İLETİŞİM Prof.Dr. Aylin Ertekin Yazıcı Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı
Sunum Planı İletişim tanımı Sözlü iletişim Sözsüz iletişim Aktif dinleme Empati Açık iletişim
İletişim Kişiler arasında duygu, düşünce, bilgi, haber vb. bakımından karşılıklı alışveriştir Birbirini fark ettiğin anda başlar
İletişimde Beden dili % 60 Ses tonu % 30 Sözcükler % 10 etkili
Sözlü iletişim Ne söylüyorsun Alıcının tepkilerini ölçmek Anlaşıldığından emin olmak
Sözlü iletişim Tanışmak İsminle hitap etmek Sorulara açıklayıcı yanıtlar vermek Ayrıntılı ve özgün tanımlar kullanmak (isimler, yön, sağ-sol, yukarı-aşağı vb) Anlaşılır dil kullanmak Yere ve/veya zamana göre basamak basamak anlatmak
Sözlü iletişim Anlayıp anlamadığını sorular sorarak sınamak Netleştirmeye, araştırmaya, doğruluğunu sınamaya yönelik sorular sormak Kendi duygu ve düşüncelerini ifade etmek Sesleri yutmamak Başlanılan cümleyi anlamlı yargılarla bitirmek Yabancı kelime kullanmamak
Sözlü iletişim Gereksiz kelime kullanmamak Sesin alçaklık ve yükseklik olanaklarını kullanmak Kelimeleri doğru ve anlaşılır biçimde söylemek Açık, anlaşılır ve doğru cümleler kurmak Konuya ve konuşmanın düzeyine uygun bir tonla konuşmak
Sözlü iletişim Söz, jest, mimik uyumunu sağlayarak konuşmak Tekrarlara yer vermeden konuşmak Yerel ağız ve argo söyleyişlere yer vermemek Gereksiz ayrıntılara girmemek İşitilebilir bir sesle konuşmak
Sözsüz iletişim Bedenin duruşu Yüz ifadeleri ve göz ilişkisi El kol hareketleri (jestler) ve mimikler Temas Söyleyiş tarzı, sesin tonu, vurgulamalar ve susmalar Giyim kuşam
Sözsüz iletişim Mesafe (yaklaşık 1 m) Mahrem alan 25 cm : Çok yakınlarımız Kişisel alan 25 cm-1 m.: Arkadaşlarımız Sosyal alan 1m- 2.5 m.: Uzaktan tanıdıklarımız Genel alan 2.5 metre üstü: Tanımadığımız insanlar
Yüz yüze dur
Göz kontağı önemlidir
Dış uyaranları azalt
İç uyaranları azalt
Anladığını göster
Kabul tepkileri verme: anlıyorum, hı hı, evet Dinlediğini göster, söylediklerini tekrarla ama papağan gibi olma!
Ne dediğine odaklan! Dikkatli dinle
Açık fikirli ol
Yerinde olsam Öğüt verme
Karşındaki sözünü bitirene kadar kendini savunmaya başlama
Anlatan için önemli yerleri anlatanın beden dilinden ve yüz ifadesinden anlamaya çalış
Empati Kendini karşısındakinin yerine koyarak olaylara onun açısından bakmaya çalışmak o kişinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlamaya çalışmak anladığını ona ifade etmek
Empati Aynı olay senin başına gelse ne hissedeceğini düşün Onun bakış açısından ne hissettiğini anlamaya çalış Onun hislerini anladığını beden dilinle belirt Göz teması kur Başkalarının ne düşüneceğinden söz etme
Empati Yargılayıcı ifadelerden kaçın Akıl verme, öğüt verme Bende de var deme, kendinden örnek verme Kendi duygularından söz etme
EMPATİNİN BASAMAKLARI En alt basamak Onlar Orta basamak Ben En üst basamak Sen
EMPATİNİN BASAMAKLARI EN ALT BASAMAK ONLAR senin sorunun karşısında toplum ne hissediyor? Bebeğiniz sizin böyle ağlamanız karşısında ne hissediyor? Kocaman kadınsınız, sizin böyle üstünüzü başınızı yırtmanıza bu kadar insan ne diyor? Sıradaki insanlar sizin bu şikayetlerinize benim zaman ayırmama ne diyor?
EMPATİNİN BASAMAKLARI ORTA BASAMAK BEN Senin sorunların karşısında ben ne hissediyorum? (Eleştiri, Akıl verme, teşhis etme, bende de var, benim duygularım ) Hiç size böyle davranmak yakışıyor mu? 3 ay önce de benim babam öldü Baba acısı hiçbir şeye benzemez Ben de çok etkilendim
EMPATİNİN BASAMAKLARI EN ÜST BASAMAK SEN Senin sorunun karşısında sen ne hissediyor, ne düşünüyorsun? Anlamaya çalışma ve ifade etme. Destekleme, soruna eğilme, tekrarlama, derin duyguları anlamaya çalışma Çok üzgün olduğunuzu görüyorum Çok kaygılısınız Babanızı kaybettiğiniz için ne kadar üzüldüğünüzü görüyorum
Empati ne değil? Karşıdaki kişinin duygu ve düşüncelerini koşulsuz olarak kabul etmek Hastanın kışkırtılması Sürekli hak verilmesi değil Karşındakini anlamak ve anladığın şeye saygı duymaktır
Empatinin faydası ne? Daha çok yardımlaşma Çevre tarafından daha çok sevilme Ne zaman ve ne kadar konuşmaları gerektiğini, ne zaman geri çekilip, ne zaman hamle yapabileceklerini bilme Olayları ve insanları doğru anlama İŞ İLİŞKİLERİNDE BAŞARI
1. Pasif İletişim tipleri Çatışmadan kaçınır Başkalarını üzmektense kendileri huzursuz olur Kontrolü kaybetme hissi, düşük benlik değeri sık Başkalarının ihtiyaç ve gereksinimleri kendininkinden önemli Reddedilmekten ya da kabul edilmemekten korkar
İletişim tipleri 2. Agresif Kaba ve saygısızca davranır Diğerlerinin haklarını ihlal eder. Güç göstermeyi ve karşısındaki kişiyi kontrol etmeyi ister Empati yapmada güçlüğü vardır
İletişim tipleri 3. Pasif-Agresif Önceki tarzların ikisinden de özellikler içerir Direkt saldırganlıkla değil dolaylı yollarla cevap verir İşleri geciktirir, yapmayı unutur, suçlayıcıdır
İletişim tipleri 4. Açıklık taraftarı Kendi görüş ve haklarına da diğer insanların haklarına olduğu gibi saygı duyar Fikirlerini, duygularını, tutumlarını ve haklarını sıkıntı hissi duymadan ve başkalarının haklarını ihlal etmeden açıkça dışa vurur Kendi hareket ve düşüncelerinin sorumluluğunu üstlenir
Açık İletişim Fikirlerinizi, duygularınızı, tutumlarınızı ve haklarınızı sıkıntı hissi duymadan ve başkalarının haklarını ihlal etmeden açıkça dışa vurmaktır
Açık İletişim İstek ve gereksinimlerimizi ifade etmek Duygularımızı ifade etmek Başkalarının haklarına saygı göstererek hakkımızı arayabilmek Hayır diyebilmek
Açık iletişim Bedenini dinlediği kişiye yönelterek yüz yüze dur Konuşulan kişi ile göz teması kur Yaklaşık 1 metre mesafede dur Konuşmadan önce düşünj Anlatılanları anladığını sözlü/sözsüz belirt
Açık İletişim Beden dilini doğru kullan Uygun jest ve mimik kullan Etkili bir ses tonu ve konuşma şekli kullan Doğru zamanlamaya dikkat et Saldırgan ve kaba olma
Açık iletişim Ben dili ile konuş Siz sınıfta konuştuğunuzda ben ders anlatırken dikkatimi toparlayamıyorum Ne hissettiğini söyle Bu düşünce, duygu, davranışın senin açından sonuçlarını söyle
Açık iletişim Hayır demekten çekinme Seninle aynı doğruyu düşünmeleri için zorlama Aynı görüşte olmadığın için özür dileme, açıklama yapma Neyi söylediğinizden çok NASIL, NEREDE ve NE ZAMAN söylediğiniz önemlidir
Açık İletişimin Faydaları Kendimizi iyi hissetmemizi sağlar Diğer insanlarla birbirimize karşılıklı saygı göstermemizi sağlar Benlik değerimizi arttırır Amaçlarımıza ulaşmamıza yardım eder Diğer insanları kırmayı, üzmeyi en aza indirir Sıkıntı hissini azaltır Sözlü ve sözsüz olarak olumlu ve olumsuz duygu ve düşüncelerimizi aktarma olanağı sağlar
Açık İletişimin Zararları Diğer insanlar bu iletişim şeklini onaylamayabilirler ya da sizin kendinizi açıkça ifade etmenizden hoşlanmayabilirler
İletişim engellerine örnekler Ahlak dersi vermek, öğüt vermek, dayatmak Suçlamak, tehdit etmek, yargılamak, kişilik sorunu haline getirmek Uygun olmayan beklenti oluşturmak/ umutlandırmak, aşırı güven vermek Önemsememek, küçültmek veya abartmak