİRLENMESİNDE KULLANILAN EŞİTLİKLER

Burma deneyinin çekme deneyi kadar geniş bir kullanım alanı yoktur ve çekme deneyi kadar standartlaştırılmamış bir deneydir. Uygulamada malzemelerin

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1

MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ

MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız.

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA

Şekil. Tasarlanacak mekanizmanın şematik gösterimi

Plast Link 254X Serisi PL254X Serisi Güçlü ve Kullanışlı.

Kayış kasnak mekanizmaları metin soruları 1. Kayış kasnak mekanizmalarının özelliklerini, üstünlüklerini ve mahsurlarını açıklayınız. 2.

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering

Deneyin Amacı Çekme deneyinin incelenmesi ve metalik bir malzemeye ait çekme deneyinin yapılması.

Perçin malzemesinin mekanik özellikleri daha zayıf olduğundan hesaplamalarda St34 malzemesinin değerleri esas alınacaktır.

Dikey yönde çalışma için OBO Dikey Kablo Merdiveni Sistemleri Çok kapsamlı sistem aksesuarları, üniversal olarak kombinasyon yapabilme imkanı

KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü (1. ve 2.Öğretim / B Şubesi) MMK208 Mukavemet II Dersi - 1. Çalışma Soruları 23 Şubat 2019

Kafes Kiriş yük idealleştirmesinin perspektif üzerinde gösterimi. Aşık. P m

Tel Testere ile Taş Kesiminin Titreşim Analizi

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ

Gp= ½ ( dp1+dp2) * H * tb= ½ ( ) * 5.4 * 25 = 57.4 kn/m G t=d t l t b=0.6* 4.5 *25 = 67.5 kn/m G d=a 2 H t d=3 *5.4 *18 = 291.

BİR ASANSÖR KABİNİ SÜSPANSİYONU İÇİN DÜŞME ANALİZİ

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

PLASTİK ZİNCİRLİ İLETİCİLER. Kaynak: Mühendis ve Makina Cilt : 48 Sayı: 571

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9B - BURULMA DENEYİ

2.2 KAYNAKLI BİRLEŞİMLER

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2

SINIFLANDIRMA AMAÇLI KULLANILAN SİLİNDİRİK TRİYÖRLERİN KİNEMATİK ESASLARI * Kinematical Principles of Cylindrical Triors Used for Classification

ÇELİK YAPILAR 2. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

Q4.1. Motor. Kablo. Asansör

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

METALİK MALZEMELERİN BASMA DENEYİ. Çekme deneyi numunesi, mekanik çekme cihazı, gres ve grafit gibi çeşitli tipte yağlayıcı ve kumpas.

BARAJ GÖLLERİNDE DEPREM SIRASINDA OLUŞAN HİDRODİNAMİK BASINÇLARIN SAYISAL BENZETİMİ

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

Prof. Dr. İrfan KAYMAZ

BİLGİLENDİRME EKİ 7E. LİFLİ POLİMER İLE SARGILANAN KOLONLARDA DAYANIM VE SÜNEKLİK ARTIŞININ HESABI

BANTLI KONVEYÖRLER HAZIRLAYANLAR : GÖKHAN DURMAZ CEM ULUSOY

GÜÇ AKTARIM ELEMANLARI EĞİTİMİ

KAYIŞ-KASNAK MEKANİZMALARI

MUKAVEMET FATİH ALİBEYOĞLU

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

Kirişlerin düzlemi doğrultusunda kolonlara rijit (moment aktaran) birleşim ile bağlanması durumu;

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

OTOMOTİV ENDÜSTRİSİNİN MALZEME VE METALURJİ MÜHENDİSLERİNDEN BEKLENTİLERİ

Mühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

Kirişlerde Kesme (Transverse Shear)

NEDEN GENLEŞME TANKI KULLANMALI...

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Bölüm-4 MALZEMELERDE ÇEKME-BASMA - KESME GERİLMELERİ VE YOUNG MODÜLÜ Malzemelerde Zorlanma ve Gerilme Şekilleri

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

TELEFERİK SİSTEMLİ OYUN GRUBU TEKNİK ŞARTNAMESİ Teleferik sistemli oyun grubu esas olarak, iki adet ana taşıyıcı gövde, zemine sabitlemek için ankraj

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI

m3/h, Pa. Kavrama, kayış-kasnak veya direk tahrik Eurovent e göre Kısa/Uzun gövde; kılavuz giriş kanatlı/kanatsız

R4 Çatı Paneli. Üretim Yeri. İstanbul

BARTIN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ METALURJĠ VE MALZEME MÜHENDĠSLĠĞĠ

R3 Çatı Paneli. Üretim Yeri İskenderun. Uygulama Alanları

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 3 ÜÇ NOKTALI EĞİLME DENEYİ

Pnömatik Silindir Tasarımı Ve Analizi

ÇELİK KAFES SİSTEM TASARIMI DERS NOTLARI

STATİK GERİLMELER a) Eksenel yükleme Şekil 4.1 Eksenel Yükleme b) Kesme Yüklemesi Şekil 4.2 Kesme Yüklemesi

Malzemenin Mekanik Özellikleri

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Makina Elemanlarına Giriş Ç. Özes, M. Belevi, M. Demirsoy

FL 3 DENEY 4 MALZEMELERDE ELASTĐSĐTE VE KAYMA ELASTĐSĐTE MODÜLLERĐNĐN EĞME VE BURULMA TESTLERĐ ĐLE BELĐRLENMESĐ 1. AMAÇ

Malzemelerin Mekanik Özellikleri

MUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ

MMU 420 FINAL PROJESİ

29- Eylül KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü ( 1. ve 2. Öğretim 2. Sınıf / B Şubesi) Mukavemet Dersi - 1.

N3 Çatı Paneli. Üretim Yeri İstanbul, İskenderun, Balıkesir. Uygulama Alanları

MKT 204 MEKATRONİK YAPI ELEMANLARI

BÖLÜM-2 ÇELİK YAPILARDA BİRLEŞİM ARAÇLARI

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

ELASTİSİTE TEORİSİ I. Yrd. Doç Dr. Eray Arslan

Burulma (Torsion): Dairesel Kesitli Millerde Gerilme ve Şekil Değiştirmeler

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 2. ZİNCİR DİŞLİ ÇARKLAR

Kılavuz Rayları ve Emniyet Freni Mekanizmaları Üzerindeki Gerilmelere Dair Araştırma

Küçük kasnağın merkeze göre denge şartı Fu x d1/2 + F2 x d1/2 F1 x d1/2 = 0 yazılır. Buradan etkili (faydalı) kuvvet ; Fu = F1 F2 şeklinde bulunur. F1

T.C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER II DERSİ

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ

Vargel. Vargel düzlem ve eğik profile sahip yüzeylerin işlenmesinde kullanılır.

GERİLMELER Çekme-Basma-Kesme

Mühendislik Makina ve Metalurji San. Tic. Ltd. Şti. Standart Elemanlar.

MOTOR KONSTRÜKSİYONU-3.HAFTA

NL lmk : NU t k : Y t lmk : TEF t : E ijmlk : Q t mlk :

CEPHE KAPLAMA KILAVUZU

Silindirik iç ve dış yüzeyler üzerine açılan helisel girinti ve çıkıntılara vida denir.

29. Düzlem çerçeve örnek çözümleri

p 2 p Üçgen levha eleman, düzlem şekil değiştirme durumu

İÇİNDEKİLER 1. Bölüm GİRİŞ 2. Bölüm TASARIMDA MALZEME

GÜÇ VE HAREKET ĠLETĠM ELEMANLARI

2009 Kasım. MUKAVEMET DEĞERLERİ ÖRNEKLER. 05-5a. M. Güven KUTAY. 05-5a-ornekler.doc

Basınç düşürme damperleri

Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır.

Üst başlık hareket. kolu. Üst başlık. Askı yatak. Devir sayısı seçimi. Fener mili yuvası İş tablası. Boyuna hareket volanı Düşey hareket.

Transkript:

Plasik Zincirli İleiciler, Tasarımları ve Plasik Zincir Baklasının Analizi Muharrem E. BOĞOÇLU, C. Okay AZELOĞLU Yıldız Teknik Üniversiesi Makina Fakülesi ÖZET Günümüzün modern endüsri esislerinde yer alan en önemli öğelerden biri ileicilerdir. Endüsride kullanılmaka olan ileiciler çok çeşili iplerde olup bir prosese ne ür bir ileim siseminin kullanılacağı aşınacak malzemeye ve işleme koşullarına göre değişim göserir. Giderek yaygınlaşan ileici iplerinden biri de plasik zincirli ileicilerdir. Bu çalışmayla plasik zincirli ileiciler ve elemanları anıılmaka, bu ür bir ileicinin asarımında izlenecek hesaplama yönemi verilmeke ve yük alındaki plasik zincir baklasının mekanik davranışı sonlu elemanlar yönemiyle [Abaqus programı kullanılarak] oraya konmakadır. Anahar Kelimeler: Plasik zincir, ileici, konveyör, asarım, sonlu elemanlar meodu, gerilme analizi ABSTRACT Today, one of he mos imporan iems in indusrial faciliies is conveyor. In indusrial life here are many ypes of conveyors are used and hese conveyors are seleced according o maerial hadling and faciliies oher echnical issues. Nowadays, plasic chained conveyors usage is increasing. In his sudy, plasic chain conveyors and some feaures of conveyors are inroduced and calculaion mehod is given o be used in he design of plasic chain conveyor and finally-mechanical behaviour of conveyor feaure under loaded condiions is explained by finie elemen mehods. [Abaqus is used for FEM] Keywords: Plasic chain, conveyor, design, finie elemen mehod, FEM, sress analysis. GİRİŞ Modern endüsri esislerinde yer alan en önemli öğelerden biri ileicilerdir. Endüsride kullanılmaka olan ileiciler çok çeşili iplerde olup bir prosese ne ür bir ileim siseminin kullanılacağı aşınacak malzemeye ve işleme koşullarına göre değişim göserir. İleiciler genellikle çekme elemanına göre isimlendirilirler. Bunlardan zincirli ileiciler, özellikle parça malların ileiminde kullanılırlar ve aşınacak malzemeye bağlı olarak çok çeşili konsrüksiyonlara sahipirler. Bu ür ileicilerin çekme elemanı bir sonsuz zincir mekanizmasıdır. Özellikle son 0 yıldır endüsride plasik zincirli ileiciler de yaygın olarak kullanılmaya başlamışır. Plasik zincirli ileiciler çelik zincirli ileicilere göre daha gürülüsüz çalışma, daha az bakım gereksinimi, aşınılan malzemeye daha az zarar verme, işlemede daha az yer kaplama, daha az kurulum maliyei ve ahriğin çok daha az bir enerjiyle sağlanması gibi avanajlara sahipir. Bu avanajları nedeniyle çok büyük ağırlıkların aşınması gerekmedikçe zincirli ileicilerin asarımında plasik zincir kullanılmasında büyük fayda vardır. Yine özellikle ek bir moorla pek çok harekei kolaylıkla yapabilmeleri ve işlemede az yer kaplamaları gibi nedenlerle Şekil 1. İlaç Fabrikasında Şişe Dolum Haı [1] Şekil. Yakı Enjekörü Monaj Haı [1] Mühendis ve Makina Cil : 48 Sayı: 571 11

parça malların ileiminde banlı ileiciler yerine ercih edilmekedirler. Şekil 1 ve Şekil 'de bazı uygulama örnekleri görülmekedir. PLASTİK ZİNCİRLİ İLETİCİLERİN ELEMANLARI Bir plasik zincirli ileici genel olarak şu elemanlardan oluşur; Plasik zincir Kayma şeridi Gövde Tahrik üniesi Sapırma üniesi Diğer elemanlar ve aksesuarlar Plasik Zincir Bu ip ileicilerde plasik zincir çekme elemanı olarak görev yaparken aynı zamanda malzemeyi de aşır. Çelik zincirlerde zincir ipi önem kazanır. Bu ip zincirler malzemeyi aşımak için üzerine düz bir parça eklenerek aşıma alanı arırılmış zincirlerdir. Üreici firmalarca bu aşıma alanları çok çeşili genişliklerde imal edilmeke ve zincirler ona göre isimlendirilmekedirler. Aksesuarlı özel plasik zincirler ise çok çeşili iplerde olabilir. Örneğin 30 dereceden daha fazla eğimli ileicilerde malzemenin kaymasını önlemek için sürünmeli zincir adı verilen üzeri kauçuk malzeme kaplanmış plasik zincirler kullanılır. Yine bazı uygulamalarda malzemelerin ileici üzerinde birikmesi halinde akümülasyona izin veren üzerine küçük makaralar yerleşirilmiş plasik zincirler vardır. Dolayısıyla ne ür bir plasik zincir seçileceğine karar verirken işleme şarları, aşınacak malzeme ipi gibi ekenler dikkalice düşünülmelidir. Şekil 3'e ranspor işlerinde kullanılan bazı plasik zincir örnekleri mevcuur. Şekil 3. Çeşili Plasik Zincirler [7] olduğu gibi plasik zincirler de çok çeşili ipedirler. Bunları pernolu plasik zincirler, meneşeli plasik zincirler ve aksesuarlı özel plasik zincirler diye sınıflandırmak mümkündür. Zincirlerin baklaları plasik olup enjeksiyon yönemiyle üreilir. Perno ise genellikle paslanmaz çeliken imal edilir, bazı durumlarda ise plasik kaplanabilir. Bazı plasik zincir ipleri ise roary ipi çelik zincirlere benzer ve enine harekelere daha fazla imkan verirler. Bu nedenle bu ipler doğrusal olmayan yollarda, kıvrımlı uygulamalarda ercih edilir. Kullanılan plasik malzeme çeşidi de önemli bir fakördür. Genellikle bu zincirler poliaseal (POM), poliamid (PA), polipropilen (PP), polikarbona (PC) gibi polimerlerden imal edilirler. Bu malzemelerin pek çok avanajlı yönleri mevcuur. Örneğin, poliamid ve ürevleri üsün mekanik özelliklere sahip, korozyon ve darbe dayanımı yüksek, kolay işlenebilir, yorulma dayanımı yüksek olan bir malzemedir. Tabii plasik eknolojisinin sürekli olarak gelişmeke olması daha mukavim, daha ser, yüksek sıcaklıklara dayanabilen ve sürünme direnci daha az olan plasik zincirlerin gelişirilmesine kakıda bulunmakadır. Bu zincirlerin malzeme ileimi için özel amaçla üreildiği unuulmamalıdır. Bu nedenle özellikle meneşeli plasik Kayma Şeridi Plasik zincirin gövde vazifesi gören alüminyum veya paslanmaz çelik yüzeye direk olarak emas emesi zincirin çabuk aşınmasına neden olur. Böyle bir aşınmayı önlemek için plasik zincir ile gövde arasına sürünme direnci düşük, kolay aşınan genellikle polieilen ürevli bir malzeme serilir. Bu malzemeye kayma şeridi, aşınma profili gibi isimler verilmekedir. Böylelikle plasik zincirin ömrü uzadığı gibi zincirle gövde arasında oluşacak sürünme direnci de daha düşük bir değer alır. Kayma şerileri genellikle 3 yılda bir yapılan genel bakımda değişirilirler. Şekil 4'e kayma şeridi örneği görülmekedir. Gövde Gövde plasik zincire kılavuzluk eden elemandır. Alüminyum profilden eksrüzyon pres yönemiyle Şekil 4. Kayma Şeridi [1] 1 Mühendis ve Makina Cil : 48 Sayı: 571

çekilebileceği gibi, sac levhadan bükülerek de imal edilebilir. Özellikle gıda ve ilaç seköründe gövdenin paslanmaz çeliken olması isenir. Bazı firmalarca genellikle yüksek yoğunluklu polieilen gibi plasik malzemelerden de gövde imal edilmekedir. Hareke yoluna bağlı olarak gövde parçaları düz olabileceği gibi yaayda çeşili açılarda dönüş profilleri ve düşeyde iniş ve çıkışları sağlayacak profillerde olabilir. Şekil 5 ve Şekil 6'da bazı örnekler görülmekedir. Diğer Elemanlar veaksesuarlar Bunları da gövdeyi aşıyan desek profilleri ve ayaklar, malzemeyi yanlardan desekleyen kılavuz şeri, özellikle monaj haı uygulamalarında malzemenin üzerinde aşındığı abla ve gergi eribaı olarak özeleyebiliriz. Şekil 9'da desek profiller ve ayaklar ile malzemeyi yanlardan desekleyen kılavuz şeri koli aşıyan bir uygulamada görülmekedir. Şekil 10'da ise bir monaj haında abla uygulaması görülüyor. Şekil 5. Düz Gövde Profili [1] Şekil 6. Dönüş için Gövde Profili [1] Tahrik Üniesi Tahrik üniesi genellikle elekrik mooru, redükör ve ahrik dişlisinden meydana gelir. Elekrik mooru redükör grubundan alınan güç ve devir sayısı ahrik dişlisinin miline akarılır. Genellikle ahrik başan yapılsa da bazı durumlarda oradan, dönüşe ve sondan ahrik de kullanılabilir. Tahrik dişlisi çelik malzemeden olabildiği gibi poliamid, glisamid gibi plasik malzemelerden de üreilir. Şekil 7'de ahrik dişlileri görülmekedir. Şekil 9. Koli Taşıyan Bir Uygulama [1] Şekil 7. Tahrik Dişlileri [7] Sapırma Üniesi Esas olarak plasik zincirin dönüş yapabilmesini sağlayan kısımdır. Döndürülen dişli görevi gören bir plasik makara mevcuur. Şekil 8'de sapırma makarası görülmekedir. Şekil 8. Sapırma Makarası [7] Şekil 10. Tabla Uygulaması Mühendis ve Makina Cil : 48 Sayı: 571 13

PLASTİK ZİNCİRLİ İLETİCİLERİN HESABI Bu ip bir ileicide şu hesaplamalar yapılmalıdır; Her bir zincir baklası üzerine gelen maksimum çekme kuvvei hesaplanmalı, buna göre zincir seçimi yapılmalıdır. Gerekli moor gücü ve devir sayısı hesaplanarak uygun moor-redükör seçimi yapılmalıdır. Oram sıcaklığına göre uzama mikarı belirlenerek uygun gergi eribaı seçilmeli ve gerekliyse aşınacak ürüne özgü özel hesaplar yapılmalıdır. Plasik Zincir Baklası Üzerine Gelen Maksimum Çekme Kuvveinin Hesabı Bir plasik zincirli ileicide, plasik zincir baklası üzerine gelen maksimum çekme kuvvei çeşili durumlara göre hesaplanır; Malzemenin yaay olarak doğrusal şekilde ileilmesi hali (Şekil 11 Formül 1) Malzemenin ileiminde akümülasyon (birikme) olması hali (Şekil 1 Formül ) Malzemenin belirli bir eğimle ileilmesi hali (Şekil 13 Formül 3) Malzemenin yaayda belirli bir açıyla dönerek ileilmesi hali (Şekil 14) Bu formüllerde; L : İleicinin uzunluğu [m] q p : İleilen malın mere başına düşen ağırlığı [N/m] q pa : Akümülasyon ipi çalışmada ileilen malın mere başına düşen ağırlığı [N/m] q c : Plasik zincirin mere başına düşen ağırlığı [N/m] r : Plasik zincir ile kayma şeridi arasındaki sürünme Kasayısı p : Plasik zincir ile aşınan ürün arasındaki sürünme Kasayısı k : Dönüş fakörü : Eğim açısı [derece] 'dir. Plasik zincirli ileiciler malzemeyi bu durumlardan birine uygun olarak aşıyabildiği gibi, aynı anda bir ha üzerinde birkaç durum da mevcu olabilir. Böyle durumlarda ileici bölümlere ayrılarak her bölüm için hesap yapılır ve sonuça oplam çekme kuvvei elde edilir. Dikka edilmesi gereken bir Şekil 11. Formül 1 Şekil 1. Formül Şekil 13. Formül 3 Şekil 14 14 Mühendis ve Makina Cil : 48 Sayı: 571

diğer noka ise Şekil 14'eki ileim halidir. Bu durumda yine Formül 1 kullanılır ancak, sonuç dönüş açısına bağlı olarak Tablo 1'de verilen dönüş fakörüyle çarpılarak düzenlenmelidir. Böylelikle gerçek maksimum çekme kuvvei hesaplanmış olur. Tablo 1. Değişik Açılar İçin Tavsiye Edilen Dönüş Fakörü Değerleri [1] Sonuça hesaplanan çekme kuvvei değeri üreicinin avsiye eiği maksimum çekme kuvveiyle karşılaşırılarak bizim için uygun plasik zincir seçimi yapılır. Diyagram 1 ve Diyagram 'de FlexLink firmasının [1] kendi zincir ipleri için avsiye eiği maksimum çekme kuvvei değerleri örnek olarak verilmişir. Ancak konrol yapılırken işleme sıcaklığının ekisi hesaplarda mulaka göz önüne alınmalıdır. Plasik zincir baklası için Diyagram 1 ve Diyagram 'den edinilen maksimum çekme kuvvei değeri işleme sıcaklığına bağlı olarak Tablo 3'e avsiye edilen kasayılarla çarpılarak düzelilmeli ve konrol ona göre yapılmalıdır. Moor Gücü ve Devir Sayısı Hesabı Plasik zincir baklası üzerine gelen maksimum çekme kuvveini hesapladıkan sonra bu değere göre moor gücü Formül 4 yardımıyla hesaplanır. Elde edilen değer bir servis fakörü ile çarpılarak arırılır. Servis fakörü Tablo 'de de görülebileceği gibi ileicinin saae yapacağı duruş-kalkış adedine göre belirlenen bir avsiye değerdir. P Burada; P : Moor gücü [kw] F : Çekme kuvvei [N] : İleici hızı [m/s] : Moor verimi 'dir. F. 1000. Tablo. Tavsiye Edilen Servis Fakörü Değerleri [1] (4) Redükör devir sayısı ise şu şekilde hesaplanır; n 60..D (5) Burada; n : Redükör devir sayısı [1/dk] : İleici hızı [m/s] D : Tahrik dişlisi çapı [m] dır. Diyagram 1. İleicinin Uzunluğuna Bağlı Olarak Tavsiye Edilen Max. Çekme kuvvei Diyagram. İleicinin Hızına Bağlı Olarak Tavsiye Edilen Max. Çekme kuvvei [1] Sonuça hesap eiğimiz moor gücü ve devir sayısı değerlerine göre uygun bir moor-redükör seçimi yapılır. Diğer Hesaplar İleicinin çalışığı oramın sıcaklığı, ileilen malzemenin şekli Tablo 3. İşleme Sıcaklığının Çekme Kuvvei ve Uzama Mikarına Ekisi [1] Sıcaklık C Çekme kuvvei fakörü -0 1, -0,4 0 1,1-0, 0 1,0 0 40 0,9 0, 60 0,8 0,5 80 0,6 0,8 100 0,5 1,0 10 0,3 1,3 Doğrusal uzama mikarı % Mühendis ve Makina Cil : 48 Sayı: 571 15

gibi bazı fakörler asarım için ek hesaplar yapılmasını gerekirebilir. Özellikle çalışma sıcaklığının yüksek olduğu uygulamalarda plasik zincirin daha fazla uzayacağı göz önüne alınarak bu uzamanın uygun değerlerde kalıp kalmayacağı konrol edilmeli ve sonuca göre eğer gerekliyse bir gergi eribaı kullanılmalıdır. Örneğin şişe aşıyacak bir ileici uygulamasında da maksimum hızı şişenin yapısı belirleyecekir. - Sıcaklık ekisiyle uzama konrolü L L.[1 0 a.(t 0 o C)] Burada; L : Sıcaklık ekisiyle uzamış plasik zincir uzunluğu [mm] L 0 : İleicideki oplam plasik zincir uzunluğu [mm] a : Malzemeye bağlı olarak sıcaklıkla doğrusal uzama mikarı [mm/m C] T : İşleme sıcaklığı [ C] 'dır. Sıcaklık ekisiyle uzama mikarı Formül 6 [] ile hesaplandığı gibi Tablo 3'e verilen yüzde değerlerle de bulunabilir. Taşınan malzemenin yapısına göre maksimum hızın hesabı Taşınan malzemenin yapısı da asarımda belirleyici rol (6) alabilir. Örneğin şişe aşıyacak bir ileici uygulamasında maksimum hızı şişenin yapısı belirleyecekir. Bu ür bir uygulamada maksimum hız Formül 7 [] ile hesaplanabilir. max.g.( H R H) Burada; max : Maksimum ileici hızı [m/s] R : Ourma yüzeyinin yarıçapı [m] H : Ağırlık merkezine olan uzaklık [m] g : Yerçekimi ivmesi [m/s ] 'dir. SONLU ELEMANLAR YÖNTEMİYLE PLASTİK ZİNCİR BAKLASININ ANALİZİ Çalışmamızın bu kısmında bir plasik zincirli ileicide, zincir baklası üzerinde oluşan gerilme ve deformasyon değerleri analiz edilmişir. Bu amaçla kaı modelleme için Solidworks [5] ve sonlu elemanlar yönemiyle analiz için Abaqus [6] programı kullanılmışır. Plasik Zincir Baklasının Modellenmesi Bu çalışmada FlexLink firmasının [1] XL ip plasik zincir baklası analiz edilmişir. Bu amaçla öncelikle plasik zincir baklasının kaı modellemesi yapılmışır. Şekil 15'e bunu görmekeyiz. (7) Şekil 15. Plasik Zincir Baklasının Modellenmesi 16 Mühendis ve Makina Cil : 48 Sayı: 571

Malzeme Özelliklerinin, Kuvve ve Mesnelerin Girilmesi, Sonlu ElemanlarAğının Örülmesi Öncelikle modellediğimiz plasik zincir baklasının malzeme özellikleri programa girilmişir. Modellediğimiz plasik zincir baklası poliaseal (POM) malzemeden üreildiğinden bu malzemeye ai elasisie modülü (E) 3580 N/mm [3], Şekil 18. Sonlu Elemanlar Ağının Örülmesi program analiz yapmaya hazır hale geirilmişir. Şekil 18'de sonlu elemanlar ağı örülmüş model görülmekedir. Şekil 16. Malzeme Özelliklerinin Girilmesi Plasik Zincir Baklasında Müsaade Edilen Çekme Kuvvei Alında Oluşan Gerilme Değerleri Plasik zincir baklamızın 500 N'luk çekme kuvvei alında gerilme analizi sonuçları Şekil 19'da görülmekedir. Max. gerilme değeri 3,98 N/mm değeri ile pim deliğinin ora kısmında meydana gelmişir. Plasik Zincir Baklasında Müsaade Edilen Çekme Kuvvei Alında Oluşan Deformasyon Mikarı Plasik zincir baklamızda, müsaade edilen çekme kuvvei alında oluşan deformasyon ve doğrusal uzama değerleri Şekil 0'de görülmekedir. Buna göre max. uzama değeri 0,0174 mm olarak zincirin ön kısmında oluşmakadır. 1 Şekil 17. Kuvve ve Mesne Değerlerinin Girilmesi Plasik Zincir Baklasında Max Çekme Kuvvei Alında Oluşan Gerilme Değerleri Aseal resin(pom) malzemesinin çekme dayanımı 83 poisson oranı ( ) ise yaklaşık 0,35 [4] olarak programa girilerek malzeme anımlanmışır. Şekil 16'da malzeme özellikleri anımlanmış modelimiz görülmekedir. Ardından analizin gerçekleşirilebilmesi için çekme kuvvei değeri girilerek, bir arafan da mesneleme yapılmışır. Diyagram 1 ve Diyagram 'ye bakıldığında FlexLink firmasının [1] XL zincir ipi için önerdiği max. çekme kuvvei değeri 500 N olarak görülür ve bu değer programa girilir. Şekil 17'de kuvve değerinin girilmesi ve mesnelemenin yapılması görülmekedir. Ardından model üzerine sonlu elemanlar çözüm ağı örülerek Şekil 19. Müsaade Edilen Çekme Kuvvei Alında Oluşan Gerilme Değerleri Mühendis ve Makina Cil : 48 Sayı: 571 17

N/mm dir.[3] Bize bu gerilme değerini veren max. çekme kuvvei ise 150 N çekme yüküyle elde edilmişir. Şekil 1'de 150 N çekme kuvvei alında plasik zincir baklasının gerilme analizi görülmekedir. Plasik Zincir Baklasında max. Çekme Kuvvei Alında Oluşan Deformasyon Mikarı Plasik zincir baklamızda, max. çekme kuvvei alında oluşan deformasyon ve doğrusal uzama değerleri Şekil 'de görülmekedir. Buna göre max. uzama değeri 0,0311 mm olarak zincirin ön kısmında oluşmakadır. Şekil 0. Müsaade Edilen Çekme Kuvvei Alında Oluşan Deformasyon Değerleri Şekil 1. Max. Çekme Kuvvei Alında Oluşan Gerilme Değerleri Şekil. Max. Çekme Kuvvei Alında Oluşan Deformasyon Değerleri Plasik Zincir Baklasında Müsaade Edilen Max. Çalışma Sıcaklığında Oluşan Gerilme Değerleri FlexLink firması [1], kaaloglarında plasik zincirleri için -0 C ila 60 C çalışma aralığını avsiye emekedir. Ancak çok kısa süreli durumlar için 100 C 'e çıkılabilmesine de müsaade emekedir. Buna göre 60 C çalışma sıcaklığı için müsaade edilen çekme gerilmesi alında zincir baklasının analizi yapılmışır. Öncelikle Abaqus [6] analiz programına poliaseal (POM) malzemenin 60 C'eki elasisie modülü girilmelidir. Diyagram 3'e görüldüğü gibi malzemenin bu sıcaklıkaki elasisie modülü (E) 3000 N/mm olarak girilerek malzeme özellikleri yeniden anımlanmışır. Zincir baklasına 60 C için müsaade edilen max. çekme gerilmesi de Diyagram 1 ve Tablo 3 yardımıyla 400 N olarak hesaplanmakadır. Buna göre Şekil 3'e gerilme analizi sonucu görülmekedir. Max. gerilme değeri 6,39 N/mm değeri ile pim deliğinin ora kısmında meydana gelmişir. Plasik Zincir Baklasında Müsaade Edilen Max. Çalışma Sıcaklığında Oluşan Deformasyon Mikarı Plasik zincir baklamızda, 60 C çalışma sıcaklığında müsaade edilen max. çekme kuvvei alında oluşan deformasyon ve doğrusal uzama değerleri Şekil 4'de görülmekedir. Buna göre max. uzama değeri 0,0116 mm olarak zincirin ön kısmında oluşmakadır. 18 Mühendis ve Makina Cil : 48 Sayı: 571

azalma ve yüksek sıcaklıklardan olumsuz ekilenmeleridir. İrdelenmeke olan model zincir yapısında konunun uzmanı olan üreici bir firmanın [1] avsiye değerleri sonlu elemanlar yönemi ile elde edilen gerilme ve deformasyon analiz sonuçları ile karşılaşırılmakadır. Analizler normal oram sıcaklıklarında ve avsiye edilen üs sıcaklık limilerinde gerçekleşirilmişir. Diyagram 3. Sıcaklığa Bağlı Olarak Bazı Plasik Malzemelerin Dinamik Modüllerinin Değişimi [8] Şekil 3. 60 C Sıcaklıka Müsaade Edilen Çekme Kuvvei Alında Oluşan Gerilme Değerleri GerilmeAnalizi Sonuçlarının Değerlendirilmesi Firmanın müsaade eiği çekme kuvvei alında oluşan max. gerilme değerinin 3,98 N/mm olduğu Bölüm 4.5'e görülmekedir. Poliaseal (POM) malzemenin çekme dayanımının ise 83 N/mm olduğu düşünülürse bu durumda firmanın çmax 83 emniye değeri: s,5 ç 3,98 olarak karşımıza çıkar. DeformasyonAnalizi Sonuçlarının Değerlendirilmesi Normal çalışma sıcaklığında FlexLink firmasının [1] müsaade eiği çekme kuvvei [500N] alında oluşan max. doğrusal uzama mikarı Bölüm 4.6'da bakla başına 0,0174 mm olarak görülmekedir. Bu da 0,43mm/m değerini verir ki, uygun bir uzama değeri olmakadır. Sıcaklığın arması ile uzama mikarının aracağı düşünülmekedir. Gerçeken 60 çalışma sıcaklığında yine 500 N'luk çekme kuvvei uygulanırsa uzama mikarı bakla başına 0,01 mm olur, bu da %73 'lük bir uzama arışı demekir. Ancak çalışma sıcaklığının arışına bağlı olarak müsaade edilen çekme kuvveinin azalılması sonucunda [400N] Bölüm 4.10'da görüldüğü gibi bakla başına 0,0116 mm uzama görülmekedir. Bu da sıcaklık arışına bağlı olarak müsaade edilen çekme kuvvei değerinin azalılarak uzama mikarının uygun sınırlar içinde kalmasının sağlandığını göserir. KAYNAKÇA Şekil 4. 60 C sıcaklıka Müsaade Edilen Çekme Kuvvei Alında Oluşan Deformasyon Değerleri SONUÇ Plasik zincirli ileicilerde ileim kapasiesini ekileyen önemli bir paramere çekme elemanı olan zincirin performansıdır. Çelik zincirli ileicilere göre dezavanajlarının en önemlileri çekme dayanımlarındaki 1.. 3. 4. 5. 6. 7. 8. FlexLink Conveyor Sysems, 000. RexnordTableTop Chains, 004. Indacochea J. Erneso, Polymeric Maerials, Universiy Of Illinois a Chicago. Hoechs Plasics, 1976. SOLIDWORKS Sofware,Ver: 003. ABAQUS Sofware,Ver: 6.5-1. www.alhan-cagri.com www.quadranapp.com Mühendis ve Makina Cil : 48 Sayı: 571 19