HARĠTA OKUMA BĠLGĠSĠ DERSĠN AMACI: Haritaları kullanan kişiye bilgi vermek, kullanma usullerini öğretmek, harita okumak ve kara yolculuğunda duyulan ihtiyacı karşılamak. HARĠTANIN TANIMI: Harita; yeryüzünün tamamının veya bir parçasının kuşbakışı görünümünün matematiksel yöntemlerle istenilen ölçeğe göre küçültülerek, özel işaretleriyle bir düzlem üzerine çizilmiş bir örneğidir. Haritaya çizilecek bilgiler genel olarak deniz, göl, akarsu, dağ- tepe vb. doğal şekillerle; yol, baraj, sulama kanalı, bina vb. yapay tesislerdir. Bunların dışında coğrafi koordinat ağı genelde haritalarda gösterilmektedir. Coğrafi koordinat ağları arazi üzerindeki yerimizi belirtmeye yarar. Doğal ve insan eli ile yapılmış ayrıntılar, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilir. HARĠTANIN ÖNEMĠ: Harita yeryüzü şekillerinin, yerleşim yerlerinin, yolların vb. detayların yatay ve düşey konumları ile aralarındaki mesafeler ve bitki örtüsü hakkında hemen ve detaylı bilgi sağlar. Harita aynı zamanda arazi yapısındaki değişiklikleri ve doğal yeryüzü şekillerinin yüksekliklerini gösterir. Haritaları gerektiği şekilde kullanmayı bilmiyorsak, en iyi haritalar bile değersiz hale gelecek, bu da bize zaman ve maddi kayıp olacaktır. HARĠTALARIN ÇEġĠTLERĠ: Birçok harita çeşidi vardır.( siyasi, fiziki, askeri, topoğrafik, planımetrik, sayısal, hidrografik vb. Fiziki haritalar: Yer şekillerini gösteren haritalardır. Siyasi (idari) haritalar: Sınırları gösteren haritalardır.
ÖLÇEK NEDĠR? Arazide ölçülen uzunlukların aynı büyüklükte kağıda çizilmesi mümkün olmadığından belli bir oran dahilinde küçültülerek çizilmesi gerekir. Arazide ölçülen bir uzunluğu, arzu edilen bir oranda küçülterek kâğıda çizebiliriz. ARAZĠDE ÖLÇÜLEN UZUNLUK ĠLE HARĠTADAKĠ ÇĠZĠLECEK UZUNLUK ARASINDA KURULACAK ORANA ÖLÇEK DENĠR. HU ( Harita Uzunluğu ) 1 ( Bir Birim ) ----------------------------- = ------------------------------- = AU = HU x M AU (Arazi Uzunluğu ) M (Harita Ölçeği) ÖLÇEKLERĠNE GÖRE HARĠTALAR: Ölçeklerine göre haritalar üçe ayrılır; 1-Küçük ölçekli haritalar 2-Orta ölçekli haritalar 3-Büyük ölçekli haritalar Bize lazım olan haritaları biz iki kategoride inceleyeceğiz: Küçük ölçekli haritalar: Bu haritalarda büyük arazi parçaları ve bu arazi üzerindeki ana yollar, ana yolların mesafeleri gibi detaylar mevcuttur.(dünya haritası gibi ) Büyük ölçekli haritalar: Bu haritalarda daha küçük arazi parçaları ve bu arazi üzerindeki ana ve tali yollar gibi detaylar mevcuttur.(ankara, Ġstanbul haritası gibi ) YER ġekġllerġnġ GÖSTERME YÖNTEMLERĠ Renklendirme Yöntemi: Fiziki haritalarda kullanılır. Her renk belirli bir yüksekliği göstermek için kullanılır.
KAHVERENGĠ: Haritalarda yükseltileri(dağlari-tepelerġ) göstermek için kullanılır. YEġĠL RENK: Tabiatta yeşil olan her türlü detayı (orman, çalılık, meyvelik) göstermek için kullanılır. MAVĠ RENK: Su ile ilgili tüm detayları göstermek için kullanılır. SĠYAH RENK: Yol çizgileri, demir yolları, nirengi ve rakım noktaları, sırt, tepeleri göstermek için kullanılır. KIRMIZI RENK: Kara yollarını, meskun yerleri, deniz feneri, hava alanı işareti gibi detayları göstermek için kullanılır. YABANCI HARĠTALAR: Kendi haritalarımızdan başka, diğer ülkeler tarafından yapılmış haritaları da kullanmak gerekebilir. Bu gibi hallerde harita kenar bilgilerini, kendi haritamıza uyar şekilde değiştirmeli ve özel işaretler tercüme edilmelidir. TURĠSTĠK YOL HARĠTALARI ( KARA YOLLARI HARĠTASI ) Bunlar bir bölgeyi, ilgi, çekici yerleri ve anayolları gösteren haritalardır. Bu haritalardan bazıları ikinci derecede önemli yolları, tarihi müzeleri, hava alanlarını, limanları, gümrük kapılarını ve planları detaylı olarak gösterirler. Bu tür haritalar, bölgeler arasındaki zaman ve mesafe farkını gösterebilirler. Bu haritaları kullanırken ölçekleri hakkında dikkatli olunmalıdır. HARĠTA KENAR BĠLGĠLERĠ: Kenar bilgileri haritada verilen bilgilerin önemli bir parçasıdır. Haritada verilen detayların tam olarak anlaşılması ve kullanılmasını sağlar. Özellikle farklı ülkelerde üretilen haritaların doğru ve süratle anlaşılmasına yardım etmek gayesiyle mevcut bir takım uluslar arası anlaşmalara bağlı olarak kenar bilgileri kapsam ve planlama yönünden STANDART hale getirilmiştir. Bu bilgiler mümkün olduğunca haritaların aynı bölgelerine yazılır.
HARĠTADA YÖN: Haritalarda; Haritanın üst kısmı(üst kenar çizgisi) haritanın kuzey yönünü, Haritanın sağ tarafı(sağ kenar çizgisi) haritanın doğu yönünü, Haritanın sol tarafı(sol kenar çizgisi) haritanın batı yönünü, Haritanın alt kısmı da(alt kenar çizgisi) haritanın güney yönünü gösterir. HARĠTADA EĞĠM: Ġl merkezlerinin adının yanındaki rakamlar o ilin deniz seviyesinden yüksekliğini ( Rakım ını ) gösterir. Bu rakamlara bakarak gideceğimiz yönde yokuģ mu, iniģ mi var anlayabiliriz.
E-87 E-96 E-87
Harita Kullanım Kılavuzu Legend Otoyollar ve KavĢaklar-Motorways and junction ĠnĢa Halinde Otoyollar-Motorways in construction Çok ġeritli Yollar-Multi lane roads Uluslararası Yollar-International roads Kentler arası Yollar-Inter-City roads Stabilize Yollar-Unpaved roads Toprak Yollar-Earth roads Ham Yollar-Footpath
Köy Yolları-Village road Demir Yolu-Railway Devlet Sınırı-Country frontier Otoyol Numarası-Motorway number E-90 Uluslar arası Yol Numarası-International road number Devlet Yolu Numarası-State road number Ġl Merkezleri-City center Ġlçe Merkezleri-Town center
Bucak Merkezleri-District Turistik Merkezler-Touristic centers Köyler-The villages with population over 1000 Antik YerleĢimler-Antique site Dağ Geçidi ve Yükseklik-Mountain pass with altitude Gümrük Kapıları-Custom BÜYÜK Havaalanı-Airport KÜÇÜK Havaalanı-Stolport
Liman, iskele Harbour-Quay Marina-Marina Deniz Feneri-Lighthouse Yat Rotaları-Recommended yacht route Deniz Bağlantıları-Passenger ferry YARARLANILAN KAYNAKLAR: T.S.K yayınları 164-12 Harita okuma ve harita bilgisi Türkiye karayolları haritası