- ~ll. ~ ~IliJil~ft <jlun

- ~ll ~g ~ ~IliJil~ft <jlun

1. SEKTÖRÜN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI 1.1. SEKTÖRÜN TANIMI Kozmetik kelimesi, Yunanca' da evren anlamına gelen "Cosmos" ile sağlıklı, bakımlı ve güzel olmayı,bu sonuçları elde etmeyi ve sürdürmeyi belirten "Cosmeni" kelimelerinden türetilmiştir. Bu kavramların birleşiminden oluşan kozmetik, "sonsuz güzellik"i ifade eder. Kozmetik ürünlerinin genel tanımı şöyledir: İnsan vücudunun epiderma, tımaklar, kıllar, saçlar, dudaklar gibi değişik dış kısımlanna, ağız ve dişiere veya mukozaya uygulanmak üzere hazırlanmış, amacı veya yan arnacı bu kısımları temizlemek, koku vermek veya korumak suretiyle iyi bir durumda muhafaza etmek, görünümünü değiştirmek ve vücut kokulannı düzeltmek olan, saç boyaları ve saç açıcıları da dahil bütün preparatlar ve/veya maddelerdir. 1.2. SEKTÖRÜN SINIFLANDIRILMASI Sektörün ürettiği ürünlerin sınıflandırılması şu şekildedir: Kremler, emülsiyonlar, losyonlar, jeller ve yağlar (el, yüz, ayak v.b. için) Yüz maskeleri (ci lt soyucu olanlar hariç) Fondötenler (sıvı, pat, toz) Makyaj pudralan, banyo soması kullanılacak pudralar, hijyenik pudralar Tuvalet sabunları, deodorant sabunlar ve kalıp temizleyiciler

Koku veren ürünler parfümler (en az %5 ala esans içerenler) tuvalet suları (eau de toilette) (en az %1,5 ala esans içeren! er) kolonyalar ( eau de cologne) limon kolonyalan en az 70 derece (% h/h), diğer kolonyalar en az 60 derece (% h/h) alkol içennelidir. Limon kolonyalan hiçbir boyar madde içermemelidir, rengi yalnızca kullanılan esanstan kaynaklanabilir. Kolonya üretimi ve dolumu yapılacak yerlerin Kozmetik Yönetmeliği 'nin ilgili maddelerinde beliitilen kurallara ve Ek X' da belirtilen İyi Üretim Uygulamalan Kılavuzu'na~ uygun olması şaıtı kokulu sular aranır. Banyo ve duş iliünleri (tuzlar, köpükler, yağlar, jeller v.b.) Depilatuarlar (kıl dökücü ve kıl sökücüler) Koku giderici ve ter önleyiciler Saç bakım üıünleri saç boyalan ve açıcılan dalgalandırma, düzleştinne ve sabitleştiı me amacıyla kullanılanlar temizleyiciler (losyonlar, pudralar, şampuanlar) saça şekil verenler ve şekli koıuyanlar (losyonlar, saç spreyleri, briyantinler)

Traş ıçın kullanılan ürünler (kremler, köpükler, losyonlar v.b.) Yüz ve göz makyajında ve makyajın temizlenmesinde kullanılan ürünler Dudaklara uygulanmak üzere hazırlanmış ütünler Ağız ve diş bakım ütünleri Tırnak bakımı ve süsü için kullanılan ürünler Haricen uygulanacak kişisel hijyenik üıünler Güneş ütünleri (güneşlenme öncesi ve sonrası) Güneş olmaksızın cilde yanık ten götünümünü vermek üzere kullanılan üıünler Ci lt rengini açmak için kullanılan üıünler Cilt kınşıklıklarına karşı kullanılan ütünler 2. SEKTÖRÜN MEVCUT KAPASİTESİ VE KULLANIMI Sektörde, finna ve ürün bazında çok farklı kapasite kullanımı yüzdeleri mevcuttur. Buna rağmen, sektörün oıtalama kapasite kullanımı %40'la ölçülmektedir. Bu oran diş macunu, şampuan gibi ürünlerde %60-70'lere çıkarken dekoratif kazınetiklerde %10-l5'lere inmektedir. Sektördeki kapasite kullanımı gelen talebe uygun olarak vardiya çalışmalanna göre arttırılıp azaltılmaktadır.

3. ÜRETİM TEKNOLOJİSİ Sektörde faaliyet gösteren firmalardan özellikle dış ülkelerle bağlantılı olanlar en son teknolojik gelişmeleri takip edebilmektedirler. Ancak, sektörde çok sayıda bulunan yerli ve küçük fırmalar bu gelişmeleri takip edememektedir. Bu yüzden, dünya standartlarına uygun mamul üretimi henüz yeterince uygulanamamakta olup, özellikle kalite kavramı algılanamamıştır. henüz tam olarak Sektörde faaliyet gösteren yabancı sermayeli uluslararası kuruluşlar ve bunların yerli firmalada olan oıiaklıklan, üretimlerinde teknolojik gelişmelere yer vermekte ve özellikle paketierne işlemlerini yüksek hızlı tam otomatik hatlarda yapmaktadırlar. Ancak özelikle küçük yerli kuruluşlar üretimlerinde daha basit ve el işçiliği fazla olan eski teknolojiler kullanmaktadırlar. Kişi başına kullanırnın ve dolayısıyla kapasite kullanımının düşük olması yeni teknolojilere yatırım konusunda fırmaların cesaretini kırmaktadır. 4. ÜRETİM MİKTARI VE DEGERLERİ 1995-1999 yıllan arası üretim-satış miktarları, bunların değerleri ve her yıla göre aıiış-düşüş yüzdesi aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir:

4.1. SAÇ BAKIM 4.1.1. Ş a m p u a n Yıl DEGER (Milvon TL) 1995 1996 1997 1998 1999 Milvon TL Deöer Deöer Toplam 4.500.000 8.350.000 2"si Birarada% 55 60.6 - Normal 38 H - Kepeğe karşı 12.5 l..j. - Bebek 3 1.5 - Bitki özlü 1.5 0.8 +o/o 85 Değer +o/o Değer +% Dcöcr +o/o 17.900.000 ı 14 39.300.000 120 66.750.000 79 59.5 55.5 52.n 39.5 37 15.5 15.5 13.5 1.0 1.0 l.o 0.5 0.2 02 Tek olarak 'Yo..J.5 39.5 - Güzellik 26.5 26 - Kepeğe karşı (ı 5 - Bebek 6.5 (ı - Bitki özlü 4 2..J.0.5..J...J..5..J.S.O 27.5 30.5 33 65 8 9 5.5 (ı 6.5 LO 0.3 0.2

HACİM Ton/yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim +o/o Hacim +o/o Hacim +o/o Hacim +o/o Toıllam 11.000 13.300 20.5 16.250 22 18.000 11.5 20.500 1-+..5 2 'si Bir arada % 44 49.5 49.5 45.5 43.5 - Nonnal 31.5 37 36.5 34 33.5 - Kepeğe karşı 9 10.5 12 ll 9.5 - Bebek 2 I I 0.6 0.6 - Bitki özlü 1.5 I 0.5 0.2 0.2 Tek olarak '% 56 50.5 50.5 54.5 56.5 - Normal 43 39.5 40 44 45.5 - Kepeğe karşı 4.5 4 5 5 5 6.0 - Bebek +.5 +.5 4.5 4.5 4.5 - Bitki özlü 3.5 2.5 ı. n 0.3 0.2 4. 1.2. S a ç K r e m i DEGER (Milyon TL) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Değer Değer +o/o Değer +o;., Değer +o/o Değer +'% 245.44 456.200 85 950.000 I08 2.160.000 I25 lll

HACIM (Ton/Yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim Hacim +% Hacim + 0 /o Hacim + 0 /o Hacim + 0 /o 1000 1300 28 1500 20 ı ()50 4.0 2000 2L5 4.1.3. S a ç S p r ey i DEGER (Milyon TL) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Değer Değer + 0 /o Değer +o/o Değer +'% Değer +o/o 170.000 350.000 99 ()00.000 77 1.250.000 108 2. ()()(). 000 GS Aerosol 'Yo 74.5 76.5 75.5 83.O 85.5 Aerosol olmayan 23 21.5 22 15 11.5 4. 1.4. S a ç J e 1 i DEGER (Milyon TL) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Değer Değer + 0 /o Değer +o;., Değer + 0 /o Değer + 0/o 280.000 (ı()(). 000 123 1.350.000 ll8 3.300.000 l-!.2 6.350.000 104 HACIM (Ton/Yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim +o/o Hacim + 0 /o Hacim + 0 /o Hacim +'% 640.000 800. ()()() 27 1000 2l ı.200.000 22 1.500.000 28

4.2. CİLT BAKlM 4.2. 1. K r e m v e L o s y o n DEGER (Milyon TL ) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Değer De<rer +% Değer +o/o Değer +o/o Değer + 0 /o ı.600.000 3.300.000 ıo5 5.750.000 75 ı ı. 800. ()()() l03 2 o. ono. ono 80 Vücut bakım % 688.5 58 61 57 58 Kreın 50.5 50 46 42 4ı Losyon ı4 ı4 ı ı ı ı 13 Yağ 4 4 4 4 4 Bakım 31.5.J-15 39 43.J-2 1.5 1.5 6 5 5 HACIM (Ton/Yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim Hacim +% Hacim + 0 /o Hacim + % Hacim +% ı.250 1.550 26 ı. 700 7 1.725 2 1.845 7 Vücut bakım% 86 81 83.5 83.5 83.5 K re m 53 51 53 53.5 53 Losvon 28 25 25 25.5 26 Yağ 5 5 5 5 5 Bakım 14 19 16.5 16.5 16.5 0.6 5 3 3 3

11. SEKTÖRÜN SEKİZİNCi BEŞ YILLIK PLAN DÖNEMİNDE AB'YE UYUM ÇALlŞlVIALARI Sektörün AB 'ye uyum çalışmalan 2000 yılından itibaren başlatılmıştır. Bu çalışmalar; Kozmetik ve Tuvalet Müstahzarlan Üreticileri Derneği, Sağlık Bakanlığı, Çevre Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, TSE, DPT ile birlikte yapılmaktadır. AB 'ye uyum çalışmalannda öncelikle ele alınması gereken konular şunlardır: Tüketicinin korunması a) Birim fiyat b) Reklam Gümrük ve vergiler - Ambalaj Çevre a) Tehlikeli maddeler b) Katı atıklar c) Zaralı kimyasallar Rekabetin koıunması Kozmetik Yönetmeliği'nde yer alan "pazarlama öncesi izin" yerine "pazarlama sonrası kontrol" mekanizmasına işlerlik kazandırılması

Sektörde faaliyet gösteren çeşitli firmalar: Aromel Gillette Re bul Ataç Hes Revu B eecham Ho bi Sezginler Bifors H un ca Tan Ecza Bristol Myers Johnson & Johnson Tariş Carfaıma Kop aş Tekmen Colgate Palmolive Kuıisan Temsu Coty Lever Elida Toprak De o tak L'Oreal Türk Henkel Eczacıbaşı Ondüla Vepa Evyap Procter & Gamble W ella

13. SEKTÖRDEKi KURULUŞLAR Kozmetik ürünleri alanında faaliyet gösteren kuıuluşlar; yabancı sermayeli uluslar arası kuıuluşlar, bunların yerli kuıuluşlarla olan ortaklıklan ve tümü yerli sermayeye dayalı kuruluşlar olmak üzere üç bölüme ayrılmaktadır. FİRMAADI PAZARDA SERMAYE FAALİYET DEGER YAPISI ŞEKLİ OLARAK PAYI (%) PROCTER&GAMBLE Yabancı İthalat ı 1.5 UNILEVER Yabancı Üretim/İthalat 12 () ECZACIBAŞIIBEISDORF Y abaı1eı/y erli Ortak Üretim/İthalat 9.7 COLGA TE/P ALMOLIVE Yabancı Üretim/İthalat 5.ô HENKELISHW ARZKOPF Yabancı İthalat 3.O GILLETTE Yabancı İthalat 3.0 EVYAP Yerli Üretim 5.0 KOP AŞ Yerli Üretim I.R L"OREAL Yabancı İthalat l.7 WELLA Yabancı ithalat l.7 J&J Yabancı İthalat 1.2 AROMEL KİMY A Yerli Üretim 1.5 HOBİ KOZMETİK Yerli Üretim 1.5 CANAN KOZMETİK Yerli Üretim

12. ÇEVRE VE İNSAN SAGLIGI ll Çevre ve insan sağlığına etkisi olan ve kazınetik yapıınında kullanılan ham ve yardımcı maddelerin kazınetik ütünlerinin kullanımındaki ve pıyasaya arzlanndaki kontrollerin tam olarak yapılması gerekmektedir. Kaliteli hammadde kullanıını ve üıün yapıınıyla ilgili yaptırım koşullan uygulanmalıdır. Bunun ıçın de sanayi-devlet-üniversite birlikte çalışmalıdır. ll Avrupa Birliği Kazınetik Direktifi 'ne uygun olarak hammadde ile ürünlerin çevre ve insan sağlığına olan etkilerinin bilimsel olarak incelenrneleri, takibi ve konuyla ilgili mevzuatların değerlendirilmesi gerekmektedir. Bununla ilgili olarak devletin Üıün imalatçılan Demeği ile müşterek çalışması ve bu demeğin COLIPA ile olan yakın temaslannın devarnının sağlanınası şarttır. 11 Çevre ve ınsan sağlığı yönünden sahte üıün kontrollerinin yapılması, tüketicinin bu yönde bilinçlendirilmesi ve bu ürünleri yapanların olacak şekilde cezalandırılmalan gerekmektedir. caydıncı 11 Sektördeki şirketler çevreye uyum standaıtlannı yükseltrnek için birbirleriyle işbirliği yapmalıdır. Çevreye yararlılık konusunda tüketiciyi yanıltıcı çalışmalar yapılmamalıdır.

1 0.2. 2000-2004 YILLARI ÜRETİM PROJEKSiYONU Pazar Büyüklüğü-1999 Yıllık Artış 2000-200-t 2000 Yılı Üretim 200 I Yılı Üretim 2002 Yılı Üretim 2003 Yılı Üretim 200-t Yılı Üretim Değer Hacim Hacim Değer Hacim Miktan Miktan Miktan Miktan Miktan!\lio USD TON.-\D ET %USD % Ton Adet Ton Adet Ton Adet Ton Adet Ton Adet ŞAMPUAN 2-tO.O 27000-15 lo 29700-32670 - 35937-39531 - -t3-l-8-t - SAÇ KREMİ 13.5 2-tOO - 20 lo 26.ı0-290-t - 319-t - 351-t - 3865 - SAÇ BOYASI 35.5-9000000 lo lo - 9900000-10890000 - 11979000-13 ı 76900-1-t-t9-t590 SAÇ JELİ 20.0 1800-10 10 1980-2178 - 2396-2635 - 2899 - SAÇ SPRE"Yi 8.0 -t65-5 5 488-513 - 538-565 - 593 - BRİYANTİN 2.6 89 - o o 89-89 - 89-89 - 89 - SAÇKÖPÜGÜ 2.1 78-5 5 2-2 - 2-3 - 3 - SAÇ BAKIMI TOPLAM 321.2 31832 9000000 15 10 35015 9900000 38517 10890000 42368 11979000 46605 13176900 51266 1-U94590 DİŞ JvlACUNU 7-1-.0-1-550-20 10 5005-5506 - 6056-6662 - 7328 - DİŞ FIRÇASI.ıo.o - 27500000 20 lo - 30250000-33275000 - 36602500 - -t0262750 - H289025 AGIZ ÇALKALAMA SUYU 2.0 195-5 2 199-203 - 207-211 - 215 - AGIZ BAKIMI TOPLAM 116.0 4745 27500000 20 10 5220 30250000 5741 33275000 6316 36602500 6947 40262750 7642 44289025 DEODORANT 56.0 2400-20 15 2760-317-1- - 3650 - -t198 - -1-827 - TRAŞ KREMİ VE KÖPÜGÜ 19.0 1678 - ll 5 1762-1850 - 19-t2-20-tO - 21-t2 - ERKEK P ARFÜMERİ 30.0 300 - ı.ı 3 309-318 - 328-338 - 3-t8 - BAY AN PARFÜMERİ 18.0 120 - - - 120-120 - 120-120 - 120 - KOLüNYA 30.0 -t8oo - - - -t8oo - -t8oo - -t8oo - -t8oo - -t8oo - DEO.VEPARF.TOPLAM 153.0 9298 o 45 23 9751 o 10262 o 108-tO o 1 U95 o 12237 o CİLT BAKIMI 65.0 2300-18 2 23-t6-2393 - 2-t-H - 2-t90-2539 - VAZELiN 2.0 300-35 36.ıo8-555 - 755-1026 - 1396 - TALK -ı..o 350-20 1-t 399 - -t55-519 - 591-67-t - PİŞİKKREMİ -t.2 100-13 7 107-11-t - 123-131 - ı.ıo - CİLT BAKlM TOPLAM 75.2 3050 o 86 59 3260 o 3517 o 3836 o -t238 o -t7-t9 o SABUN VE DUŞ JELİ 160.0 70000-13 2 71-tOO - 72828-7H85-75770 - 77286 - RENKLi KOZMETİK 50.0-21000000 25 15 o 2-t150000-27772500 - 31938375-36729131 - -t223850l TOPLAM KOZMETİK 875.-t 118925 57500000 - - 12-t6-t6 6-t300000 130866 71937500 1376-t5 80519875 U5056 90168781 153179 01022116 ------

+ İhracat teşvik edilmelidir. Bu şekilde üretimlerini Türkiye dışındaki merkeziere kaydıran kuruluşlar yerli üretim yapmaya ve ürünlerini diğer ülkelere Türkiye'den göndermeye özendirilebilirler. + Yasal mevzuatta AB ile kesin uyum sağlanmalıdır. "Satış öncesi izin" yerine "satış sonrası denetim" mekanizmasının etkili bir şekilde uygulanması ürünlerin kalitesini ve güvenilirliğini arttıracak, tüketiciterin daha iyi korunmasını sağlayacaktır. "Satış sonrası denetim" için gerekli fonlar, kwuluşlann ve devletin ızın zorunluluğu nedeniyle yaptıklan önemli harcamalan pıyasa denetimine kaydu maları ile sağlanabilecektir. + Sektörde AR-GE çalışmaları, AR-GE yatırımianna teşvik ve kredi verilmesi ve bu tür çalışmalann ödüllendirilmesiyle teşvik edilmelidir. + Üniversite ve benzeri kuruluşlarda kazınetik üıünleri alanında eğitim veren kısımlar açılmalı ve yine bu kuıuluşlarda kazınetik sahasındaki araştırmalar teşvik edilmelidir. + Üniversite ve özel sektör arasında ortak AR-GE faaliyetleri teşvik edilmeli ve desteklenmelidir. + Kazınetik ürünlerinin kullanımı teşvik edilmeli ve bu konuda kitleler eğitilmelidir.

lo. SEKİZİNCi BEŞ YILLIK PLAN DÖNEMİ GELiŞMELERİ VE TEDBİRLER 10.1. GENEL POLİTİKA VE TEDBİRLER Kozmetik ürünleri asırlardır insan yaşamında önemli bir rol oynamaktadır ve kişilerin temizliği ve güzel göıünümleri için vazgeçilmez ürünlerdir. İnsanların kendilerini daha iyi hissetmelerine neden olmakta, özgüvenlerinin aıimasını sağlamakta ve hatta sağlıklarını da olumlu yönde etkilemektedirler. Bu nedenle önemli bir sektör olan kozmetik üıünlerle ilgili olarak önümüzdeki yıllarda yapılınası gerekenler şu şekilde sıralanabilir: + Türkiye' de kişi başına kozmetik ürünü kullanımı A vıupa ile kıyaslandığında son derece düşüktür. Türkiye' de enflasyonun düşmesi ve ekonominin düzelmesi ile kitlelerin alım gücü attacaktır ve bunun sonucu kozmetik kullanımı da kaçınılmaz olarak aıiacaktır. Ancak kullanım azlığını sadece ekonomik nedenlere bağlamak doğıu olmaz. Kitlelerin eğitimi de bu konuda önemlidir. İnsanlar kozmetiklerin faydalan ve doğru kullanımlan konusunda endüstri-devlet işbirliği ile eğitilmelidir. Kozmetik ürünlerin lüks olmadığı, sağlıklı ve mutlu bir yaşam için gerekli olduğu vurgulanmalıdır. + Yerli üretim teşvik edilmelidir. Bu, ithalat engellemeleri şeklinde değil, yatırım kolaylığı ve vergi indirimleriyle sağlanmalıdır.

8- Tüketicinin korunması için kaliteli mal üreten firmaların teşvik edilmesi ve piyasa kontrollerinin yapılması şarttır. 9- Üreticilerin AR-GE'ye daha fazla pay ayırmalan, sanayici-üniversite ilişkilerini geliştirmeleri, böylece rekabete karşı daha güçlü olmalan gerekmektedir. 10- Üniversite ve yüksek okullarda sektöre yönelik eğitimin hemen hemen hiç verilmiyar olması kozmetik alanında bu kuıuluşlarda hiçbir araştırmanın yapılmaması anlamına da gelmektedir. ll- Türkiye' de üretim yapan uluslararası kuıuluşlann ve bunların ortaklıklannın araştırma faaliyetleri, merkezi organlan tarafından yürütülmekte ve Türkiye' de sadece uygulama çalışmalan yapılmaktadır. ithalatın giderek ağırlık kazanması, bu kuruluşların AR-GE çalışmalanna giderek daha az önem vermeleri ile sonuçlanmaktadır. 12- Yerli sennayeye dayalı kuıuluşlar ıse AR-GE çalışmalanna önem vermekteuse sektördeki uluslararası kuruluşlan izlemeyi ve know-how'lannı hammadde satıcılanndan almayı tercih etmektedirler. 13- Sonuç olarak çok az sayıda kuruluşta AR-GE bölümü bulunmaktadır. Üniversite ve benzeri kumrular ile endüstrinin oıiak AR-GE çalışmalan ise hemen hemen hiç yoktur. 14- Kozmetik yönetmeliği değişikliği, yukanda beliliilen hususlarda kalite gelişmesine faydalı olmuş, ancak uygulamada henüz istenen seviyeye gelmemiştir.

Sektörün AB ve Türkiye' deki pıyasa dağılımı ı se şu şekildedir: TÜRKİYE %ı AB% TuvaJet Müstahzarları ve Diş Bakımı 26 7 18.0 Saç Bakımı 25.2 50.0 Cilt Bakımı 20.8 10.0 Diğerleri 27.3 22.0 (Parfum ve Dekoratif Kozmetik) (kesin o lnuleğer) 2- Aıtan rekabete uyum sağlayabilmek için KOBİ'lerin özellikle kaliteye önem vermeleri gerekmektedir. 3- Türkiye' deki kazınetik sektöıünde kişilerin sosyoekonomik seviyesinin yükselmesi ve modern kadının hayatında yer almaya başlaması kozmetik ürünlerine olan talebi aıttıımıştır. 4- Sektörde kapasite fazlası mevcuttur. Bu bakımdan Türkiye' de fiyat ve kaliteye önem verilmesi durumunda ihracat alanında rekabet düzeyine ulaşmak mümkündür. 5- Sektör içinde, özellikle KOBİ'lerde, kaçak ürünlere maliyet avantajı sağlayan "faturasız üıün" dağıtımı bulunmaktadır. Bu da, piyasada standaıtlara uygun olmayan kalitesiz malların kontrol dışı üretilmesini desteklemektedir. 6- Atık su arıtma tesisi kurma mecburiyeti olmasına rağmen kontrol mekanizması çalışmamaktadır. 7- Enerji sarfiyatı henüz yüksektir. iş

Kararda, Sağlık Bakanlığı 'nın kozmetikleıin üretiminin ve daluruunun yapıldığı denetleyeceği belirtildi. Değişikliğe yerler ile üretilen ve ithal edilen ütünleri ve bu amaçla ürünlerden numune alabileceği uymayan firmalara kanuni müeyyideler de getirildi. Karara göre, tüketicileri yanıltan ve doğm bilgi içeımeyen reklam filmleri gösteren firmaların tanıtım materyalleri ve malzemeleri üretici ve İthalatçı tarafından piyasadan toplatılacak. Bu firmalara ait filmler mühür altına alınacak ve üretici veya İthalatçı firma gerekli prosedürleri yerine getirene kadar ürünler mühürlü kalacak. Firmalar, yayınladıkları reklam basında yer almışsa aynı yerde ve aynı puntolarla; sözlü basında yer almışsa aynı saatte doğıu bilgiler ile tekzip yayıniayacak 9. MEVCUT DURUM DEGERLENDİRİLMESİ 1 - s e kt"" omn.. yuı rti çı o tük e to ımı o ı ıa ı a ço k d"" ""k e ır. uşu sevıye d d" Şampuan Deodorant Diş Macunu TÜRKİYE 140 gr 15 gr 45 gr AVRUPA 810 gr 250 gr 300 gr K. AMERiKA I 100 gr 300 gr 500 gr DÜNYA ORT. 350 gr 150 gr 120 gr Türkiye, dünyadaki tüketim oıialamasına erişebilmek için şampuan ve diş macunu tüketimini en az 3 katına, deadarant tüketimini ise en az 1 O katına çıkarmalı dır. Kazınetik sektöründe kişi başı tüketim A vmpa ülkelerinden Fransa'da en yüksek oranla 140 $, Poıiekiz'de en düşük oranla 70 $olmasına rağmen Türkiye'de ancak 12 $'dır.

8. ÜRÜN STANDARTLARI Sektörde, 28 Ocak 1998 'de yüıürlüğe gıren Kazınetik Yönetmeliği mevcuttur. Türkiye' de kozmetik ürünlerin üretimi ve satışı 3 977 sayılı Kazınetik Kanunu kapsamında çıkanlan 28 Ocak 1998 tarih ve 23244 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Kazınetik Yönetmeliği doğrultusunda Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü tarafından denetlenmektedir. Türk Kazınetik Yönetmeliği esas olarak Avrupa Topluluğu'nun 76/ 768/ EEC sayılı yönetmeliğinin bir kopyasıdır. Ancak uygulamada önemli farklar bulunmaktadır. A vıupa Birliği Yönetmeliği "satış sonrası kontrol" esaslı olup "satış öncesi izin" gerektirmezken Türk Kazınetik Yönetmeliği "satış öncesi izin" esasına dayanmaktadır. Kazınetik ürünlerden diş macunlan (TS 3992), diş fırçalan (TS 4330), traş kremleri (TS 54) ve sabunlar (TS 54) için zorunlu Türk Standartları bulunmaktadır. Bu kategorilerde yerli olarak üretilen ve ithal edilen tüm üıünlerin bu standatilara uyması yasal zorun! ul uktur. Kazınetik Yönetmeliği'nde değişiklik yapılmasına dair Yönetmelik 28 Ocak 1998 'de Resmi Gazete' de yayımlanarak yüıürlüğe girdi. Yapılan değişiklik, kozmetik firmalarına sınırlama ve kurallara uymayan firmalara kanuni müeyyide getirdi. Değişiklikle kozmetiklerin yanılmaya yol açmayacak ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde, doğıu ve anlaşılır bilgiler ile tüketiciye ulaşmasını sağlamak üzere üretilmelerine, ithallerine dair şaıtlan, üretim, ithal izinlerine ve kontrol edilmelerine ilişkin esas ve usuller yeniden düzenlendi. Kararla; kazınetik fırmaların ürettikleri ürünlerde, fonnüllerde bulunan bütün maddelerin tespiti ve insan sağlığına uygun olup olmadığına dair bilgilerin yazılması için teknik eleman bulundurmalan zorunlu kılındı.

3307.30- Parfümlü Banyo Tuzlan ve Diğer Banyo Müstahzarlan (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (1 Aylık) Rusya Federasyonu 575.593 1.236 GENEL TOPLAM 1 716.660 103.230 3.176 * 150.000 $ m iistündeki de,fterler alimmşlir. 1 Genel Toplamda!50. 000 $'m altındaki üriinler de yer almaktadir. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü 7. İSTiHDAM Sektörde KOBİ şeklindeki firmalar çoğunlukta olup bunlar aile şirketi şeklindedir. Bu fiımalarda genebikle vasıfsız işçi çalıştınlmaktadır. Sektörde pazarın % 70-SO'ini elinde tutan uluslar arası kuıuluşlar ve bunların yerli ortaklıklarının işçilik kullanımı ileri teknolojiler kullanılarak asgarı düzeyde tutulmaktadır. Bu kuıuluşlarda işçi ücretleri Batı A vıupa ülkeleri ile kı yaslanabilir düzeydedir. Buna karşılık küçük çaplı yerli kuıuluşlar düşük ücretle vasıfsız işçiler çalıştırmaktadır. Bu da aynı üıün kategorilerinde rastlanan farklı satış fiyatlannın nedenlerinden biridir. Son yıllarda ithalatm giderek artması Sektördeki istihdam düzeyini düşürmekte, uzmana ve vasıflı işçiye olan ihtiyacı azaltmaktadır. Diğer taraftan sektörün ihtiyacı olan uzman, mühendis, araştırmacı gibi nitelikli elemanların yetiştirilmesi için mevcut eğitim kuruluşlan gerekli yapılanmaya sahip değildir. Üniversitelerimiz ve yüksek okullarımızda kozmetik eğitimine yeterince yer verilmemekte, sektöre yönelik özel bölümler bulunmamaktadır.

3307.10- Losyonlar( traş için); Traş Kremleri; Traş öncesi veya Sonrası Kullamlan Müstahzarlar (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (1 Aylık) K.K.T.C. 306.145 305.045 30.841 Hollanda 70.718 184.758 - Ukrayna 1.667.896 1.952.865 299.094 Rusya Federasyonu 1.468.098 2.445.822 372.723 GENEL TOPLAM 5.738.032 6.905.327 732.666 * 150.000 $ ın iistiindek:i değerler almmtşftr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altmda/d liriinler de yer a!maktadn. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü 3307.20- Vücut Deodorantları ve Ter Kokusunu Önleyici Deodorantlar (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 ( l Aylık) K.K.T.C. 163.567 151.572 1.200 Ukrayna 20.277 43.743 - Rusya Federasyon u 50.288 2.281 - GENEL TOPLAM 837.743 720.303 23.601 * 150.000 $ m üstündeki değerler almmtşttr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altmda ki ürünler de yer almaktadır. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü

3305.30- Saç Spreyleri (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (l Aylık) Ukrayna 188.0 ı 8 103.400 1.950 Rusya Federasyonu 605.052 12.725 - Kazakistan 406.390 2.833 GENEL TOPLAM 1 1.345.178 281.981 4.836 * 150.000$ 'm listlindeki defl;erler altmmştw 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altmda/d iiriinler de yer almaktadtr. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü 3305.90- Saç Losyonlan, Saç Boyaları, Diğer Saç Müstahzarlan (ABD Doları) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (l Aylık) K.K.T.C. 484.570 721.372 31.144 Azerbeycan-N ah cı va 6.683 38.656 12.722 GENEL TOPLAM 1 1.099.853 1.487.351 58.422 * 150.000 $ m listlindeki değerler a!mnnşt1r. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altindaki Zirzinler de yer almaktadir. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü

3305.10- Şampuanlar (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 ( 1 Aylık) Macaristan 172.858 51.677 360 Romanya 655.424 31.087 342 Bulgaristan 215.118 152.055 909 Ukrayna 1. 733.795 1.202.748 215.303 Moldavya 217.876 54.339 6.673 Rusya Federasyon u 4.037.789 277.272 1.887 Gürcistan 159.525 31.348 - Azerbeycan-Nalıcı va 763.396 421.30 ı 18.244 Kazakistan 1.979.295 348.616 Türkmenistan 1.047.831 874.720 11.499 Özbekistan 651.724 185.454 3.618 Kırgızistan 612.332 60.137 - Cezayir 1.877.371 2.620.436 - K.K.T.C. 571.994 780.152 ı 7.970 Slovenya 63.091 217.383 - Makedonya 58.558 204.908 - A.B.D. 25.629 55.610 12.589 GENEL TOPLAM 1 17.709.617 9.733.632 533.648 * 150.000 $'m üstündeki defterler almmtşftr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altzndaki üriinler de yer almaktadtr. Kavnak : Devlet İstatistik Enstitüsü

3304.99- Allıklar; Vücut Losyonlan; Kremler, Yağlar; Güzellik, Makyaj ve Cilt Bakımı için Müstahzarları (ABD Doları) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (1 Aylık) Rusya Federasyonu 1.428.302 229.784 1.382 K.K.T.C. 2 ı 7.908 195.519 15.951 Ukrayna 466.348 ı 90.380 - Azerbeycan 167.365 148.375 3.888 Kazakistan 167.361 16.709 - Kong o 362.446 - - GENEL TOPLAM/ 3.924.718 2.355.342 45.831 * 150.000 $'tn üstündeki defterler almm!şftr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'tn altmdaki ürünler de yer almaktadir. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü

3304.30- Manikür ve Pedikür Müstahzarlan (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (1 Aylık) Rusya Federasyonu 1.561.625 1.915.187 170.214 Ukrayna 57.604 488.563 GENELTOPLAMI 1.853.533 2.675.223 183.361 * 150.000 $"m iistiindeki değerler alznmtşftr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m affindaki iiriinler de yer almaktadzr. Kavnak :Devlet İstatistik Enstitüsü 3304.91- Pudralar (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (1 Aylık) Rusya Federasyonu 193.500 77.595 18.893 GENEL TOPLAM 1 281.007 237.734 27.500 * 150.000 $ m iistiindeki değerler alznmzşflr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'zn altmda ki ii rünler de yer a/makfa(hr. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü

3304.10- Dudak Rujları, Diğer Dudak lviakyaj Müstahzarlan (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (1 Aylık) Rusya Federasyonu 771.734 420.915 53.445 GENEL TOPLAM/ 1.227.312 887.930 90.085 * 150.000 $'m üstündeki de,f!,erler almmlştlr. 1 Genel Toplamda 150.000 S 'm altmda ki ürünler de yer almakta(hr. Kawıak: Devlet İstatistik Enstitüsü 3304.20- Göz Makyaj Müstahzarlan (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 ( l Aylık) Bulgaristan 255.556 1.049 - Ukrayna 271.338 339.919 - Rusya Federasyon u 1.065.644 321.017 95.679 Özbekistan 25.247 107.619 13.617 GENEL TOPLAM 1 1.994.691 1.148.715 110.673 * /50.000 $'m iistiindeki de,ğerlcr olmm1ştw 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altmda/d Zirzinler de yer almaktadir. Karnak : Devlet İstatistik Enstitüsü

6.2. İHRACAT Ürün ihracatı çok yüksek olmamaktadır. Çünkü gerek hammadde ithalatı gerek enerji maliyetlerinin yüksek olması rekabet yönünden dezavantajlı bir oıiam yaratmaktadır. İhracatın en büyük kısmı Oıiadoğu'ya, KKTC'ye ve Türki Cuınhuriyetleredir. İHRACAT VERİLERİ 3303.00- Parfümler, Kolonyalar, Diğer Tuvalet Suları (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (l Aylık) Singap ur 2.853.610 3.010.980 41.919 Hollanda 247.702 584.780 6.535 İng. Virgin Adalan 373.194 - - Almanya 225.606 155.608 3.232 İngiltere 390.270 l0.016 4.088 Rusya Federasyonu 21.362 25.88 ı 17.754 Birleşik Arap Emir. - 38.926 21.907 GENEL TOPLAM/ 4.995.830 4.614.153 101.395 * 150.000$ 'zn üstündeki değerler almmişiir. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altmda ki ii rünler de yer almaktadir. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü

3307.20- Vücut Deodorantlan ve Ter Kokusunu Önleyici Deodorantlar (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 ( l Aylık) Fransa 1.161.487 762.880 37.136 Almanya 3.388.955 3.675.639 146.173 İtalya 273.177 67.009 5.356 İngiltere 1.561.458 965.145 29.883 İrlanda 508.665 96.671 35.611 Macaristan 289.393 485.507 - A.B.D. 668.581 463.115 47.774 Hollanda 80.224 335.932 - GENELTOPLAMI 8.279.904 7.168.819 312.918 * 150.000 $ m üstündeki de,ğerler alimmştw 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altmda ki z"irünler de yer almaktadır. Kavnak : Devlet İstatistik Enstitüsü 3307.30- Parfümlü Banyo Tuzlan ve Diğer Banyo Müstahzarları (ABD Doları) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (l Aylık) Hollanda 209.432 126.639 - Almanya 825.517 524.790 10.983 Macaristan - 227.391 - İrlanda 81.809 81.726 19.566 GENEL TOPLAM 1 1.495.733 1.269.608 32.611 * 150.000 $ ın üstündeki de,ğerler almm1ştw 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altındaki ürünler de yer almaktadır. Kaıınak : Devlet İstatistik Enstitüsü

3307.10- Losyonlar (traş için); Traş Kremleri; Traş Öncesi veya Sonrası Kullanılan Müstahzarlar (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (1 Aylık) Fransa 328.648 322.276 19.175 İngiltere 1.290.856 614.135 36.449 İrlanda 313.558 126.538 ı.332 İzmir Serbest Böl. 168.530 - - Almanya 399.156 4 ı l.678 28.926 A.B.D. 146.781 265.789 12.600 Portekiz 95.449 223.670 3.397 İspanya 52.004 3 ı l.949 18.204 GENEL TOPLAMı 3.012.074 2.526.765 99.35 ı * 150.000 $'zn üstündeki değerler a!immşttr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'zn altzndah iiriinlcr de yer almaktadır. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü

3305.90- Saç Losyonlan, Saç Boyala n, Diğer Saç Müstahzarlan (ABD Dolan) ÜLKE ADI 1998 ı999 Belçika 2.178.845 1.436. 738 AB. D. 537.566 629.751 Almanya 6.027. 720 5.980.521 İtalya 1.996.367 1.903.189 İngiltere 1.844.381 2.467.557 Yunanistan 3.507.026 2.840.659 İspanya 200.977 225.786 Fransa 829.143 1.360.981 Hindistan 4.000 2 ı 5.000 Hollanda 41.971 54.629 GENEL TOPLAM 1 ı 7.414. 709 17.314.359 * 150.000 $'m üstündeki değerler alınmıştır. 2000 (ı Ay h k) 44.520 3.106 75.200 43.166 66.606 3.311 20.728 112.666-16.316 392.822 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altmdaki iiriinler de yer almaktadır. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü

3305.10- Şampuanlar (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 ( 1 Aylık) Fransa 182.100 17.303.523 1.472.233 Belçika 1.140.952 730.498 17.038 Almanya 1.590.788 1.691.583 82.024 İngiltere 747.819 1.318. 744 16.863 İrlanda 199.379 44.568 8.346 Yunanistan 600.381 863.218 110.898 AB. D. 544.882 541.012 2.905 İtalya 128.702 202.258 13.281 Polanya 76.227 172.446 75.385 GENEL TOPLAM 1 5.479.607 23.206.815 1.806.209 * 150.000 $'zn iistiindeki değerler almnuşttr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altmdaki ürünler de yer almaktadl!'. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü 3305.30- Saç Spreyleri (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 ( 1 Aylık) Fransa 214.397 26.896 1.345 Belçika 457.81 o 303.096 1.850 Almanya 856.460 462.638 7.002 İngiltere 302.048 164.599 896 GENEL TOPLAM 1 1.978.687 1.137.049 28.527 * 150.000 $'m iistiindeki değerler almnuşttr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altmdaki iirtin/er de yer almaktadır. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü

3304.91- Pudralar (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 ( 1 Aylak) Fransa 607.059 513.693 28.913 İtalya 225.185 234.105 4.674 İngiltere 578.340 476.944 25.652 GENELTOPLAM 1 1.810.250 1.612.451 70.463 * 150.000 $'m iistiindeki değerler ahnnnştır. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m alimdaki iiriinler de yer almaktadır. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü 3304.99 - Alhklar; Vücut Losyonları; Kremler, Emülsiyonlar ve Yağlar; Güzellik, Makyaj ve Cilt Bakımi Müstahzarlan (ABD Dolan) ÜLKE ADI 1998 1999 2000 ( 1 Ayhk) Fransa 7.446.692 7.632.753 464.177 İtalya 1.976.419 1.927.3 ı 7 87.65 ı İngiltere 4.254.835 3.842.698 237.874 Almanya 4.707.597 4.496.624 250.157 Belçika 1.768.080 871.685 752 İrlanda 1.684.331 1.479.224 82.998 İspanya 615.486 1.014.01 ı 58.371 İsviçre 1.737.ı75 ı.ıo3.235 93.916 AB. D. 2.984.226 2.789.467 103.492 İsrail 4.673 2ı0.807 22. ı 77 Romanya - 58.975 23.773 GENEL TOPLAM 1 27.648.788 26.073.640 1.451.402 * 150.000 $'tn iistiindeki değerler almmışttr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m alilndaki zirünler de yer almaktadir. Kaynak : Devlet ivtatistik Enstitüsü

3304.20- Göz Makyaj Müstahzarları (ABD Doları) ÜLKE ADI 1998 1999 2000 ( 1 Aylık) Fransa 1.138.370 1.044.340 47.832 Belçika 242.993 92.976 Almanya 2.282. ı 79 3.472.258 54.240 İtalya 1.609.147 ı.265.583 44.764 İngiltere 1.268.119 1.086.075 65.806 İrlanda 635.547 263.069 ı I. 779 A.B.D. 239.439 254 50 ı 9.655 GENEL TOPLAM 1 7.732.792 7.668.003 234.076 * 150.000 $ 'm üstündeki değerler almnnştır. 1 Genel Toplanıda 150.000 $'m alimdaki iininler de yer almaktadır. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü 3304.30- Manikür ve Pedikür Müstahzarları (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 ( 1 Ayhk) Fransa 365.752 501.219 41. ı 95 İngiltere 285.743 ı 00.445 - İrlanda 157.819 60.889 2.878 Almanya 77.908 162.662 1.425 GENEL TOPLAM 1 996.255 996.400 46.868 * 150.000 $'m üstündeki değerler almmıştrr. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altındaki iiriinler de yer almaktadır. Kaynak : Devlet İ<ıtatistik Enstitüsü

3304.10- Dudak Rujlan, Diğer Dudak Makyaj Müstahzarlan (ABD Dolan) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (ı aylık) Fransa 994.426 783.346 32.684 Belçika ı 71.339 220.524 1.431 Almanya 536.087 1.380.463 77.415 İtalya 821.766 916.329 39.073 İngiltere 1.142.585 1.174.389 18.804 İrlanda 433.133 176.319 19.812 AB. D. 261.237 232.925 3.757 Taytand - - 72.458 GENEL TOPLAM ı 4.506.970 5.063.792 265.739 * 150.000 $'tn üstündeki değerler ahnnnştır. ı Gene/Toplamda 150.000 $'m alımdaki ürünler de yer almaktadtr. Kaynak : Devlet l~tatistik Enstitüsü

ithalat VERİLERİ 3303.00- Parfümler, Kolonyalar, Diğer Tuvalet Suları (ABD Doları) ÜLKEADI 1998 1999 2000 (1 aylık) Fransa 7.899.9 ı o 7.969.5 ı 6 442.940 Belçika 762.354 1.493.552 335 Hollanda 546.745 ı 14.794 28.273 Almanya 1. 708.612 ı.958.349 40.990 İngiltere 1.730.335 3.017.997 171.858 İspanya 975.308 802.151 50.815 İrlanda 706.725 346.504 50.701 İtalya 1.264.414 1.393.603 115.957 İsviçre ı.434. 153 2.415.989 65.104 Avusturya 274.738 - - A.B.D. 2.844.326 407.219 71.638 Brezilya 1.232.512 679.351 203.327 GENEL TOPLAM 1 28.628.504 26.622.023 1.523.990 * 150.000 $'m üstündeki değerler almn11ştır. 1 Genel Toplamda 150.000 $'m altmdaki ürünler de yer almaktadır. Kaynak : Devlet İstatistik Enstitüsü

Sonuç olarak son yıllarda uluslararası birçok kuruluş yerli üretimi bırakarak ithalata yönelmiştir ve bu eğilimin önümüzdeki 5 yılda da devam edeceği söylenebilir. Öte yandan sektörde faaliyet gösteren küçük çaplı yerli kumluşlar ve sektöre yeni giriş yapanlar zahmetli bir seçenek olan üretime yatırım yapmaktansa ürünleri henüz Türkiye 'ye gelmemiş olan yabancı şirketlerin temsilciliklerini yapmayı tercih etmektedirler. 6.1. ithalat Ürün ithalatı: Özellikle AB ve diğer Avrupa ülkelerinden yapılmaktadır. Ayrıca bazı dışa dönük fıımalar yerli imalatlai"ını durduıup ithalata yönelmişlerdir. Bu dumm özellikle 1997- l 999 yıllan arasında gözlenmiştir. Yarı ürün: Yan ürün ithalatı yoktur. Hammadde ithalatı: Bu sektörde önemli olan maddelerin hepsi ithaldir ve sadece AB ülkelerinden ithalat 1999 yılında 900 milyar liranın üzerindedir.

Sektörde kullanılan hammaddelerin çoğu zaten ithal edilmektedir. Kaliteli ve yaratıcı düşünce ürünü ambalaj malzemesini yerli olarak bulmak zor olduğundan bu alanda da ithalat zorunluluğu çıkmaktadır. Çok sayıda girdiyi ithal etmek yerine ürünü bitmiş haliyle ithal etmek çok daha kolay ve karlı olmaktadır. Tüketimin düşük olması yerli üretimde üst düzey teknolojilerin kullanımına ve dolayısıyla da kalitenin yükselmesine engel olmaktadır. Bitmiş haliyle ithal edilen ürünler kalite ve özellikle "albeni" yönünden çok daha iyidir. Özellikle uluslararası kuruluşlar geliştirdikleri "küresel tedarik zinciri" politikaları ile üretim noktalannın sayısını en aza indirınekte ve tüm dünyaya sadece birkaç merkezden üıün göndermek istemektedirler. Bu, doğal olarak üretim giderlerini asgariye indirınekte ve tüm dünyada aynı üıünün satılması nedeniyle de "Pazar Geliştirme Masraflan''nı önemli düzeyde düşürmektedir. Türkiye "üretim noktası" Bu politikalar kapsamında olarak seçilmemektedir. Bunun temel nedenleri Türkiye' de tüketimin düşük olması, hammadde ve ambalaj malzemesi temininde zorluklar, işçiliğin söz konusu kuıuluşlar için birçok ülkeye kıyasla daha yüksek olmasıdır. Tabi ki uluslararası politika ve Türkiye'nin bu politikaya göre konumu da bu seçimde önemli bir rol oynamaktadır.

5. MALİYET 1 KARLILIK Kozmetik ütünlerinde maliyeti oluşturan temel unsurlar hammadde ve ambalaj malzemesi, üretim giderleri ve pazar geliştirme (reklam, promosyon) masraflarıdır. Kapasitenin yüksek, tüketimin düşük olması rekabeti arttırmakta ve dolayısıyla "'Pazar Geliştirme Masrafları" en önemli maliyet unsuru olarak ortaya çıkmaktadır. Ortalama bir kozmetik ürününün maliyetinin % 3 0-50'si üretim maliyeti, geri kalanı ise reklam/promosyon maliyetidir. Bu durum aynı kategorideki bir ürünün çok geniş bir fiyat yelpazesinde satılıyor olmasının bir açıklamasıdır. Ürünlerini reklamsız satabilen fiıınalar çok daha düşük satış fiyatları uygulayabilmektedir. Ancak kozmetik ürünler gibi imajın çok önemli olduğu bir sektörde reklamsız mal satmanın çok zor olduğu da diğer bir gerçektir. 6. DIŞ TİCARET DURUMU Son yıllarda bitmiş üıün ithalatı hızla aıimış ve çok sayıda kuruluş yerli üretimi bırakarak ithalata dönmüştür. Bu, değişik nedenlerle açıklanabilir:

Yukandaki sınıflamaya; a) Değer olarak bakıldığında: 1- Saç Bakımı ürünlerinin yıllara göre aıtışı % 60' ın üzerindedir. 2- Cilt Bakımı ürünlerinin yıllara göre artışı % 40 civarındadır. 3- Tuvalet Müstahzarlan'nın yıllara göre artışı % 40-50 civarındadır. 4- Diş Bakımı ütünlerinin yıllara göre aıtışı % 40-50 civarındadır. b) Hacim olarak bakıldığında: 1- Saç Bakımı ürünlerinin yıllık artışları % 10-20 arasıdır. 2- Cilt Bakımı ütünlerinin yıllık aıtışiarı % 5- I O arasıdır. 3- TuvaJet Müstahzarlan'nın yıllık aıtışiarı% 10-20 arasıdır. 4- Diş Bakımı ütünlerinin yıllık aıtışiarı% 8-15 arasıdır. Bu sınıflanduma içinde gerek değer gerek hacim olarak en önemli yeri alan ürün "Şampuan"dır. Şampuan, hacim olarak 5 yıl içinde% loo'lük bir aıtışa erişmiştir.

HACIM Ton/Yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim Hacim +% Hacim +o/o Hacim +o/o Hacim 150 IS. O 17 190 6 195 2.5 1.886 +o/o -ı After Shave 54 44 35 31.5 26 Eau de Toilette 42 47 54 5S.5 65 Jel & Balsam 4 9 ll 10 9 4.4. DİŞ BAKlM 4.4. 1. D i ş M a c u n u DEGER (M"I u yon TL) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 De~er De~er +o/o Değer +% Dcğeı +o/o De~er 1.500.000 2.800.000 90 5. soo. 000 107 12. 100.000 110 19.300.000 +%ı 67 HACIM Ton/Yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim Hacim +% Hacim +o/o Hacim +% Hacim 2.300.000 2. 600.000 15 2. 900.000 LO 3.100 000 7.5 3.350.000 +o/o S.5 Eldeki bilgilere göre dikkate alınan kısımlar şöyledir: Saç Bakım (Şampuan, Saç Kremi, Saç Spreyi, Saç Jeli) Cilt Bakım (Krem ve Losyon, Deodorant) Tuvalet Müstahzarlan (Traş Kremi ve Köpük, Erkek Kokusu) Diş Bakım (Diş Macunu)

4.3. TUVALET 1\'IÜSTAHZARLARI 4.3.1. T r a ş K r e m i v e K ö p ü k DEGER (M"I u yon TL) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 De~er De~er +o/o De~er +O/o Değe ı +o/o Değer +o/o 500.000 825.000 62 1.550.000 92 3. 000. 000 91 4. 900. 000 70 Krem 84 n 71 ()() 55 Köpük 16 27 29 34 45 HACİM (Ton/Yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim Hacim +% Hacim +% Hacim +'Yo Hacim +'V.ı 1.075 1.050-2.8 l.l50 9.5 1.200 5.5 1.215 0.8 K re m 90 80 7X 75 67 Köpük lo 20 22 25 33 4.3.2. Er k e k K o k u s u DEGER (M"I ııyon TL) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Dej!er De~er +o/o Değer +'Yo Değer +% Değer +% 600.000 ı.300.000 106 2.600.000 99 5. 000.000 96 7.500.000 55 After Slıave 41.5 33.5 27.5 26 21 Eau de Toilette 56 61 67 70 75 Balsam 3 5 5 4 4

4.2.2. D e o d o r a n t DEGER (M'I Ilyon TL) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Defrer Değer +0/o Değer +o/o Değer +o/o Değer +0/o 1.000.000 2.350.000 ı 3 ı 4.600.000 97 9.750.000 112 17.250.000 87 Erkek 54.5 65 67 Kadın 35.5 35 33 Alkol 72 87 86 Antiperspirant 27 13 ı..ı. Aerosol 90 90 88 86 83.5 Non-Aerosol lo 10 12 ı..ı. ı 6. 5 HACIM Ton/Yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Erkek Hacim Hacim +O/o Hacim +O/o Hacim +o/o Hacim +'Yo 900 1.250 39.5 ı...ı.oo ll ı.625 15 1.925 20 'i~ ~- ~"' 67 70 Kadın..J.7 33 30 Alkol 69 89 89 Antiperspirant 3 ı ı ı ı ı Aerosol 96 96 95.5 9..J..5 93 Non-Aerosol 4..ı. 4.5 5.5 7

İÇİNDEKİLER 1. SEKTÖRÜN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI 1.1. SEKTÖRÜN TANIMI 1.2. SEKTÖRÜN SINIFLANDIRILMASI 2. SEKTÖRÜN MEVCUT KAPASİTESİ VE KULLANIMI 3. ÜRETİM TEKNOLOJİSİ 4. ÜRETİM MİKTARI VE DEGERLERİ 4.1. SAÇ BAKlM 4.1.1. Şampuan 4.1.2. Saç Kremi 4.1.3. Saç Spreyi 4.1.4. Saç Jeli 4.2. CİLT BAKlM 4.2.1. Krem ve Losyon 4.2.2. Deodorant 4.3. TUV ALET MÜSTAHZARLARI 4.3.1. Traş Kremi ve Köpük 4.3.2. Erkek Kokusu 4.4. DİŞ BAKlM 4.4.1. Diş Macunu 5. MALİYET/ KARLILIK 6. DIŞ TİCARET DURUMU 6.1. ithalat 6.2. İHRACAT 7. İSTiHDAM 8. ÜRÜN STANDARTLARI 9. MEVCUT DURUM DEGERLENDİRİLMESİ 10. SEKİZİNCi BEŞ YILLIK PLAN DÖNEMİ GELiŞMELERİ VE TEDBİRLER 10.1. GENEL POLİTİKA VE TEDBIRLER 10.2. 2000-2004 YILLARI ÜRETİM PROJEKSIYONU ;::ci~. ' ' 1 11. SEKTÖRÜN SEKİZİNCi BEŞ YILLIK PLAN DÖNEMİNDE AB'YE UYUM ÇALIŞMALARI 12. ÇEVRE VE İNSAN SAGLIGI 13. SEKTÖRDEKi KURULUŞLAR

İÇİNDEKİLER 1. SEKTÖRÜN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI 1.1. Sektörün Tanımı 1.2. Sektörün Sınıflandırılması 2. SEKTÖRÜN MEVCUT KAPASİTESİ VE KULLANIMI 3. ÜRETİM TEKNOLOJİSİ 4. ÜRETİM MİKTARI VE DEGERLERİ 4.1. Saç Bakım 4. ı. ı. Şampuan 4.1.2. Saç Kremi 4.1.3. Saç Spreyi 4.2. Cilt Bakım 4.2.1. Krem ve Losyon 4.2.2. Deodorant 4.3. TuvaJet Müstahzarları 4.3.1. Traş Kremi ve Köpük 4.3.2. Erkek Kokusu 4.4. Diş Bakım 4.4.1. Diş Macunu 5. MALİYET/ KARLILIK 6. DIŞ TİCARET DURUMU 6. 1. İthalat 6.2. İhracat 7. İSTİHDAM 8. ÜRÜN STANDARTLARI 9. MEVCUT DURUM DEGERLENDİRİLMESİ 10. SEKİZİNCi BEŞ YILLIK PLAN DÖNEMİ GELiŞMELERİ VE TEDBİRLER 10.1. Genel Politika ve Tedbirler 10.2. 2000-2004 yılları Üretim Projeksiyonu llsektörün SEKİZİNCi BEŞ YILLIK PLAN DÖNEMİNDE AB'YE UYUM ÇALIŞMALARI 12. ÇEVRE VE İNSAN SAGLIGI 13. SEKTÖRDEKi KURULUŞLAR

KOZMETİK SEKTÖRÜ ARAŞTIRMASI 1. SEKTÖRÜN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI 1.1 SEKTÖRÜN TANIMI Kazınetik kelimesi, Yunanca'da evren anlamına gelen "Cosmos" ile sağlıklı, bakımlı ve güzel olmayı, bu sonuçları elde etmeyi ve sürdürmeyi belirten "Cosmeni" kelimelerinden türetilmiştir. Bu kavramların birleşiminden oluşan kozmetik, "sonsuz güzellik"i ifade eder. Kazınetik ürünlerinin genel tanımı şöyledir: İnsan vücudunun epiderma, tırnaklar, kıllar, saçlar, dudaklar gibi değişik dış kısımlarına, ağız ve dişiere veya mukozaya uygulanmak üzere hazırlanmış, amacı veya yan amacı bu kısımlan temizlemek, koku vermek veya korumak suretiyle iyi bir durumda muhafaza etmek, görünümünü değiştirmek ve vücut kokularını düzeltmek olan, saç boyalan ve saç açıcıları da dahil bütün preparatlar ve/veya maddelerdir. 1.2 SEKTÖRÜN SINIFLANDIRILMASI Sektörün ürettiği ürünlerin sınıflandmlması şu şekildedir: Kremler, emülsiyonlar, losyonlar, jeller ve yağlar (el, yüz, ayak v.b. için) Yüz maskeleri (cilt soyucu olanlar hariç) Fondötenler (sıvı, pat, toz)

Makyaj pudralan, banyo sonrası kullanılacak pudralar, hijyenik pudralar Tuvalet sabunları, deodorant sabunlar ve kalıp temizleyiciler Koku veren ürünler - parilimler (en az %5 ala esans içerenler) - tuvalet suları (eau de toilette) (en az %1,5 ala esans içeren! er) - kolonyalar ( eau de cologne) limon kolonyalan en az 70 derece (% h/h), diğer kolonyalar en az 60 derece (% h/h) alkol içermelidir. Limon kolonyalan hiçbir boyar madde içermemelidir, rengi yalnızca kullanılan esanstan kaynaklanabilir. Kolanya üretimi ve dolumu yapılacak yerlerin Kazınetik Yönetmeliği'nin ilgili maddelerinde belirtilen kurallara ve Ek X'da belirtilen İyi Üretim Uygulamalan Kılavuzu'na uygun olması şartı aranır. kokulu sular Banyo ve duş ürünleri (tuzlar, köpükler, yağlar, jeller v.b.) Depilatuarlar (kıl dökücü ve kıl sökücüler) Koku giderici ve ter önleyiciler Saç bakım ürünleri saç boyalan ve açıcılan dalgalandırma, düzleştirme ve sabitleştiı-me amacıyla kullanılanlar - temizleyiciler (losyonlar, pudralar, şampuanlar)

saça şekil verenler ve şekli koruyanlar (losyonlar, saç spreyleri, briyantinler) Traş için kullamlan ürünler (kremler, köpükler, losyonlar v.b.) Yüz ve göz makyajında ve makyajın temizlenmesinde kullamlan ürünler Dudaklara uygulanmak üzere hazırlanıruş ütünler Ağız ve diş bakım ürünleri Tırnak bakımı ve süsü için kullanılan ürünler Haricen uygulanacak kişisel hijyenik ürünler Güneş ürünleri (güneşlenme öncesi ve sonrası) Güneş olmaksızın cilde yanık ten görünümünü vermek üzere kullanılan ürünler Cilt rengini açmak için kullanılan ürünler Cilt kırışıklıklarına karşı kullanılan ürünler 2. SEKTÖRÜN MEVCUT KAPASİTESİ VE KULLANIMI Sektörde, fırma ve ürün bazında çok farklı kapasite kullanımı yüzdeleri mevcuttur. Buna rağmen, sektörün ortalama kapasite kullanımı %40'la ölçülmektedir. Bu oran diş macunu, şampuan gibi ürünlerde %60-70'lere çıkarken dekoratif kazınetiklerde %10-15 'ler e inmektedir. Sektördeki kapasite kullanııru gelen talebe uygun olarak vardiya çalışmalarına göre arttırılıp azaltılmaktadır.

3. ÜRETİM TEKNOLOJİSİ Sektörde faaliyet gösteren firmalardan özellikle dış ülkelerle bağlantılı olanlar en son teknolojik gelişmeleri takip edebilmektedirler. Ancak, sektörde çok sayıda bulunan yerli ve küçük firmalar bu gelişmeleri takip edememektedir. Bu yüzden, dünya standartlarına uygun mamul üretimi henüz yeterince uygulanamamakta olup, özellikle kalite kavramı henüz tam olarak algılanamamıştır. Sektörde faaliyet gösteren yabancı sermayeli uluslararası kuruluşlar ve bunların yerli fırmalada olan ortaklıkları, üretimlerinde teknolojik gelişmelere yer vermekte ve özellikle paketierne işlemlerini yüksek hızlı tam otomatik hatlarda yapmaktadırlar. Ancak özelikle küçük yerli kuruluşlar üretimlerinde daha basit ve el işçiliği fazla olan eski teknolojiler kullanmaktadırlar. Kişi başına kullanırnın ve dolayısıyla kapasite kullanımının düşük olması yeni teknolojilere yatırım konusunda firmaların cesaretini kırmaktadır. 4. ÜRETİM MİKTARI VE DEGERLERİ 1995-1999 yıllan arası üretim-satış miktarları, bunların değerleri ve her yıla göre artış-düşüş yüzdesi aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir:

4.1 SAÇ BAKIM 4.1.1. Şampuan DE GER Yıl 1995 Milyon TL Değer Toplam 4.500.000 2'si Bir arada% 55 - Normal 38 - Kepeğe karşı 12.5 - Bebek 3 - Bitki özlü 1.5 1996 değer +o/o 8.350.000 85 60.6 44 14 1.5 0.8 1997 1998 1999 değer +o/o değer +o/o değer +o/o 17.900.000 114 39.300.000 120 66.750.000 79 59.5 55.5 52 43 39.5 37 15.5 15.5 13.5 1.0 ı. o 1.0 0.5 0.2 0.2 Tek olarak% 45 - Güzellik 26.5 - Kepeğe karşı 6 - Bebek 6.5 - Bitki özlü 4 39.5 26 5 6 2 40.5 44.5 48.0 27.5 30.5 33 6.5 8 9 5.5 6 6.5 10 0.3 0.2

HACİM Ton/yıl 1995 1996 1997 1998 1999 hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o Toplam ıı.ooo 13.300 20.5 16.250 22 18.000 11.5 20.500 14.5 2 'si Bir arada % 44 49.5 49.5 45.5 43.5 - Normal 31.5 37 36.5 34 33.5 - Kepeğe karşı 9 ıo.5 ı2 ll 9.5 - Bebek 2 ı ı 0.6 0.6 - Bitki özlü 1.5 ı 0.5 0.2 0.2 ı Tek olarak% 56 50.5 50.5 54.5 56.5 - Normal 43 39.5 40 44 45.5 - Kepeğe karşı 4.5 4 5 5.5 6.0 - Bebek 4.5 4.5 4.5 4.5 4.5 - Bitki özlü 3.5 2.5 ı. o 0.3 0.2 4.1.2 Saç Kremi DEGER (milyon TL) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Değer değer +o/o değer +o/o Değer +o/o Değer +o/o 245.44 456.200 85 950.000 108 2.160.000 125 lll

HACIM (ton/yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o 1000 1300 28 1500 20 1650 4.0 2000 21.5 4.1.3 Saç Spreyi DEGER (milyon TL) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Değer değer +o/o değer +o/o değer +o/o değer +o/o 170.000 350.000 99 600.000 77 1.250.000 108 2.000.000 65 Aerosol % 74.5 76.5 75.5 83.0 85.5 Aeroso1 olmavar 23 21.5 22 15 11.5 4.1.4 Saç Jeli DEGER (milyon TL) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Değer değer +o/o değer +o/o değer +o/o değer +o/o 280.000 600.000 123 1.350.000 118 3.300.000 142 6.350.000 104 HACIM (ton/yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 hacim +o/o hacim +o/o hacim + % hacim +o/o 640.000 800.000 27 1000 21 1.200.000 22 1.500.000 28

4.2 CİLT BAKlM 4.2.1 Krem ve Losyon DEGER (milyon TL) Yıl 1995 Değer 1.600.000 Vücut bakım % 688.5 Krem 50.5 Losyon 14 Yağ 4 Bakım 3 ı.5 1.5 1996 değer +o/o 3.300.000 105 58 50 14 4 41.5 1.5 1997 1998 1999 değer +o/o değer +o/o değer +o/o 5.750.000 75 11.800.000 103 20.000.000 80 61 57 58 46 42 41 ı ı ll 13 4 4 4 39 43 42 6 5 5 HACIM (ton/yıl) Yıl 1995 Hacim 1.250 Vücut bakım % 86 Krem 53 Losyon 28 Yağ 5 Bakım 14 0.6 1996 hacim [+% 1.550 1 26 81 51 25 5 19 5 1997 1998 1999 hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o 1.700 7 1.725 2 1.845 7 83.5 83.5 83.5 53 53.5 53 25 25.5 26 5 5 5 16.5 16.5 16.5 3 3 3

4.2.2 Deodorant DEGER (milyon TL ) ı Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Değer değer +o/o değer +o/o değer +o/o değer +o/o 1.000.000 2.350.000 131 4.600.000 97 9.750.000 112 17.250.000 87 Erkek 54.5 65 67 Kadın 35.5 35 33 Alkol 72 87 86 Antiperspirant 27 13 14 Aerosol 90 90 88 86 83.5 Non-Aerosol 10 10 12 14 16.5 HACIM (ton/yıl) ı Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o 900 1.250 39.5 1.400 ll 1.625 15 1.925 20 Erkek 53 67 70 Kadın 47 33 30 Alkol 69 89 89 Antiperspirant 31 ll ll Aerosol 96 96 95.5 94.5 93 Non-Aerosol 4 4 4.5 5.5 7

4.3 TUVALET MÜSTAHZARLARI 4.3.1 Traş Kremi ve Köpük DEGER (milyon TL ) Yıl 1995 1996 1997 Değer değer +o/o değer 500.000 825.000 62 1.550.000 Krem 84 73 71 Köpük 16 27 29 1998 1999 +o/o değer +o/o değer +o/o 92 3.000.000 91 4.900.000 70 66 55 34 45 HACIM (ton/yıl) Yıl 1995 1996 1997 Hacim hacim +o/o hacim 1.075 1.050-2.8 1.150 Krem 90 80 78 Köpük 10 20 22 1998 1999 +o/o hacim +o/o hacim +o/o 9.5 1.200 5.5 1.215 0.8 75 67 25 33 4.3.2 Erkek Kokusu DEGER (milyon TL ) Yıl 1995 1996 1997 Değer değer +o/o değer 600.000 1.300.000 106 2.600.000 After Shave 41.5 33.5 27.5 Eau de Toilette 56 61 67 Balsam 3 5 5 1998 1999 +o/o değer +o/o değer +o/o 99 5.000.000 96 7.500.000 55 26 21 70 75 4 4

HACIM (ton/yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o 150 18.0 17 190 6 195 2.5 1.886 4 After Shave 54 44 35 31.5 26 Eau de Toilette 42 47 54 58.5 65 Jel & Balsam 4 9 ll lo 9 4.4 DİŞ BAKlM 4.4.1 Diş Macunu DEGER (milyon TL ) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Değer değer +o/o değer +o/o değer +o/o değer +o/o 1.500.000 2.800.000 90 5.800.000 107 12.100.000 110 19.300.000 67 HACIM (ton/yıl) Yıl 1995 1996 1997 1998 1999 Hacim hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o hacim +o/o 2.300.000 2.600.000 15 2.900.000 10 3.100.000 7.5 3.350.000 8.5 Eldeki bilgilere göre dikkate alınan kısımlar şöyledir: Saç Bakım (Şampuan, Saç Kremi, Saç Spreyi, Saç Jeli) Cilt Bakım (Krem ve Losyon, Deodorant) Tuvalet Müstahzarlan (Traş Kremi ve Köpük, Erkek Kokusu) Diş Bakım (Diş Macunu)

Yukandaki sınıflamaya; a) Değer olarak bakıldığında: ı- Saç Bakımı ürünlerinin yıllara göre artışı % 60'ın üzerindedir. 2- Cilt Bakımı ürünlerinin yıllara göre artışı % 40 civanndadır. 3- Tuvalet Müstahzarlan'nın yıllara göre artışı % 40-50 civanndadır. 4- Diş Bakımı ürünlerinin yıllara göre artışı % 40-50 civarındadır. b) Hacim olarak bakıldığında: ı- Saç Bakımı ürünlerinin yıllık artışlan% 10-20 arasıdır. 2- Cilt Bakımı ürünlerinin yıllık artışlan % 5- ı O arasıdır. 3- Tuvalet Müstahzarları'nın yıllık artışlan % 10-20 arasıdır. 5- Diş Bakımı ürünlerinin yıllık artışlan % 8- ı5 arasıdır. Bu sınıflandırma içinde gerek değer gerek hacim olarak en önemli yeri alan ürün "Şampuan"dır. Şampuan, hacim olarak 5 yıl içinde% 100'lük bir artışa erişmiştir.

5. MALİYET/ KARLILIK Kozmetik ürünlerinde maliyeti oluşturan temel unsurlar hammadde ve ambalaj malzemesi, üretim giderleri ve pazar geliştirme (reklam, promosyon) masraflarıdır. Kapasitenin yüksek, tüketimin düşük olması rekabeti arttırmakta ve dolayısıyla "Pazar Geliştirme Masrafları" en önemli maliyet unsuru olarak ortaya çıkmaktadır. Ortalama bir kozmetik ürününün maliyetinin % 30-50'si üretim maliyeti, geri kalanı ise reklam/promosyon maliyetidir. Bu durum aynı kategorideki bir ürünün çok geniş bir fıyat yelpazesinde satılıyor olmasının bir açıklamasıdır. Ürünlerini reklamsız satabilen fırınalar çok daha düşük satış fıyatları uygulayabilmektedir. Ancak kozmetik ürünler gibi imajın çok önemli olduğu bir sektörde reklamsız mal satmanın çok zor olduğu da diğer bir gerçektir. 6. DIŞ TİCARET DURUMU Son yıllarda bitmiş ürün ithalatı hızla artmış ve çok sayıda kuruluş yerli üretimi bırakarak ithalata dönmüştür. Bu, değişik nedenlerle açıklanabilir: