ÖN SÖZ Bu standard, Türk Standardlarõ Enstitüsü nün Petrol Hazõrlõk Grubu nca hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulu nun 8 Nisan 1991 tarihli toplantõsõnda kabul edilmiş, 19 Ocak 1996 ve 30 Aralõk 1997 tarihli toplantõlarda tadil edilerek yayõmõna karar verilmiştir. - Tekknik Kurul, ayrõca bu standardõn mecburi yürürlüğe konulmasõnõ uygun bularak, ilgili Bakanlõğa önerilmesini kabul etmiştir. Bu standard, 7.10.1974 gün ve 15029 sayõlõ Resmi Gazete de yayõmlanan ilgili Bakanlõk Tebliği ile mecburi yürürlükte bulunduğundan, bu yeni metne ilişkin Bakanlõk Tebliği Resmi Gazete de yayõmlandõktan ve bu kararda verilen geçiş süresi son bulduktan sonra eski baskõlarõ geçersizdir. Bu standardõn hazõrlanmasõnda, milli ihtiyaç ve imkanlarõmõz ön planda olmak üzere, milletlerarasõ standardlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancõ ülkelerin standardlarõndaki esaslar da gözönünde bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakõnlõk ve benzerliklerin sağlanmasõna ve bu esaslarõn, ülkemiz şartlarõ ile bağdaştõrõlmasõna çalõşõlmõştõr. Bu standard son şeklini almadan önce; bilimsel kuruluşlar, üretici, imalatçõ ve tüketici durumundaki konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapõlmõş ve alõnan görüşlere göre olgunlaştõrõlmõştõr.
İÇİNDEKİLER 0 - KONU, TARİF, KAPSAM... 1 0.1 - KONU... 1 0.2 - TARİFLER... 1 0.2.1 - Sõvõlaştõrõlmõş Petrol Gazlarõ (LPG)... 1 0.2.2 - Tüp Dağõtõm Yeri... 1 0.2.3 - Perakende Satõş Yeri... 1 0.2.4 - Dökme Taşõma Araçlarõ... 1 0.2.5 - Tüp Taşõma Araçlarõ... 1 0.2.6 - İşletme Basõncõ... 1 0.2.7 - Deney Basõncõ... 1 0.2.8 - Seviye Göstergesi... 1 0.2.9 - Diğer Tarifler... 1 0.3 - KAPSAM... 2 1 - GENEL KURALLAR... 2 1.1 - LPG'NİN TAŞINMASINDA UYULMASI GEREKEN GENEL GÜVENLİK KURALLARI 2 1.1.1 - Egzos Sistemleri... 2 1.1.2 - Yangõn Söndürücüler... 2 1.1.3 - Emniyet ve İkaz işaretleri... 2 1.1.4 - Elektrik Donanõmõ... 2 2 - ÖZEL KURALLAR... 3 2.1 - LPG'NİN DÖKME OLARAK TAŞINMASI... 3 2.1.1 - Dökme Taşõma Araçlarõ Üzerindeki Tanklarõn Özellikleri... 3 2.1.2 - Tanklarõn Dökme Taşõma Araçlarõ Üzerine Yerleştirilmesi... 3 2.1.3 - Dökme Taşõma Araçlarõ Tanklarõndaki Valf ve Yardõmcõ Donanõm... 4 2.1.4 - Tanklardaki Boru Donanõmlarõ ve Bağlantõ Parçalarõ... 5 2.1.5 - Tanklardaki Basõnç Emniyet Cihazlarõ... 6 2.1.6 - Dökme Taşõma Araçlarõ ile İlgili Çeşitli Hükümler... 6 2.2 - LPG'NİN TÜPLERE DOLDURULMUŞ HALDE TAŞINMASI... 7 2.3 - DİĞER KURALLAR... 8 2.3.1 - Araç Sürücülerinin Uymasõ Gereken Emniyet Kurallarõ... 8 2.3.2 - Dökme Taşõma Aracõ Sürücülerinin Eğitimi... 8 2.3.3 - Tüplü Taşõma Aracõ Sürücülerin Yangõn Söndürme Eğitimi... 8 2.3.4 - Diğer Hususlar...8 TADİL FİŞİ... 9
SIVILAŞTIRILMIŞ PETROL GAZLARI (LPG) - TAŞIMA KURALLARI 0 - KONU, TARİF, KAPSAM 0.1 - KONU Bu standard, sõvõlaştõrõlmõş petrol gazlarõnõ (LPG) taşõma kurallarõna dairdir. 0.2 - TARİFLER 0.2.1 - Sõvõlaştõrõlmõş Petrol Gazlarõ (LPG) Sõvõlaştõrõlmõş petrol gazlarõ (LPG), petrolün damõtõlmasõ ve parçalanmasõ sõrasõnda elde edilen ve sonradan basõnç altõnda sõvõlaştõrõlan, başlõca propan, bütan ve izomerleri gibi hidrokarbonlar veya bunlarõn bir karõşõmõdõr (TS 21781)). 0.2.2 - Tüp Dağõtõm Yeri Tüp dağõtõm yeri, TS 55 ve TS 5306 standardlarõna uygun LPG tüplerinin; bir dağõtõm şirketi tarafõndan başbayilerine ve/veya bayilerine; başbayiler tarafõndan bayilerine; bayiler tarafõndan tali bayilerine ve/veya perakende satõş yerlerine ve/veya kullanõcõlara; tali bayiler tarafõndan perakende satõş yerlerine ve/veya kullanõcõlara dağõtõm yapmak amacõyla dolum tesisi haricinde TS 1446'ya uygun olarak depolandõğõ meskun ve/veya gayrimeskun mahaldir. 0.2.3 - Perakende Satõş Yeri Perakende satõş yeri, başbayi, bayi veya tali bayilerin sözleşme ile bağlõ olduklarõ dağõtõm şirketine ait, TS 55 ve TS 5306 standardlarõna uygun LPG tüplerini kullanõcõlara intikal ettirmek üzere teşhir ve LPG satõşõ maksadõyla kullandõklarõ meskun ve/veya gayrimeskun mahaldir. Parakende satõş yerlerinde yetkili bayiler sözleşme ile bağlõ bulunulan dağõtõm şirketinin tescilli marka ve rengini taşõyan tüpleri ve/veya sermayesinin %50 den fazlasõ aynõ tüzel kişiliğe mensup dağõtõm şirketlerinin biri ve bağlõ olduğu tüzel kişilikle sözleşme yapmak suretiyle işyerlerinde aynõ tüzel kişiliğe ait dağõtõm şirketlerinin LPG tüplerini de tüketicilere intikal ettirebilirler. Ancak bulunulan toplam LPG miktarõ TS 1446'da belirtilen değeri hiç bir suretle aşmamalõdõr. 0.2.4 - Dökme Taşõma Araçlarõ Dökme taşõma araçlarõ, TS 2178'de tarifi yapõlan LPG'nin dökme olarak taşõnmasõna uygun yapõda ve bu standardda belirtilen özelliklere sahip tankerli kamyon, tankerli treyler veya tankerli yarõ treylerdir. 0.2.5 - Tüp Taşõma Araçlarõ Tüp taşõma araçlarõ, dolu veya boş LPG tüplerinin dolum tesisi-tüp dağõtõm yeri-kullanõcõ arasõnda taşõnmasõnda kullanõlan, tabanõnda LPG birikmeyecek ve havalandõrmayõ sağlayacak şekilde parmaklõklõ kasalõ kamyon veya kamyonet tipi araçlardõr. 0.2.6 - İşletme Basõncõ İşletme basõncõ, LPG nin tanklarda veya tüplerde taşõnmasõ veya kullanõlmasõ sõrasõnda izin verilebilecek en yüksek basõnçtõr (Birikimi kpa veya kgf/cm 2 ). 0.2.7 - Deney Basõncõ Deney basõncõ, dökme taşõma araçlarõ üzerindeki LPG tanklarõnõn ve LPG tüplerinin denenmesinde uygulanan basõnçtõr (Birimi kpa veya kgf/cm 2 ). 0.2.8 - Seviye Göstergesi Seviye göstergesi, tank içerisindeki sõvõ LPG seviyesinin belirtilmesi amacõyla kullanõlan ölçme cihazõdõr. 0.2.9 - Diğer Tarifler Bu standardda geçen diğer terimlerden tüplerle ilgili deyimler TS 55, TS 862, TS5306, LPG ile ilgili deyimler TS 1446, TS 1449 ve TS 2178'de verilmiştir. 1
0.3 - KAPSAM Bu standard, TS 55'e uygun dolu veya boş LPG tüplerinin tüplü taşõma araçlarõ ile taşõnmasõnda uygulanacak kurallar ile dökme taşõma araçlarõ üzerine daimi olarak yerleştirilen LPG tanklarõnõn yerleştirme ve araçlarla LPG'nin taşõnmasõ kurallarõnõ kapsar. Bu standard; içinde sõvõ veya gaz halinde LPG bulunmayan; yeni imal edilmiş veya periyodik muayenesi, deneyi, bakõmõ veya tamiri söz konusu olan LPG tüplerinin taşõnmasõnda uygulanacak kurallar ile demiryolu ve denizyolu ile yapõlan LPG taşõmalarõnõ kapsamaz. NOT - Bu standard metninde "Sõvõlaştõrõlmõş Petrol Gazlarõ (LPG) deyimi yerine bundan sonra yalnõzca "LPG" terimi kullanõlmõştõr. 1 - GENEL KURALLAR 1.1 - LPG'NİN TAŞINMASINDA UYULMASI GEREKEN GENEL GÜVENLİK KURALLARI 1.1.1 - Egzos Sistemleri 1.1.1.1 - LPG taşõyan araçlardaki egzos borularõ, yakõt donanõmlarõnda ve tanka veya tüpe doldurulan LPG ile, aralarõnda mümkün olduğu kadar çok uzaklõk kalacak şekilde aracõn önüne ve altõna yerleştirilmelidir. 1.1.1.2 - Egzos çõkõşõ, tank, tank ekleri, şasi ve tampon gibi parçalarõn karşõsõna gelmemelidir. 1.1.1.3 - Dolum tesislerine gelen tüplü ve dökme taşõma araçlarõnõn egzos çõkõşlarõna dolum tesisleri içerisinde kaldõğõ süre içersinde kõvõlcõm tutucu takõlmalõdõr. 1.1.2 - Yangõn Söndürücüler Dökme taşõma araçlarõnda ve dolum tesisi - tüp dağõtõm yeri - perakende satõş yeri arasõnda çalõşan tüplü taşõma araçlarõnda en az 2 adet, perakende satõş yeri müşteri arasõnda çalõşan tüplü taşõma araçlarõnda TS 862'ye uygun en az 1 adet 6kg'lõk kuru tozlu veya karbondioksitli yangõn söndürücü bulunmalõdõr. Araç sahibi tarafõndan, bu yangõn söndürücülerin periyodik kontroller en geç 6 ayda bir yetkili servis veya firmalarõna yaptõrõlmalõdõr. 1.1.3 - Emniyet ve İkaz işaretleri 1.1.3.1 - LPG taşõmasõnda kullanõlan araçlarõn en az bir yerinde ve en az 10 cm büyüklüğündeki harflerle "Sigara İçilmez", "Tehlikeli ve Yanõcõ Madde" ve "Ateşle Yaklaşõlmaz" yazõlarõ bulunmalõdõr. 1.1.3.2 - Dökme taşõma araçlarõ tanklarõ üzerine (arka ve iki yanda) altõndaki boyanõn zõt rengindeki bir boya ile en az 10 cm. büyüklüğündeki harflerle "TEHLİKELİ VE YANICI MADDE" yazõsõ yazõlmõş olmalõdõr. 1.1.3.3 - Dökme taşõma araçlarõnda tankõn arka kõsmõnda tam ortaya, tankõn ön kõsmõnda ise önden bakõldõğõnda aracõn şöför mahallinin üzerinde en az yarõsõ görünebilecek şekilde 40 cmx60 cm ebadõnda 2 adet turuncu dikdörtgen ikaz levhasõ konulmalõ veya tank bu şekilde boyanmalõdõr. 1.1.4 - Elektrik Donanõmõ 1.1.4.1 - Dökme ve tüplü taşõma araçlarõ yalnõzca elektrikli õşõk kaynaklarõ ile aydõnlatõlmalõdõr. 1.1.4.2 - Elektrikle aydõnlatma devreleri uygun şekilde yalõtõlmõş ve fiziki hasarlara karşõ korunmuş olmalõdõr. 1.1.4.3 - Aydõnlatma devrelerinde, aşõrõ akõma karşõ uygun koruma elemanlarõ (sigorta veya otomatik şalterler gibi) bulunmalõ ve kablolar TS 1435'e uygun yeterli ölçüde akõm iletme kapasitesinde, mekanik dayanõklõkta olmalõ ayrõca fiziki hasarlanmalara karşõ da korunmuş olmalõdõr. 2
1.1.5 - Isõtma amaçlarõyla açõk alevli õsõtõcõlar kesinlikle kullanõlmamalõdõr. 1.1.6 - LPG taşõma araçlarõ üzerindeki cihazlarõn ve donanõmlarõn özellikle fren tertibatõnõn periyodik olarak kontrollarõ yapõlmalõ, kusurlu olanlar derhal tamir edilmeli veya yenilenmelidir. 1.1.7 - Dağõtõmõn hiçbir safhasõnda tüplerin fõrlatõlarak, yuvarlanarak, devrilerek taşõnmasõna izin verilmemelidir. 1.1.8 - Onarõmlarõ ve bakõmlarõ gereken araçlar dolum tesisine sokulmamalõdõr. 1.1.9 - LPG ile ilgili dağõtõm şirketleri, dolum tesisleri, başbayi, bayi, tali bayi, tüp dağõtõm yeri, perakende satõş yeri ve taşõma aracõ sahibi ile sürücüleri bu standarddan en az 1 adet edinmeli ayrõca kendileriyle ilgili hususlarõ bilmelidir. 2 - ÖZEL KURALLAR 2.1 - LPG'NİN DÖKME OLARAK TAŞINMASI 2.1.1 - Dökme Taşõma Araçlarõ Üzerindeki Tanklarõn Özellikleri 2.1.1.1 - Projelendirme ve Deney Tanklar, Madde 2.1.1.1.1. de verilen işletme basõnçlarõna göre projelendirilmeli ve Madde 2.1.1.1.2 de verilen basõnçlarda deneye tabi tutulmalõdõr. 2.1.1.1.1 - İşletme Basõnçlarõ İşletme basõncõ, dökme taşõma araçlarõ üzerindeki LPG tanklarõ için, 1716 kpa (17,5 kgf/cm 2 ), TS 55'te belirtilen nominal (anma) hacmi, 4,95 lt. olan LPG tüpleri için 1226 kpa (12,5 kgf/cm 2 ), TS 55'te belirtilen diğer anma hacimlerindeki LPG tüpleri için ise 1716 kpa (17,5 kgf/cm 2 )'dir. 2.1.1.1.2 - Deney Basõnçlarõ Dökme taşõma araçlarõ üzerindeki LPG tanklarõnõn deney basõncõ işletme basõncõnõn en az 1,5 katõ olmalõdõr. LPG tüplerinin deney basõnçlarõ TS 55'te belirtilmiştir. 2.1.1.2 - Gövde ve Kapak Saçlarõ Tanklarõn gövde ve kapaklarõnõn imalatõnda kullanõlan çelik saçlarõn kalõnlõğõ tank dõş çapõnõn 1/200 ünden az olmamalõdõr. Mukavemet hesaplarõ daha ince et kalõnlõğõna müsaade etse de, saç kalõnlõğõ 9 mm den az olmamalõdõr. Bu saçlarõn Mpa cinsinden çekme mukavemeti ile kopma uzama yüzdesinin çarpõmõ en az 102 olmalõdõr. 2.1.1.3 - Yatay Kaynak Dikişleri Tanklarõn yatay kaynak dikişleri tankõn üst yarõsõnda olmalõdõr. 2.1.2 - Tanklarõn Dökme Taşõma Araçlarõ Üzerine Yerleştirilmesi 2.1.2.1 - Tanklarõn Kamyon Üzerine Yerleştirilmesi 2.1.2.1.1 - Tankõ kamyon şasisine bağlamak amacõyla U bağlantõsõ veya benzeri bağlantõ şekli kullanõlmalõdõr. Bunlara ek olarak aracõn kalkõş, duruş ve dönüş gibi hareketlerinde, tankla kamyon şasisi arasõndaki izafi hareketi ve bu hareketin sebep olacağõ tehlikeleri önlemek amacõyla şasiye sürtünme mukavemetini artõracak durdurma parçalarõ takõlmalõdõr. Bu parçalar kolaylõkla kontrol edilebilecek ve bakõm yapõlabilecek yerlere yerleştirilmiş olmalõdõr. 2.1.2.1.2 - Tank, aracõn tamamõ yerine şasinin bir bölümünü yükleyecek şekilde araca konulabiliyorsa, tank gövdesi alt tarafõndan ve en az 120 derecelik bir açõ boyunca harici yük taşõma çerçeveleri ile takviye edilmiş olmalõdõr. 2.1.2.1.3 - Tank ve bağlantõ parçalarõnõn tasarõmõnda hesaplar, normal gerilme, kesme gerilmesi, burulma gerilmesi ve eğilme momenti ile akselarasyon gerilmesini içine alacak şekilde yapõlmõş ve malzemenin emniyet katsayõlarõ buna uygun seçilmiş olmalõdõr. 3
2.1.2.1.4 - Araç şasisi üzerine monte edilen LPG taşõyacak tanklar, yük taşõyõcõ desteklere takõlan uzun parçalar yardõmõyla takviye edilmiş olmalõdõr. 2.1.2.1.5 - Tank takviye parçalarõ (Madde 2.1.2.1.4) ve durdurma elemanlarõ (Madde2.1.2.1) tanka doğrudan doğruya kaynak edilmemeli, tank ile aynõ malzemeden yapõlacak yardõmcõ destekler ile bağlanmõş olmalõdõr. Yardõmcõ desteklerin et kalõnlõklarõ 6 mm'den çok olmamalõdõr. Taşõyõcõ parçalarõn köşeleri, parça genişliğinin 1/4'ünden büyük ve 1/2'sinden küçük olacak bir kavis yarõ çapõna göre yuvarlatõlmõş olmalõdõr. Taşõyõcõ elemanlara birleştirme yerlerinde (tanka bağlantõ yerlerinde) tank dõş çaplarõndan küçük olacak şekilde bir ön şekil verme işlemi uygulanmõş olmalõdõr. 2.1.2.1.6 - Madde 2.1.2.1.2 ve Madde 2.1.2.1.3 gereğince tanka bağlanacak koruyucu çerçeve tankõn ve donanõmlarõnõn (tank dolu olduğuna göre) ağõrlõğõnõn iki katõna eşit bir kuvvetin her yönden tesirine karşõ ve en az 4 emniyet katsayõsõ alõnarak hesaplanmalõ ve hesaplamalarda metal yorulmalarõ da dikkate alõnmalõdõr. 2.1.2.1.7 - LPG taşõyacak tanklar, kamyon şasisi, aks ve makaslarõna, doğrudan doğruya değmeyecek şekilde bağlanmõş olmalõdõr. 2.1.2.2 - Tanklarõn Treyler ve Yarõ Treyler Üzerine Yerleştirilmesi 2.1.2.2.1 - Tanklarõn treyler veya yarõ treyler şasileri üzerine monte edilmelerinde Madde 2.1.1 ve Madde 2.1.2'deki kurallar uygulanmalõdõr. 2.1.2.2.2 - Treylerler veya yarõ treylerler, kendilerini çeken araca emniyet zincirleri ile takviye edilen uygun çekme çubuklarõ yardõmõyla sağlam ve emniyetli bir şekilde bağlanmõş olmalõdõr. 2.1.2.2.3 - Treyler ve yarõ treyler, kendilerini çeken aracõn şoför mahallinden kolayca yöneltilebilen güvenilir bir fren sistemi ile donatõlmõş olmalõdõr. 2.1.2.2.4 - Treyler ve yarõ treylerler arka ve yan õşõklarõ ile donatõlmalõdõr. 2.1.2.2.5 - Dört tekerlekli treylerler (iki akslõ diye de tarif edilebilirler) kendilerini çeken aracõn tehlikeli bir şekilde bir yandan diğer yana sapmasõnõ önleyecek ve çeken aracõn izinden gidecek bir yapõlõşta olmalõdõr. 2.1.2.2.6 - Treyler veya yarõ treylerlerde beşinci tekerler bulunmasõ halinde bu tekerlek, treyler veya çekici araca emniyetli olarak bağlanabilmeli ve el ile kumanda edilen bir kilitleme tertibatõ olmalõdõr. 2.1.3 - Dökme Taşõma Araçlarõ Tanklarõndaki Valf ve Yardõmcõ Donanõm 2.1.3.1 - Dökme taşõma araçlarõ tanklarõndaki valfler, ekleme parçalarõ ve armatürler yerleştirilirken koruyucu tertibatlar ve tampon gibi araçlarla korunmalõdõr. Koruyucu gövde (veya koruyucu kutu) kullanõlmasõ halinde bunlarõn imalatõ ve tasarõmõ tanklarõn yapõm kurallarõna uygun olmalõdõr (Madde 2.1.2.1.3 ve Madde 2.1.2.1.6). Ayrõca kötü hava şartlarõndan korunmak amacõyla koruyucu gövdeye (veya koruyucu kutuya) bir kapak kör flanş vb.de takõlmalõdõr. 2.1.3.2 -Tanklarda bulunan göstergeler, manometre bağlantõlarõ, boşaltma bağlantõlarõ, emniyet valfleri ve tapa ile kapatõlmõş delikler dõşõndaki bütün bağlantõlar, bağlantõlarõn kõrõlmasõ durumunda aşõrõ derecede LPG kaçõşõnõ önlemek amacõyla, otomatik çek valfler, aşõrõ akõm çek valfleri veya hidrolik kumandalõ iç valfler ile teçhiz edilmelidir. 2.1.3.3 - Tanklardaki doldurma ve boşaltma bağlantõlarõnda bir adet aşõrõ akõm valfi veya uzaktan kumandalõ (Örnek, hidrolik kumandalõ) iç kapatma valfõ bulunmalõ ve bu bağlantõlar da aşağõdaki özellikte olmalõdõr. 4
2.1.3.3.1 - Valfin oturma yeri, tankõn içerisinde veya bağlantõ deliğinin meme veya flanşõnda veya buraya bağlõ bir flanş üzerinde olmalõdõr. 2.1.3.3.2 - Valfin tank içerisindeki parçalarõnõn tümü, meme veya tespit flanşõ, tank LPG ile doldurulduğunda; korozyona veya bozulmaya uğramayacak malzemeden yapõlmõş olmalõdõr. 2.1.3.3.3 - Valf, tank dõşarõsõndaki parçalarõna hasar gelmeyecek şekilde yerleştirilmelidir. 2.1.3.3.4 - Valf, mekanik, hidrolik, pnömatik veya basõnçlõ LPG ile çalõştõrõlabilmelidir. 2.1.3.3.5 - Tanklardaki doldurma ve boşaltma bağlantõlarõnda Madde 2.1.3.4 uyarõnca uzaktan kumandalõ bir iç kapatma valfi kullanõldõğõnda; bu valf, hidrolik, mekanik veya pnömatik olarak uzaktan kumanda edilen türden olmalõdõr. Uzaktan kumanda edilebilme yerleri tankõn iki ucunda ve birbirine karşõ çapraz konumunda yerleştirilmiş olmalõdõr. 2.1.3.3.6 - Madde 2.1.3.4'te belirtilen valfin kaza veya yangõn gibi durumlarda kullanõlamamasõ ihtimaline karşõ, uzaktaki bir yerden kumanda edilebilen ve valfin otomatik olarak kapanmasõnõ sağlayacak eriyebilir kumanda elemanlõ bir kontrol tertibatõ sisteme eklenmelidir. Bu eriyebilir elemanlarõn erime noktasõ en az 97øC ve en çok 103øC olmalõdõr. 2.1.3.4 - El ile kumanda edilen kapatma valfleri ve kendi kendine kapanan iç valfler, tanka sõvõ doldurulmasõ ve tanktan sõvõ boşaltõlmasõ işlemleri dõşõnda kapalõ bulunmalõdõr. 2.1.3.5 - Aşõrõ akõm kapatma valflerinden sonra gelen boru donanõmlarõn (valfler, boru ekleme parçalarõ ve hortumlar) boşaltma kapasitesi aşõrõ akõm valfinin akõm kapasitesinden büyük olmalõdõr. 2.1.3.6 - Basõnç emniyet valfleri, tank izin verilen doldurma oranõna kadar doldurulabileceğinden; daima doğrudan doğruya LPG'nin buhar fazõ ile temasta olmalõdõr. 2.1.3.7 - Dökme taşõma araçlarõ tanklarõ çalõşma şartlarõna uygun nitelikte bir basõnç göstergesi (manometre) ile donatõlmalõ ve manometre ile tank arasõnda bir ara kesme valfi bulunmalõdõr. 2.1.3.8 - Bir dökme taşõma aracõnda ölçme cihazõ olarak bir döner seviye göstergesi veya ölçme çubuğunun kullanõlmasõ durumunda; bunlara ek olarak tankõn su kapasitesinin yüzde 85-90'õnõ gösterebilecek sabit tip seviye göstergesi kullanõlmalõdõr. 2.1.3.9 - Tanklarda tam boşalmayõ sağlayacak bir boşaltma (dreyn) deliği bulunmalõdõr. 2.1.4 - Tanklardaki Boru Donanõmlarõ ve Bağlantõ Parçalarõ 2.1.4.1 - Tanklarda bulunan boru donanõmlarõ, kõrõlma ve hasarlardan korunabilecek şekilde yapõlmalõ ve muhafaza edilmelidir. 2.1.4.2 - Tanklarda kullanõlan borular ve bağlantõ parçalarõ en az 2550 kpa (26,0kgf/cm 2 ) basõnca mukavemetli malzemeden yapõlmõş olmalõdõr. 2.1.4.3 - Boru donanõmõ ve bağlantõ parçalarõ LPG'den zarar görmeyecek yapõda olmalõdõr. 2.1.4.4 - Dökme taşõma araçlarõ tanklarõnda alüminyum boru ve ekleme parçalarõ kullanõlmamalõ ve ekleme yapõlmamalõdõr. 2.1.4.5 - Boru bağlantõlarõ, taşõma sõrasõndaki gerilim ve titreşimleri dikkate alarak hesaplanmalõ, gerekli görülen yerlerde çelik veya tel halatlarla veya kelepçelerle sağlamlaştõrõlma yapõlmalõdõr. 2.1.4.6 - Boru bağlantõlarõ ergime noktasõ 535 C'tan yüksek olan malzeme ile lehimlenmeli, vidalanmalõ veya kaynak edilmelidir. 2.1.4.7 - Boru bağlantõlarõnda dökme demirden rakor, kuplaj, çapraz veya dirsek gibi bağlantõ elamanlarõ kullanõlmamalõdõr. 5
2.1.4.8 - Boru donanõmlarõnda kullanõlan valf salmastralarõ, contalar, diyaframlar ve bunlara benzer malzemeler, çalõşma şartlarõnda LPG'den zarar görmeyecek yapõ ve özellikte olmalõdõr. 2.1.5 - Tanklardaki Basõnç Emniyet Cihazlarõ 2.1.5.1 - Tanklarda bulunan basõnç emniyet valflerinin çõkõşlarõ, boşaltacaklarõ LPG bir engele çarpmadan tanktan uzağa doğru ve tanka değmeyecek tarzda boşaltma yapacak şekilde olmalõdõr. 2.1.5.2 - Basõnç emniyet valflerinin boşaltma deliğinin çapõ, valfin anma çõkõş çapõndan küçük olmamalõdõr. 2.1.5.3 - Basõnç emniyet valflerinin boşaltma borularõnda yoğuşacak suyu boşaltmak amacõyla gerekli tedbir alõnmalõdõr. 2.1.5.4 - Boşaltma borularõnõn uçlarõnda, basõnç emniyet valfine su ve başka yabancõ madde girmesini önlemek amacõyla, yağmur kapağõ bulunmalõdõr. Bu yağmur kapağõnõn valfin boşaltma kapasitesini azaltmamasõna dikkat edilmeli ve valf kullanõldõğõ zaman çõkarõlabilecek şekilde yapõlmalõdõr. 2.1.5.5 - Basõnç emniyet valfinin tank üzerine ve özel bir yuva içerisine yerleştirilmeleri halinde; bu yuva ayrõ bir renge boyanmalõ, korozyon tesirinden korunmuş olmalõdõr (Su ve başka yabancõ madde birikmemesi için sõk sõk kontrol edilmelidir). 2.1.5.6 - Tank ile pompa arasõnda ve iki valf ile iki ucundan da kapatõlan bir boru parçasõ veya hortum, aşõrõ basõnçlarõn birikmesini önlemek amacõyla uygun boşaltma kapasitesinde (TS 1446) bir basõnç emniyet valfi ile donatõlmalõdõr. 2.1.6 - Dökme Taşõma Araçlarõ ile İlgili Çeşitli Hükümler 2.1.6.1 - Dökme taşõma araçlarõ Madde 1'de belirtilen güvenlik kurallarõna uymalõdõr. 2.1.6.2 - Çarpmaya Karşõ Korunma Tertibatlarõ 2.1.6.2.1 - Dökme taşõma araçlarõyla bir çarpõşma durumunda tankõn borularõnõn valflerinin ve bağlantõ elemanlarõnõn korunmasõna yardõmcõ olacak uygun şekilde bağlanmõş çelik tampon ve şasi uzantõlarõ bulunmalõdõr. Ayrõca araçlarõn doldurulma ve boşaltõlma zamanlarõnda araçlarõn kaymalarõnõ önlemek amacõyla uygun büyüklükte takozlar bulundurulmalõdõr. 2.1.6.2.2 - Dökme taşõma araçlarõ, en az 2/3'ü õşõğõ yansõtan tipte beyaz bir boya ile boyanmõş olmalõdõr. 2.1.6.3 - Statik Elektrik Dökme taşõma araçlarõ, doldurma ve boşaltmadan önce bu işlemler sõrasõnda statik elektrik birikimlerine karşõ uygun şekilde topraklanmalõdõr. Bu araçlarõn doldurulduğu ve boşaltõldõğõ yerlerde mutlaka statik elektrik kablosu ve pensi bulunmalõdõr. 2.1.6.4 - Dökme Taşõma Araçlarõnõn Park Edilmeleri ve Garaja Çekilmeleri 2.1.6.4.1 - Dökme taşõma araçlarõ dolu ve boş durumda, cadde, sokak veya geçit gibi yerlerde park edilmemelidir. Ancak, şoförün veya yardõmcõsõnõn araç başõnda bulunmasõ durumunda en yakõn meskun binadan 20 m uzaklõkta ve kõsa bir süre için (yemek vb. tabii ihtiyaçlarõn giderilmesi amacõyla) karayollarõnda park edilebilir. 2.1.6.4.2 - Dökme taşõma araçlarõ, sõvõ veya buhar fazõnda LPG ihtiva ettiği durumlarda özel olarak bu amaçla yapõlmamõş bina ve garajlarda park edilmemelidir. 2.1.6.4.3 - Dökme taşõma araçlarõnõn tamir veya bakõmlarõnda gerektiğinde aşağõdaki emniyet kurallarõna uyulmalõdõr. 2.1.6.4.3.1 - Tamir işlemine, aracõn doldurma ve boşaltma sistemleri ile tankõn kaçak yapõp yapmadõğõ incelendikten sonra başlanmalõdõr. 6
2.1.6.4.3.2 - Aracõn bütün kapatma valfleri kapatõlmalõ ve tankõn boru donanõmõ ve hortum donanõmõndaki bütün LPG boşaltõlarak buharlaştõrõlmalõdõr. 2.1.6.4.3.3 - Araç, açõk alevlerin veya õsõtma kaynağõnõn yanõna, vantilatörlü õsõtõcõnõn üfleme yolu üzerine veya õsõ yayan bir õşõk kaynağõnõn karşõsõna konulmamalõdõr. 2.1.6.4.3.4 - Tankõn içersindeki LPG boşaltõlõp tanktaki basõnç atmosfer basõncõna eşitleninceye kadar, tankõn valf ve bağlantõ parçalarõ kurcalanmamalõdõr. 2.1.6.4.3.5 - Tank içersinde LPG bulunduğu durumda, tank ve valfler üzerinde tamirat yapõlmamalõdõr. 2.1.6.4.3.6 - Tank gövdesi ve yakõnõnda kaynak işleri, gerekli emniyet tedbirleri (tankõn tamamen su ile doldurulup boşaltõlmasõ, gaz dedektörü ile kontrol yapõlmasõ gibi) alõnmadan yapõlmamalõdõr. 2.1.6.4.3.7 - Tamirat ve bakõm işlemleri çukur yerlerde (hava sirkülasyonu olmayan yerlerde) yapõlmamalõdõr. 2.1.6.5 - Dökme taşõma araçlarõna LPG doldurulmasõnda doldurma sõnõrõ, uygun bir seviye göstergesi yardõmõyla tayin edilmelidir. 2.1.6.6 - LPG taşõma araçlarõnõn şoför ve yardõmcõlarõ tanklar doldurulurken veya dağõtõm sõrasõnda aracõnõn yanõnda bulunmalõ, sigara vb. içmemelidir. Herhangi bir onarõm sõrasõnda araç dolaylarõnda sigara vb. içilmesine de izin verilmemelidir. 2.1.6.7 - Dökme taşõma araçlarõnda, LPG'nin boşaltõlmasõ ve doldurulmasõ sõrasõnda, aracõn el freni çekili olmalõ, araç tekerleklerinin önüne ve arkasõna takoz konulmalõ ve motor durdurulmalõdõr. 2.2 - LPG'NİN TÜPLERE DOLDURULMUŞ HALDE TAŞINMASI 2.2.1 - LPG Tüplerinin Dolum Tesisi-Tüp Dağõtõm Yerleri-Perakende Satõş Yeri Arasõnda Taşõnmasõ LPG tüpleri, TS 55 ve TS 5306'ya uygun olmalõ ve bu tüpler TS 1449'a uygun olarak doldurulmuş olmalõdõr. TS 55 ve TS 5306'ya uygun olmayan veya TS 1449'a uygun olarak doldurulmamõş tüplerle yapõlan LPG taşõmalarõndan dağõtõm şirketleri ve nakliyeciler sorumludur. 2.2.1.1 - Araçlarda Madde 1'de belirtilen bütün emniyet kurallarõna uyulmalõdõr. 2.2.1.2 - LPG tüplerinin taşõnmasõnda kullanõlan araçlarõn kasasõ, tabanõnda LPG birikmeyecek ve havalandõrmaya imkan verecek şekilde parmaklõklõ kasa olmalõdõr. Kasanõn yan yüzlerine tahta veya saç plaka konulmamalõdõr.istihap haddi 2 tonun üzerinde olan araçlarõn kasalarõnõn üst kõsõmlarõ da bütünüyle parmaklõklarla kapatõlmõş olmalõdõr. 2.2.1.3 - TS 55'te belirtilen, anma hacmi 108,51'den küçük olan LPG tüpleri yatay veya dikey olarak istiflenebilir. Kamyonet tipi tüplü taşõma araçlarõ haricindeki araçlarda anma hacmi 108,51 olan LPG tüpleri dikey konumda istiflenmelidir. 2.2.1.4 - Tüp ve valfleri, taşõma esnasõnda düşmeye, çarpmaya, devrilmeye ve fiziki hasarlara karşõ korunmuş olmalõdõr. 2.2.1.5 - Tüplü taşõma araçlarõ, üzerlerinde dolu ve/veya boş tüp bulunduğu sürece, tamir veya bakõm amacõyla umumi garajlara çekilmemelidir. 2.2.1.6 - Araçlarda dolu veya boş LPG tüpü taşõnõrken tüplerin üzeri branda vb. bir malzeme ile örtülmemelidir. 2.2.2 - LPG Tüplerinin Perakende Satõş Yeri-Müşteri Arasõnda Taşõnmasõ 2.2.2.1 - LPG tüplerinin bayi-müşteri arasõnda taşõnmasõnda kullanõlan araçlarda Madde 1'de belirtilen bütün emniyet kurallarõna uyulmalõdõr. 7
2.2.2.2 - Araçlarda kaçak kontrolünde kullanõlmak üzere sabunlu su veya özel cihaz (detektör) bulundurulmalõdõr. 2.2.2.3 - Araçlarõn şoför mahallindeki her iki kapõya da bayinin firma adõ, telefonu ve sözleşmeli olduğu dağõtõm şirketinin adõ en az 10 cm büyüklüğündeki harfler ve rakamlarla kolay okunabilir bir şekilde yazõlmõş olmalõdõr. 2.2.2.4 - Araçlarda Madde 2.2.1.6'ya uyulmalõdõr. 2.3 - DİĞER KURALLAR 2.3.1 - Araç Sürücülerinin Uymasõ Gereken Emniyet Kurallarõ 2.3.1.1 - Sürücüler ve nakliye işlemi sõrasõnda yanlarõnda bulunabilecek şahõslar alkollü içki almamalõdõrlar. 2.3.1.2 - Araç içinde ve civarõnda aracõn kendi õsõtõcõsõ haricinde bir õsõtõcõ kullanõlmamalõ, sigara ve benzeri maddeler içilmemelidir. 2.3.1.3 - Araçlar sürücüleri haricinde kişiler tarafõndan kullanõlmamalõdõr. 2.3.1.4 - Sürücüler, LPG'nin doldurulmasõ ve boşaltõlmasõ sõrasõnda koruyucu deri eldiven giymeli, bütün vücudu ve kollarõ kapalõ olmalõdõr. Sürücüler hiçbir şekilde tabanõnda çelik bulunan ayakkabõ giymemelidirler. 2.3.2 - Dökme Taşõma Aracõ Sürücülerinin Eğitimi 2.3.2.1 - Sürücüler bu standardda belirtilen kurallara uygun hareket edecek şekilde vasõta sahibi tarafõndan eğitilmiş olmalõdõr (Madde 1.1.9). 2.3.2.2 - Sürücülere uygulamalõ (işveren veya işverenin yazõlõ talebi üzerine dağõtõm şirketi tarafõndan) yangõnla mücadele eğitimi verilmelidir. 2.3.2.3 - Sürücülerin eğitimi her sürücü değişiminde veya her 5 yõlda bir tekrarlanmalõdõr. 2.3.3 - Tüplü Taşõma Aracõ Sürücülerin Yangõn Söndürme Eğitimi Bütün tüplü taşõma aracõ sürücülerine, araçlarõnda bulunan yangõn söndürücülerin kullanõlma eğitimi işveren veya işverenin talebi üzerine dağõtõm şirketi tarafõndan verilmelidir. 2.3.4 - Diğer Hususlar 2.3.4.1 - Bu standardda belirtilmeyen hususlarda, yürürlükteki trafik kanunu ve T.C. Karayollarõ Genel Müdürlüğünün ilgili tüzük, yönetmelik ve talimatlarõ uygulanõr. 2.3.4.2 - LPG taşõmasõnda kullanõlacak araçlar TS 4930'a göre projelendirilmiş ve tasdik edilmiş olmalõdõr. 8
TADİL FİŞİ TS 1446/Nisan 1995 SIVILAŞTIRILMIŞ PETROL GAZLARI (LPG) - TAŞIMA KURALLARI STANDARDI TADİL TEKLİFİ KURULUMUZUN 8 Şubat 2000 TARİHLİ TOPLANTISINDA AŞAĞIDAKİ ŞEKİLDE TADİL EDİLMİŞTİR. ESKİ METİN 2.3.2.1 - Sürücüler bu standardda belirtilen kurallara uygun hareket edecek şekilde vasõta sahibi tarafõndan eğitilmiş olmalõdõr (Madde 1.1.9). YENİ METİN 2.3.2.1 - Sürücüler bu standardda belirtilen kurallara uygun hareket edecek şekilde işveren veya işverenin özel talebi üzerine dağõtõm şirketi tarafõndan eğitilmiş olmalõdõr (Madde 1.1.9). TS 1446/Nisan 1995 SIVILAŞTIRILMIŞ PETROL GAZLARI (LPG) - TAŞIMA KURALLARI STANDARDI TADİL TEKLİFİ KURULUMUZUN 17 Nisan 2000 TARİHLİ TOPLANTISINDA AŞAĞIDAKİ ŞEKİLDE TADİL EDİLMİŞTİR. ESKİ METİN 0.2.3 - Perakende Satõş Yeri Perakende satõş yeri, başbayi, bayi veya tali bayilerin sözleşme ile bağlõ olduklarõ dağõtõm şirketine ait, TS 55 ve TS 5306 standardlarõna uygun LPG tüplerini kullanõcõlara intikal ettirmek üzere teşhir ve LPG satõşõ maksadõyla kullandõklarõ meskun ve/veya gayrimeskun mahaldir. Parakende satõş yerlerinde yetkili bayiler sözleşme ile bağlõ bulunulan dağõtõm şirketinin tescilli marka ve rengini taşõyan tüpleri ve/veya sermayesinin %50 den fazlasõ aynõ tüzel kişiliğe mensup dağõtõm şirketlerinin biri ve bağlõ olduğu tüzel kişilikle sözleşme yapmak suretiyle işyerlerinde aynõ tüzel kişiliğe ait dağõtõm şirketlerinin LPG tüplerini de tüketicilere intikal ettirebilirler. Ancak bulunulan toplam LPG miktarõ TS 1446'da belirtilen değeri hiç bir suretle aşmamalõdõr. YENİ METİN 0.2.3 - Perakende Satõş Yeri Perakende satõş yeri, başbayi, bayi veya tali bayilerin sözleşme ile bağlõ olduklarõ dağõtõm şirketine ait, TS 55 ve TS 5306 standardlarõna uygun ticari propan (sadec 108,5 L) ve karõşõm LPG tüplerini kullanõcõlara intikal ettirmek üzere teşhir ve LPG satõşõ maksadõyla kullandõklarõ meskun ve/veya gayrimeskun mahaldir. Parakende satõş yerlerinde yetkili bayiler sözleşme ile bağlõ bulunulan dağõtõm şirketinin tescilli marka ve rengini taşõyan tüpleri ve/veya sermayesinin %50 den fazlasõ aynõ tüzel kişiliğe mensup dağõtõm şirketlerinin biri ve bağlõ olduğu tüzel kişilikle sözleşme yapmak suretiyle işyerlerinde aynõ tüzel kişiliğe ait dağõtõm şirketlerinin LPG tüplerini de tüketicilere intikal ettirebilirler. Ancak bulunulan toplam LPG miktarõ TS 1446'da belirtilen değeri hiç bir suretle aşmamalõdõr. 9