LET M ÇATI MALARI ve ÇÖZÜM ÖNER LER Haz rlayan: Ay e Tan u Ac badem Sa l k Grubu E itim ve Geli im Hem iresi 13 Mart 2011
NE KADAR ÇOK BİLİRSEN BİL, SÖYLEDİKLERİN KARŞINDAKİNİN ANLAYACAĞI KADARDIR.
İletişim İletişim, evrensel bir deneyimdir. En temel tanımı ile iletişim, insanın kendini, duygu ve düşüncelerini, gereksinimlerini anlatma ve başkalarını anlama yoludur.
Çatışma Çat ma ise, ayn anda ortaya çıkan birbirine karşıt ya da eşit derecede çekici dilek ve isteklerin bireyde yarattığı ruhsal durumdur. Çatışma iki ya da daha fazla tarafın isteklerinin birbirleriyle uyuşmamas sonucunda ortaya çıkan anlaşmazlıktır.
Kişilerarası çatışmaların başlangıç nedenleri Farklı biliş, Algı, Duygu, Bilinç dışı ihtiyaçlar, İletişim becerileri, Kültürel faktörler, Rol farklılıkları, Sosyal ve fiziksel çevre, İletişim sürecinde verilen mesajın niteliğidir.
Temel Çat ma Türleri I) Yönelim Çatışmaları: II) Kapsam Çatışmaları: III)Karma Çatışmalar:
Temel Çat ma Türleri I) Yönelim Çatışmaları: Aktif Çatışma: (Kötü adam ne söylese kötüdür...): Kişilerin birbirlerinden hoşlanmamaları, birbirlerine kızmaları durumunda aktif çatışma ortaya çıkar.
Temel Çat ma Türleri Pasif Çatışma: (Küsler Diyaloğu): Pasif çatışmada insanlar herhangi bir sebepten ötürü, örneğin çekindikleri ya da küs oldukları için birbirleriyle iletişim kurmazlar. Bir yandan küslüğü sürdürmek isterken, bir yandan barışmayı isterler. Küsme sağlıksız bir iletişim şeklidir. İletişim ortamını fakirleştirici özelliği vardır.
Temel Çat ma Türleri Varoluş Çatışması: (Ben sandım ki..): Bir insan, karşısındakinin sözlerini yanlış anlarsa ya da onun sözleriyle ilgili olmayan bir mesaj verirse, bu duruma varoluş çatışması adı verilir. Varoluş çatışması sırasında kişinin ilgisi karşısındakine değil, kendisine yönelmiştir.
Temel Çat ma Türleri II) Kapsam Çatışmaları: Tümden Reddetme Çatışması: (Hiçte bile...) Eğer kişi kendisine verilen mesajı tümüyle reddeder, aksi görüşü savunursa, tümden reddetme çatışması sergilemiş olur.
Temel Çat ma Türleri Önyargılı Çatışma: ( Ben kararımı çoktan verdim...) Ön yargı edinmiş ve bunu terk etmeye niyeti olmayan kişi, bu yargısını değiştirebilecek türden yeni bilgilere kulaklarını kapatır.
Temel Çat ma Türleri Yoğunluk Çatışması: (Haklısın ama..) İki kişinin görüşleri arasında kısmen uyuşma olması halinde yoğunluk çatışması söz konusu olur.
Temel Çat ma Türleri Kısmi Algılama Çatışması: (Bunu da mı demiştin...) Eğer kişi karşısındaki kaynaktan gönderilen mesajlardan bir Kısmını algılar, diğerlerini algılamazsa, bu durumda kısmî algılama ortaya çıkar.
Temel Çat ma Türleri Alıkoyma Çatışması: Alıkoyma çatışmasında, bir kişi kaynaktan gelen mesajı tam olarak anlar, fakat üçüncü bir kişiye, isteyerek veya istemeyerek doğru olarak iletmez, değişikliğe uğratır.
Temel Çat ma Türleri III)Karma Çatışmalar: Aktif Önyargılı Çatışma: Aktif ve önyargılı çatışmaların birlikte ortaya çıkması durumuna verilen addır.
Temel Çat ma Türleri Pasif Tümden Reddetme Çatışması: Pasif ve tümden reddetme çatışmalarının bir arada görülmesidir.
Çözüm Yollar Çatışmaların etkili bir şekilde yönetilmesi için öncelikli olarak çatışma nedenlerinin bilinmesi gereklidir.
Empati Kişilerarası çatışmaları çözmenin aşamalarından bir tanesi de karşıdaki kişinin duygu ve düşüncelerini doğru algılamak ve bu doğrultuda davranışlara yön vermektir. Bu nokta da Empati ve çatışma çözme arasındaki ilişki dikkati çekmektedir.
SEN D L ÇATI MA D L - BEN D L LET M D L 1. Suçlayıcıdır. 1. Savunmaya itmez. 2. Davranıştan çok kişilişe yöneliktir. 3. Kişiye anlaşılmadığını hissettirir. 2. Suçluluk hissettirmez. 3. Duygunun nedeni anlaşıldığı için iletişim sağlıklı olur. 4. Yeniden konuşma isteğini engelleyicidir. 5. Neye kızıldığının anlaşılmamasına neden olur. 6. Kişiyi incitir, kırar. 7. Kişinin direnmesine, yani savunucu iletişimine neden olur. 4. Ben iletisi alan kişi başkalarını düşünmeyi de öğrenir. 5. Yakınlaşmayı sağlar. 6. Anlaşmazlıkları azaltır. 7. Konuşan kişiyi rahatlatır.
Ben Dili "Ben" dili, ki inin o anda kars la t durum veya davran kars s nda, ki isel tepkisini duygu ve dü üncelerle aç klayan bir ifade tarz d r. Duygu ve dü üncelerin içtenlikle ifade edilmesidir. Ba kalar yla ilgili de erlendirme ve yorumlar de il, kendi duygu ve ya ant lar m z aç klar.
Ben Dili Ben" dilinin en önemli yarar ise, kar m zdaki ki iye "ben böyle hissediyorum ama bu d avran n herkese böyle hissettirmeyebilir anlam n içeren bir ileti gönderildi inden, onun suçlanmadan kendini gözden geçirmesine olanak tan mas d r.
Sen Dili "Sen" mesajı iletişimi engeller. Sen mesajı, sen dilidir ve genellikle kızgınlık ifadesi için kullanılır. Sen mesajları, bizim hakkımızda bir ileti göndermez, odak hep karsımızdaki kişidir.
Böyle düşünmekte hatalısın yerine Ben böyle düşünüyorum dediğimizde iletmek istediğimiz içerik aynı olacak ancak anlamı farklılaşacaktır.
Çatışma Yönetimi İki temel tutum; 1. Ben kazanacağım, o kaybedecek; 2. Her iki taraf sonuçtan memnun olacak (KAZAN-KAZAN TUTUMU)
Çatışma Yönetimi ÖNERİLEN; Kaybeden Yok (Kazan-Kazan Tutumu)
Kazan-kazan Tutumu Birinci aşama: Çatışmayı tanıyın İkinci aşama: Birçok çözüm yolu ortaya koyun Üçüncü aşama: Çözüm yollarını değerlendirin Dördüncü aşama: En iyi çözümde anlaşın Beşinci aşama: Çözümü uygulamaya koyun Altıncı aşama: Çözümü gözden geçirin
Çatışmalarını sağlıklı yollar izleyerek çözen kişiler Karşılarındakileri dikkatle dinlerler. Karşılarındaki kişilerin gereksinimlerini gözetirler. Çabucak gerilemez ya da yüzeysel uzlaşmalara yanaşmazlar. Bir dizi çözüm üretirler. Sorunla ilgili herkesin sorunun çözümü üzerine odaklaşabilmesini sağlarlar.
Sağlıksız çatışma çözme yollarını kullanan kişiler ise İstediklerini elde edemediklerinde öfke nöbetine girerler. İstediklerini elde edebilmek için hiç çekinmeden Şiddete başvurabilir ve çevrelerindekileri tehdit ederler. Sorunu tartışmayı reddederek çözüme ulaşabilme yollarını tıkarlar. Yalnızca kendilerinin daha güçlü olduğunu düşündükleri kişiler karsısında pes ederler. Yaşanan sorunu ve çözüm ile ilgili olasılıkları açıkça ve dürüstçe ortaya koymayı reddederler
Sonuç Olarak Bireyler, Etkin Dinleme becerileriyle karşılarındaki kişilerin sorunlarını çözmelerine yardımcı olacak; Ben Dili ni kullanarak kendilerine yaratılan sorunu çözecek, çatışmalara iyi bir çözüm bularak etkili bir iletişim kuracaklardır.
Kaynaklar 1. Akın, M. İşletmelerde Çatışma Yönetiminde İletişimin Yeri Ve Önemi Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans tezi. Kayseri- 1998 2. Arslan, C. Kişilerarası Çatışma Çözme Ve Problem Çözme Yaklaşımlarının 107 Yükleme Karmaşıklığı Açısından İncelenmesi Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bilim Dalı Doktora Tezi, Konya, 2005 3. Corey, G. Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları. Mentis Yayıncılık, Ankara, 2005 4. Cüceloğlu, D. Yeniden İnsan İnsana. 20. Basım Remzi Kitabevi Ankara, 2002. 5. Dökmen, Ü. Yüz İfadeleri Konusunda Verilen Eğitimin Duygusal Yüz İfadelerini Teşhis Becerisi Ve İletişim Çatışmalarına Girme Eğilimi Üzerine Etkisi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi Ankara,1986 6. Dökmen, Ü. İletişim Çatışmaları ve Empati. 20.Basım Sistem, 2002 7. Erdoğan, Ġ. İletişimi Anlamak, Pozitif Matbaacılık, Ankara, 2005
Kaynaklar 8. Gözcü, C. Sosyal Hayat ve Çatışma, Farklı Alan Panoramaları, Kuşak Çatışması, Editör: Aytül Kasapoğlu, Phonenix Yayınevi, Ankara, 2008 9. Karahan T.F. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eğitim Fakültesi Dergisi XVIII (2),, 217 230, Samsun, 2005. 10. Kaya, İ. Çatışma Yönetimi Stratejileri ve Bir Uygulama Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Yönetim Ve Organizasyon Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Bursa, 2003 11. Özkurt, S. Terapötik İletişim Becerileri Kazandırma Eğitiminin Kamu Çalışanlarının İletişim Çatışmalarına Girme Eğilimlerine Etkisi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek lisans tezi, Erzurum 2010 12. Yavuzer, Haluk (1996). Çocuk Egitimi El Kitabi. Remzi Kitabevi: Istanbul. 13. Yıldırım, A. Empati ve Çatışmalar, Yargı Yayınevi, Ankara, 2005 (Sweeney ve Carruthers, 1996, Akt. Uysal, 2006: 17)