PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK BİRİMİ Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı Gelişim Yayınları 2015 / 5
PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK BİRİMİ
SINAVLARDA KAYGILI MIYIM? PSİKOLOJİK DANIŞMA DESTEĞİ NASIL ALABİLİRİM? Psikolojik Danışma, bireylerin kişisel, sosyal, akademik ve mesleki konularda gelişimlerini desteklemek, karar verme süreçlerine yardımcı olmak ve var olan problemlerinin çözümüne katkı sağlamak amacıyla uzman kişiler tarafından gerçekleştirilen bir gelişim sürecidir. PSİKOLOJİK DANIŞMAYA İHTİYACIM VAR MI? Kendimi daha fazla tanımak istiyorum. Sosyal, akademik ve psikolojik anlamda kendimi geliştirmek istiyorum. Günlük hayatta karşılaştığım sorunlarla artık baş edemiyorum. Aile ve arkadaşlık ilişkilerimde yolunda gitmeyen şeyler var. İnsanlarla daha sağlıklı iletişim kurmak ve kendimi daha etkili ifade etmek istiyorum. Kimseye anlatamadığım ama birilerine anlatma gereği duyduğum duygu ve düşüncelerim var. Okulda uyum problemi ve akademik zorluk yaşıyorum. Kaygı ve öfke hayatımı zorlaştırıyor. Sınav öncesinde ve esnasında çok fazla kaygı yaşıyorum ve bu yüzden başarısız oluyorum. Nasıl ders çalışacağımı bilemiyorum. Ders çalışma konusunda motivasyon eksikliği yaşıyorum. Mezuniyet sonrası ne yapacağım konusunda endişeliyim Kendime uygun bir mesleki alan belirlemek istiyorum. Yukarıdaki örnekler gibi ve onlara benzer duygu ve düşüncelere sahipseniz, psikolojik danışma ve rehberlik birimimize başvurmanız faydalı olacaktır. 4
PDR NEDİR, NE DEĞİLDİR? PDR, kişinin var olan sorunlarına çözüm üretme, sorunların çözümü konusunda öğüt verme ya da telkinde bulunma mercii değildir. PDR, kişinin var olan sorunlarının ve çözüm yollarının farkına varmasına, sorunlarıyla baş etmesine ve potansiyelini ortaya koymasına yardımcı olan güvenli bir alandır. Sadece derin ve ciddi duygusal problemleri olan kişilere yönelik değildir. Kişisel, sosyal ve akademik alanların herhangi birinde başa çıkamadığı problemi olan, kendini tanıyıp farkındalık kazanmak isteyen ve kişisel gelişimini devam ettirmek isteyen herkes içindir. Psikolojik danışman, danışanı yargılayan ya da belirli bir fikri kişiye dayatmaya çalışan kişi değildir. Psikolojik danışman danışana, düşüncelerine ve sorununa önyargısız ve objektif bir şekilde yaklaşır. PDR, bireye tek yönlü olarak doğrudan yapılan bir yardım değildir. PDR, psikolojik danışman ve öğrencinin karşılıklı saygı, hak, sorumluluk işbirliğine dayalı bir ilişkidir. PDR, bireyin sadece duygusal yanı ile ilgilenmez. PDR, bireyin akademik, sosyal, mesleki ve duygusal alanlarının tümüyle ilgilenir. PDR, her türlü problemi hemen çözebilecek sihirli bir güce sahip değildir. PDR, sınırlılıkları olan bir hizmetler bütünüdür. 5
PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK BİRİMİNİN İLKELERİ Kendimi daha fazla tanımak istiyorum. Sosyal, akademik ve psikolojik anlamda kendimi geliştirmek istiyorum. Günlük hayatta karşılaştığım sorunlarla artık baş edemiyorum. Aile ve arkadaşlık ilişkilerimde yolunda gitmeyen şeyler var. İnsanlarla daha sağlıklı iletişim kurmak ve kendimi daha etkili ifade etmek istiyorum. Kimseye anlatamadığım ama birilerine anlatma gereği duyduğum duygu ve düşüncelerim var. Okulda uyum problemi ve akademik zorluk yaşıyorum. Kaygı ve öfke hayatımı zorlaştırıyor. Sınav öncesinde ve esnasında çok fazla kaygı yaşıyorum ve bu yüzden başarısız oluyorum. Nasıl ders çalışacağımı bilemiyorum. Ders çalışma konusunda motivasyon eksikliği yaşıyorum. Mezuniyet sonrası ne yapacağım konusunda endişeliyim Kendime uygun bir mesleki alan belirlemek istiyorum. Yukarıdaki örnekler gibi ve onlara benzer duygu ve düşüncelere sahipseniz, psikolojik danışma ve rehberlik birimimize başvurmanız faydalı olacaktır. 6
PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK BİRİMİ
PSİKOLOJİK DANIŞMA BİRİMİNDE SUNULAN HİZMETLER NELERDİR?»PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ Birimimizde, öğrencilerimizin karşılaştıkları güçlüklerle baş edebilmesine yardımcı olmak amacıyla psikolojik danışma hizmetleri verilmektedir. Psikolojik danışma hizmetleri iki şekilde verilmektedir: bireysel psikolojik danışma ve grupla psikolojik danışma.»bireysel PSİKOLOJİK DANIŞMA Danışanla birebir yapılan görüşmelerde amaç, bireyin günlük hayatta karşılaştığı problemleriyle baş etmesinde gerekli olan yaşam becerilerini kazandırarak problemleri aşmasına yardımcı olmaktır. Bu görüşmeler gizlilik esasına dayalıdır. Psikolojik danışman ve öğrenci sorun üzerinde birlikte çalışarak birlikte saptadıkları hedeflere ulaşmaya çalışırlar. Bu süreçte öğrencinin kişisel, sosyal ve akademik becerileri geliştirilerek var olan sorununun çözümüne ulaşması sağlanır. Bireysel psikolojik danışma kapsamında; kaygı, stres, öfke problemleri, özgüven eksikliği, uyum sorunları, aile ve arkadaşlık ilişkileri, karar verme güçlükleri gibi kişisel ve ilişkisel konularda danışanlarımıza hizmet verilmektedir.» GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA Grup danışmanlığı, benzer sorunu yaşayan 8-10 öğrencinin uzman bir lider eşliğinde sorunlarını birlikte aşma fırsatı buldukları güvenli bir ortamdır. Amaçlanan, öğrencilerin karşılıklı etkileşim yoluyla problemlerini, duygu ve düşüncelerini irdelemeleri ve bu yolla sorunlarıyla baş etmeyi öğrenmeleridir. Gizlilik ilkesinin esas olduğu grup çalışmalarına katılacak öğrenciler ön görüşmeler ile belirlenir. Öğrencilerimizin ihtiyaç ve isteklerine göre grup konuları belirlenip grupla psikolojik danışma hizmetleri sunulmaktadır (atılganlık, etkili iletişim, öfke kontrolü gibi). 8
» EĞİTSEL REHBERLİK HİZMETLERİ Birimimizde, öğrencilerimizin karşılaştıkları güçlüklerle baş edebilmesine yardımcı olmak amacıyla psikolojik danışma hizmetleri verilmektedir. Psikolojik danışma hizmetleri iki şekilde verilmektedir: bireysel psikolojik danışma ve grupla psikolojik danışma.» MESLEKİ REHBERLİK HİZMETLERİ Birimimizde, öğrencilerimizin karşılaştıkları güçlüklerle baş edebilmesine yardımcı olmak amacıyla psikolojik danışma hizmetleri verilmektedir. Psikolojik danışma hizmetleri iki şekilde verilmektedir: bireysel psikolojik danışma ve grupla psikolojik danışma.» KORUYUCU VE ÖNLEYİCİ BİLGİLENDİRME ÇALIŞMALARI Dönem içerisinde öğrencilerimizin talep ve ihtiyaçlarına yönelik belirli konularda düzenlenecek seminer ve söyleşiler ile öğrencilerimizin bilgilendirilmesi hedeflenmektedir. Bu yolla, öğrencilerimizi olası problemler ile ilgili bilgilendirmek ve bu problemlerin ortaya çıkmasını önlemek amaçlanmaktadır. 9
PSİKOLOJİK DANIŞMA SÜRECİ NASIL İŞLER? Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetimiz tüm öğrencilerimize ve personelimize yöneliktir. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Birimimiz de verilen tüm hizmetler ücretsiz olarak verilmektedir. Görüşmeler genellikle haftada bir, 45-50 dakika olmak üzere ayarlanmaktadır. İlk randevu ön görüşme şeklinde gerçekleştirilir. Danışanı tanımaya ve sorunu saptamaya yöneliktir. Ön görüşme sonunda danışanla birlikte randevu planı oluşturulur. Danışanın oluşturulan randevu planına uyması ve randevuya gelememe durumunda psikolojik danışmanı önceden bilgilendirmesi gerekmektedir. Gerekli durumlarda danışanlar, ilgili sağlık kurumlarına veya üniversitemiz sağlık merkezine yönlendirilmektedir. PSİKOLOJİK DANIŞMA BİRİMİNE NASIL BAŞVURABİLİRİM? Birimimizde tüm görüşmeler randevu esasına göre düzenlenmektedir. Randevu almak ya da detaylı bilgi edinmek için hafta içi her gün 08.30-17.30 saatleri arasında birimimize gelebilir ya da telefon/ e-mail yolu ile bize ulaşabilirsiniz. Çağımızın en büyük sorunlarından olan stres ve kaygı davranışlarımızı kısıtlayan, hata yapma olasılığını arttıran ve yapabilme gücümüzü azaltan unsurlardır. Öğrencilerin özellikle sınav dönemlerinde akademik eksiklik hissetmeleri veya çevresel baskılar gibi unsurlardan kaynaklanan sınav kaygısı, başarılarını olumsuz etkileyen önemli ama baş edilemez bir problem değildir. Kaygılarımızla baş edebilmek, kaygımızı tanımak ve nasıl üstesinden gelebileceğimizi bilmekle mümkündür. 10
SINAV KAYGISI KAYGI NEDİR? Kaygı, bireyin tehlikeli olarak algıladığı ya da tehlike ihtimali olan bir durum karşısında fiziksel, duygusal ve zihinsel değişimlerle ortaya çıkan uzun süreli bir huzursuzluk halidir. Korkudan farklı olarak kaygı, kişiye rahatsızlık veren olayla değil, o olayın kişi tarafından nasıl algılanıp yorumlandığı ile ilgilidir. Korku, tehlikeli bir durum karşısında hissedilirken; kaygı, bireyin tehlikeli olarak yorumladığı ya da o ihtimali gördüğü durum karşısında hissedilir. Diğer bir deyişle kaygı, gelecek için tasalanmaktır. Kaygı, belli bir düzeye kadar yaşandığı takdirde, bireyin davranışlarını yönlendirmesi ve motive etmesi bakımından faydalı bir duygudur. Ancak aşırı kaygı bireyin potansiyelini tam olarak ortaya koymasını engellemektedir. Genel anlamda, iki tür kaygıdan söz etmek mümkündür: sürekli kaygı ve durumluk kaygı. Bazı bireyler karşılaştıkları hemen her durumda kaygılanma eğilimindedirler. Yeni biriyle tanışmak, alışveriş yapmak, toplantıya katılmak bile bu bireylerde kaygı uyandırmaktadır. Bu durum sürekli kaygı olarak adlandırılmaktadır. Durumluk kaygı ise, kişiye göre tehlike anlamına gelen bir durum ya da olay söz konusuyken ortaya çıkmaktadır ve bu durum ortadan kalktığında kaygı da yok olmaktadır. Sınav kaygısı durumluk kaygıya en iyi örneklerdendir. SINAV KAYGISI NEDİR? Sınav öncesi ya da sınav esnasında belli bir miktar gerginlik ve heyecan hissetmek son derece doğaldır. Normal düzeyde yaşanan kaygı, öğrenciyi motive ederek daha iyi performans göstermesine yardımcı olmaktadır. Burada önemli olan nokta, kaygı düzeyinin kişinin performansına ket vuracak seviyeye ulaşmamasıdır. Sınav kaygısı, sınav öncesi edinilen bilgilerin sınav esnasında etkili bir şekilde kullanılmasına engel olan ve dolayısıyla başarının düşmesine neden olan yoğun kaygıdır. Yaşanan bu yoğun kaygı, öğrencinin sınava hazırlanırken ya da sınav esnasında potansiyelini verimli bir biçimde kullanmasına, dikkatini ve gücünü sınava yönlendirmesine engel olmaktadır. 11
SINAV KAYGISININ ÖZELLİKLERİ NELERDİR? Sınav kaygısı sadece sınav anında yaşanan bir süreç olmayıp, sınav öncesinde başlayıp sınav sürecinde ve sonrasında da devam etmektedir. Yapılan çalışmalarda, daha az sınav kaygısı yaşayan öğrencilerin sınav kaygısını daha çok yaşayan öğrencilere göre daha başarılı oldukları görülmektedir. Öğrencilerin aşırı sınav kaygısı yaşadığı durumlarda da hiç kaygı yaşamadığı ya da çok az kaygı yaşadığı durumlarda da sınav performansları düşmektedir. Normal düzeyde yaşanan kaygı ise, performansı olumsuz etkilememektedir. Sınav öncesi öğrenme süreci ile ilgili olarak, aşırı kaygı öğrenmeye ket vururken, normal kaygı öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır. Sınav kaygısının sınav performansına etkisinin yanı sıra öğrencinin yaşamında daha uzun vadeli etkileri de bulunmaktadır. Yaşanan aşırı kaygı öğrencinin hayata dair tercihlerini ve planlarını sınırlamaktadır. Öğrenci daha düşük statülü ve değerlendirmenin az olduğu mesleklere yönelebilmektedir SINAV KAYGISININ BELİRTİLERİ NELERDİR? Yoğun şekilde yaşanan sınav kaygısı öğrencilerde fiziksel, duygusal, bilişsel ve davranışsal bazı değişikliklere neden olmaktadır. Fiziksel Belirtiler: Mide rahatsızlıkları (bulantı-kusma), baş dönmesi/ağrısı, karın ağrısı, uyku problemleri, kaslarda ve eklemlerde gerginlik, titreme, terleme, kalp atışının ve nefes alıp vermenin hızlanması, sık idrara çıkma, ishal vb. Duygusal Belirtiler: Heyecan, tedirginlik, çaresizlik, gerginlik, çabuk sinirlenme, çaresizlik, panik, karamsarlık, korku, kontrolü yitirme hissi gibi duygular. Bilişsel Belirtiler: Unutkanlık, odaklanma ve dikkat problemleri, düşünceleri toparlayamama ve organize edememe, kendini ifade edememe, felaket senaryoları ( başarısız olacağım, yapamayacağım, rezil olacağım.. gibi olumsuz düşünce ve inançlar) vb. Davranışsal Belirtiler: Aşırı çalışma, çalışmayı erteleme, sınava girmeme ya da sınavı yarıda bırakma, sınavı yetiştirememe vb. 12
SINAV KAYGISININ NEDENLERİ NELERDİR? Sınav kaygısını etkileyen faktörleri bireysel, aile kaynaklı ve sınav ile ilgili faktörler olmak üzere 3 başlık altında ele alabiliriz. 1.Bireysel Faktörler: Mükemmeliyetçilik: Öğrencinin kişilik özellikleri sınav kaygısına yol açan nedenlerdendir. Mükemmeliyetçi, kontrolü elinde tutmak isteyen ve rekabetçi yapıdaki bireyler sınav kaygısını daha fazla yaşama eğilimindedirler. Benlik saygısı ve özgüven: Benlik saygısı düşük olan öğrencilerin yüksek olanlara kıyasla sınavlarda daha çok kaygılandığı saptanmıştır. Zorluklarla mücadele etme konusunda kendine güvenen öğrenciler daha az sınav kaygısı yaşamaktadırlar. Zamanı etkin kullanamama/ kötü çalışma alışkanlıkları Yetersiz uyku/aç olma hali Öğrenilmiş çaresizlik: Daha önce sınavlarda yaşadığı başarısızlıklar öğrencinin sınavlarda fazla kaygı yaşamasına neden olmaktadır. Sınava yüklenen anlam: Aşırı sınav kaygısı yaşayan öğrenciler sınavda ne kadar öğrendiklerinin değil kendi kişiliklerinin değerlendirildiğini düşünürler. Olumsuz duygu ve düşünceler: Sınav kaygısının belki de en önemli nedenlerinden biri öğrencinin sahip olduğu kalıplaşmış olumsuz düşünce ve inançlarıdır. Akılcı ve gerçekçi olmayan bu olumsuz düşünce ve inançlar, yeterince çalışmış olsanız bile kendinizi sınava hazır hissedememenize neden olup, olumsuz sonuçlar beklemenize yol açmaktadır. Sınav kaygısına yol açan bazı olumsuz düşünce ve inanç örnekleri; Kesinlikle başarılı olamayacağım. İyi değilim, yetersizim. Hiçbir şey bilmiyorum. Sınav günü yaklaşıyor, çalışmamı yetiştiremeyeceğim. Sınava tam olarak hazır olsam bile bildiğim her şeyi birbirine karıştıracağım. Herkes benden daha iyi not olacak. Eğer bu sınavdan geçemezsem mezun olamam, yaz okuluna kalırım, okuldan atılırım. Bu sınavdan düşük not alırsam her şey mahvolacak. Sınavda başarılı olamazsam herkesin gözündeki değerim azalacak. Öğrencinin sınava hazırlanma, sınav performansı ve sınav sonuçlarıyla ilgili bu tarz olumsuz düşünceleri, potansiyelini tam olarak ortaya koymasını engellemektedir. 14
2.Aile Kaynaklı Faktörler: Anne- babanın çocuklarıyla ilgili yüksek beklentileri, Kendileri kaygılı olan anne-babanın farkında olmadan bu durumu çocuklarına öğretmeleri, Anne-babanın çocuklarını diğerleriyle kıyaslaması, Otoriter, yargılayıcı ve çok eleştiren anne- baba tutumu gibi faktörler öğrencinin üzerinde bir baskı oluşturmakta ve sınavlarda aşırı kaygılanmalarına yol açmaktadır. 3. Sınav ile İlgili Faktörler: Farklı bir sınav türünün uygulanması, Nasıl sorular sorulacağının ve nasıl değerlendirme yapılacağının belli olmaması, gibi faktörler belirsizlik taşıdığından öğrencide yoğun kaygı oluşturabilir. SINAV KAYGISI YAŞIYOR MUYUM? Bu sorunun cevabını bulmak için sınav öncesinden itibaren kendinizi iyi bir şekilde gözlemlemeniz ve duygu ve düşüncelerinizin farkında olmanız gerekmektedir. Eğer sınavdan günler önce sınavda başarılı olup olamayacağınız düşüncesi zihninizde sürekli dolaşıp duruyorsa, bu durum sizin gündelik yaşamanızı etkiliyorsa ve uyku ve yemek problemleri yaşıyorsanız sınav kaygısı yaşıyor olabilirsiniz. Sınav esnasında, sınava çalışmanıza rağmen kendinizi hazır hissetmiyorsanız, sınav saati yaklaştıkça kendinizi aşırı gergin, üzüntülü ve endişeli hissediyorsanız, sınav kâğıdını açmakta bile zorlanıyor ve heyecandan soruları okuyamıyorsanız sınav kaygısı yaşıyorsunuz demektir. 15
SINAV KAYGISIYLA BAŞ EDEBİLMEK İÇİN NELER YAPMALIYIM? Sınav kaygısını yenmek için gerekli olan ilk adım farkındalıktır. Öncelikle öğrenci kaygı yaşayıp yaşamadığını sorgulamalı ve kaygı yaşıyorsa bunu kabullenmelidir. Kabullenilmeyen bir sorun için çözüm üretmek mümkün değildir. Eğer sınav kaygısı yaşıyorsanız, öncelikle kaygınıza neden olan faktörleri saptamanız gerekmektedir. Böylece bu nedenleri değiştirmek ya da ortadan kaldırmak için çaba gösterebilirsiniz. Unutmamak gerekir ki, kaygıyla onu bastırarak değil, kabul ederek ve anlamaya çalışarak baş edilebilir. Sınav kaygınızla mücadele ederken yapmanız gereken en önemli şey olumsuz düşünce ve inançlarınızı daha yapıcı ve olumlu olanlarıyla değiştirmektir. Örneğin; Sınav günü yaklaşıyor, çalışmamı yetiştiremeyeceğim. yerine Sınava az zamanım kaldı ama planlı çalışarak eksiklerimi tamamlayabilirim. Bu sınavdan düşük not alırsam her şey mahvolacak. yerine Elimden geleni yapacağım; düşük bir not alsam bile bu sınav her şey demek değil. İyi değilim, yetersizim. yerine Mükemmel değilim ama kendimi biliyorum. Bugüne kadar sınavlarımda başarılı olabildiysem bu benim yapabilirliğimi gösterir. Kesinlikle başarılı olamayacağım. yerine Sınavda başarılı olmak için elimden geleni yapacağım. Sınavda başarılı olamazsam herkesin gözündeki değerim azalacak. yerine Bu sadece bir sınav, bu sınavın sonucu kesinlikle benim değerimi belirleyemez. Sınav kaygısıyla baş etmek için yapabileceklerimizi adım adım sınav öncesi, sınav sırası ve sınav sonrası olmak üzere 3 süreçte ele alabiliriz; 16
SINAVDAN ÖNCE: -Sınava iyi bir şekilde hazırlanmanız, kaygınızı azaltmanın en temel yollarından biridir. Bunun için, dersleri düzenli bir şekilde takip etmeniz, etkin bir çalışma programı uygulamanız ve tekrar yapmanız gerekmektedir. - Etkin bir çalışma programı için ilk olarak kendinize kısa ve uzun vadeli hedefler belirleyin. Bu hedefler sizin hem daha verimli çalışmanızı sağlayacak hem de hedefleri gerçekleştirdikçe daha çok motive olacaksınız. -Çalışmanız gereken çok fazla konu var ve yeterli vaktiniz yoksa önemli olduğunu düşündüğünüz ve sınavda çıkma ihtimali yüksek olan konulara odaklanın. -Eğer grup olarak çalışmak size uygun bir çalışma şekli ise, arkadaşlarınızla bir çalışma grubu oluşturabilir ve daha etkili çalışabilirsiniz. Bu sayede eksiklerinizi ve atladığınız noktaları fark edebilir aynı zamanda sınava ne kadar hazır olduğunuzu saptayabilirsiniz. - Kesinlikle sınava hazırlanmayı son güne bırakmayın ve hiç bilmediğiniz yeni konuları sınavdan önceki gece çalışmaya başlamayın. - Uyku ve yemek düzeninizi aksatmayın, ihtiyaç duyduğunuzda ara verin. - Kendinize yeterli vakti muhakkak ayırın. Sizi rahatlatacak ders dışı aktiviteleri ve sosyalleşmeyi ihmal etmeyin. - Çalışma esnasında çok fazla kaygı yaşadığınızı hissederseniz kesinlikle çalışmaya ara verin ve size iyi gelecek şeylerle uğraşın. (arkadaşlarınızla konuşmak, egzersiz yapmak, müzik dinlemek gibi) SINAV ESNASINDA: -Sınava başladıktan sonra diğerlerine, kendinize ve gelecek planlarınıza değil sınava odaklanın. -Sınav esnasında kendinizi çok kaygılı hissederseniz, sakinlemek için kendinize birkaç dakika verin. Arkanıza yaslanarak derin nefes alın, omuzlarınızı, kol ve bacaklarınızı gevşetin. -Doğru nefes alıp vermeyi öğrenin. Diyaframdan nefes alıp verirseniz vücudunuz gevşeyecek ve sınavda kaygınız azalacaktır. Diyaframdan nefes almak için yavaş bir şekilde burnunuzdan nefes alın ve verin. Nefes alırken göğsünüz yerine mideniz inip kalkmalıdır. - Kaygınız çok artarsa, Şimdi sınava odaklanmalıyım., Mükemmel olmak zorunda değilim, yapabilirim., Dünyanın sonu değil! şeklinde kendinizi olumlu düşüncelerle telkin edin. - Sınav sonrasında yaşayacağınız rahatlamayı düşünerek kaygınızı hafifletebilirsiniz. - Yoğun kaygı yaşadığınızda kesinlikle sınavı yarıda bırakmayın. Uyguladığınız yöntemlerle kaygınız bir süre sonra hafifleyecektir. SINAVDAN SONRA: -Sınavınız nasıl geçerse geçsin kendinizi ödüllendirin ve rahatlayın. -Cevaplarınızı arkadaşlarınızınkilerle karşılaştırmayın. -Bir sonraki sınavınız için hemen çalışmaya başlamayın, kendinize vakit ayırın. -Sınav sonrasında eksik ve hatalarınızı tespit edip bunları gidermek için neler yapabileceğinizi planlayın. Uyguladığınız tüm yöntemlere rağmen sınav kaygınızla baş edemiyorsanız ve bu durum akademik başarınızı ve hayatınızı etkilemeye devam ediyorsa, profesyonel yardım için Psikolojik Danışma Birimimize başvurabilirsiniz. 17
KAYNAKLAR Kitaplar Harmancı, E. (2008). F Şıkkı Var mı? İstanbul Altın Kalem Yayınları Kring A. M., Johnson S. L., Davison G. C. & Neale J. M. (2010). Abnormal Psychology (11th ed.). Newyork: John Wiley & Sons Kurt, İ. (2011). Sınav Kaygısını Aşmanın Yolları. İstanbul: Bizim Kitaplar Kuzucu, Y. (2008). Küçükler İçin Büyüklere, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı. Ankara Nobel Yayın Dağıtım 18
PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK BİRİMİ İLETİŞİM BİLGİLERİ: Ofis: Sütlüce Yerleşkesi Sağlık Merkezi Telefon: 444 0 413 / 4471 E-mail: sguven@ticaret.edu.tr