BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ Öğr. Gör. Dr. Neslihan GÜNÜŞEN DANIŞMAN Prof.Dr. Besti ÜSTÜN
Tanımlayıcı Tükenmişlik Araştırmaları Randomize değil Kesitsel (Duquette ve ark.1994, Gorters ve ark. 2001, Lee ve ark. 2003, Jenkins ve ark. 2004).
Araştırmanın Amaçları 1-Tükenmişlik puanı orta ve üzerinde olan hemşirelere verilen baş etme eğitimi ve sosyal destek grup girişimlerinin tükenmişlik düzeyine etkisinin incelenmesi 2-Hemşirelerin düzenlenen programa yönelik görüşlerinin belirlenmesidir.
Araştırmanın Tipi Randomize kontrollü girişimsel ve tanımlayıcı kalitatif yöntem
Araştırmanın Yapıldığı Yer DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ
Ölçek uygulanan hemşireler n: 227 Randomizasyon n:108 Başetme Grubu n:36 Destek grubu n: 36 Kontrol grubu n:36 Girişimi tamamlayan 15 hemşire Girişimi tamamlayan 13 hemşire Analiz edilen 30 hemşire Analiz edilen 31 hemşire Analiz edilen 28 hemşire
Veri Toplama Araçları Maslach Tükenmişlik Ölçeği Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği
Araştırmanın Örneklemi Kalitatif bölümün örneklemini araştırmaya tam katılan, devamsızlık yapan ve katılmayan 18 hemşire oluşturmuştur.
Kolaylaştırıcılar Hemşirelik hizmetleri müdürlüğü ile görüşülerek eğitim zamanı ve yeri ile ilgili planlamalar yapıldı. Müdürlük hemşirelere çalıştıkları saatlerde iki saat, izinli oldukları günlerde eğitimlere gelmeleri için 4 saat izin verdi.
Girişimler BAŞETME EĞİTİMİ GRUBU SOSYAL DESTEK GRUBU KONTROL GRUBU
Başetme Eğitimi Grubu 1.Oturum: Stres kavramı ve Stresörler Hedefler Stres ve baş etme kavramlarının tanımını yapabilme Stres karşısında kendisinin verdiği tepkileri tanıyabilme Strese verilen yanıtla psikosomatik hastalıklar arasında ilişki kurabilme Kendi iş ortamındaki stresörleri tanımlayabilme
Başetme Eğitimi Grubu 2.Oturum: İletişim çatışmalarıyla baş edebilme ve ben dili Hedefler Temel iletişim becerilerini bilme İletişim çatışması yaşadığında başedebilme İlkelerine uygun olarak ben dilini kullanabilme
Başetme Eğitimi Grubu 3. ve 4. Oturum: Duygu ve düşüncelere yönelik baş etme Hedefler Duygulanım sürecini bilme Stresörlere tepkisini belirleyen inanç ve düşünce kalıplarını fark edebilme Olumsuz düşüncelerine alternatif olabilecek yeni düşünceler, değerlendirmeler üretebilme
Başetme Eğitimi Grubu 5. ve 6. Oturum: Problem Çözme Yöntemi Hedefler Problem çözme adımlarını bilme Problem çözmede güçlük yaratan engelleri farkedebilme Yaşadığı stresli durumlara yönelik problem çözme yöntemini kullanabilme
Başetme Eğitimi Grubu 7. Oturum: Genel tekrar Hedefler Baş etme eğitimi boyunca edindiği bilgi ve becerileri iş ortamında yaşadıkları stresli durumlara entegre edebilme
Sosyal Destek Grubu Reflection süreci Problem nedir? Bu durum benim için neden problem oldu? Bu sorundan etkilenenler kimler? Bu sorun karşısında neler hissediyor olabilirler? Bu soruna katkısı olan kişiler ya da durumlar nelerdir? Bu sorun nasıl çözülebilir?
Sosyal Destek Grubu Supervisorlarla yaşanan iletişim çatışmaları Hasta ve yakınlarıyla yaşanan iletişim çatışmaları Doktorlarla ve diğer hemşirelerle yaşanan iletişim çatışmaları İş yükünün fazla olması Sosyal aktivitelere zaman ayıramama
BULGULAR Girişim Öncesi Girişim sonrası 6. Ay izlem Etki DT Baş etme Destek Grup Kontrol Grup 20,86±4,66 22,74±5,60 21,39±4,17 17,30±6,00 18,80±5,64 20,57±4,90 18,96±6,28 21,32±5,72 21,28±5,05 Zaman: F(14,939), p=.00* Grup: F (1,987), p=.14 Grup x Zaman: F(1,784), p=.13 D Baş etme Destek Grup Kontrol Grup 5,80±3,61 5,96±4,18 4,96±3,06 4,63±3,21 5,93±3,83 5,39±2,69 5,26±3,53 6,09±3,57 5,57±3,19 Zaman: F(0,614), p=.54 Grup: F (1,094), p=.36 Grup x Zaman: F(0,620), p=.54 KB Baş etme Destek Grup Kontrol Grup 19,70±3,37 20,25±4,13 19,71±3,57 21,43±3,50 20,70±4,27 19,92±3,12 20,00±3,40 20,29±3,33 19,28±3,21 Zaman: F(2,538), p=.08 Grup: F (0,745), p=.47 Grup x Zaman: F(0,704), p=.59 Tablo 1. Zaman ve gruplara göre ortalama ve standart sapmalar
BULGULAR Tükenmişlik ölçeğine yönelik sonuçlar Duygusal Tükenme Girişim sonrası ve üçüncü ay izlemlerinde girişim öncesine göre tükenmişlik puanları azalmış, 6. ayda artmıştır.
BULGULAR Tükenmişlik ölçeğine yönelik sonuçlar Duyarsızlaşma Girişim öncesi ve sonrasında değişim olmamıştır.
BULGULAR Tükenmişlik ölçeğine yönelik sonuçlar Kişisel Başarıda Azalma Girişim öncesi ve sonrasında değişim olmamıştır.
BULGULAR Sosyal Destek ölçeğine yönelik sonuçlar Toplam sosyal destek puanının girişimden sonra arttığı ve etkisinin izlemlerde de devam ettiği belirlenmiştir.
BULGULAR Baş Etme ölçeğine yönelik sonuçlar İyimser yaklaşım ve sosyal destek arama yaklaşımlarında artış meydana gelmiştir.
BULGULAR Kalitatif Bulgular Tema 1: Tükenmişlik Nedenleri iş yükünün fazla olması eleman yetersizliği yeteri kadar takdir edilmeme yönetim tarafından anlaşılmamış olma
BULGULAR Tema 2: Programa Katılımı Etkileyen İşle İlgili Faktörler Çalışma saatlerinin uygun olmaması, İş saatlerinde programa katılımın güç olması, Yönetimin ve çalışma arkadaşlarının programa katılmaya destek vermemesi Yönetime olan güvenin yetersiz olmasıdır.
BULGULAR Tema 3: Programa Katılımı Etkileyen Bireyle İlgili Faktörler Kişisel inanç ve değerler, Geçmiş deneyimler Kişisel güçlükler programa katılımı etkilemiştir.
Öneriler Hastanede baş etme eğitimi gruplarının yapılması Bu programların kurumsallaştırılarak sürekliliğinin sağlanması Eğitimin blok olarak düzenlenmesi önerilir.
Öneriler Bireye yönelik girişimlerin yanı sıra kurumsal girişimlerin uygulanması hemşirelerin çalışmaya katılımlarını artırabilir ve tükenmişliği daha etkili bir biçimde önleyebilir.
Öneriler Hemşirelerin yönetimle iletişimleri artırılarak yönetim tarafından desteklenmeleri ve olumlu geribildirim kültürünün kurumda gelişmesinin sağlanması önerilir.
SONUÇLARIN UYGULAMAYA YANSIMASI Uygulamanın sürekli bir hale getirilmesi ve sisteme entegre edilmesi planlanmaktadır.
Geribildirimler Yaşadıklarımızda bizimde çok önemli bir paya sahip olduğumuzu fark ettim. Benim yaşadığım sorunları çoğu arkadaşımın da yaşadığını öğrenmek beni çok rahatlattı. Problemlerin paylaştıkça azaldığı ve çözümlenebileceği duygusunu yaşadım.
Bugün kendimi çok gevşemiş ve rahat hissediyorum. Bundan sonraki yaşamımda kullanabileceğim çok değerli olduğunu inandığım bilgileri aldım. Bütün bu yedi haftadan çok şey öğrendim. Olaylara bakış açım değişti. Gücümün farkına vardım. Çok faydalı geçen bir yedi hafta oldu.
Sorunla baş etmede kişinin sessiz, duyarsız kalmasının sorunun bir parçası olduğunu öğrendim. Geribildirim vermemekle sorunun parçası oluyoruz.
Sistem sorunu çözülmedikçe bizim sorunumuz çözülmez.bunlar geçici Bu eğitimler dışarda yapılsaydı daha yararlı olurdu. Her hafta yerine kurs gibi olsa daha kolay katılırdım.
TEŞEKKÜRLER