---'-<zr&*w*'
Serbest orman tirtinleri vemobilya btilgelerde dlqticareti vrupa Birli!i ve Orlado!u pazarlarrnrnyaktnrndakurulanserbest h n l n p l p rd e 9QQ r r r lr mar t SOnu itibariyle,895'iyerli,366'sryabancltoplam 226 firma bulunmaktadrr.lhracata yonelik yatrrrmve uretimi artrmak, yabancrsermayeve teknolojigiriginihrzlandtrmak, ekonominingirdi ihtiyacrnrucuz ve d uzen lib ir ge k ildet em in et m ekv e dr g finansmanve ticaret irnkanlarrndan daha fazla yararlanmakamacr ile kurulan bu b olg ele rdeyaklagr k5. 000k igiy ede is + ihi^ur r uar r r l^^* J^^x dgr or, ^+, r. ill! u r li\ \t,/. ffil l \* f l L-r.. rrndan daha fazla yararlarrnrak amaoyla serbest bolgelerolugturulmugtur. Ulkeyeyabancrsermayeve teknolojilerin getirilmesineimkan sa!layacak uygun llffze.ll t!il l;4" 7* {' ti l #*," z e m i n y a r a t l l m a s r,s a n a y i ci n i n i h ti ya q tl d u y d u! u b a z rl r a m m a d d ev e ar a m a l l a r r n kolayhkla,istenilenmiktarda ve zaman k a y b ro l m a d a nt e m i n e d i l e b i lm e sisa,!l a n a n t e g v i kv e a v a n t a j l a r l o a u qu k r n a l i ye tli mal uretiml ve ihracatr,turkiye drgrnd a n g e l e n m a l l a r r nl r a n s i to l a ra kd i!e r u l - ll i#b&l C!a, *r.""- KoA h"kr'a{su drr. Aragtrrmadalnternet kayrtlarrndan y ar ar l a n r l m r q O,i E 'd e ne l d e e d i l e n d r g t i - k e l e r es a t r m r y, e n i i s t i h d a mo l a n a kl a r r n r n y a r a t r l m a svr e u r u n l e r i ni h r a ca tr nko r l a y- Turkiye'deorman urunlerive mobilyasacaret de!erleriveri tabanrodamrnaaktanayiidrgticaretison yrllardaonemligeligr r lar a ks o r g u l a m ay o n t e m ii l e d e! e r r e n d i me go ste rmekt ediro. r nelin 990y r hnda rilmigtir. 5 6 milyon $ o lan or m an ana ur unler iv e 2. Serbest Biilge Tonrmr mo bilya ihra ca t r3 k at lr kbir ar lr gla998 Genel olarak, serbest bolgeler;ulkenin b ag rnd a5 6 mily on $' a, 78 m ily on $ s iy as l s r n r r l a ni q i n d e o l m a k l a b e r a b e r olan ithalatise 402 milyon$'a ulagmrgtrr gum r u k h a t t rd r g r n d as a y r l a n u, l k e d eg e (2). Bu arada son derece onemli amaqqerliticari, mali ve iktisadialanlarailiqkin larlaolugturulanserbestbolgelerdeticahuk uki v e i d a r i d u z e n l e m e l e r i u ny g u l a n ri faaliyetlerbaglamrgtrr. m adr f i rv e y a k r s m e nu y g u l a n d r! rs, r n a iv e!i^^-i!_ ^ ti..^ +t^ t^ :^ tr ^ f,^ Bu qalrgmada,serbest Bolgelerhakkrnn o n i c i l,? to i kl o _ iludl l d d l l ytr tl sl l Vl l u d l l d.lcr.?rv.^,cvu ' da kisa bilgilerverilerekserbest Bolgerin tanrndr!rve fiziki olarak ulkenindi!er lerden gereeklegenorman urunleri ve krsrmlanndan aynlanyerlerolaraktanrmmobilyadrqticaretdelerleri incelenmek- lanab i l i r( ). tedir. Boylece3 yrllrkbir uygulamasiireturkiye'deihracatiqin yatrrrmve uretimi cinde T0rkiyeorman urunlerive mobilya adrrmak, yabancr sermaye ve teknoloji igletmelerin,n SerbestBolgelerdenyarargir igi n hi r z l a n d r r m a ke,k o n o m i n i ng i r d i i h lanma duzeylerinintemel urun gruplarr t iy ac r n ru c u z v e d u z e n l ib i r g e k i l d et e m i n bazrndaodaya konmasramaqlanmakta- etmek, drefinansmanve ticaretimkanla- a s t r r m a kv e h r z l a n d, r m aske rb e stb o l g e lerin temel iglevleridir. 3. Ttirkiye'de Serbest Bcilgeler T u r k i y e 'd e 9 8 5 y r l r n d ay i r mr l u!e g i r e r r 3 2 8 s a y r l rs e r b e s t B o l g e l e rka n u n u i l e f a a l i y e t eg e Q e n 4 S e r b e s tb o l g e a d r e sleri ile birlikteaeaqrda verilmigtir.bunlara. l a v e o l a r a k ; A d a n a Y u n r, r ta l r k,tr a kya /^^-r,,\ ( V o n u ),u a z r a n r e p,i-^r... r p e r y o l u Va d i si se r ^^-:^.^r^^ b e s t b o l g e i l a n e d i l m i Ea n c a k h e n u z fa a l i y e t e g e q m e m i g t i r. K o c ae l i, Bu r sa, $anltuda ve Denizliise kayrtlardaproje agamasrndakiserbest bolgeler olarak gorunmektedir.goruluyor ki Turkiye'de SerbestBolgelerindaha da yaygrnlagtrrrlmasr amaqlanmaktadrr. M e r s i n ( 9 8 7 ) : M e r s i n S e r b e sr Bo l g e M u d u r l u! u P. K. 5 M e r s i n Te l : ( 0 3 2 4 ) 238 75 90 (4 hat) Faks: (0324) 238 75 97,Rl '-l i l 40 SODergisiARALK999
Antalya (987): Antalya Serbest Bolge Mudurlugu P.K. i, 07070 yeniliman, An_ talya Tel: (0242) 259 0 88 Faks: (0242) 259 09 34 Ege ( 990): Ege Serbest Bolge Mudurlti_ Qu Akgay Cad. No: 44/,354j Gazi_ emir, izmir Tel: (0232) 25 02 44, Faks: (0232) 25 6 62 lstanbul-ataturk Havalimanr (990): istanbul Atatr-irk Havalimanr Serbest Bolge [/udlirlugu Havalimanr, 34830 yegilkoy, istanbul Tel: (022) 560 78 60 (3 Hat) Faks: (022) 560 78 63 Trabzon (992): Trabzon Serbest Bolge Mudurlulu 600 Trabzon Limanr, Trab_ zon Tel: (0462) 226 42 33-34 Faks: (0462) 326 42 35 istanbul-deri ve Endijstri (995): istanbul Deri ve Endustri Serbest Bolge MudLirlti_ Qu Aydrnlr-Orhanh Mevkii, 8464 Tuzla, lstanbul Tel: (026) 394 ib 87 Faks:394 253 DoQu Anadolu (995): Do{u Anadolu Serbest Bolge Mud. 23 Temmuz Fuar Alanr 25050, Erzurum, Tel: (0442) 235 28 5l Fax: (0442) 235 28 52 Mardin ( 995): Mardin Serbest Bolge MudurlLtgu Organize Sanayi Bolgesi 47060, Mardin Tet: (0482) 25 20 70 Faks: (0482) 25 5 j7 MKB (997): imkb Uluslararasr Menkul Krymetler Serbest Bolge MudLlrlLlgu 80860 lstinye, istanbul Tel: (022) 2982 00 Faks: (0482) 29825 00 lzmir Menemen Deri ( 998): izmir Mene_ men Deri Serbest Bolge Mridurlugu pa_ naz Tepe Mevkii Maltepe/Menemen, iz_ mir Tel: (0232) B4Z 66 27 Faks: (0232) 842 63 3 Rize ( 998): Rize Serbest Bolge Mudur_ lu!u Engindere Mah. Kuquk Sanayi Site_ si Yanr 5300, Rize Tel: (0464) 226 Og 52-53-55 Faks: (0464) 226 09 56 Samsun (998): Samsun Serbest Bolge Mudurlulu limanigi 5500, Samsun Tel: (0362) 445 9 96-4457 46_4454 Bs Faks: (0362) 445 OB istanbul Trakya (Qatalca) (i998): Serbest Bolge Mud. Karatoprak Mevkii Ferhatpa_ ga Mah. Nato Kargrsr Qatalca, Tel: (022) 7Bg 60 00 Faks: (022) 78948 86 Kayseri (998): Kayseri Serbest Bolge lv0durlugli P.K.i05, Kayseri Tel: (0352) 3 39 8 Faks: (03s2) 3 39 82 4. Serbest Bd,lgelerin Avontoifon Serbest bolgelerde igletmeler igin sa!la, nan bazr onemli tegvik ve avantajlar aga- Qrda maddeler haiinde ozetlenmigtir. Serbest bolgeler gumrllk hattr dtgrnda sayrlmakta olup, bu bolgelerde vergi, re_ srm, harg, gumruk ve kambiyo mrlkellefiyetlerine dair rrevzuat hukr-imleri uygu_ lanmamaktadrr. Mal ve hizmetlere iliqkin faaliyeiler KDV'den istisna edilmigtir. Serbest bolge faaliyetlerinden elde edi_ len kazang ve gelirler hiqbir izne ve vergi_ ye tabi olmaksrzrn yurtdrgrna veya Turki_ ye'ye transfer edilebilmektedir. ggi t.icretlerinden SSK primi drgrnda her_ hangi bir kesinti yaprlmamaktadrr. Fiyat, kalite ve standarllarla ilgili olarak Kamu kurum ve kuruluglarrna kanunlarla ve diler mevzuatla verilen yetkiler ser_ best bolgelerde uygulanmaz. igletici kuruluglar ve kullanrcrlar yatrrrm ve uretim safhalarrnda bakanlar kurulunca belirlenen teqviklerden, yararlandrrrlabi_ lirler. Serbest bolgede sa!lanan tegvik ve avantajlardan yararlanma, firmalarrn yerli ve yabancr oimasrna gore deqiqmemek_ tedir. Diler birgok ulkedeki serbest bolgelerden farklr olarak, ozellikle ekonominin girdi ihtiyacrnrn ucuz ve duzenli olarak temin edilebilmesi agrsrndan Turkiye ser_ best bolgelerinden Turkiye,ye yonelik mat sattslanna ve takas ticaretine krslfla_ ma getirilmemigtir. 5. Serbesf B6lgeden yororlonmq Faaliyet konulan ijretim, alrm satrm, depo igletmeciligi, iqyeri kiralama, montaj_de_ montaj, bakrm-onarrm, bankacrk, sigor_ tacrlrk, kryr bankacrlr$r, finansal kiralama vb. olan igletmeler aga$rda ozeflenen prosedurle Serbest Bolgelerden yararla_ nabilmektedir. lgletmeler, serbest bolgedeki faaliyetleri_ ni olugturacaklarr gubeleri aracrlr!r ile yapmak zorundadrrlar. Bu amaqla son ug yrla ait bilanqolarr, sermaye yaprlarr ve karlr tk durumlarr gibi hususlar gozonun_ de bulundurulmaktadrr. Serbest bolgede faaliyet gosterecek gubenin ticari faaliye_ te baglayabilmesi iqin muilaka sermaye tahsis ve igletme gideri ongormesi gerekmektedir. Faaliyet alanlarr serbest bolge ile srnrrlr olan igletmeler iginde tica_ ret sicili kayrtr istenmekteorr. Yurldrqrnda yerleqik kiqi ve kuruluglar da kendi ulkelerindeki ticaret sicil kayrtlarrnr ibraz etmek zorundadrrlar. Ayrrca, yurtdr_ grnda yerlegik kigilerin serbest bolgeleri adres gostererek serbest bolgede faali_ yet gosterebilmeleri igin yabancr Sermaye Mevzuattna gore izin almalarr, ticaret sicil kayrtlarrnt yaptrrmalarr ve bu ticaret sicil kaydr ile mtlracaatta bulunmalarr ge_ rekmektedir. Faaliyet ruhsatt almak uzere gerekli formiar Serbest Bolgeler Genel Mudurlu_ QLi, Serbest Bolge Mudurlulu veya serbest bolgenin igletici/kurucu_igletici gir_ ketinden temin edilerek bir dilekqe ile bir_ likte iadeli taahhljtlu olarak do!rudan Drg Ticaret Mustegar!r Serbest Bolgeler Genel MudurluQu,ne gonderebilece!i gi_ bi ilgili Serbest Bolge Mr.idurluQune de teslim edilebilir. 6. Serbest Bcilgelerde Ormon Uriinleri ve Mobilyq Dr$ Ticoreri Son ug yrllrk suregte serbest bolgelerde gerqeklegen orman urunleri ve mobilya drq ticaret de!erleri qizelge ve 2,de ih_ 4 SO Dclgisr ARALK 999
racat ve ithalat olarak ayrr ayrr veril_ migtir.serbestbolgelerdebugunekadar faaliyettebulunan226 firmadansadece 44 adediorman tjrunlerive mobilyasek_ torune aiitir. BagbakanlrkDrg Ticaret Mustegarlr$r SerbestBolgelerGenelM0durlugu verilerine(999) gore, bu firma_ larrnbuyuk bir krsmristanbulderive EndLlstriSerbest Bolgesinde(29 adet) yo_ y a k a c a k,o d u n,t o m r u k,k e r e s te,m o b i l ya, do!rama, taslaklar,kaplama,kontrp_ lak, ambalaj malzemeleri,kereste drglrdaki ingaatmalzemeleri,levhalar,parke_ rer,ev ve sus eqyalan,bunyeside$igtiril_ mig ve lamine edilmig urunler,di$erleri geklindedir(2). Qizelge3'un incelenmesiyle de goruleceli uzere,serbestbolge_ lerde belirlenen 4 urun grubundan '2'sinden ihracat, g,inden ithalat yaprl_ mrgtrr.9,3 milyon dolarlrktoplam ihracai r a K a m l r T lynu z d e 6 3. 6, s r( 5. 9 m i lyo n d o _ lar)tomruk ihracatrndan sa!lanmrgtrr,bu u r u n g r u b u n u y i z d e 7. i l e ke r e ste, yuzde 8.9 ile ev ve sus egyalarr,ylizde Qunlagmaktaolup, bunu 6 igletme ile MersinSerbestBolgesi,5 iqletmeile Ege SerbestBolgesi,2,geriqletmeile Antalya ve Trakya Serbest Bolgeleriizlemekte_ dtr. Turkiye'de ticari faaliyettebulunan i2 serb estbo lge de njg 97 v e g9by t llar r n_ da toplam 3,2 milyar$ drgticaret ger_ qeklegtirilmigtir. Aynr donemde orman urunlerive mobilyadrgticareti0,4 mil_ yon $'da kalmrgtrr.bu donemler ieer_ sinde serbest bolgelerdenyaprlan or_ man urunlerive mobilya drg ticaretinin, serbest bolgelerdenyaprlantoplam drg ticarettekipayl yuzde O,l,in altrndadrr. Qizelge ve 2'de serbest bolgelerden yaprlantoplam dtg iicarei iqerisindeor_ man urunlerive mobilyanrndrg ticareti dzetlenmiqtir. Qizelge,de ihracat,qizel_ ge 2'de de ithalatdelerleri ve ticaretya_ prlan serbest bolgeleryeralmrqtrr. Qizel_ ge 'e g ore 99 6yrlr nda6, j 997 y r lr nda6 ve 998yrhndaB serbestbolgedenihra_ cat yaprlmrgtrr. Toplam.2,4milyon g,lrk ihracatlnyuzde 9,u i996, y Uz de 63, u.997 ve yuzde B'i d e 998 y r nda ger _ geklegtirilmigtir. Toplam rakamlaragore mobilyanrntoplam orman urrjnleriihracat ie ind eki p ayr yu zd e 25, diger or m an urunlerinin payr yuzde 75'dir. Serbesi bolgelerdenyaprlantoplam orman trun_ leri ihra ca trnrn yizde 6 7, 4' 0 M er s inser best Bolgesindenyaprlmrgtrr. DiQersrra_ lama yu zd e.3 ile ist anbulder i v e En_ dust r i,yuzde 8.2 ile Ege,y uz de 7. 5 ile is _ tanbulataiurk Hava Limanr,yizde 2.9 ile izmir MenemenDeri,yuzde 2.-l ile Antaj_ ya, yizde 0.5 ile Trakyave yuzde 0..ile de Trabzon Serbest Bolgesigeklindedir. r nda 4 s e r b e s t b o l g e d e n, 998 y r l r n d a i s e 7 s e r b e s t bolg e d e i t h a l a t y a p r l m r g t r r. 996-9 9 8 y r l l a r r l g e r i s i n d e yaprlantoplam ithalatrnyuzde 48.f i Antalya Serbest Bolgesinden gereeklegtirilirken, bu serbest bolgeden y apr lan37 4 b i n d o l a r l l ki t h a l a t r ny a k l a g r k yuzde 97'si di!er orman urunlerindenya_ prlmtgtrr.ithalat yaprlan di!er serbest bolgeler;yizde 2.8 ile istanbulataturk Hava Limanr, yuzde 0.3 ile Trabzon. ynzde 9,4 ile Mersin,yuzde 6.3 ile istan_ bul Deri ve EndLlstri, ylzde 2.2 ile Trak_ y a, y iz de. 8 i l e E g e v e y u z d e 0. i l e i z _ 5.6 ile ambalaj malzerneleri,yuzde 2. ile dolramalar,yizde.6 ile parkeler, yuzde 0.4 ile kontrplak,yuzde 0.3 ile levhalar,yuzde 0.2 ile taslaklar, kerestedrerndaklingaat nralzemeleri, yuzde 0. ile diler urunler ve yrizde 0 'a q o k y a k r no r a n d ab u n y e s id e g i g ti rilmis ve lamine edilmig orman ana u r u n l e r i t a k i p e t m e k t e d i r. Se r b e st b o l g e l e r d e7 u r u n g r u b u n d a n l th a l a i yaprlmaktadrr.ihracatta oldu$u gibi ithalaita da ylizde 64.9 ile iomruk urr-)n grubu. srradayeralmaktadrr. Di$er srralamayuzde 2.5 ile taslaklar,yi_izde.3 ile kereste,y\zde 9.2 ile parke,yuzde 2. ile ambalajmalzemeleri,yizde 0.2 ile dolrama ve yuzde O'a Eok yakrn ola_ rak kerestedrgrndakiingaat malzemeleri geklindedir. Serbest bolgelerdenyapttan ve orman m ir M ene m e n D e r i S e r b e s t B o l g e l e r i urunleriihracatrndaonemli bir yer tutan gek lindes r r a l a n m r g i r r. (ynzde 25) mobilya drq ticaretinin daha. yrllarrnda Qizelge3'te 996-.998 a y r r n t r l ri n c e l e n m e s i n i ny a r a r h ol a ca!r serbest bolgelerdenyaprlandrg ticaret igerisinde duglincesiile bundan sonraki deferlen_ mobilya drgrndakiorman ana urljnlerinin dirmelerbu sanayii dalrnayonelik olarak paylarrozetlenmigtir. Orman ana urunlerj urun gruplarrbazrndaincelenmigtir. 4 0r un gr u b u n d a t o p l a n m r g t t rb. unlar; TurkiyeSerbestBolgelerindemobilyadrg ticaretininen yogun geligti$ibolgeler is- Qizelgeyegore mobilya nracatrndasu_ rekli bir arlrq sozkonusuiken, diler or_ man urunlerindeinlgli grkrg bir durum gozukmektedir, Qizelge2'den de gorulece!irlzere3 ytllrk sureetetoplam 777 bin g,lk ithalatger_ qekleqtirilmigtir. Toplam ithalatrn583 bin dolarr (yuzde 75,i)mobilya drgrndakior_ man ana urunlerinden,.g4 bin dolan (ynzde 25'i) mobilya urunlerindenyaprl_ mrgt rr.3 bin d ola rlrkit haiat r nger qek _ legtlli 99 6 yrlrnd aistanbulder i v e Endustri, Antalya,Ege ve TrabzonSerbest Bolgelerindengerqekleqmigti r. 997 yt_ 'l 42 iso Der_sisi ARALTK999 :ic
- t an bu l de ri, lzmir M enem en Der i v e ls tanbul Ataturk HavalimanrSerbest Bolgesi olmugtur.serbest bolgelerdenmobilya lhracatryaklagrk3 milyon dolardtr. Aynr donemdekiithalatise 94 bin dolar olarak gergeklegmigtir. Faaliyettebulunan l4 serbest bolgeninsekizindemodi!er 6 serbilya drg ticaretiyaprlmrgtrr. best bolgeden mobilya urunleriticareti yaprlamamrgtrr. Mobilya ithalait ise yalsernzca 4 serbest bolge ile stnrrlrdtr. best bolgelerdenyaprlanmobilya drq tipayt Eekil ve caretindeurun gruplarrnrn?'do Azctlonmiciir in ce len di!in deser bes tbolgeler dem obilya tica retin inb aeladt $r996 y t lt ndan itibaren,yaprlantoplam 3 milyondolarltk ih racatrnyu zd e 5 6' s r nr n9403 gr up numaralrburo, yemek ve yatak odalarrmobilya urunlerindengergeklegti$igorulmektedir. Dller srralamayizde 42 ile 940 grup numaralroturmaya mahsus m o bilyala r,yizde 2 ile 9404 gr up num aralrso mya larve iqi d oldur ulm ugm obily alar ve yuzde 0.5 ile de 9402 grup numarah berber ve trbbi mobilyalargeklindedir. $ekil uzerindekiyrizdeleryuvarlandr! r n da n 94 02 g rub unagir en ur unler inihracattaki payr yuzde 0 gozukmektedir. $ekil 2'de serbest bolgelerdenyaprlan mobilya ithalatrndaurun gruplarrnrnpayr 9 96-998donem indey aoze tlen migtir. prla n9 4 bin do lar lr kt oplam it halatis e 2 urun grubundan gereekle$tirilmektedir. Bu urun gruplarryuzde B0 ile oturmaya mahsus mobilyalarve yuzde 20 ile de buro, yemek ve yatak odaiarrdrr. Oturmaya mahsus mobilyalar (940) y ak ur un gru bu nd a3 96-998y r llar r nda laerk.3 milyon d olar ihr ac at, 55 bin Toplam ihradolarlrk ithalat yaprlmrgtrr. ca trnyuzde 4.8 'i 996,y uz de 20' s i 997 ve yu zd e 7 5.2 'side 998y r lr ndager gek 99 6 y r lr ndaihr ac at ;Ant alleg tirilmigtir, 44 iso DergisiARALK999 i 3 : Ttlrkiye Serbest Bolgeleri DrgTicaretinde AnaUrrinlerinin Payr Orman Qizelge SerhestRnlnelerden vent'anihracatve lhracat o/o thalal Bin$ % 63.6 7. 8.9 582 64.9 66.J 5.6 2. 2 2. 0.2 8, 2 payr(996-998 gruplannrn ithalaita 0rLln doneminde) Bin$ Tomruk Kereste Evvestisesvalan Ambalaj malzemeleri 598 83 523 Do0rama 94 47 Parke Kontrplak Levhalar Taslaklar drsrndaki insaatmalzemeleri Kereste dedistirilmis velamine edilmis Brinvesi urunler Kaplama 38 2 4 4 2 0 9323 Toplam rriludo?6 6 ilo trna Qorhaet RAlnoci cr- 997 yrlrndaihracat; rada yeralmaktadrr. Antalya, lstanbul Deri ve Endustri,Ege, lstanbulatat0rk Hava Limanr,Mersinve yaprlmrqtrabzonserbestbolgelerinden trr. 997 yrlrndaen fazla ihracat yuzde 7.4 ile istanbul Ataturk Hava Limanr Serbest Bolgesindengerqekleqtirilmigtir. 998 yrhndasadece 5 serbest bolgeden ihracatyaprlmrgtrr. Bunlar;Antalya,istanbul AtaturkHava Limanr,lstanbulDerive Endiistri,Trakya (Qatalca),lzmir Menemen Deri ve li,4ersin Serbest86lgeleridir. 998y r lr n d ay a p r l a n9 6 8 b i n d o l a r k i h r a.2tln. i ^, \/l t7 d,6 -^/9 2'qr l c t2nbul D er i v e En- dustri Serbest Bolgesinden gerqeklegm igt ir. O t u r m a y a m a h s u s m o b i l y a l a r urun grubundaen yo!un ticarifaaliyetistanbul Deri serbest bolgesindegerqekleqmigtir.starbul Deri ve EndustriSerbes t Bol g e s i n d e n3 y r l d at o p l a m 8 7 b i n dolar ihracatyaprlmrqtrr. Son 3 yrlda sai 4B LO 0.4 0.3 0.2 0,2 0,0 378.3 0.5 0. 0 q Diger y a, is t an b u ld e r iv e E n d u s t r i,e g e, l s t a n bul AtaturkHava Limanr,Mersinve Trabzon SerbestBolgelerindenyaprlmrqolup 0. 00.0 00. 0 582 d e c e 5 5 b i n d o l a r l r k i t h a l a t ya p r l m r g o l u p, b u t u n i t h a l a t 9 9 8 y r h n d ag e r q e klegtirilmiqtir. Oturmayamahsus mobilyalarda yalnrzcaistanbulataturk Hava Lr- ^^, T -,on ^t,,,^,,^ y q v v v^^r u^, ^- m i k tar d a a4 lzntir MenemenDeri Serbest Bolgelerindenith^l^+ laldt.,^ ^. ^ f, yd Pl l d U l l l l i l - i ^ +i l l \,L l l, Berber ve Trbbi Mobilya Urirnleri (9402) ihracatt,serbest bolgelerdenyap r l a n t o p l a m i h r a c a t r ny u z d e f i n i o l u g t u r m a k t a d t r.b u u r u n g r u b u n da 9 9 6 9 9 8 d o n e m i n d es e r b e s tb o l g e l e r d e ni th a l a t y a p r l a m a m r g t r3r.y r l l r ks u r e q teto p lam 5 bin dolarhkihracatrngerqeklegtigi bu urun grubunda7 bin dolarr 996,6 b i n d o l a r t 9 9 7 v e 2 b i n d o l a r rd a 9 9 8 y r l r n d ag e r q e k l e E m i g i i lrh. r a c a t An ta l ya, i s l a n b u l D e r i v e E n d u s t r i,i s t a n b u lata t u r k H a v al i m a n re, g e v e i z m i rm e n e m e n l-lori Sorhoct halnolorinrjon rrrnrlmrclrr En f azla ihracatyuzde 50 ile Ege Serbest Bolgesindengerqekleqtirilmigtir. Bliro, Yemek ve Yatak Odalarr Mobilyalan (9403) urun grubunda, serbest b o l g e l e r d e n 9 9 6-9 9 8y r l l a r ri gi n d e ya -
prlan 3 milyon dolarlrk ihracatrn.7 milyon dolarr yani yuzde 55.5'i, 94 bin dolarlrk ithalatrn da yilzde 20'si bu urun grubundan gerqekleqtirilmigtir. 996 ytlrndan Antalya, istanbul Deri ve Endustri, Fge, istanbul Ataturk Hava Limanr, Mersin ve Trabzon Serbest Bolgelerinde ih-,oualr.^^-+. n,,lqrya, n-+^t,,^ i^+^^r.,r rrra'uur Deri ve Endustri ile Ege Serbest Bolgelerinden ithalat yaprlabilmigtir. Sozkonusu yrlda Ege Serbest Bolgesi yuzde 55 ile en fazla ihracat, Antalya Serbest Bolgesi ise yr-izde 90.9 ile en fazla ithalat yaprlan serbest bolgeler olmugtur. Hiq ithalatrn yaprlamadr$t 997 yrhnda ihracat yaprlan serbest bolgeler Antalya, lstanbul Deri ve Endustri. Foe. isianhrrl Ataturk Hava Limanr, Mersin ve Trabzon serbest bolgeleridir. 676 bin dolarlrk ihracatrn yuzde 37.6'sr lstanbul Deri ve Endustri yuzde 22.3'r-i istanbul Ataturk Hava Limanr Serbest Bolgesinden yaprlmrgtrr..75 dolarlrk toplam ihracatrn yaklagrk yrizde 47.8'i 998 yrlrnda gerqeklegtirilmigtir. Tnnlrm 7 corhoct halnada'r ihrnnnt uu'vsusi liloudr 'nn' ydptlabilmigtlr. Yaprlan 86 bin dolarlrk ihracatrn yuzde 40.4'u istanbul Ataturk Hava Limanr, yuzde 37'si de lzmir Menemen Deri Serbest Bolgesinden gerqeklegtirilmigtir. Sorr 3 yrllrk ihracat rakamlarrna gore yuzde 29.7 il istanbui AtatLirk Hava Limanr, yizde 25.6 ile Antalya ve yuzde 23 ile lstanbul Deri ve Endustri Serbest Bolgeleri oncelikli serbest bolgeler olarak goze garpmaktadrr. 3 yrldaki toplam ithalatrn yuzde 69.2'si istanbul Aiaiurk Hava Limanr, yuzde 25.6'st da Antalya Serbest bolgelerinden yaprlmlqttr. Somyalar ve igi Doldurulmug Mobilyalar (9404) ihracatr, 996-998 yrllarrnda qtrrhtrql bnlnelerclon nernokloctirilon tnnlanr ihracatrn yuzde 2'sini olugturmaktadrr. Berber ve trbbi mobilyalarda oldulu gibi sozkonusu 3 yrlda hie itl.alat yaprlamamigtrr. lhracat sadece 4 serbest bolgede gerqeklegtirilebilmigtir, 996 yrlrnda yaprlan 4 bin dolarlrk ihracat Antalya ve Ege Serbest Bolgelerinden, 997 yrlrnda yaprlan 33 bin dolarlrk ihracat Ege ile lstanbul Deri ve Endustri Serbest bolgelerinden, 998 yrlrnda yaprlan 26 bin dolarlrk ihracatta istanbul Deri ve Endustri Serbest Bolgesi ile Mersin Serbest bolgelerinden gerqeklegtirilmigtir. Toplam 73 bin dolarlrk ihracatrn yuzde 36.f i Ege, yuzde 26.4'u Mersin, yizde 20.8'i istanbul Deri ve Endustri, yuzde 6.7'si de Antalya Serbest Bolgelerinden yaprlmrgtrr. 7. Sonug Turkiye'de faaliyette bulunan i 4 serbest hnlnc v:rrjrr Rr r nnloelorin nlr rqtr,rr rlm: gerekqeleri ile bugunku ulagrlan drg ticaret verileri kargrlagtrrrldrqtnda iqletmelerin serbesr bolge inrkanlanndan henuz yeterince yararlanamadlklarr soylenebilir. Ornegin 997 yrlrnda gerqeklegen 74.8 milyar dolarlrk drg ticaret hacminjn sadece yuzde 7'si (5.5 milyar dolar) serbest bolgelerden yaprlmrgtrr. Ancak 996, 997 ve 998 yrllarr verileri birarada deqerlendirildi!inde orne!in 997'den 998'e drg SERBEST BOLGE lzmlr Menemen Deri istanbul Deri ve EndListri istanbui Ataturk Hava Limanr (AHL) Antalya Fnp Mersin rsran0ui- r rakyi Trabzon OPLAM +i^^"^+ mindo h^^ riilzde 40'hk bir or ^+,^ Lri ^X-,^ JU4nunusudur. Son iki yrlda bu bolflalardon tonlam 3.2 milyar dolarlrk bir +i^^-^+ L^^ uudt vt tdumi olugtuou ve ticaret hacminin h,-lr lr4ro ^4+,x, 4r LUgt narillmolztedir. Serhact halnol^.i^r,i {^ r9t uen tdaliyette bulunan 226 firma dlkkate ahndrltnda firma bagtna ytlltk ortalama 2.9 milyon dolarlrk bir ticaret hacmi dugmektedir. Turkiye orman [irunleri ve mobilya sanayii igletmelerise genele oranla serbest bolge imkanlarrndan daha az yararlanabilmiglerdir. Serbest bolgelerden yaptlan 2 yrllrk ticaretin sadece yuzde O.f i orman urunleri ve mobilya sektorune aittir. Bu bolgelerde orman urunleri ve mobilya Qize lge :TiirkiyeSerbest 3dlgelerinc 0rmanlninleri ve\4obilya ihracatr URUN GRUBU 996 997 998 rn l" TOPLAM ffi er,t -------!]r_ # 357 357 urqer urman urunten 35 38 98 7 lvobilva 39 308 BB2 229 Toplam Orman UrLlnleri t4 346 980 400 Diqer Orman UrUnleri a/ 2S 04 Mobilya 3B 336 824 Toplam Orman UrLinlerl 72 378 480 928 Diqer Orman Uninleri 4 34 7 56 Mobilya 32 tlo 47 206 Toplam Orman Urunleri 36 60 o4 262 Di{er Orman Urunleri 500 +o 28 675 lvobilva 52 93 Toplam Orman Urr.inleri 652 239 28 020 Dlqer Orman Urrinleri q,na 6677 37 8255 N4obilya 40 0.8 70 Toplam 0rman Urunleri 58 66iB 07 8366 Dider 0rman Urunleri 47 Mobilva t3 to Toolam Orman Uriinleri 60 60 Dider 0rman Urrlnleri 0.6 2 Mobilya 5 8 tc Toplam 0rman Urrinleri 5 2 7 Diger Orman UrLinleri tt t3 6839 372 9326 Mobilya 306 972 ]OJJ 309 % 2.9.3 7.5 2. 8.2 67.4 0,5 0. 00,0 45 SO Dergrsr ARALK 999
sanayl alantnda toplam 44 adet firma faaliyet gostermektedir. Son uq yrllrk verilere gore serbest bolgelerden toplam orman urunleri ve rnobilya ihracatt 2.4 milyon dolar, ithalatr ise 777 bin dolar olarak gergeklegmigtir. i996'da 2.4 mil yon dolar olan ihracat 998 yrlnda yaklaqrk 6 katlrk bir arlrgla 2.4 milyon dolara ulagmtqtrr. Orman urunleri ve mobilya ithalatrnda ise 3. bin dolar seviyesinden yaklagrk 2 katlrk bir arlrela 777 bin dolar seviyesine ulagrlmrstrr. Serbest bolgeden yaprlan ihracat ve ithalat rakamlan aftrgrnda hrzl bir geligmenin oldu!u gorulmektedir. Serbest bolgelerdeki drg ticaret sanayii bazrnda incelendi$inde ihracatrn yuzde 75'i orman ana L.jrr_inleri, y0zde 25,i mobilya urunleri geklinde oldu$u gorulmektedir. ithalatta da aynr oranlar sozkonusudur. Orman urunleri ve mobilya ihracatrnda yuzde 67.4 ile Mersin, ylizde 'l.3 ile istanbul Deri ve Endustri, yuzde 8.2 ile de Ege Serbest Bolgeleri oncelikli bolgelerdir. lthalaita ise, yuzde 48. ile Antalya, yuzde 2.8 ile jstanbul Ataturk Hava Limanr ve yuzde 0.3 ile Trabzon Serbest Bolgelerr oncelikli bolgeler olmugtur. Mobilya drgrndaki orman ana 0runleri j4 grup altrnda, bu gruplara gi run ler diqer grubunda deqerlendirilmigtir. Bu srntflamaya gore 996-998 yrllarr iqerisirrde 2 orman ana urunu grubunda 'hracat, B orman ana ururr grubunda ithalat yaprlmrqtrr, En fazla ihracat yuzde 63.6 ile iomruk, yuzde 7. ile kereste, yuzde 8.9 ile ev ve sus egyalan urunlerinden olmugtur. Yine yuzde 64.9 ile tomruk, yuzde 2.5 tle taslaklar ve yuzde.3 ile kereste urunleri ithalaita oncelikli urunler olarak goze qarpmaktadir. Serbest bolgelerden yaprlan mobilya urunleri incelendi$inde; oturmaya mahsus mobilyalar ile buro, yemek ve yatak odalarr urun gruplarrnrn ihracatta yuzde 98, itha- atta ise yuzde 00'luk bir paya sahip oldu!u gorulmektedir. Oturmaya mahsus mobilya ihracatrndarr ozellikle istanbul Deri (yuzde 63.5) ve istanbul Ataturk Hava Limanr (yuzde24.4j Serbest Bolgesinde yo!unlagmaktadrr. Buro, yemek ve yatak odalarr ihracatrnda ise istanbul Ataturk Hava Limanr (yuzde 29.7), istanbul Deri ve Endustri Serbest Bolgesi Qizelge 2: Tiirkiye serbest Brilgelerinde 0rman Urtinleri ve Mobilya ithalatr DEnbtr5 BOLGE URUN GRUBU 996 997 998 urn s TOPLAM Bin S lzmt( Menemen Deri Di6er Orman Urrinleri Mobilya Toplam Orman UrLlnleri 0.3 0,3 Dider Orman UrLinleri lstanbul Deri 4B 48 lvobilya ve 0,5 EndListri 0.5 0.5 Toplam Orman UrLinleri 0.5 48 0.5 lstanbul Diger Orman Ur0nleri AtatLlrk Hava Mobilya 69 69 Limanr (AHL) Toplam Orman UrLinleri 69 69 Di$er Orman UrLinleri zt3 364 Antalya Mobilya 0 0 oplam Orman Urunleri 225 t+v 0 374 Di$er Orman Urunleri 4 3 Fno Mobilya 0.5 0.5 Toplam Orman UrLinleri 5 7 l 4 Mersin Diger Orman Ur0nleri 73 73 Mobilya 0.3 0.3 UrLlnleri 73 Di!er Orman Urilnleri 4 stanbul-trakya 4 Mobilya J (Qatalca) 3 Toplam Orman UrLinleri 7 7 Toplam Orman 0.3 73 Diger Orman UrLinleri BO BO Trabzon Mobilya Toplam Orman Urrjnleri BO BO TOPLAM Diger Orman UrLinleri 300 277 6 Mobilya ' l 83 583 Toplam Orman Urunleri 3 277 89 777 To 0. 6.3 28 48..8 o,4 2,2 0.3 00.0 l. 7.\ th r 4lr (yuzde 23) ile oncelikli serbest bolgelerdir. izmir Menemen Deri, istanbul Deri ve Arrtalya Serbest Bolgelerinde onemli ticari hareketler gorulmektedir. Bu bulgular qerqevesinde, ornran urunleri ve mobilya sanayiinin serbest bolge imkanlarrndan yeterince yararlanamadrklarr anlaqrlnaktadrr. Zira i997-i998 doneminde yaprlan 3.2 milyar dolarlrk drq trcaret iginde orman urunleri ve nrobilya sanayiinin payr 0.4 milyon dolar rle yuzde 0.f in altrnda kalmrgtrr. Serbest bolgelerde faaliyette bull:nan 226 firmantn sadece 44'u ormarr urunleri ve rrobilya sanayii dalrnda ticari faaliyet gosiermekledir. Bu durum, sanayiinin serbest bolgeler hakkrnda yeierli bilgiye sahip olamadrklarr yada serbest bolgelerde yer alma kogullarrnr yerine getirmekte zoriandrklarr sonucuyla agrklanabilir. Serbest bolgelerde faaliyet gosiermenin sektore gerek ig, gerekse drg piyasalarda rekabet avantajr sa!layaca!t gozonune alrndr!tnda orman urunleri ve mobilya sanayiinin hrzla bu bolgelerde yeralmalan, sanayiinin hrzla gelrgen ya_ prsrna daha da buyuk ivme xazandrra_ ca Ktr.! Kayna klar. T.C. Bagbakanlrk Drg Ticarei M0stegarlrOt Ser best BoJgeler Genel MudurlijOLl, kayrtiarr ve in, ternet erigimi, 999 2. Kurloolu, A., Koq, K.H., Aksu, 8., TL]rkiye Or man UrLlnleri Sanayii Drg Ticaretinin Geligimi, Cumhuriyetimizin 75. yrlrnda Ormancrlr!lmrz Semoozyunu. B:lo i Verinleri. ts+aroj,. 2-23 Eklm 998. 3 DiE, 996-998 Dr$ Tlcaret Bllgisayar Kayrflan Doq. Dr. K. HUseyin KOQ Dr. Baki AKSU i.ti. Orman Fakrlltesi Orman Endristri MLihendisli!i Bohimti?: 46 iso Dergisi ARALK 999