Yard. Doç. Dr. AL KEMAL YILDIZ stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dal Ö retim Üyesi 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU SEM NER NOTLARI STANBUL BAROSU MESLEK Ç E T M SEM NERLER Aç klamalar - De erlendirmeler Ö retiden Görüfller ve Yarg tay Kararlar STANBUL BAROSU YAYINLARI stiklal Caddesi, Orhan Adli Apayd n Sokak, Baro Han Beyo lu- st Tel: (0212) 251 63 25 Faks: (0212) 293 89 60 e-mail: info@istanbulbarosu.org.
Genel Yay n S ra No : 101 2007/12 ISBN : 978-9944-234-04-7 Düzenleme, Bask ve Cilt Can Matbaac l k Tel: 0212 613 10 77-613 15 47 Birinci Bas m: Temmuz 2007 Bu kitap, stanbul Barosu Yönetim Kurulu nun karar yla 1000 adet bas lm flt r.
Yard. Doç. Dr. AL KEMAL YILDIZ stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dal Ö retim Üyesi 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU SEM NER NOTLARI STANBUL BAROSU MESLEK Ç E T M SEM NERLER Aç klamalar - De erlendirmeler Ö retiden Görüfller ve Yarg tay Kararlar
Hukuka, avukatl k mesle ine ve hayata iliflkin ö rendiklerim için, Say n Avukat Ömer Çetin Karageyik Beyefendiye minnettarl k ve sayg lar mla
ÖNSÖZ Bu çal flman n esas n stanbul Barosu taraf ndan düzenlenen 5237 say l TCK ya iliflkin meslek içi e itim seminerleri için haz rlanan notlar oluflturmaktad r. Bu seminerlerde yap lan sunumlar, daha sonra üzerinde çal fl lmak suretiyle gelifltirilmifltir. Seminerlerin yap ld süreç ve sonras nda Kanunda yap lan de ifliklikler ilgili yerlere ifllendi i gibi, 5237 say l TCK ile ilgili verilmifl yeni Yarg tay kararlar da ilgili oldu u konular ba lam nda de erlendirilmifltir. Seminer çal flmalar n n amac, kat l mc lar genel olarak 5237 say l TCK n n getirdi i yenilikler, 765 say l TCK dan farkl olan düzenlemeler konusunda bilgilendirmek, onlar n görüfl ve de erlendirmeni almak, bu konular birlikte tart flmak, ortaya ç km fl ya da ç kabilecek sorunlara birlikte çözüm aramak olmufltur. Çal flmalarda izlenen yöntem de bu amaç çerçevesinde belirlenmifl; konu bafll klar na iliflkin ayr nt l teorik aç klamalar yapmak ya da maddeleri bütün yönleriyle ele al p aç klamak yerine, 5237 say l TCK maddeler halinde ele al nmak suretiyle, 765 say l TCK dan farkl olan, yenilik getiren ve uygulama aç s ndan önem tafl yan özellikleri üzerinde durulmufltur. Yine bu amaç do rultusunda TBBM taraf ndan 26.09.2004 tarihinde kabul edilen ve 12.10.2004 tarihli Resmi Gazetede yay nlanarak 1 Haziran 2005 tarihinde de yürürlü e girmifl olan 5237 say l Türk Ceza Kanununun haz rlan fl ve yürürlü e girifl süreci, genel yap s, sistemati i, dili vb. gibi konulara 1 iliflkin özel bir aç klamaya yer verilmemifl, gerekli ol- (1) Bu konulara iliflkin aç klama, bilgi ve de erlendirmeler için örnek olarak bak labilecek çal flmalardan baz lar : çel, Kay han; Ceza Yasas Haz rlan rken Uyulmas Gereken On Ana Kural, in: Güncel Hukuk, sy. 17, May s 2005, s. 12 vd.; çel, Kay han baflkanl nda.ü. Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dal Mensuplar nca Haz rlanan TBMM Adalet Alt Komisyonu Baflkanl nca stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanl na intikal Ettirilen Türk Ceza Kanunu Tasar s Hakk nda stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dal n n Görüflü (yay nlanmam flt r), 24.06.2004; Artuk, Mehmet Emin; Yeni TCK nin Genel Hükümlerine liflkin Düflünceler, in: Güncel Hukuk, sy. 17, May s 2005, s. 14 vd.; Artuk, Mehmet Emin; Yeni Türk Ceza Kanunu nun Genel Hükümlerine liflkin Düflünceler, in: Yeni Türk Ceza Kanunu Sempozyumu (5 Mart 2005 stanbul), yay n tarihi yok, s. 23 vd.; Artuk, Mehmet Emin / Ç nar, Ali R za; Yeni Bir Ceza Kanunu Aray fllar ve Adalet Alt Komisyonu Tasar s Üzerine Düflünceler, in: Türk Ceza Kanunu Reformu, kinci Kitap, -Makaleler, Görüfller, Raporlar-, Ankara 2004, s. 37 vd.; Avc, Mustafa; Türk Ceza Kanunu, TCK Tasar lar ve Özellikle 2004 TCK Tasar s n n Genel Olarak De erlendirilmesi, in: Türk Ceza Kanunu Reformu, kinci Kitap, Makaleler, Görüfller, Raporlar-, s. 199 vd.; Bayraktar, Köksal; Türk Ceza kanununu Tasar s na liflkin Genel Bir De erlendirme ve Genel Hükümler Üzerine Birkaç Elefltiri, in: Türk Ceza Kanunu Reformu, kinci Kitap, Makaleler, Görüfller, Raporlar-, s. 21 vd.; Bayraktar, Köksal; Türk Ceza Kanunu Tasar s nda Sona Do ru, in: Güncel Hukuk, sy. 9, Eylül 2004, s. 48 vd.; Bayraktar, Köksal; Önemli Yasalar n Haz rlanmas Üzerine, in: Güncel Hukuk, sy. 12, Aral k 2004, s. 7; Ekici, Erhan; TCK nin Dili, in: Güncel Hukuk, sy. 17, May s 2005, s. 26 vd. Erbatur, Gaye; nsan Odakl Bir Kanun Oldu, in: HPD, sy. 2, Sonbahar 2004, s. 88 vd.; Kanado lu, Sabih; Türk Ceza Kanunu Sempozyumu (5 Mart 2005 Yeditepe Üniversitesi) I. Oturum Baflkan Olarak Yapt De erlendirmeler, s. 13 vd.; Mahmuto lu, Fatih S.; TBMM Adalet Komisyonunda Kabul Edilen Türk Ceza Kanunu Tasar s Hakk nda Görüfl, in: Türk Ceza Kanunu Reformu, kinci Kitap, Makaleler,
VIII du u durumlarda ele al nan maddeler içerisinde gerekli de erlendirmeler yap lm flt r. Yap lan seminer çal flmas na paralel olarak seminer notlar da iki ana bölümden oluflmaktad r. lk bölüm TCK n n Birinci kitab nda yer alan genel hükümlerine iliflkin aç klamalardan oluflmaktad r. kinci bölüm ise, TCK n n ikinci kitab nda yer alan suç tiplerinden baz lar yla ilgili aç klamalar içermektedir. Bu çal flman n yay n haline getirilmesinde yard m ve destekleri için, stanbul Barosu Baflkan Say n Av. Kaz m Kolcuo lu na, stanbul Barosu Yay n Kurulu Baflkan Say n Av. Celal Ülgen e, stanbul Barosu CMK Uygulama Servisi Sorumlusu Sevgili Levent Polat a ve çal flmada yer alan konular sürekli birlikte de erlendirme ve tart flma olana buldu- um Say n Doç. Dr. Yener Ünver e en içten teflekkürlerimi sunuyorum. Freiburg i.br. (Almanya), fiubat 2006 Yard. Doç. Dr. Ali Kemal Y ld z 1. dipnotun devam : Görüfller, Raporlar-, s. 357 vd.; Özgenç, zzet; Türk Ceza Hukuku-Genel Hükümler, Ankara 2006, s. 54 vd.; Özgenç, zzet; Ana Hatlar yla TCK Tasar s, in: HPD, sy. 2, Sonbahar 2004, s. 102 vd.; Selçuk, Sami; Sabah Gazetesinin 14.3.2005 ve 15.3.2005 tarihli nüshalar nda yay nlanan ropörtaj; Sokullu-Ak nc, Füsun; Suç Siyaseti Ba lam nda Yeni Türk Ceza Kanunu nun Genel De erlendirmesi, in: Kazanc Hakemli Dergi (Hukuk, iflletme ve Maliye Bilimleri), sy. 5, Ocak 2005, s. 11 vd.; Sözüer, Adem; Türk Ceza Kanunu Neden De iflmeli?, in: HPD, sy. 1, Yaz 2004, s. 6 vd.; fien, Ersan; Yeni Türk Ceza Kanunu Yorumu, C. I, stanbul 2006, s. 1 vd.; Tezcan, Durmufl / Erdem, Mustafa Ruhan; Türk Ceza Kanunu Tasar s Hakk nda Dokuz Eylül Üniversitesinin Görüflü, in: Türk Ceza Kanunu Tasar s, Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s (10 Temmuz 2004) ve stanbul Barosu Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s (10 Eylül 2004) stanbul 2004, s. 151 vd.; Toptan, Köksal; Yeni TCK n n Felsefesi: Devlet De i, Birey Gücünü Yasadan Al yor, in: HPD, sy. 2, Sonbahar 2004, s. 86 vd.; Toroslu, Nevzat; Kad Adaleti ne Do ru, in: Güncel Hukuk, sy. 16, Nisan 2005, s. 11; Toroslu, Nevzat; Nas l Bir Ceza Kanunu, Ankara 1987, s. 1 vd.; Toroslu, Nevzat / Ersoy, Yüksel: Kanunlaflmamas gereken Bir Tasar, in: Türk Ceza Kanunu Reformu, kinci Kitap, Makaleler, Görüfller, Raporlar-, Ankara 2004, s. 1 vd.; Yarsuvat, Duygun; Yeni Türk Ceza Kanunu Hükümleri, Genel De erlendirme, lkeler ve Genel Kurallar, in: Yeni Türk Ceza Kanunu Sempozyumu, yay n tarihi yok, s. 35 vd.; Yarsuvat, Duygun / Bayraktar, Köksal / Yüzbafl - o lu, Necmi / Bülbül, Erdo an / Kocasakal, Ümit / Aksoy, E. Eylem / Memifl, P nar / Kurt, Gülflah / Tansu, Ça la / Y lmaz, Didem; Türk Ceza Kanunu Tasar s Hakk nda Galatasaray Üniversitesinin Görüflü, in: Türk Ceza Kanunu Tasar s, Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s -10 Temmuz 2004- ve stanbul Barosu Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s -10 Eylül 2004- stanbul 2004, s. 121 vd.; Yurtcan, Erdener; Türk Ceza Kanunu Tasar s na iliflkin Genel Bir nceleme, in: Türk Ceza Kanunu Tasar s, Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s (10 Temmuz 2004) ve stanbul Barosu Türk Ceza Hukuku Derne i Toplant s (10 Eylül 2004) stanbul 2004, s. 71 vd.
Ç NDEK LER TÜRK CEZA KANUNU B R NC K TAP GENEL HÜKÜMLER B R NC KISIM TEMEL LKELER, TANIMLAR VE UYGULAMA ALANI B R NC BÖLÜM Temel lkeler ve Tan mlar MADDE 1 - Ceza Kanununun Amac 3 MADDE 2 - Suçta ve Cezada Kanunîlik lkesi 4 MADDE 3 - Adalet ve Kanun Önünde Eflitlik lkesi 8 MADDE 4 - Kanunun Ba lay c l 8 MADDE 5 - Özel Kanunlarla liflki 9 MADDE 6 - Tan mlar 12 K NC BÖLÜM Kanunun Uygulama Alan MADDE 7 - Zaman Bak m ndan Uygulama 17 MADDE 8 - Yer Bak m ndan Uygulama 22 MADDE 9 15- Yabanc Ülkede Hüküm Verilmesi/ Görev Suçlar /Vatandafl Taraf ndan fllenen Suç/ Yabanc Taraf ndan fllenen Suç/Di er Suçlar/ Soruflturma Koflulu Olan Cezan n Hesaplanmas 23 MADDE 16 - Cezadan Mahsup 24 MADDE 17 - Hak Yoksunluklar 24 MADDE 18 - Geri Verme 25 MADDE 19 - Yabanc Kanunun Göz Önünde Bulundurulmas 29
X K NC KISIM CEZA SORUMLULU UNUN ESASLARI B R NC BÖLÜM Ceza Sorumlulu unun fiahsili i, Kast ve Taksir MADDE 20 - Ceza Sorumlulu unun fiahsili i 31 MADDE 21 Kast 34 MADDE 22 Taksir 37 MADDE 23 - Netice Sebebiyle A rlaflm fl Suç 45 K NC BÖLÜM Ceza Sorumlulu unu Kald ran veya Azaltan Nedenler MADDE 24 - Kanunun Hükmü ve Amirin Emri 48 MADDE 25 - Meflru Savunma ve Zorunluluk Hali 50 MADDE 26 - Hakk n Kullan lmas ve lgilinin R zas 52 MADDE 27 - S n r n Afl lmas 54 MADDE 28 - Cebir ve fiiddet, Korkutma ve Tehdit 58 MADDE 29 - Haks z Tahrik 60 MADDE 30 Hata 62 MADDE 31 - Yafl Küçüklü ü 71 MADDE 32 - Ak l Hastal 96 MADDE 33 - Sa r ve Dilsizlik 102 MADDE 34 - Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuflturucu Madde Etkisinde Olma 102 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Suça Teflebbüs MADDE 35 - Suça Teflebbüs 106 MADDE 36 - Gönüllü Vazgeçme 110
XI DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Suça fltirak MADDE 37 - Faillik 115 MADDE 38 - Azmettirme 120 MADDE 39 - Yard m Etme 121 MADDE 40 - Ba l l k Kural 122 MADDE 41 - fltirak Hâlinde fllenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 124 BEfi NC BÖLÜM Suçlar n çtima MADDE 42 - Bileflik Suç 126 MADDE 43 - Zincirleme Suç 127 MADDE 44 - Fikri çtima 129 ÜÇÜNCÜ KISIM YAPTIRIMLAR B R NC BÖLÜM Cezalar MADDE 45 - Cezalar 131 MADDE 46 - Hapis Cezalar 131 MADDE 47 - A rlaflt r lm fl Müebbet Hapis Cezas 131 MADDE 48 - Müebbet Hapis Cezas 131 MADDE 49 - Süreli Hapis Cezas 132 MADDE 50 - K sa Süreli Hapis Cezas na Seçenek Yapt r mlar 132 MADDE 51 - Hapis Cezas n n Ertelenmesi 135 MADDE 52 - Adlî Para Cezas 140 K NC BÖLÜM Güvenlik Tedbirleri MADDE 53 - Belli Haklar Kullanmaktan Yoksun B rak lma 142 MADDE 54 - Eflya Müsaderesi 144 MADDE 55 - Kazanç Müsaderesi 145 MADDE 56 57- Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri / Ak l hastalar na Özgü Güvenlik Tedbirleri 146
XII MADDE 58 - Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular 146 MADDE 59 - S n r D fl Edilme 150 MADDE 60 - Tüzel Kifliler Hakk nda Güvenlik Tedbirleri 151 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Cezan n Belirlenmesi ve Bireysellefltirilmesi MADDE 61 - Cezan n Belirlenmesi 152 MADDE 62 - Takdiri ndirim Nedenleri 154 MADDE 63 Mahsup 155 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Dava ve Cezan n Düflürülmesi MADDE 64 - San n veya Hükümlünün Ölümü 157 MADDE 65 Af 157 MADDE 66 - Dava Zamanafl m 158 MADDE 67 - Dava Zamanafl m Süresinin Durmas veya Kesilmesi 159 MADDE 68 - Ceza Zamanafl m 160 MADDE 69 - Ceza Zamanafl m ve Hak Yoksunluklar 160 MADDE 70 Müsaderede Zamanafl m 161 MADDE 71 - Ceza Zamanafl m n n Kesilmesi 161 MADDE 72 - Zamanafl m n n Hesab ve Uygulanmas 161 MADDE 73 - Soruflturulmas ve Kovuflturulmas fiikayete Ba l Suçlar 161 MADDE 74 - Dava veya cezan n düflmesinin etkisi 164 MADDE 75 Önödeme 164
XIII K NC K TAP ÖZEL HÜKÜMLER B R NC KISIM ULUSLARARASI SUÇLAR MADDE 76-80: Uluslararas Suçlarla lgili Genel De erlendirme 171 K NC KISIM K fi LERE KARfiI SUÇLAR B R NC BÖLÜM Hayata Karfl Suçlar MADDE 81 - Kasten öldürme 173 MADDE 82 - Nitelikli Haller 173 MADDE 83 Kasten Öldürmenin hmali Davran flla fllenmesi 178 MADDE 84 - ntihara Yönlendirme 183 MADDE 85 - Taksirle Öldürme 185 K NC BÖLÜM Vücut Dokunulmazl na Karfl Suçlar MADDE 86 - Kasten Yaralama 186 MADDE 87 - Neticesi Sebebiyle A rlaflm fl Yaralama 188 MADDE 88 - Kasten Yaralaman n hmali Davran flla fllenmesi 191 MADDE 89 - Taksirle Yaralama 191 MADDE 90 - nsan Üzerinde Deney 192 MADDE 91 - Organ veya doku ticareti 200 MADDE 92 - Zorunluluk hali 202 MADDE 93 - Etkin piflmanl k 203 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM flkence ve Eziyet MADDE 94 flkence 204 MADDE 95 - Neticesi sebebiyle a rlaflm fl iflkence 207 MADDE 96 Eziyet 208
XIV ALTINCI BÖLÜM Cinsel Dokunulmazl a Karfl Suçlar MADDE 102 - Cinsel Sald r 212 MADDE 103 - Çocuklar n Cinsel stismar 220 MADDE 104 - Reflit Olmayanla Cinsel liflki 223 MADDE 105 - Cinsel Taciz 225 YED NC BÖLÜM Hürriyete Karfl Suçlar MADDE 106 - Tehdit 229 MADDE 107 - fiantaj 232 MADDE 108 - Cebir 234 MADDE 109 - Kifliyi Hürriyetinden Yoksun K lma 234 MADDE 110 - Etkin Piflmanl k 241 MADDE 111 - Tüzel Kifliler Hakk nda Güvenlik Tedbiri Uygulanmas 242 MADDE 116 - Konut Dokunulmazl n n hlali 242 MADDE 119 - Ortak hüküm 246 SEK Z NC BÖLÜM fierefe Karfl Suçlar MADDE 125 - Hakaret 247 MADDE 126 - Ma durun Belirlenmesi 250 MADDE 127 - snad n spat 250 MADDE 128 - ddia ve Savunma Dokunulmazl 254 MADDE 129 - Haks z Fiil Nedeniyle veya Karfl l kl Hakaret 256 MADDE 130 - Kiflinin Hat ras na Hakaret 258 MADDE 131 - Soruflturma ve Kovuflturma Koflulu 259
ONUNCU BÖLÜM Malvarl na Karfl Suçlar MADDE 141 - H rs zl k 260 MADDE 142 - Nitelikli H rs zl k 261 MADDE 143 - Suçun Gece Vakti fllenmesi 261 MADDE 144 - Daha Az Cezay Gerektiren Haller 267 MADDE 145 - Mal n De erinin Az Olmas 268 MADDE 146 - Kullanma H rs zl 269 MADDE 147 - Zorunluluk Hâli 270 MADDE 148 - Ya ma 271 MADDE 149 - Nitelikli ya ma 276 MADDE 150 - Daha Az Cezay Gerektiren Hâl 276 MADDE 155 - Güveni Kötüye Kullanma 279 MADDE 157 - Doland r c l k 282 MADDE 158 - Nitelikli Doland r c l k 284 MADDE 159 - Daha Az Cezay Gerektiren Hal 285 MADDE 163 - Karfl l ks z Yararlanma 285 MADDE 167 - fiahsi Cezas zl k Sebebi veya Cezada ndirim Yap lmas n Gerektiren fiahsi Sebep 289 MADDE 168 - Etkin Piflmanl k 289 MADDE 169 - Tüzel Kifliler Hakk nda Güvenlik Tedbiri Uygulanmas 291 XV ÜÇÜNCÜ KISIM TOPLUMA KARfiI SUÇLAR K NC BÖLÜM Çevreye Karfl Suçlar MADDE 184 - mar Kirlili ine Neden Olma 293 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kamu Güvenine Karfl Suçlar MADDE 204 - Resmi belgede sahtecilik 296 MADDE 207 - Özel belgede sahtecilik 301 MADDE 211 - Daha az cezay gerektiren hal 302 MADDE 212 - çtima 303
XVI DÖRDÜNCÜ KISIM M LLETE VE DEVLETE KARfiI SUÇLAR VE SON HÜKÜMLER B R NC BÖLÜM Kamu daresinin Güvenilirli ine ve flleyifline Karfl Suçlar MADDE 247 - Zimmet 305 MADDE 248 - Etkin Piflmanl k 309 MADDE 249 - Daha Az Cezay Gerektiren Hal 311 MADDE 251 - Denetim Görevinin hmali 311 MADDE 252 - Rüflvet 311 MADDE 253 - Tüzel Kifliler Hakk nda Güvenlik Tedbiri Uygulanmas 316 MADDE 254 - Etkin Piflmanl k 316 MADDE 257 - Görevi Kötüye Kullanma 317 K NC BÖLÜM Adliyeye Karfl Suçlar MADDE 267 - ftira 323 MADDE 268 - Baflkas na Ait Kimlik veya Kimlik Bilgilerinin Kullan lmas 329 MADDE 269 - Etkin Piflmanl k 330 Yararlan lan Kaynaklar 331
KISALTMALAR AÜEHFD : Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi AÜHFD : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi AÜSBFD : Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi bkz. : Bak n z C. : cilt CD : Ceza Dairesi CG K : Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin nfaz Hakk nda Kanun CGK : Ceza Genel kurulu ÇKK : Çocuk Koruma Kanunu DEÜHFD : Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi E. : Esas GSÜHFD : Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi GÜHFD : Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi HPD : Hukuki Perspektifler Dergisi BD : stanbul Barosu Dergisi ÜHFM : stanbul Üniversitesi Hukuk fakültesi Dergisi K. : Karar KHukA : Kamu Hukuku Arflivi KK : Kabahatler Kanunu RG : Resmi Gazete s. : sayfa SÜHFD : Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi sy. : say TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi UCM : Uluslararas Ceza Mahkemesi vd. : ve devam Y. : Yarg tay YD : Yarg tay Dergisi YKD : Yarg tay Kararlar Dergisi