GÜNLÜK YAŞAMDA BEL VE BOYUN AĞRILARI Dr. Meltem VURAL Fiziksel Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı
Ajanda Bel boyun ağrısının önemi Anatomi (yapısı) Bel ve boyun ağrısı nedenleri, risk faktörleri Tedavi yöntemleri Korunma Yöntemleri Belin ve vücudun doğru kullanımı Egzersizler
Ağrı Rahatsız edici bir duyu algılamasıdır Ağrı deneyimi hoşa gitmeyen uyaranların, ağrı şekline dönüşümünde görev alan süreçleri tanımlar
Deneyim Ağrı Algılama Duygulanım Davranış Doku hasarı Kapı sinyalleri arttırır veya azaltır
Bel ve Boyun Ağrıları Hemen hemen her insan hayatının bir bölümünde bel boyun ağrısından yakınır Bel ağrısı doktora başvuru ve işe gidememenin soğuk algınlığından sonraki ikinci en sık nedenidir Genellikle orta yaşlarda görülür; kadın, erkek ve tüm yaş gruplarını etkiler
Bel ve Boyun Ağrıları En sık nedeni omurgamızın kötü duruş ve yanlış kullanılması sonucunda zorlanmasıdır Ağrılı atakların büyük bir kısmı, %90 ı, yaklaşık bir ayda iyileşir Ağrı uzun sürdüğünde tedavi güçleşir
Bel ve Boyun Ağrıları Ağrı yerleşirse, hareketleri kısıtlamanın yanında, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklara neden olabilir Böylece sadece kendimizi değil, aile ve iş ilişkilerimizi ve tüm yaşamımızı olumsuz etkileyebilir
Bel ve Boyun Ağrıları Oysa sağlıklı bir omurgaya sahip olmak zor değildir Omurgamızı tanıyarak, günlük yaşam ve iş ortamında belimizi ve vücudumuzu doğru kullanarak davranışlarımızı değiştirmek ve ağrılardan korunmak mümkündür
Bel ve Boyun Ağrıları HASTALIĞIN EN GÜZEL İLACI, O HASTALIKTAN KORUNMANIN ÇARELERİNİ ÖĞRENMEKTİR HİPOKRAT
Tedavinin Amacı Bel-boyun yapısını ve ağrısını anlamak tanımak Çalışma ve dinlenme sırasında omurgaya binen yükü azaltmayı, omurgayı doğru kullanmayı öğrenmek Egzersizleri öğrenmek Bel ağrısının tekrarını önlemek
Tedavinin Amacı Bel problemi ile başa çıkma yeteneğini geliştirmek Kendine güveni arttırarak belinin sorumluluğunu almasını sağlamak, yaşamda bağımlılığı azaltmak, yaşam kalitesini yükseltmek Genel vücut formunu düzeltmek
Bel Ağrısının Önemi Bel bölgesi yaralanmaya en yatkın bölgedir Ağrılı atakların tedavisi kolay, yerleşmiş ağrının tedavisi oldukça zordur Kişilerin ¾ ü eğitim programı ile korunabilir
Anatomi (Yapısı)
Anatomi (Yapısı) Omurgada 3 bölge ve 3 kavis vardır 7 omurdan oluşan boyun bölgesinde arkaya doğru kavis, 12 omurgadan oluşan sırt bölgesinde öne doğru kavis ve 5 omurdan oluşan bel bölgesinde ise öne doğru kavis bulunur Bel bölgesinin altında omurların birleşmesi ile oluşmuş kuyruk sokumu bölgesi yer alır
Anatomi (Yapısı) Omurganın 3 doğal kavisi Boyun kavisi Sırt kavisi Bel kavisi
Anatomi (Yapısı) Bu üç kavis dengede ve olması gereken açılardayken kulak, omuz ve kalça ön kısmı aynı doğrultuda dik olarak durmaktadır Düzgün bir duruş bu kavisleri doğru açılarda ve dengede tutarak olur
Diskler Omurların arasında disk olarak adlandırılan oluşumlar vardır Diskler, içinde jel veya jöle kıvamındaki sıvı bulunan bir çekirdekten ve bunun etrafında anulus olarak adlandırılan, oldukça güçlü bir kısımdan oluşur
Eklemler Her omur, arka kısımlarında bulunan, küçük, faset eklemler olarak adlandırılan eklemler aracılığıyla bir diğeriyle temas halindedir
Bağlar Tüm omurga boyunca önde ve arkada, kafatasımızın tabanından kuyruk sokumuna kadar uzanan, omur ve diskleri birbirine bağlayan bağlar, öne ve arkaya hareketlerin kontrolünde yardımcıdır
Anatomi (Yapısı)
Kaslar
Kaslar&Sinirler Sağlıklı bir omurga esnek,kuvvetli, boyun, sırt, bel, karın ve bacak kasları ile bağlanır Dayanıklılık ve esneklikten yoksun kaslar omurgamızdaki kavislerin doğru açılarını ve omurganın dengesini koruyamazlar bel ağrılarına neden olurlar Omurga kanalı içerisindeki omurilikten çıkan sinirler sırt, bel ve bacaklarımızdaki kasları çalıştırır. Cildin, bağların ve eklemlerin duyusunu sağlar
Omurganın Görevleri DESTEK: Baş, gövde, göğüs ve karın boşluğundaki iç organlarımızın ağırlığını taşımak ve bunlara sağlam bir destek oluşturmak HAREKET: Vücudun herhangi bir yönde hareketini sağlamak KORUMA: Omurganın arka kısmındaki kanal, hayati bir fonksiyonu olan omuriliği korur
Risk Faktörleri Ağır fiziksel aktivite ile çalışmak Uzun süreli aynı pozisyonda çalışmak Öne eğilerek çalışmak Kalçalar sabitken beli, gövdeyi döndürmek Ağır kaldırmak ve taşımak Ayaklar sabit dönmek Tekrarlamalı iş Titreşime maruz kalmak
Risk Faktörleri Kondisyon eksikliği (hareket azlığı) Sırt-bel kaslarının güçsüzlüğü Şişmanlık Sigara içmek
Risk Faktörleri İş memnuniyetsizliği Yetersiz psikolojik destek Monoton iş Aile ve iş hayatındaki sorunlar
Bel ağrısının en sık nedeni belin ve vücudun yanlış kullanımına ve kötü duruşa bağlı yumuşak doku zorlanmasıdır
Beli en zorlayan hareketler Dizleri bükmeden öne eğilmek Ağır kaldırmak Kalçalar sabitken beli, kalçayı ve gövdeyi döndürmektir
Bel Boyun Ağrısının Başlıca Nedenleri Duruş bozuklukları ve yumuşak dokuda zorlanma Fıtıklar (disk hernisi) Kireçlenmeler Bel kaymaları Diğer (omurga eğikliği gibi) Tümörler İltihabi ve mikrobik hastalıklar Kemik hastalıkları Kırıklar
Bel Ağrısının Başlıca Nedenleri Kas ve bağların zorlanması Bel fıtığı (disk kayması) Kireçlenme (Spondiloz) Omur kayması (Spondilolistesis) Omurilik kanalının daralması (Spinal stenoz) Omurga eğrilmesi (Skolyoz)
Bel Ağrısında Tedavi KORUMA VE EĞİTİM İstirahat İlaçlar Fizik tedavi Korse Egzersizler Diğer
Evde neler yapılabilir? 1-2 gün istirahat Basit ağrı kesici ilaçların kullanımı (parasetamol) Yüzeyel sıcak/soğuk uygulamaları Bu tedaviye rağmen birkaç günde iyileşme yoksa hekime başvurun
Ne zaman hemen doktora başvurmalıyım? Kol veya bacağa yayılan ağrı ve uyuşmada ani artış varsa İdrar ya da dışkı kaçırma olayı varsa Kol, el, ayak ya da bacakta güçsüzlük başlamışsa
Cerrahi Tedavi Hastaların sadece % 2-5 inde ameliyat uygulanır Kol ve bacak uzuvlarında ilerleyici güçsüzlük varsa İdrar kaçırma varsa Uygun tedaviye yanıt alınamamışsa
Tedavinin Amaçları Ağrıyı azaltmak Kas spazmını çözmek Kas gücü, dayanıklılık ve kondisyonu arttırmak Bel ağrısının tekrarını önlemek
Tedavi-İlaçlar Ağrı kesici, iltihap giderici ve kas gerginliğini çözücü çok sayıda ilaç vardır İlaçlar doktor önerisiyle alınmalıdır. Tüm ilaçların yan etkileri olduğu göz önünde bulundurulmalıdır
Tedavi-İlaçlar Ağrı kesici özellikleri de olan iltihap giderici ilaçlar mide barsak sistemi, kalp, karaciğer ve böbrek üzerinde, kas gevşeticiler dikkat ve konsantrasyon üzerinde yan etkiler oluşturabildiğinden mutlaka doktor önerisiyle alınmalıdırlar Ağrı uzun sürdüğünde depresyon gibi psikolojik sorunlar gelişmişse bunlar için gerekli tedaviler uygulanır
Tedavi-Fizik Tedavi Sıcak soğuk uygulamalar, çeşitli elektrik akımları gibi çeşitli yöntemler uygulanmaktadır Bunlar ağrı ve gerginliği azaltmada etkilidir
Tedavi-Enjeksiyonlar Bazı bel boyun ağrılarında kaslardaki hassas noktalara ve özellikle bel fıtığında sinir kökü yakınlarına özel tekniklerle kortizon ve lokal ağrı kesici ilaçlar kullanılarak yapılan enjeksiyonlar ağrıyı azaltmada yararlıdır Enjeksiyon diğer tedavilerin etkili olmadığı belirli bazı durumlarda ve uygun koşullarda yapılmalıdır
Tedavi-Korse ve Destekler Ağrılı atak döneminde korseler hareketlerin kısıtlanmasında destek sağlayarak ağrının azalmasında etkili olabilirler Fakat uzun süreli kullanımları kas güçsüzlüğüne yol açtığından önerilmez
Tedavi-Korse ve Destekler Oturma sırasında bel kavisinin küçük bir yastıkla desteklenmesi belin korunmasında yararlıdır Bedensel çalışanlarda, iş sırasında kullanılan bel korseleri korunmada etkilidir
Bel Boyun Ağrısından Korunmak İçin Neler Yapılmalı? Günlük yaşam ve iş ortamında omurganızı doğru kullanın Ayakta ve otururken duruşunuza dikkat edin Ağır eşyaları doğru bir şekilde kaldırın ve taşıyın
Bel Ağrısından Korunmak İçin Neler Yapılmalı? Özellikle bel ağrısında korunmak için fazla kilolarınızdan kurtulun Sigara kullanmayı bırakın Düzenli egzersiz yapın Kondisyonunuzu iyi tutun
Egzersizin Faydaları Nelerdir? Omurgayı güçlendirerek, zorlanmayı ve yaralanma riskini azaltır Duruşu düzeltir Ağrıyı azaltır, iyileşmeyi çabuklaştırır Bel boyun ağrısının tekrarını engeller Kondisyonu iyileştirir
Boyun Ağrısından Korunmak İçin Neler Yapılmalı? Yatarken yastık boynun normal eğriliğini korumalıdır Çalışırken uzun süre boynunuzu sabit pozisyonda tutmayın, fırsat buldukça kalkıp dolaşın ve gerekirse boyun egzersizleri yapın Yukarıdan eşya alırken veya bir iş yaparken sandalye veya merdiven kullanın Başınızla yük taşımayın
Duruş Bozukluğu Nedir?
Oturuş Pozisyonu
Bel ve Boyun Ağrılı Hastalarda Egzersiz Ne Zaman Başlanmalıdır? İlk 3-7 gün şiddetli ağrıyı azaltacak tedavi yöntemleri sonrasında 1-2 hafta içerisinde egzersizlere başlanır
Sonuç Omurga birbiriyle bağlantılı olan ve birlikte çalışan omurlar, diskler, eklemler, sinirler ve kaslardan oluşur Bel ağrısı bu yapıların herhangi birisinden kaynaklanabilir Belde ağrılı ataklar kısa sürede iyileşir. Ağrı uzun sürdüğünde tedavi güçleşir
Sonuç Günlük yaşam ve iş ortamında belinizi doğru kullanın Ayakta ve otururken duruşunuza dikkat edin Ağır eşyaları doğru bir şekilde kaldırın ve taşıyın Düzenli egzersiz yapın
Yaşam Kalitesi Fiziksel fonksiyon Günlük yaşam aktivitelerini yapabilme kabiliyeti İş Eğlence Psikolojik Durum Depresyon Anksiyete Uyku bozuklukları Kendine güvende azalma Sosyal Sonuçlar Aile, arkadaş ilişkileri Seksüel sonuçlar Sosyal izolasyon Sosyoekonomik Sonuçlar Sağlık harcamaları Disabilite İş günü kaybı
Kaynaklar Özcan E.Bel Ağrısı Hakkında Öğrenmek İstedikleriniz.Temmuz 2004,İstanbul Ozcan E (Ed.), Ketenci A(Yard. Ed. ) Bel Ağrısı, Tanı ve Tedavi, Nobel Kitapevi, 2002. Rutledge DN, Cantero PJ, Ruiz JE.Chronic pain management strategies used by low-income overweight Latinos. Chronic Illn. 2012 Nov 5. [Epub ahead of print]
Teşekkürler