UYKU APNE SENDROMUNUN KLİNİĞİ -Olgunun Değerlendirilmesi- Dr. Özen KAÇMAZ BAŞOĞLU 21 Mart 2009, Ankara TTD Uyku Bozuklukları Merkezi Kursu 1
Sunum Planı OSAS tanım-prevalansı Klinik tanı - Risk faktörleri - Amannez - semptomlar - Fizik bakı Radyolojik tanı Endoskopik tanı Yardımcı tanı yöntemleri Olgu sunumu 2
OSAS Tanımı Uyku sırasında yineleyen tam (apne) veya parsiyel (hipopne) üst solunum yolu obstrüksiyonu epizodları ile karakterize Sıklıkla oksijen satürasyonunda azalmaya neden olarak kısa uyanmalarla sonlanan bir sendrom ICDS-2 2005 3
OSA OUA - OSAS OUAS Uyku Apne Sendromu Horlama Gündüz uykululuk OSA AHİ > 5/sa OSAS Lindberg E. Sleep Medicine Reviews 2000; 4: 411 33 4
OSAS Prevalansı Prevalans - Erkek %4, Kadın %2 40-60 yaşındaki erkeklerde %4-8 65 yaştan sonra prevalans Villaneuva ATC. Sleep Med Rev 2005; 9:419 36 Bixler EO. AJRCCM 1998; 157:144-8 5
Tanı Yöntemleri Klinik tanı - Risk faktörleri - Amannez - semptomlar -Fizik bakı Radyolojik tanı Endoskopik tanı Yardımcı tanı yöntemleri Polisomnografi 6
Risk Faktörleri (1) Obezite (%50 si obez, 10 kat ) Cinsiyet (erkek 2-3 kat ) Menapoz (4 kat ) Yaş (40-65 y) Irk (Afro-amerikan, İspanyol) Boyun çevresi (E>43cm, K>38cm) 7
Risk Faktörleri (2) Ailesel yatkınlık Supin uyku pozisyonu Nazal konjesyon (2 kat ) Sigara (3 kat ) Alkol, sedatif kullanımı Kraniyofasiyal anormallikler Endokrin bozukluklar 8
OSAS Olgularımızda Obezite (n=280) OSAS Olgularımızın BKİ Dağılımı 50% %42.5 %40.7 Olgu yüzdesi 40% 30% 20% 10% %12.2 %4.6 0% Normal Kilolu Obez Morbid obez Obezite Sınıflaması %45 i obez ve %88 i normal kilonun üzerinde 9
OSAS Olgularımızın Risk Faktörleri (n=100) Yaş (yıl) 49.7 ± 11.0 Erkek / Kadın BKİ (kg/m2) Boyun Çevresi (cm) Sigara, alkol, sedatif 78 / 22 30.2 ± 6.1 41.8 ± 3.5 %36, %21, %14 %43 kilolu, %42 obez, %5 morbid obez %43 boyun çevresi %86 post-menapozal dönemde 10
Semptomlar -Uyku Sırasında Solunum Bozuklukları- Habitüel ve rahatsız edici horlama Tanıklı apne Uykuda boğulma hissi Anamnez alırken eşinin de odada bulunması önerilir! Olson EJ. Prim Care Clin Office Pract 2005; 32: 329 59 11
Semptomlar -Uykuyu Sürdürmede Zorluklar- Horultulu uyanıklıklar İnsomnia Nokturnal göğüs ağrısı ve aritmi Noktüri ve enürezis Gece terlemesi Ağız kuruluğu GÖR ve nokturnal öksürük Olson EJ. Prim Care Clin Office Pract 2005; 32: 329 59 12
Semptomlar -Gündüz Sorunları- Yorgun uyanma Gündüz aşırı uykululuk Konsantrasyon bozukluğu Unutkanlık, bilişsel bozukluklar Ruh hali değişkenliği Sabah baş ağrıları Libido azalması, impotans İşitme kaybı Trafik ve iş kazaları Olson EJ. Prim Care Clin Office Pract 2005; 32: 329 59 13
Ana Semptomlar -Eşine sorulmalı- Horlama -Kadınlarda %15, erkeklerde %25-40-60 yaşında K %40, E %60 -OSAS olgularında %95 Tanıklı apne -En önemli semptom - Genel popülasyonda %6 Gündüz uykululuk -Başka nedenlerle olabilir -AHİ ile korele değil - Genel popülasyonda %30-50 McNicholas WT. Proc Am Thorac 2008; 5: 154 60 14
Kadınlarda OSAS Prevalans post-menapozda Santral obezite, BKİ Semptomlarını az bildirme Sabah baş ağrısı, insomnia, yorgunluk Tanının geç konması Kaza riski Mortalite (?) 15
OSAS lıların Diğer Nedenlerle Çeşitli Uzmanlık Alanlarına Başvurusu-1 Kardiyolog HT, KAH, KKY, aritmi, PAH Psikiyatrist Depresyon, anksiyete, davranışsal problemler, deliryum Nörolog İnme, sabah baş ağrısı, epilepsi Anestezist - Zor entübasyon, uyanırken tanıklı apne Ürolog Noktüri, impotans Schlosshan D. Thorax 2004; 59: 347 52 16
OSAS lıların Diğer Nedenlerle Çeşitli Uzmanlık Alanlarına Başvurusu-2 KBB Horlama, ses kısıklığı, boğaz ağrısı Endokrinolog Akromegali, hipotiroidi, DM Gastroenterolog - GÖR Hematolog - Polisitemi Romatolog SLE, RA Göğüs uzmanı Gece nefes darlığı, SY Schlosshan D. Thorax 2004; 59: 347 52 17
Fizik Bakı (1) Multidisipliner yaklaşım; -Göğüs hastalıkları uzmanı, - Nörolog, - KBB uzmanı, -Diş hekimi, - Kardiyolog - Endokrinolg - Psikiyatrist, vb. Tanı koydurucu bulgu yok 18
Fizik Bakı (2) Obezite - Beden kitle indeksi (> 30 kg/m 2 ) - Bel çevresi (E 103 cm, K 89 cm) - Bel/kalça oranı (E > 1, K > 0.8) Kısa ve kalın boyun - Erkek > 43 cm -Kadın > 38 cm 19
Fizik Bakı (3) Eşlik eden hastalık bulguları: -KOAH, astım - Hipotiroidi, akromegali, DM - Kardiyovasküler sistem hst.ları - Üst solunum yolu patolojileri 20
Fizik Bakı (4) Üst solunum yollarına ait bulgular PSG öncesi her hastayı KBB hekimi değerlendirmeli! Mallampati I II IV 21
Fizik Bakı (5) Üst solunum yollarına ait bulgular 22
Radyolojik Tanı Yöntemleri Lateral sefalometri AİA, maksillomandibuler ilerletme BT ve MR - Dinamik, 3D görüntüleme, uyku-uyanıklık - Cerrahi öncesi PAS: 18 MP-H: 2 23
BT ile Görüntüleme Tidal solunum Zorlu ekspirasyon Uvula düzeyinde daralma Yucel et al. Am J Neuroradiol 2005;26:2624-9 24
MR ile Görüntüleme OSAS Sağlıklı Uyanıklık Uyku 25
Endoskopik Tanı Yöntemleri Nasofarengolaringoskopi 26
Yardımcı Tanı Yöntemleri Akciğer grafisi SFT Arteriyel kan gazı Kan ve idrar tetkikleri T.A., EKG, Ekokardiyografi Yaşam kalitesi anketleri Gündüz uykululuğunun değerlendirilmesi 27
Gündüz Uykululuğunun Değerlendirilmesi Epworth uykululuk skalası (ESS) Stanford uykululuk skalası (SSS) Multipl uyku latansı testi (MSLT) Uyanıklığın korunması testi (MWT) Pupillometri Sürüş simülatörleri 28
Epworth Uykululuk Skalası 1. Otururken ve okurken 0 1 2 3 2. Oturmuş televizyon seyrederken 0 1 2 3 3. Topluluk içinde aktif olmadan otururken 0 1 2 3 4. Arabada yolcu olarak bir saat aralıksız seyahat ederken 0 1 2 3 5. Öğleden sonra şartlar uygun olup da uzandığınızda 0 1 2 3 6. Otururken ve birisi ile konuşurken 0 1 2 3 7. Alkolsüz yemek sonrasında sakin otururken 0 1 2 3 8. Araba kullanırken trafik tıkandığında 0 1 2 3 0 Hiçbir zaman uyuklamadım 1 Bazen uyuklarım veya uyurum 2 Genellikle uyuklarım veya uyurum 3 Sıklıkla uyuklarım veya uyurum 3X8=24 ESS 11 29
OSAS Tanısı-1 A + B + D A Aşağıdakiler en az birisinin olması; - İstemsiz uyku epizodları, gündüz uykululuk, dinlenmemiş uyanma, yorgunluk veya insomnia - Uykudan boğularak uyanma -Eşinin uykuda gürültülü horlama, soluk durması veya ikisini birden bildirmesi B Polisomnografide aşağıdakilerin gösterilmesi; - Skorlanabilir solunumsal olay (apne, hipopne / RERA) 5/sa -Solunumsal olayların tümünde veya bir bölümünde solunum çabasının varlığı D Bozukluğun başka bir hastalıkla açıklanamaması ICDS-2 2005 30
C + D OSAS Tanısı-2 C Polisomnografide aşağıdakilerin gösterilmesi; - Skorlanabilir solunumsal olay (apne, hipopne / RERA) 15/sa -Solunumsal olayların tümünde veya bir bölümünde solunum çabasının varlığı D Bozukluğun başka bir hastalıkla açıklanamaması ICDS-2 2005 31
OSAS Olgusu (1) 49 y, erkek, sanatçı Sigara ve sedatif (-), alkol sosyal içici Hipertansiyon (+) BKİ: 33 kg/m2 Boyun çevresi: 44 cm Horlama, tanıklı apne, gündüz uykululuk, uykudan boğularak uyanma 32
OSAS Olgusu (2) 33
OSAS Olgusu (3) 34
Türkiye de Tahmini OSAS Olguları -2008 Yılı Sonu- Nüfus 71.517.100 Erkek Kadın 35.901.154 35.615.946 OSAS li Erkek OSAS li Kadın 1.436.046 712.319 Toplam OSAS 2.148.365 35
SONUÇ Klinik ile tanı olasılığı %50-60 Aklımıza gelmezse tanı koyamayız; -40-65 yaşında erkek -Obez -Kalın boyunlu - Horlama ve tanıklı apne - Hipertansiyon 36
Teşekkürler 37