Klinikte Analjeziklerin Kullanımı Dr.Emine Nur TOZAN
Analjezikler Hastaya uygulanacak ilk ağrı kontrol yöntemi analjeziklerin verilmesidir.
İdeal bir analjezik Oral yoldan kullanıldığında etkili olabilmeli Yeterli analjezik etkiye sahip olmalı Tolerans ve addiksiyon yapmamalı Yüksek merkezlerde spesifik etki göstermeli Antidotu bulunmalı
Analjezik kullanım ilkeleri-i Veriliş yolu,doz ve düzeni her hasta için ayrı değerlendirilmelidir. Ağrı başladığında değil, düzenli aralıklarla Kuvvetli opioidlerin etkileri ve yan etkileri bilinmelidir. Bebek ve çocuklara uygun dozda İlaca başlarken ve değiştirirken dikkatli izleme İlaç ya da veriliş yolu değiştirilirken eşit doz tablosu
Analjezik kullanım ilkeleri-ii Yan etkilerini bilin ve tedavi edin Ağrıyı değerlendirirken plasebodan kaçının Tolerans gelişimi, fiziksel bağımlılıkve yoksunluk sendromu izlenmelidir. Fiziksel bağımlılık,psikolojik bağımlılık, adiksiyon ayırdedilmelidir. Hastanın psikolojik durumu izlenmelidir Analjezik adjuvanlardan yararlanılmalıdır.
Doğru analjezik seçiminde; İlacın farmakolojik özellikleri Ağrının şiddeti Hastanın psikososyal özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır.
Analjezikler Periferik etkili Zayıf analjezikler Nonopioidler NSAİ Diğerleri Santral etkili Güçlü analjezikler Opioidler
Basamak tedavisi
Basamak tedavisi
Analjezikler Opioid Nonopioid Adjuvan analjezikler
Nonopioid analjezikler A) NSAI ilaçlar B) Diğerleri (parasetamol, metamizol)
Nonopioidlerin Avantajları Akut ve kronik, Hafif ve orta şiddette ağrıda etkilidir Kolay bulunabilir Opioidlerle birlikte kullanılabilir Opioid miktarını azaltır Tolerans, fiziksel ve psikolojik bağımlılık yaratmaz. Nonfarmakolojik yöntemlerle kombine uygulanabilirler Hasta ve yakınları tarafından kullanılabilir Genellikle ucuzdur
NSAID Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar sıklıkla kimyasal bir ortak özellik göstermeyen fakat belirli terapötik etkilere ve yan etkilere sahip heterojen yapıda bileşikler grubudurlar.
NSAID Analjezik + antipiretik + antienflamatuar etki Hafif - orta şiddetli ağrılarda Analjezide tavan etkisi (celling effect) Tolerans ve addiksiyon yok Siklooksijenaz inhibitörleri (PG E2) Subkortikal düzeyde santral etki
Etki mekanizması Periferik prostaglandin sentez inhibisyonu Periferik ve santral prostaglandin sentez inhibisyonu
Periferik etki mekanizması Prostoglandin PGH sentetaz1 (COX1) inhibisyonu PGH sentetaz2 (COX2) inhibisyonu
Santral Etkiler Gabaerjik yollar üzerine indirekt etki Ağrı iletisinde spesifik G-proteinleri üzerinden ikincil mesajcılar aracılığı ile etki NMDA/NO üzerinden etki
Klinik etkiler Prostoglandinler Ağrı Enflamasyon Ateş Sindirim sisteminin korunması Kan pıhtılaşması kontrolü Uterus kontraksiyonu Bronş çapının kontrolü NSAİ Analjezik etki Antienflamatuar etki Antipretik etki Sinir sistemi hasarı, ülser oluşumu Kanama zamanının uzaması Uterusta gevşeme Aspirin astımı
NSAID ların sınıflandırılması Cox 1 spesific aspirin (düşük doz) valeril salisital cox 2 selektif meloksicam nimesulid cox 2 spesifik celocoxib flosulid
NSAİDlerin Yan etkileri Gastrointestinal Hepatik renal Hemopoetik Allerjik Reye sendromu
Opioid kullanımında major endikasyonlar - Şiddetli akut ağrı - posttravmatik ağrı - postoperatif ağrı - doğum ağrısı - Şiddetli kronik ağrı - kanser ağrısı - kanser dışı kronik ağrı
Opioidlere bağlı yan etkiler Bulantı-kusma İdrar retansiyonu Kaşıntı İnjeksiyon sırasında yanma Solunum depresyonu MSS etkileri Opiatların kesilmesi
Fiziksel bağımlılık Kronik opioid kullanımı sonrasında ilacın aniden kesilmesi ile gelişen abstinans sendromu (anksiete, irritabilite, ateş basması, salgı artışı, rinore, terleme, bulantı, kusma, kramplar) ile karakterizedir.
OPİOİDLERİN KULLANIM YOLLARI GENEL SİSTEMİK KULLANIM sublingual nazal transkutan sakral lumbar torakal servikal REJYONAL KULLANIM EPİDURAL kaudal lumbar torakal servikal İNTRATEKAL oral rektal AÐRI sisternal subkutan intraventriküler im İ. Ü. İst. Tıp Fakültesi ALGOLOJİ BİLİM DALI iv perinöral
Sekonder (Adjuvan) Analjezikler Primer olarak analjezik değildirler Analjeziklerin etkilerini arttırmak amacıyla onlarla birlikte, yada bazı ağrı sendromlarında tek başlarına analjezik olarak kullanılan ilaçlardır.
Kullanılış Amaçları Analjezik ilaçlara dirençli ağrıların kontrolünde Yan etkilerin azalması için analjezik ilaçların dozunu azaltabilmek için Ağrı dışındaki semptomların tedavisinde
Adjuvan Analjezikler Çok amaçlı analjezikler antidepresanlar alfa-2 adrenerjik agonistler nöroleptikler kortikosteroidler topikal anestetikler
Adjuvan Analjezikler Nöropatik ağrı sendromlarında kullanılanlar antidepresanlar antikonvülsanlar GABA agonistler oral lokal anestetikler topikal anestetikler sempatolitikler NMDA reseptör blokerleri kalsitonin