KENTLERE SU SAĞLANMASINDA ĠLBANK IN VĠZYON VE MĠSYONUNDAKĠ YENĠ YAKLAġIMLAR MEHMET TURGUT DEDEOĞLU GENEL MÜDÜR

KENTLERE SU SAĞLANMASINDA ĠLBANK IN VĠZYON VE MĠSYONUNDAKĠ YENĠ YAKLAġIMLAR MEHMET TURGUT DEDEOĞLU GENEL MÜDÜR

Suyun insan hayatındaki önemi herkesçe bilinen bir konudur. Ġnsan yaģamı açısından oksijenden sonra gelen en önemli öğe sudur. Ġnsan vücudu besin almadan haftalarca canlılığını sürdürebildiği ancak susuzluğa en çok birkaç gün dayanabilmektedir. Ġnsanlar için gerekli olan suyun sağlıklı ve güvenilir kaynaktan temin edilmesi hususu önem arz etmektedir. Sağlıklı kentleģmenin yolu sağlıklı altyapıdan geçmektedir.

Ġller Bankası kurulduğu 1933 yılından bugüne kadar kurumsal olarak edindiği bu bilgi birikimi ve deneyimi ile sorumluluk bilinciyle hizmetlerine devam etmektedir. Bu anlamda Ġller Bankası bu alanda yürürlükteki mevzuat altyapısını oluģturmasının yanında, dünyada ki tüm geliģmeleri takip etmekte ve bünyesine uyarlamaktadır.

Ayrıca Genel Müdürlüğümüz bünyesindeki gerek Daire BaĢkanlıkları gerekse tüm yurt genelindeki 18 Bölge Müdürlüğümüz aracı ile yerel yönetimlerin sağlıklı içmesuyu temini için yıllar süren etüt, proje ve yapım aģamalarında titiz çalıģmalar yürütmekte ve kentlerimizi sağlıklı içmesuyuna kavuģturmada ülkemizdeki en ücra yerel yönetimlere bile hizmet götürülmesine katkıda bulunmuģ ve bulunmaya da devam etmektedir.

Yerel yönetimlerin yatırımlarını gerçekleģtirmelerinin önümüzdeki en büyük engellerinin baģında finans ve akabinde yatırım gerçekleģtirilip hayata geçirilecek teknik yeterlilik sorunu gelmektedir. Ġller Bankası son yıllarda yapmıģ olduğu kanun ve zihniyet değiģikliği ile birlikte gerek finansal gerekse teknik destek anlamında yerel yönetimlere çok daha hızlı, etkin, akılcı çözümler üretmektedir.

Su dünyamızı diğer gezegenlerden farklı kılmaktadır. Dünyanın 4 te üçü su ile kaplı olmasına karģılık bu suların çok azı içmesuyu olarak kullanılabilecek tatlı sulardır. Dünya sağlık teģkilatının verilerine göre 3. Dünya ülkelerindeki hastalıklarının %80 i sağlıksız ve yetersiz su kullanımından kaynaklanmaktadır. Yılda 2 milyar insan bu hastalıklardan birine yakalanmakta ve 5 milyon insan bu hastalıklardan ötürü hayatını kaybetmektedir.

Bu nedenle sağlıklı içme suyuna ulaģmak, temin etmek,bunun yerleģimlere ulaģtırılması, tesislerin iģletilmesi ve nihai olarak tüketimi konusunda yerel yönetimlerimiz bilinçlendirilmesi ile eğitimi konularında Ġller Bankası tüm teknik ekibi ile birlikte yıllarca edinmiģ olduğu tecrübe ve deneyimlerini yerel yönetimlerimizin ilgili birimlerine aktarmaktadır.

Bu kapsamda eğitim, seminer ve çalıģtaylar düzenlenmek suretiyle yerel yönetimlerimize öncülük etmektedir. Ġller Bankası kendi öz kaynakları ve uluslararası finans kuruluģlarından aracılık edilmek suretiyle sağladığı finansla, Dünya standartlarındaki içmesuyu tesislerinin etüt, planlama, projelendirme, ihale, inģaat yapım süreçlerini yerel yönetimlerin adına kendi personeli ile birlikte hayata geçirmek suretiyle yerel yönetimlerimizi sağlıklı içmesuyu tesislerine kavuģturmaktadır.

Söz konusu içmesuyu tesislerinin sağlıklı olarak iģletilmesi süreci yerel yönetimlerimize ait olduğu için bu anlamda yerel yönetimlerimiz kendi iç yapılanmalarını buna uygun olarak oluģturmak durumundadır.

KISACA TARİHÇEMİZ Ġller Bankası Genel Müdürlüğü 11 Haziran 1933 tarihinde Belediyeler Bankası adıyla kurulmuģ olup, 23 Haziran 1945 tarih ve 4759 sayılı iller Bankası adını almıģ, 26.01.2011 tarihinde TBMM tarafından kabul edilen ve Resmi Gazetenin 08.02.2011 tarihli nüshasında yayımlanan 6107 sayılı kanunla Ġller Bankası A.ġ. statüsüne kavuģmuģtur.

MİSYONUMUZ Yerel yönetimlerin içme ve kullanma suyu ihtiyaçlarında temiz ve sağlıklı suya ulaģma konusunda uluslararası standartlarda proje üretmek, geliģtirmek, finansman sağlamak, gelecekte temiz suya ulaģamamıģ yerel yönetimin kalmaması için Ġlbank ailesi ve yerel yönetimlerimizle beraber tüm gücümüzle çalıģmak olmuģtur.

VİZYONUMUZ Kentlerin geliģtirilmesi sürecine öncülük eden, hizmet kalitesi kanıtlanmıģ uluslararası bir kalkınma ve yatırım bankası olmaktır. Bu doğrultuda Bankamız yerel yönetimlere, kentlerdeki suyun sağlanmasına yönelik yenilikçi, akılcı ilkeleri ve sorumlu yaklaģımımızla öncülük etmektedir.

KURULUŞUMUZDAN İTİBAREN İÇMESUYU SEKTÖRÜNDEKİ YETKİMİZ 1580 sayılı Belediyeler kanununda Su getirmek ve suları sıhhi ve temiz tutmak Belediyelerin görevleri arasında yer almaktadır. Ancak teknik ve finansman yönünden Belediyelerin yetersiz olması nedeniyle Belediyeler bankası ve akabinde kurulan Ġller Bankası tarafından bu hizmetler desteklemiģtir.

KURULUŞUMUZDAN İTİBAREN İÇMESUYU SEKTÖRÜNDEKİ YETKİMİZ 1983 yılına kadar Ġller Bankası 3.000-100.000 nüfus aralığındaki yerleģimlerden sorumlu iken 2824 sayılı kanunla Belediye teģkilatı bulunan 3.000 nüfusun altındaki yerleģimler ile Belediyesince yetki verildiği takdirde 100.000 nüfusun üzerindeki Ģehirlere de su sağlamak Bankamız görevleri arasına alınmıģtır. Ġller Bankası kuruluģundan itibaren ağırlıklı olarak içmesuyu sektörü, atıksu, katı atık ve diğer Belediye hizmetleri sektöründe sağlıklı kentleģmenin altyapısını inģaa etme noktasında önemli çalıģmalarda bulunarak günümüze kadar çalıģmalarını devam ettirmiģtir.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE Ġç Kaynaklar DıĢ Kaynaklar

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Ülkemizde altyapı yatırımları, diğer ülkelerde olduğu gibi, 1980 li yılların ortalarına kadar hemen hemen tamamı kamu sektörü (mahalli idareler ve merkezi hükümet) tarafından gerçekleģtirilmiģtir. Bu yatırımların iç kaynaklı finansman kaynağı ise, çok büyük ölçüde bütçe ve vergi gelirleri olmuģtur.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Belediyelerimizin tüm altyapı ve diğer yatırımları verilen yetki ölçüsünde Ġller Bankasının kendi öz kaynaklarından sağlamıģ olduğu kredi, Banka karından hibe, dıģ kaynaklardan kredi kullanımına (AYB, SĠCA,Dünya Bankası) aracılık etme Ģeklinde desteklenmekte ve hayata geçirilmektedir.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Ġller Bankası, yerel yönetimlerin tüm altyapı yatırımlarında ve özellikle Ģehirlerimize sağlıklı içmesuyu temin edilebilmesi için düģük faiz ve uzun vadede kredi olanakları sunmak suretiyle yerel yönetimlerin finansal olarak desteklenmesine ciddi anlamda katkı sağlamaktadır.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Bu anlamda yerel yönetimlerin söz konusu yatırımlarının hayata geçirilmesinde, Ġller Bankası sağlamıģ olduğu gerek teknik destek (Proje, kontrollük, teknik danıģmanlık vs.), gerekse finansal destek ile önemli rol oynamıģtır. Ġller Bankasına yerel yönetimlerle olan bu iliģkileri geçmiģte olduğu gibi günümüzde de her geçen gün artarak devam etmektedir.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Banka Karından Kullandırılan Hibeler Kırsal Projeler Ödeneği: Ġl özel idareleri tarafından yerine getirilen köylerin teknik ve sosyal altyapı hizmetlerinin finansmanında %100 hibe olarak kullandırılmaktadır.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Banka Karından Kullandırılan Hibeler Etüt ve Proje Hizmetleri Ödeneği: Nüfusu 200.000'in altında olan belediyelerin harita, imar planı, içme suyu, kanalizasyon, arıtma tesisi, atık su, katı atık, kent bilgi sistemi ve benzeri kentsel altyapı projelerinde, proje bedelinin en fazla %50 si oranında hibe katkı sağlanır. Geri kalan %50 lik kısım için ise Bankamızdan düģük faiz oranı ve uzun vadede kredi kullandırılabilmektedir.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Banka Karından Kullandırılan Hibeler Acil Ġçmesuyu Ödeneği: Bu ödenek, belediyelerin acil su sıkıntısının giderilmesine yönelik malzeme (boru, motopomp, vana ve buna benzer) temini iģlerinde %100 hibe olarak kullandırılmaktadır.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Çevre ve ġehircilik Bakanlığı ile Yapılan Protokoller Kapsamında Kullandırılan Hibeler 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanlarda ve Gecekondu Bölgelerinde Kentsel DönüĢüm Projesi Ödeneği: Nüfusu 200.000 altında olan belediyelerin her türlü harita, jeolojikjeoteknik etüt ve imar planı iģlerinin finansmanın %50 si Çevre ve ġehircilik Bakanlığı döner sermaye gelirlerinden kalan %50 Ġller Bankası Karından karģılanmaktadır.

Altyapı Projelerini Destekleme Protokolü Ödeneği: Nüfusu 200.000 altında olan belediyelerin altyapı sorunlarının çözümüne yönelik yürütülecek altyapı projelerinden içmesuyu, atıksu, derin deniz deģarjı, katı atık, yağmursuyu ve arıtma tesisleriyle ilgili her türlü proje, analiz ve/veya fizibilite sorunlarının çözümüne yönelik genel çerçeveyi oluģturmak, karģılıklı sorumluluk ve iģbirliği düzeylerini belirlemek üzere finansmanın %50 si Çevre ve ġehircilik Bakanlığı döner sermaye gelirlerinden, kalan %50 Ġller Bankası Karından karģılanmaktadır. BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Çevre ve ġehircilik Bakanlığı ile Yapılan Protokoller Kapsamında Kullandırılan Hibeler

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Su ve Kanalizasyon Altyapı Projeler (SUKAP) Programı Kapsamında Kullandırılan Hibeler SUKAP Programı kapsamında Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile nüfusu 25.000 ve altında olan belediyelerin içmesuyu, içmesuyu arıtma, kanalizasyon Ģebeke, atıksu arıtma ve yağmursuyu projelerini kapsamaktadır.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Su ve Kanalizasyon Altyapı Projeler (SUKAP) Programı Kapsamında Kullandırılan Hibeler Bu kapsamda söz konusu projelere katkı sağlamak amacıyla Kalkınma Bakanlığı tarafından teklif edilen ve Maliye Bakanlığı nca Genel Bütçeden Bankamıza aktarılan Ödenekten %50 si oranında hibe desteği sağlanmaktadır.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE İÇ KAYNAKLAR Su ve Kanalizasyon Altyapı Projeler (SUKAP) Programı Kapsamında Kullandırılan Hibeler Geriye kalan proje bedelinin %50 sine ise uzun vadeli ve düģük faizli kredi imkanı sağlanmaktadır. Program dahilinde olup nüfusu 25.000 üzerinde olan Belediyelere ise borç stoku limiti Ģartı aranmaksızın uzun vadeli ve uygun faiz oranlarıyla kredi kullandırılmaktadır. Ödenekten Yararlanacak Belediyeler Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile belirlenmektedir.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR Ġller Bankası, yerel yönetimlerin, içmesuyu, kanalizasyon, katı atık, yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve kentsel ulaģım projelerimin finansmanına yönelik olarak, dıģ kaynaklı kredi alternatifini de Belediyelerimize sunmaktadır.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR Ġller Bankası bu kapsamda, Dünya Bankası, JICA, Avrupa Yatırım Bankası ile ortak projeler yürütmekte, Ġslam Kalkınma Bankası, Alman Kalkınma Bankası, Fransız Kalkınma Ajansı ile yeni çalıģma alanlarının müzakerelerini yürütmektedir.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR Belediye hizmet ve projelerinin finansmanına yönelik olarak, Dünya Bankası ile Ġller Bankası arasındaki iģbirliği 2006 yılına dayanmaktadır.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR 2006 yılında imzalanan 212,9 milyon Euro luk kredi anlaģmasını, 2010 yılında imzalanan, 178,2 milyon Euro luk ikinci kredi anlaģması izlemiģtir.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR Dünya Bankası ile birlikte yürütmekte olduğumuz, Ģehirlerimizin ekonomik sosyal ve çevresel sürdürülebilirliğini önceleyen 300 milyon $ büyüklüğündeki Sürdürülebilir ġehirler Projesi imza aģamasına hızla yaklaģmaktadır.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR JICA ile Ġller Bankası arasındaki iģbirliği, 2011 yılında imzalanan 12,7 milyar Japon Yeni büyüklüğündeki kredi anlaģması ile baģlamıģ olup, Bölgelerinde Koruma Altındaki Suriyelileri barındıran Yerel Yönetimlerin Altyapı projelerini finanse etmek üzere, bu yılın Mayıs ayında imzalanan 45 milyar Japon Yeni tutarındaki kredi anlaģması ile devam etmektedir.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR Avrupa Yatırım Bankası ndan, 2012 yılında yerel yönetimlerimizin altyapı projelerinin finansmanına yönelik olarak 150 milyon Euro luk kaynak sağlanmıģ, kent içi ulaģım ve enerji verimliliği alanlarını kapsayan yeni kredi paketi üzerinde görüģmeler devam etmektedir.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR Belediye hizmet ve yatırımlarında Kamu özel iģbirliği modelinin uygulanması, Ġller Bankasının özel önem verdiği bir alandır.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR Kamu özel iģbirliği modeli ile Belediyeler hem bütçelerine yük getirmeden birçok yatırımı hayata geçirme fırsatı bulacak, hem de tesislerin daha doğru iģletilmesi ile birlikte, vatandaģ daha kaliteli hizmet alacaktır.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR Ġller Bankası, Kamu Özel ĠĢbirliği modelinin, Belediyelerde yaygınlaģtırılması konusunda, IFC (Uluslararası Finans KuruluĢu) ve EBRD (Avrupa Ġmar ve Kalkınma Bankası ile ortak çalıģmalar yürütmektedir.

BANKAMIZCA İÇMESUYU SEKTÖRÜNE DIŞ KAYNAKLAR Ġller Bankası olarak, dıģ finansman ile; Kredilerin genel hedefi seçilen belediyelerde kentsel altyapı hizmetlerinin desteklenmesi, Yerel yönetimlerde sürdürülebilir finans mekanizmasının oluģumuna katkıda bulunulması, Su kalitesini, atıksu ve katı atık yönetim ve kent içi ulaģım hizmetlerini iyileģtirilerek yerel yönetimlerin altyapısının geliģtirilmesi ve kurumsal kapasitelerinin artırılması sağlanmaktadır.

KentleĢme ve ekonomik büyüme ile beraber kentsel alanlara yönelik içmesuyu temini ve dağıtımı hizmetinin sağlanması da aynı düzlemde geliģmiģtir. Kamunun etkin rolü ile altyapı yatırımları merkezce tayin edilmiģ, su kaynakları bulunmuģ, yapılandırılmıģ, depolanmıģ, dağıtılmıģ ve arıtılmıģtır.

YaĢam kaynağı suyun daha kaliteli daha ekonomik ve içmesuyu standartlarına uygun Ģekilde insan kullanımına sunulması aģamasında, en önemli etken projelendirme öncesi hazırlanacak Hidrolojik- Hidrojeolojik Etüt Raporu ile Etüt ve Planlama Raporlarının sağlıklı ve detaylı yapılmasıdır. Ayrıca iyi hazırlanmıģ ön etüt raporu bütün alternatiflerin değerlendirilerek en uygun çözüme göre projelendirmenin yapılmasına da olanak sağlar.

Çağımızdaki yaklaģım sürdürülebilir kalkınma; ekonomik geliģme ile birlikte sosyal ve çevresel geliģmelerin de dikkate alındığı bir kalkınma modelidir. Kentsel su yönetiminde çevrenin korunmasının artık önemli bir faktör olduğu ortaya çıkmıģtır.

Akılcılık; planlama ve yönetimde kapsamlı ve çok sektörlü ele alıģ ön plana çıkmıģtır. Politikalar ekonomik verimlilik, çevre koruma ve sosyal yapılanma etrafında oluģturulmuģtur. Su kaynaklarının planlanmasında ve yönetiminde arz yönlü çözümlerden talep yönlü, teknik verimliliği dikkate alan, çevreye önem veren çözümlere doğru bir sıçrama görülmüģtür.

Akılcılık Yenilikçilik İlkeli & Sorumlu Yaklaşım ilkelerimiz

SONUÇ OLARAK Nüfus artıģına paralel olarak artan su talebini karģılamak üzere kent için her defasında daha uzaktaki bir su kaynağına yönlenerek su temini sorununa hidrolojik bir yanıt bulunmaya çalıģılmaktadır. Hidrolojik açıdan sorunun çözümü artık tek baģına yeterli değildir.

SONUÇ OLARAK Günümüzde yaģanan örnekler dikkate alındığında bile su kaynağının tesisi ve suyun kente iletimi ile sorunun çözülemeyeceğini açıkça görmek gerekir. Dünyada yaģanmakta olan su yönetimi kent planlama iliģkisindeki değiģim ve yaratılan uygulama deneyimleri, ülkemizdeki kentsel su politikalarında yapılması gereken değiģimin yönü hakkında bizlere ipucu vermektedir.

TMMOB ġehir Plancıları Odası Su Komisyonu, Bölge ve Kent Planlama ile Su Tüketim ĠliĢkisi: Dünya ve Ankara Örnekleri TEŞEKKÜRLER