Üyesi. Anahtar kelimeler: Yaratıcı Drama, Fen ve Teknoloji, Nitel Araştırma, Yüksek Lisans Öğrencileri.

Transkript

1 ĠLKÖĞRETĠM BÖLÜMÜ YÜKSEK LĠSANS ÖĞRENCĠLERĠNĠN FEN VE TEKNOLOJĠ ÖĞRETĠMĠNDE YARATICI DRAMA YÖNTEMĠNĠN UYGULANILMASINA ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ (Hacettepe Üniversitesi Örneği) Hale KABA 1 Pınar Özdemir ġġmġek 2 1 Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġlköğretim Bölümü Yüksek Lisans Öğrencisi 2 Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ġlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Değişen öğretim programı ve yapılandırmacılık anlayışının benimsenmesi ile, eğitim-öğretim sürecinde öğretmen merkezli sistemden öğrenci merkezli sisteme yönelim kaçınılmaz olmuştur. Yaratıcı Drama yöntemi de bu yönelimler sonucu kullanılmaya başlanan yöntemlerden birisi olmuştur. Araştırmanın amacı, Fen ve Teknoloji dersinde yaratıcı dramanın yöntem olarak uygulanılmasına ilişkin görüşleri ortaya çıkarmaktır. Araştırma, nitel bir araştırmadır. Veri toplama yöntemlerinden ise; gözlem ve görüşme kullanılmıştır. Çalışma grubunu, Hacettepe Üniversitesi İlköğretim Bölümü Nitel Araştırma Yöntemleri dersini alan, daha önce yaratıcı drama geçmişi olan, yüksek lisans öğrencileri oluşturmaktadır. Uygulama olarak üç farklı konulu yaratıcı drama atölyesi tasarlanmış; öğretim yılı güz döneminde katılımcılara uygulanmıştır. Gözlem ve görüşme sonucunda elde edilen veriler, araştırmacılar tarafından içerik analizi yöntemine göre (kodlama, temalama) analiz edilmiştir. En önemli bulgu; katılımcıların, derslerde sıklıkla kullanılan yöntemin düz anlatım olduğunu belirtmelerine rağmen, yaratıcı drama yönteminin daha etkili olduğunu belirtmeleridir. Uygulanan atölyelerin de etkisiyle, yaratıcı dramanın derslerde yöntem olarak kullanılmasına ilişkin görüşlerin olumlu olduğu görülmüştür. Anahtar kelimeler: Yaratıcı Drama, Fen ve Teknoloji, Nitel Araştırma, Yüksek Lisans Öğrencileri. 1. GĠRĠġ Drama kelimesinin Türkçe bir karşılığı bulunmamaktadır. Ancak bir davranış olarak -mış gibi yapma şeklinde İngilizceden Türkçe ye çevrilebilmektedir. Drama, dram sanatının doğaçlama unsurlarla zenginleştirilmiş; şiirsellikten ziyade hayati; hayata dönük (küçük olay kesitleri) bir alt disiplini olabilir. Drama; yasam kesiti ya da örüntüsüdür (Örüntü, çünkü drama bireyin karsılaşabileceği olağan durumların sıralanmasıdır). Norman a göre; Drama etkinliği, drama yaşantısının somut olarak duyumsanmasıyla kişinin evrensel, toplumsal, moral, etik ve soyut kavramları anlamlandırmasıdır. (San, 2002: 65). En genel tanımıyla eğitimde drama; herhangi bir konuyu, doğaçlama, rol oynama gibi tekniklerden yararlanarak, bir kümeyle ve küme üyelerinin birikimlerinden, yaşantılarından yola çıkarak canlandırmalara yapmaktır. Bu canlandırma süreçlerinde oyunun genel özelliklerinden yararlanılır ve bir lider, drama öğretmeni/eğitmeni eşliğinde ve yapılacak çalışmanın amacına, kümenin yapısına göre önceden belirlenmiş ortamda (mekânda) eğitimde drama süreci gerçekleştirilir. Bu kavramlar tiyatro alanı ile karşılaştırıldığında da bir yönüyle eğitimde dramanın bileşenlerini oluşturur (Adıgüzel, 1998). Eğitimde drama uygulamaları öğrenciyi merkeze alan, yaparak yaşayarak öğrenmelere olanaklar tanıyan, öğretmene de rehber rolü veren bir anlayıştır. Bu bakımlardan, birçok araştırmacı tarafından üzerinde çalışılan, diğer çağdaş öğrenci merkezli anlayışlarla benzerlik göstermektedir. Ancak yaratıcı drama uygulamalarını anlamlı ve dikkat çekici kılan başka yönleri de bulunmaktadır. Kurgusal bir süreç olan dramada oyunsal formlar bulunması öğrenme ortamını haz verici yapmaktadır. Yani olası öğrenmeler keyifli, eğlenceli ve haz verici ortamlarda gerçekleşmektedir. Öğrenmenin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor boyutlarını dikkate aldığımızda ve ayrıca bilişselliğin ön koşulunun duyuşsal boyut olduğu kabulünü göz önüne aldığımızda öğrenme ortamlarının zevkli olması önemli görülmektedir (Bertiz, 2005).

2 Eğitimde drama çalışmalarının genel amacı, her alanda yaratıcı, kendine yetebilen, kendini tanıyan, çevresiyle iletişim kurabilen ve bunu geliştirebilen, ifade gücü ve biçimleri artmış bireyler yetiştirmektir. (Adıgüzel, 2000). İlköğretimde dramanın amaçları ise; duyguları dışa vurabilme, hayal gücünü geliştirebilme, bağımsız düşünme gücünü ifade edebilme, sosyal ve işbirliği bilincini geliştirebilme olarak sıralanabilir. (Karakaya, 2007) Fen ve Teknoloji Eğitiminde çeşitli yöntemlerin kullanılmasına ilişkin olarak yapılan çalışmalar, çocuklarda gizli olan enerjinin ortaya çıkarılması için en uygun yöntemlerden birinin yaratıcı drama olduğunu göstermektedir. (Özdemir, Üstündağ, 2007) Drama, öğrencilerin fen bilimlerinin bilinen çerçevesinde roller alıp oynadıkları bir şekilde yapılanabilir. Mesela fende, elektrik kavramını göstermek için bir devrede elektronların rolünü oynamak gibi. Drama faaliyeti fevri olarak aniden ortaya çıkabilir, o anda yaratılabilir. Bu durumda öğrenciler kim olduklarını ve ne söyleyeceklerini geliştirmek durumundadırlar. Bu çizgi üzerinde drama aşağı yukarı aniden gelişen bir faaliyettir. Bu ikisi arasında kalan bir geçiş sekli de yapılı bir çerçevesi olan, geliştirilmiş rol almalardır. Hepsinde devamlı görülen bir değişkende öğretmenin katılımının derecesidir. Yani dramaya öğretmen mi, öğrenciler mi sevk etmektedir? Bir bilimsel kavramın kendilerine has bir modelini yaratan bir grup öğrenci, kendilerinin kavramsal anlayışlarını zenginleştirmek için birlikte, bilgiyi tekrar inşa etmişlerdir. Öğrencilere rehberlik yapabilmek için, bazen öğretmenin karmaşık fen bilimleri konusunda basitleştirici uygulamalar kullanması gereklidir (Ødegaard, 2002; Akt: Teker, 2009) 1.1 Alanyazında Ġncelenen Bazı AraĢtırmalar Özdemir ve Çıkla (2005) Fen ve Matematik Derslerinde Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adayları Tarafından Yaratıcı Dramanın Kullanımı konusunu incelemişlerdir. Gönüllü 12 öğretmen adayı ile çalışılıp; fen ve matematik alanlarına yönelik hazırlanmış olan örnek yaratıcı drama etkinlikleri ve ders planları bu öğretmen adaylarına uygulanmıştır. Planlar, yaratıcı drama ders planı değerlendirme ölçütleri göz önüne alınarak değerlendirilmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarıyla görüşmeler de yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre hazırlanan ders planlarında her ne kadar bazı eksiklikler olsa da, sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı dramanın aşamalarına ve bileşenlerine uygun ders planları hazırlayabildikleri ortaya konmuştur. Özdemir ve Akkuş (2006) Yaratıcı Drama ile Matematik ve Fen Alanındaki Bilim İnsanlarının Yaşam Öykülerine ve Bilime Katkılarına Yeni Bir Bakış makalesinin örneklemini eğitim öğretim yılı güz döneminde 47 ilköğretim Bölümü Fen Bilgisi ve Matematik Eğitimi Anabilim Dalı dördüncü sınıf öğrencisi ile toplam 30 saat süren atölye çalışmaları yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak çalışmadan önce ve sonra anket uygulanmıştır. Çalışma grubuyla görüşmeler yapılmış, atölye süresince günlük tutmaları sağlanmış ve tüm süreç kameraya çekilmiştir. Bulgulara göre çalışmanın amacının amacına ulaştığı söylenmektedir.. Ceylan ve Ömeroğlu (2007) Okul Öncesinde Drama Dersinin Üniversite Öğrencilerine Katkısının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi makalesinin örneklemini Gazi, Ankara ve Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi okul öncesi eğitim öğretmenliği programına dahil olan 155 dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu ve Yaratıcı Drama Dersinin Öğrenciye Katkısını Değerlendirme Formu kullanılmıştır. Toplanan veriler Kruskall- Wallis Testi ve Mann Whitney U- Testi ile analiz edilmiştir. Sonuçlara göre okul öncesinde drama dersinin kendilerine olan katkılarına ilişkin görüşlerin olumlu yönde olduğu bulunmuştur. Özdemir ve Üstündağ (2007) Fen ve Teknoloji Alanındaki Ünlü Bilim Adamlarına İlişkin Yaratıcı Drama Eğitim Programı makalesinde ele alınan konu; fen ve teknoloji alanındaki ünlü bilim adamlarının yaşam öyküleri ve bilime katkılarının yaratıcı drama yöntemi ile planlanmasıdır. Çalışma 2

3 grubunu İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı dördüncü sınıf öğrencilerinden gönüllü 21 öğrenci oluşturmaktadır. Tek grup öntest-sontest deneme modelli bir çalışma olarak desenlenmiştir. Veri sonuçlarının nitel çözümlenmesine göre; katılımcıların yaratıcı drama yöntemi ile bilim adamlarının yaşam öyküleri ve bilime katkıları ile ilgili bilgi sahibi oldukları, yaratıcı dramayönteminde yaşayarak ve içselleştirerek öğrenme fırsatı buldukları söylenmiştir. İspir ve Üstündağ (2008) Ortaöğretim 9. Sınıf Kimya Dersi ve Yaratıcı Drama Yöntemi makalesinde örneklemi, İzmir Kemalpaşa Anadolu Lisesi 9. Sınıf öğrencilerinden kimya bilgisi üst seviyede olan, gönüllü katılan, daha önce yaratıcı drama eğitimi almamış 10 kız, 10 erkek oluşturmaktadır. Yöntem olarak yaratıcı drama yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın başında ve sonunda yazılı sınav uygulanmış, gözlem formu da kullanılmıştır. 21 saatlik çalışma tamamlandığında 5 öğrenci ile görüşme yapılmıştır. Bulgulara göre, yaratıcı drama yönteminin kullanılması, öğrencilerin bilgi düzeylerinin farklılaştığını, bu derse ilişkin duyuşsal özelliklerin arttığını ortaya koymuştur. Çam, Özkan ve Avinç (2009) araştırdıkları konu; Fen ve Teknoloji Dersinde Drama Yönteminin Akademik Başarı ve Derse Karsı İlgi Açısından Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi: Köy ve Merkez Okulları Örneği dir. Yarı deneysel olarak gerçekleştirilen çalışmada, ön test-son test karşılaştırma gruplu deneysel araştırma modeli kullanılmış; örneklem olarak 60 (32 si Bayburt İlköğretim Okulu, 28 i Bayburt Yukarı Kırzı Köyünden) sınıf öğrencisi seçilmiştir. 2 haftalık süreç içinde toplam 4 ders saati boyunca drama yöntemi kullanılmış olup; veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen Kan, Kanın Yapısı ve Kan Grupları Başarı Testi, araştırmacı gözlemleri ve öğrencilerin görüşlerinin alındığı yazılı belgeler kullanılmıştır. Veriler tek yönlü ancova ile analiz edilmiş, görüşler ve gözlem verileri de içerik analizine tabi tutulmuştur. Sonuçlara göre; her iki okulda derse ilgi artmasına rağmen, köy okulunda drama yönteminin daha çok benimsendiği görülmüştür. Kırmızı (2009) Türkçe Dersinde Yaratıcı Drama Yöntemine Dayalı Yaratıcı Yazma Çalışmalarının Yazmaya Yönelik Tutuma Etkisi makalesinde ön test- son test kontrol gruplu deney deseni kullanılmıştır. Örneklemini seçkisiz yolla belirlenen 32 si deney, 36 sı kontrol grubu olan ilköğretim beşinci sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Yazmaya Yönelik tutum Ölçeği (YAYTÖ) kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde Cronbach s Alpha ve t-testi istatistik teknikleri kullanılmıştır. Sonuçlara göre, deney ve kontrol grupları arasında deney grubu lehine önemli bir fark bulunmuştur. Adıgüzel, Özdemir ve Akfırat (2009) Bilim ve Yaratıcı Drama Eşliğinde Doğa Eğitimi makalesinde örneklemi 30 ar kişilik üç grup halinde 90 öğrenci grubu oluşturmaktadır. Temel yöntem olarak Yaratıcı Drama kullanılmıştır. Ayrıca öğrenciler her günün sonunda mektup yazmışlardır. Araştırmanın bulguları; öğrencilerin süreç içerisinde edindikleri bilgileri içselleştirdikleri sonucunu ortaya koymuştur. Yiğit vd (2009) Fen Öğretiminde Drama Yönteminin Kullanım Durumlarının Ortaya Konulması makalesinde araştırma grubu olarak, yapılan görüşmeler ile dramayı fen derslerinde bir öğretim yöntemi olarak kullandığını belirten 5 fen bilgisi öğretmeni seçilmiştir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgu bilim deseni uygulanmış; veri toplama teknikleri olarak da görüşme ve doküman analizinden faydalanılmıştır. Bulgulara bakıldığında öğretmenler dramayı başlı başına bir yöntem olarak değil, sadece diğer yöntemlere ek olarak rol oynama tekniği ile kullanmalarına rağmen olumlu yönlerinin oldukça fazla olduğunu belirtmişlerdir. Kahyaoğlu, Yavuzer ve Aydede (2010) tarafından gerçekleştirilen çalışmada ( Fen Bilgisi Dersinin Öğretiminde Yaratıcı Drama Yönteminin Akademik Başarıya Etkisi) 5. Sınıf Fen Bilgisi Dersinde Isı ve Isının Maddedeki Yolculuğu ünitesinin öğretiminde, yaratıcı drama yönteminin uygulandığı grup ile geleneksel yöntemin uygulandığı grubun başarı düzeyleri arasında anlamlı farkın 3

4 olup olmadığı sınanmıştır. Araştırmada ön test- son test deneme modeli kullanılmıştır. Niğde Atatürk İlköğretim Okulu 5. Sınıf Öğrencilerinden, random örnekleme ile 36 öğrenci deney, 36 öğrenci kontrol grubuna seçilmiştir. Yaratıcı drama yöntemiyle öğretimin, geleneksel öğretim yöntemine göre öğrenci başarısı üzerinde daha etkili olduğu söylenmiştir. Ormancı ve Ören (2010) Dramanın İlköğretimde Kullanılabilirliğine Yönelik Sınıf Öğretmeni Adaylarının Görüşleri: Demirci Eğitim Fakültesi Örneği makalesinde örneklemi Demirci Eğitim Fakültesinde öğrenim görmekte olan 58 sınıf öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Araştırma açık uçlu sorulardan oluşan görüşme formu ve yarı yapılandırılmış mülakatların yer aldığı nitel bir çalışmadır. Veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Bulgulara göre, öğretmen adayları aldıkları drama dersinin meslek hayatlarına katkıda bulunacağını ve eğlenceli bir ders olduğunu ifade etmişlerdir. Başçı ve Gündoğdu (2011) Öğretmen Adaylarının Drama Dersine İlişkin Tutumları ve Görüşleri: Atatürk Üniversitesi Örneği isimli çalışmada, drama dersini almış öğretmen adaylarının dramaya yönelik tutumları incelenmiştir. Çalışma, öğretim yılında Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi nde öğrenim gören gönüllü 222 öğrenci üzerinde Yaratıcı Drama derslerine ilişkin tutum ölçeği (Adıgüzel, 2006) uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Ayrıca 14 öğretmen adayı ile de görüşme yapılmıştır. Araştırma, ilişkisel tarama türünde betimsel bir araştırma olup; nicel ve nitel metodolojiden yararlanılmıştır. Tek yönlü varyans analizi, t testi ve içerik analizinden yararlanılmıştır. Sonuçlara göre; öğretmen adaylarının drama dersine yönelik olumlu tutum içerisinde oldukları tespit edilmiştir. Bu çalışma, ilköğretim Bölümü yüksek lisans öğrencilerinin Fen ve Teknoloji dersinde Yaratıcı Drama yönteminin kullanılmasına ilişkin görüşlerini ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Ayrıca Yaratıcı Drama yöntemine karşı olan görüşü ortaya çıkarmak, Yaratıcı Drama yönteminin uygulanılmasına bağlı olarak gelişen fikirleri ortaya çıkarmak ve bu alanda alan yazına katkı sağlamayı da amaçlamaktadır. Yukarıda incelenen araştırmalar da göstermektedir ki, genellikle öğretmen adayları ve ilköğretim, ortaöğretim düzeyindeki öğrencilerle uygulamalar yapılmıştır. Bu çalışmanın katılımcılarının yüksek lisans öğrencileri olmasının alana katkı sağlayacağı düşünülmüştür. 2. YÖNTEM Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırma; gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak tanımlanabilir. (Yıldırım, Şimşek, 2011) Çalışmada nitel araştırma desenleri içerisinden durum çalışmasına göre araştırma yapılmıştır. Durum çalışması; güncel bir olguyu kendi gerçek yaşam çerçevesi (içeriği) içinde çalışan, olgu ve içinde bulunduğu içerik arasındaki sınırların kesin hatlarıyla belirgin olmadığı ve birden fazla kanıt veya veri kaynağının mevcut olduğu durumlarda kullanılan, görgül bir araştırma yöntemidir. (Yin, 1984, s. 23; Akt: Yıldırım, Şimşek, 2011) 2.1 ÇalıĢma Grubu Araştırmada kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Bu örnekleme yöntemi araştırmaya hız ve pratiklik kazandırır. Çünkü bu yöntemde araştırmacı, yakın olan ve erişilmesi kolay olan bir durumu seçer. Kolay ulaşılabilir durum örneklemesi, çoğu zaman araştırmacının diğer örnekleme yöntemlerini kullanma olanağının bulunmadığı durumlarda kullanılır. (Yıldırım, Şimşek, 2011) 4

5 Buna göre, gözlem, Hacettepe Üniversitesi İlköğretim Bölümü Nitel Araştırma Yöntemleri dersini alan Yüksek lisans öğrencileri içerisinden yedi kişi seçilerek yapılmıştır. Görüşmeler ise, bu yedi kişi içerisinden dört kişi seçilerek yapılmıştır. Araştırmanın gizliliği ve etiği açısından, katılımcıların isimlerine yer verilmemiştir. Y1, Y2, Y3, Y4, kodları ile isimlendirilmişlerdir. Katılımcıların demografik özellikleri Tablo 1 de yer almaktadır. Tablo 1: Katılımcı Demografik Özellikleri Katılımcılar Y1 Y2 Y3 Y4 Mezun Olunan Bölüm İlk. Mat. Öğr. İlk. Fen. Öğr. İlk. Sınıf. Öğr. İlk. Fen. Öğr. Mezuniyet Yılı Sınıf Yaratıcı Drama GeçmiĢi Cinsiyet Meslek 2006 Master 2. Var Kadın Öğrenci 2010 Master 1. Var Kadın Öğrenci 2007 Doktora - tez Var Kadın 2011 Yüksek lisans- 1 Öğretim Görevlisi Var Erkek Öğrenci 2.2 Verilerin Toplanması Araştırmada veri toplama aracı olarak gözlem ve görüşme kullanılmıştır. Gözlem, herhangi bir ortamda ya da kurumda oluşan davranışı ayrıntılı olarak tanımlamak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Ancak gözlem, basit anlamda, sadece normal durumlarda sık olarak görülmeyen davranışları ortaya çıkarmak için kullanılmaz. Eğer bir araştırmacı, herhangi bir ortamda oluşan bir davranışa ilişkin ayrıntılı, kapsamlı ve zamana yayılmış bir resim elde etmek istiyorsa, gözlem yöntemini kullanabilir. (Bailey, 1982; Akt: Yıldırım, Şimşek, 2011) Uygulama öncesi araştırmacı tarafından gözlem formu hazırlanmış ve uzman görüşü alınarak geliştirilmiştir. Gözlenen ortamda oluşan davranışları daha derinlemesine ve defalarca inceleyebilmek ve not almanın sınırlılığını ortadan kaldırmak adına, uygulama, not almanın yanında, görüntü kayıt cihazıyla da kaydedilmiştir. Bir atölye nitel araştırma yöntemleri konulu, diğeri ritm-müzik çalışması konulu ve en son çevre konulu üç adet atölye uygulama öncesi tasarlanmış ve uygulanmıştır. Bazı gözlem araştırmalarında, gözlenen ortamda bulunan kişilerle, araştırma konusuna ilişkin ek bilgi almak amacıyla görüşme yapmak gerekebilir. Stewart ve Cash (1985) görüşmeyi, önceden belirlenmiş ve ciddi bir amaç için yapılan, soru sorma ve yanıtlama tarzına dayalı karşılıklı ve etkileşimli bir iletişim süreci olarak tanımlamıştır. (Akt: Yıldırım, Şimşek, 2011). Bu bağlamda dokuz adet soru ve sondalardan oluşan görüşme formu hazırlanmıştır. Uygulama sonrasında belirlenen dört kişi ile, bu görüşme formuna bağlı kalınarak görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler ses kayıt cihazı ile kaydedilmiştir. 3. BULGULAR ve YORUM Gözlem ve görüşme sonucunda toplanan veriler araştırmacı tarafından içerik analizi yöntemine göre analiz edilmiştir. İçerik analizinde temel amaç, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır. Betimsel analizde özetlenen ve yorumlanan veriler, içerik analizinde daha derin bir işleme tabi tutulur ve betimsel bir yaklaşımla fark edilemeyen kavram ve temalar bu analiz sonucu keşfedilebilir. (Yıldırım, Şimşek, 2011) 5

6 Görüntü kayıt cihazı ile kaydedilen veriler, gözlem formunda belirtilen tema ve kodlara göre analiz edilmiştir. Gözlem bulguları bazı görüşme sorularının analizinde yorumlanmıştır. Sonrasında yapılan görüşmelerde ise, ses kayıt cihazı ile kaydedilen veriler, önce tamamen yazıya dökülmüş, sonrasında içerik analizi yöntemine göre tema ve kodlara göre tablolaştırılmıştır. Alt problem 1: Yaratıcı Drama nın mesleki hayata ne gibi katkıları bulunmaktadır? 1) Aldığınız lisans eğitiminde, derslerde öğretim elemanlarının kullanmış olduğu yöntem ve teknikler hangileriydi? Sonda: Sıklıkla hangisi? Alternatif soru: Aldığınız lisans eğitiminde yapılandırmacı yaklaşıma uygun yöntem teknikler kullandınız mı? Sonda: Hangilerinde daha etkili öğrenmenin sağlanabileceğini düşünüyorsunuz? Tablo 2.1: Genellikle, Sıklıkla Kullanılan Ve En Etkili Görülen Yöntem-Teknikler Katılımcılar Genel Frekans Sık Frekans Etkili Frekans Y1 Sunuş % 12,5 Sunuş % 14,3 Buluş % 20 Proje % 12,5 Y2 Anlatım % 18,8 Anlatım % 42,9 Drama % 60 Tartışma % 12,5 Soru cevap, % 12,5 Beyin fırtınası % 18,8 Y3 Anlatım Anlatım Drama İstasyon % 12,5 sorucevap % 28,6 Beyin fırtınası Y4 Anlatım Anlatım Drama Sunuş Sorucevap Altı % 20 Tartışma şapka Proje Drama % 14,3 Sorucevap Beyin fırtınası İstasyon Bulgulara bakıldığında, katılımcılar, derslerde kullanılan yöntem ve teknikler arasında, sunuş yolu, proje, anlatım, tartışma, soru-cevap, beyin fırtınası gibi cevaplar vermişlerdir. Bir çok yöntemin genel olarak uygulandığı görülmüştür. En sık kullanılan yöntem ve tekniklerde, en fazla söylenilen yöntem ise anlatım yöntemidir. Sonrasında soru-cevap ve drama yöntemi gelmektedir. En etkili yöntem ve teknik olarak da, en fazla söylenen drama yöntemi, sonrasında altı şapka, buluş yoluyla öğrenme ve beyin fırtınası olarak ortaya çıkmıştır. 6

7 Alt problem 2: Mezun olunan bölüm, yaratıcı drama yönteminin Fen Derslerinde uygulanmasına ilişkin görüşleri nasıl etkilemektedir? 2. Yaratıcı Drama eğitiminiz var mı? Sonda: Nerede? Sonda: Ne zaman? Sonda: Nasıl? Tablo 2.2: Yaratıcı Drama eğitimi Katılımcılar Dernek Frekans Ders Frekans Y1 Çağdaş Drama Derneği- 2. Aşama %100 - Y2 Çağdaş Drama Derneği- 2. Aşama Lisansta ders %50 Y3 Çağdaş Drama Derneğiproje - Y4 Çağdaş Drama Derneği- 3. Aşama Lisansta ders Bulgulara bakıldığında katılımcıların %100 ünün Çağdaş Drama Derneği nde drama eğitimi aldığı görülmüştür. Bir kişinin drama yaşantısı yoktur. Katılımcıların %50 sinin de lisansta derslerde yöntem olarak kullandığı görülmüştür. İki kişi hem Çağdaş Drama Derneği, hem de lisansta drama eğitim almış, drama yaşantısı geçirmiştir. 3. Daha önce herhangi bir derste yaratıcı drama yönteminin kullanıldığı bir ders süreci geçirdiniz mi? Sonda: Nerede? Sonda: Nasıl? Sonda: Ne kadar süre? Tablo 2.3: Drama Yaşantısı Katılımcılar Geçirilen Yer Frekans Y1 Uygulama %25 Y2 Lisans-Uygulama %75 Y3 Y5 Lisans-Uygulama Lisans-Uygulama Daha önce herhangi bir derste yaratıcı drama yöntemini kullanan üç kişi bulunmaktadır. Diğer kişi, yapılan uygulama ile ilk defa yaratıcı dramanın yöntem olarak kullanıldığı bir ders süreci geçirmiştir. 4. Yaratıcı Drama Yönteminin Kullanılmasına İlişkin görüşleriniz nasıldır? Yapılmış uygulamayı da düşünerek Alternatif Soru: Sizce yaratıcı drama yönteminin derslerde uygulanabilir mi? Sonda: Ne derece etkili olabilir? 7

8 Tablo 2.4: Yaratıcı Drama Yönteminin kullanılmasına ilişkin görüş Katılımcılar Öğrenme Frekans DüĢünce Frekans Bilgi Frekans Tutum Frekans Süreç Frekans Y1 Tam % 50 - Akılda %40 Olumlu Etkili Öğrenme kalıcı Y2 Yaparakyaşayarak % 50 Yaratıcı % 50 Olumlu Etkili Y3 Tam Yaratıcı Olumlu %100 Etkili %100 Öğrenme Y4 Yaparak Yaşayarak Öğrenme - Akılda kalıcı Olumlu Etkili Katılımcılara, yaratıcı drama ile ilgili görüşler sorulduğunda verilen cevaplar; öğrenme, düşünce, bilgi, tutum ve süreç olarak kodlanmıştır. Öğrenme başlığı altında, en fazla verilen cevap, yaratıcı dramanın yaparak-yaşayarak öğrenmeyi sağladığı, sonrasında en sık verilen cevap ise tam öğrenmeyi sağladığıdır. Düşünce başlığı altında, yaratıcı dramanın en fazla yaratıcı düşünme becerilerini geliştirdiği, sonrasında eleştirel ve yansıtıcı düşünmeyi geliştirdiği cevabı ortaya çıkmıştır. Bilgi başlığı altında,, yaratıcı drama yönteminin bilgilerin akılda kalmasına kolaylık sağladığı cevabı iki kişi tarafından verilmiştir. Bütün katılımcılar, yaratıcı drama yönteminin kullanılmasının, olumlu tutum geliştirmeye katkı sağlayacağını belirtmişlerdir. Bütün katılımcılar aynı şekilde, yaratıcı drama yönteminin kullanıldığı bir süreci, etkili ve verimli geçebilecek bir süreç olarak ifade etmişlerdir. Uygulanan atölyelerin gözlem bulguları sonucu da bu cevaplar ile örtüşmektedir. Katılımcılar, uygulanan atölye kazanımlarını yaparak yaşayarak öğrenme ortamında sağladıklarından tam öğrenmeyi sağlamış bulunmaktadırlar. 5. Geleneksel yöntem ile ders işlenmesi ile yaratıcı drama yöntemi ile ders işlenmesi arasında öğrenciler açısından sizce nasıl bir fark bulunmaktadır? Alternatif soru: Yaratıcı drama yöntemi ile ders süreci sizce nasıldır? Nasıl olabilir? Tablo 2.5: Geleneksel yöntem ile yaratıcı drama yöntemi arasındaki fark Katılımcılar Geleneksel Frekans Yaratıcı Drama Frekans Y1 Pasif öğrenci % 50 Aktif öğrenci % 50 Y2 Kısıtlanan öğrenci % 25 Yapma-yaşama olanağı Y3 Pasif öğrenci Aktif öğrenci Y4 Oturan-söz isteyen öğrenci % 25 Özgür öğrenci % 50 8

9 Katılımcılardan alınan dönütlere göre; geleneksel yöntemde öğrencilerin kısıtlandığı bir kişi tarafından, pasif kaldığı iki kişi tarafından, oturan ve oturarak söz isteyen öğrenci profili olduğu da bir kişi tarafından ifade edilmiştir. Yaratıcı drama yönteminde ise, en sık verilen cevaplar, öğrencilerin aktif ve özgür olduğudur. Bir kişi de yaratıcı drama yönteminin, yaparak-yaşayarak öğrenme fırsatı sağladığı için, geleneksel yöntem ile aralarında fark olduğunu belirtmişlerdir. Alt problem 3: Yaratıcı Drama Fen ve Teknoloji Dersinde hangi amaçlarla kullanılmaktadır? 6. Fen ve Teknoloji Dersinde yaratıcı drama yönteminin kullanılmasına yönelik görüşleriniz nasıldır? Alternatif soru: Fen ve Teknoloji dersinde drama yöntemi nasıl uygulanılabilir? Sonda: Sizce etkili olur mu? Neden? Sonda: Ders sürecini nasıl etkiler? Sonda: Kazanımları karşılamada drama yöntemi yeterli olur mu? Neden? Tablo 2.6: Fen ve Teknoloji dersinde yaratıcı drama Katılımcılar Yöntem Frekans Gerekçe Frekans Y1 Etkili Akılda kalıcı %25 Y2 Etkili Bilişsel, duyuşsal, %25 psikomotor beceri Y3 Etkili %100 Yaparak-yaşayarak %50 öğrenme Y4 Etkili Yaparak-yaşayarak öğrenme Katılımcıların verdikleri cevaplara göre, bütün katılımcılar, Fen ve Teknoloji dersinde yaratıcı drama yönteminin kullanılmasını etkili bir yöntem olarak görmüşlerdir. Gerekçelere bakıldığında ise, en sık verilen cevap, % 50 oranla yaparak-yaşayarak öğrenmeyi sağladığıdır. Sonrasında, öğrenilenlerin akılda kalmasını sağladığı, bilişsel, duyuşsal, psikomotor becerileri geliştirdiği gerekçe olarak sunulmuştur. Tablo 2.7: Kazanımları karşılamada yeterlilik Katılımcılar Kazanımları KarĢılama Frekans Kazanımları KarĢılama Y1 Yeterli % 50 - Y2 Tek Başına Yetersiz % 50 Başka yöntemlerle desteklenmeli Frekans %25 Y3 Yeterli İçselleştirme %25 Y4 Tek Başına Lidere bağlı %25 Yetersiz 9

10 Yaratıcı drama yönteminin, Fen ve Teknoloji kazanımlarını karşılamasına ilişkin görüşler ise; %50 oranında tek başına yetersiz görüldüğü ve yine % 50 oranında yeterli olarak ifade edilmiştir. Gerekçe olarak öğrenilenlerin içselleştirildiği, etkili olduğu söylenmiştir. Yaratıcı Drama yönteminin tek başına yetersiz olarak ifade edilmesinin gerekçesi olarak da, lidere bağlı olduğu, liderin yetersiz ve ders sürecini iyi planlayamaması gibi durumlarda tek başına yeterli olamayacağı, etkin bir araç olduğu, başka yöntem-tekniklerle desteklenmesi gerektiği ifade edilmiştir. 7. Fen ve Teknoloji Dersinde drama yönteminin kullanılmasının, diğer yöntemlere göre sizce üstünlüğü sınırlılıkları nasıldır? Sonda: Olumlu yanları nelerdir? Sonda: Olumsuz yanları nelerdir? Tablo 2.8: Üstünlük-Sınırlılık Katılımcılar Üstünlük Frekans Sınırlılık Frekans Y1 Aktif %33,3 Lider % 33,3 İletişim %11,1 Eğlence % 16,6 algısı Y2 Aktif Lider Duyuşsal, %11,1 Mekan % 16,6 bilişsel, Grup % 16,6 psikomotor beceri Y3 Teknikler %11,1 - Y4 Aktif Zaman % 16,6 Kişisel %11,1 gelişim Yaratıcı düşünme Eleştirel düşünme %11,1 Görüşmelerden alınan cevaplar yorumlandığında üstünlük olarak, öğrencilerin aktif katılımı, sürece dahil oldukları, bilişsel, duyuşsal, psikomotor beceriler, yaratıcı düşünme, iletişim becerilerini geliştirmesi gibi özellikler belirtilmiştir. Özellikle, frekanslara bakıldığında, yaratıcı dramanın Fen ve Teknolojide kullanımının diğer yöntemlere göre üstünlüğü olarak aktif katılımın önemli olduğu vurgulanmıştır. Bu cevaplar ile gözlem sonucu alınan veriler de birbirini destekler niteliktedir. Gözlem süreci boyunca katılımcılar da sürece aktif bir şekilde dahil olmuş; yaratıcı düşüncelerini doğaçlamalarda ve atölye sonundaki değerlendirme aşamasında belirtmişlerdir. Sınırlılıklara bakıldığında ise; liderin oturum planını iyi ayarlayamaması, dramanın derslerde yöntem boyutu hiçe sayılıp, eğlence olarak algılanması, lider yetersizliği, mekan sıkıntısı, grubun birbiriyle uyumu, kimi öğrencilerin bu süreçten sıkılması, zaman yetersizliği gibi durumlar görüşmeciler tarafından belirtilmiştir. Frekanslara bakıldığında ise, cevaplar arasında lider dikkati çekmektedir. Liderin kişisel gelişimi, liderin süreci planlayamaması, lider yetersizliği (lider azlığı) gibi durumlar, görüşmeciler tarafından belirtilmiştir. 8. Bir Fen ve Teknoloji dersinin drama yöntemi ile işlenmesi, ders sürecinde öğrencileri sizce nasıl etkileyebilir? 10

11 Alternatif Soru: Öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilerin yaratıcı dramaya karşı tepkileri nasıl olur? Sonda: Olumlu ve olumsuz yanları ders sürecini nasıl etkiler? Tablo 2.9: Öğrenci Tutumu Katılımcılar Olumlu Frekans Olumsuz Frekans Y1 Eğlence %14,3 Adaptasyon % 25 Öğrenme % 28,6 Y2 Tutum %14,3 İçe kapanıklık % 25 Y3 Somut yaşantı Y4 Kişisel gelişim Etkili iletişim Öğrenme %14,3 - %14,3 %14,3 - Alınan cevaplara göre, sınıf kültürü oluşmuş bir sınıfta eğlenceli ve öğretici bir süreç olacağı, dramaya karşı olumlu tutum geliştireceği, kişisel gelişime önemli katkı sağlayacağı, fen öğretiminde etkili ve verimli olacağı, etkili iletişim becerilerini geliştireceği gibi olumlu etkilerin, öğrencileri etkileyeceği belirtilmiştir. Verilen cevapların aksine, olumsuz etkilenme olarak; içe kapanık öğrencilerin drama ortamından ve sürekli iletişim durumundan rahatsız olabileceği, içe kapanık öğrencilerin özgüvenlerinin zedelenebileceği, çok sık kullanılırsa sıkıntı yapabileceği belirtilmiştir. 9. Siz Fen ve Teknoloji öğretmeni olsaydınız (ya da olarak) bu yöntemi derslerinizin hangi aşamasında giriş-geliş, daha çok kullanırdınız? Sonda: Neden? Sonda: Etkililiği konusunda düşünceleriniz nasıldır? Tablo 2.10: Kullanım Aşaması Katılımcılar Ders Bölümü Frekans Gerekçe Frekans Y1 Giriş %25 Güdüleme % 14,3 Y2 Esnek %50 Merak Farkındalık Ürün %14, 3 % 14,3 % 14,3 Y3 Drama %25 Kopmamak % 14,3 atölyesi Y4 Esnek Rahat ortam % 14,3 Motivasyon % 14,3 11

12 Katılımcıların görüşlerine bakıldığında, bu yöntemi dersin her aşamasında kullanabilecekleri, dersin içeriğine bağlı olduğu, bütün olarak bir atölyenin de tasarlanabileceği, hangi aşamada daha etkili olacağı düşünülürse o aşamada kullanılabileceği gibi, genelde esnek olarak uygulanabileceğine dair görüşler alınmıştır. Gerekçelere bakıldığında ise, giriş aşamasında güdüleyici olduğu, öğrencilerde merak uyandıran, farkındalık düzeylerini arttırıcı etkiye sahip olduğu, ders sürelerine göre belirlenmesi gerektiği, öğrencilerin kendilerini rahat hissettikleri, sosyalleşmeye katkı sağladıkları gibi gerekçeler sunulmuştur. İçerik analizine göre uygulanan atölyelerin gözlemi yapılmıştır. Gözlem formundaki kodlamalara göre analiz edilmiştir. Sonuçlara göre, yönergeleri uygulama, doğaçlamalara katılım, dönüt verme, Fen ve Teknoloji dersi ile ilişki kurma, Çevre konusunda düşünme olarak öğrenciler etkin bir süreç geçirmişlerdir. 3.1 AraĢtırmanın Geçerlik-Güvenirliği Bu araştırmanın geçerliğine bakıldığında, çalışma grubunun az olması sorun teşkil edebilmektedir. Fakat yaratıcı drama atölyesinin yapılabilmesi için birden fazla kişinin olması yeterlidir. Nitel araştırmalarda, nicel araştırmalarda olduğu gibi, sayıca fazla bir örneklemin olması şart değildir. Yine geçerliği sağlamak adına bu araştırmada, görüşme ve gözlem formu uzman görüşü alınarak teyit edilmiştir. Ayrıca içerik analizindeki temalar ve kodlar uzman görüşü alınarak düzeltilip, geliştirilmiştir. Araştırmanın güvenirliği açısından, gözlemcinin aynı zamanda araştırmacı olması, gözlemi etkili yapamaması gibi bir durumu ortadan kaldırmak adına, yapılan uygulama görüntü kayıt cihazı ile kaydedilmiştir. Uygulama sonrası yapılan görüşmeler de ses kayıt cihazı ile kaydedilmiştir. 4. SONUÇ Araştırmanın amacı, yüksek lisans öğrencilerinin Fen ve Teknoloji dersinde Yaratıcı Drama Yönteminin kullanılmasına ilişkin görüşlerini ortaya çıkarmaktı. Bu açıdan bir buçuk saatlik Yaratıcı Dramanın disiplin boyutuna ilişkin, diğer bir buçuk saatlik süreçte de Yaratıcı Dramanın yöntem boyutuna ilişkin atölye planlanmış ve uygulanmıştır. Hem bu uygulamaların ve gözlem formunun sonuçları, hem de görüşme sonucu alınan cevaplar yorumlandığında; katılımcıların çoğunun, derslerde sıklıkla kullanılan yöntemin anlatım yöntemi olduğunu söylemelerine rağmen; yaratıcı drama yönteminin etkili olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Katılımcılardan dördü Çağdaş Drama Derneğinde yaratıcı drama eğitimi almış, ikisi lisans derslerinde yöntem olarak uygulandığı bir ders süreci geçirmişlerdir. Uygulanan atölyelerin de etkisiyle, katılımcıların hepsi yaratıcı drama yöntemine karşı olumlu görüş geliştirmiş ve yaratıcı drama yönteminin etkili olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Bununla ilgili bazı katılımcı görüşleri şu şekildedir. Bir de bunun aslında ilkokul öğrencileriyle falan yapıldığını düşündüğümüzde bile çok güzel, biz bile çok eğlendik çünkü, çok güzel vakit geçirdik ve çok şey öğrendik ayrıca., Şimdi insanda yaparak-yaşayarak öğrenmeyi sağladığı için çok etkili olduğunu düşünüyorum özellikle. Bu şekilde görüşlerle, katılımcılar yaratıcı drama yönteminin etkililiğine ilişkin ifadelerini belirtmişlerdir. Katılımcılar, yaratıcı drama yöntemini; tam öğrenmeyi sağlayan, yaparak-yaşayarak öğrenmeyi sağlayan, bilgileri akılda tutucu etkiye sahip bir yöntem olarak görmektedirler. Geleneksel yöntem ile yaratıcı drama yöntemi kıyaslandığında ise, öğrenciler geleneksel yöntemde pasif iken, yaratıcı drama yönteminde aktif ve özgür olmaktadırlar. Bu görüşlerine ilişkin bazı çarpıcı açıklamalarda, lisans derslerinde sıklıkla kullanılan yöntemin bir katılımcı tarafından; Anlatım Soru-cevap ve anlatım ; hangilerinde daha etkili öğrenmelerin sağlanabileceği sorusuna ise; şahsen drama yöntemiyle daha çok, etkili olabileceğini düşünüyorum. olarak ifade edilmesidir. 12

13 Fen ve Teknolojide yaratıcı drama yönteminin kullanılmasına ilişkin ise, verilere bakıldığında, etkili bir yöntem olduğu, yaparak-yaşayarak öğrenmeyi sağladığı, öğrenilenlerin akılda kalıcı olduğu, bilişsel, duyuşsal, psikomotor becerileri geliştirdiği sonuçları ortaya çıkmıştır. Ayrıca bir katılımcıya göre; Fen Bilgisi dersi hem kavram yoğunluğu açısından çok fazla, hem de günlük hayatımıza çok yakın bir alandır. O yüzden drama da günlük hayatın içinden paylaşımların olduğu yaşantıların olduğu bir süreç. O yüzden Fen Bilgisi derslerinde özellikle altını çizerek söylüyorum kullanılması gerekir. ifadesi de, yaratıcı drama yöntemi ile, Fen ve Teknoloji dersinin günlük yaşam ile ilişkilendirilmesine ilişkin göndermeler yapılmıştır. Fakat yaratıcı drama yönteminin kazanımları karşılamada tek başına yetersiz olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Başka yöntemlerle de desteklenmesi gerektiği, lidere bağlı olduğu, lider özelliklerinin önemli olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Yaratıcı dramanın diğer yöntemlere göre üstünlüğü olarak, öğrencilerin aktif katılımı, sürece dahil oldukları, bilişsel, duyuşsal, psikomotor beceriler, yaratıcı düşünme, iletişim becerilerini geliştirmesi gibi özellikler ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin aktif olduğu, bulgulara göre en çok çıkan sonuçtur. Sınırlılık olarak ise, liderin tutumu sonucu ortaya çıkmıştır. Özellikle liderin yetersiz olması, süreci iyi planlayamaması olumsuz olarak görülmüştür. Fen ve Teknolojide yaratıcı drama yönteminin kullanılmasının öğrencileri birçok faktörden onları olumlu yönde etkileyeceği sonucu ortaya çıkmıştır. Somut örnek olarak bir katılımcı bu yöntemin derste kullanılmasına ilişkin; Özellikle bizim ilköğretim kısmında ilk ve ikinci kademede çocuklar 14 yaşında, 15 yaşına kadar 8. Sınıfta oluyorlar. Bu süreç içerisinde öğrencilerin çok oturmayı sevmediği ve genellikle tam bir ergenlik çağı olduğu için daha çok kanlarının hızlı aktığı ve yerinde duramadıkları bir dönem. Eğer bu düzgün bir şekilde yapılırsa, öğrenciler için eşsiz bir fırsat çünkü artık sıkılmayacak, dramayla birlikte koşturacak oyun oynayacak, çocukluklarına dönecek. İfadesine yer vermiş ve derslerde yaratıcı drama yönteminin kullanımının etkili olacağını bu ifadeye dayanarak savunmuştur. Derslerin içeriğine göre, drama uygulamasının değişkenlik göstereceği, giriş, gelişme ve değerlendirme kısımlarında uygulanılabileceği, liderin tutumuna göre de değişkenlik yaratacağı sonucu ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda yüksek lisans öğrencilerinin yaratıcı drama yönteminin kullanılmasına ilişkin görüşleri olumlu ve etkili olacağı yönündedir. 5. ÖNERĠLER Araştırma farklı üniversitelerdeki yüksek lisans öğrencilerine de uygulanabilir. Fen ve Teknoloji dersi müfredatındaki farklı konulara yönelik atölyeler de ilerdeki araştırmalarda tasarlanabilir. Yüksek lisanstaki bazı dersler Yaratıcı Drama yöntemi ile işlenebilir, etkililiğine bakılabilir. Yaratıcı Drama dersi, eğitim fakültelerinde zorunlu ders haline getirilebilir. 13

14 KAYNAKLAR Adıgüzel, H., Ö. (1998). Egitimde Yaratıcı Drama, Yaratıcı Drama Yazılar; (Ed. H. Ömer Adıgüzel), Ankara: Naturel Yayınları. Adıgüzel, H., Ö. (2000). Yaratıcı Drama Öğretmeni Yetiştirmenin Önemi ve Gerekliliği. Eğitim ve Yaşam, 17-18, 5-8. Adıgüzel, H.,Ö., Özdemir, P., Akfırat, N. (2009a). Bilim ve Yaratıcı Drama Eşliğinde Doğa Eğitimi. Yaratıcı Drama Dergisi. 4 (7) Akkuş, O. ve Özdemir, P. (2006). Yaratıcı Drama ile Matematik ve Fen Alanındaki Bilim İnsanlarının Yaşam Öykülerine ve Bilime Katkılarına Yeni Bir Bakış. Yaratıcı Drama Dergisi, 1, Başçı, Z., Gündoğdu, K. (2011). Öğretmen Adaylarının Drama Dersine İlişkin Tutumları ve Görüşleri: Atatürk Üniversitesi Örneği. İlköğretim Online, 10(2), Bertiz, H. (2005). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Yaratıcı Dramaya Yönelik Tutumları ve Öyküleme Çalışmalarına İlişkin Görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Ceylan, Ş., Ömeroğlu, E. (2007). Okul Öncesinde Drama Dersinin Üniversite Öğrencilerine Katkısının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yaratıcı Drama Dergisi, 1, 3,4, Çam, F., Özkan, E., Avinç, İ. (2009). Fen ve Teknoloji Dersinde Drama Yönteminin Akademik Başarı ve Derse Karşı İlgi Açısından Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi: Köy ve Merkez Okulları Örneği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 2, İspir, E., Üstündağ, T. (2008). Ortaöğretim 9. Sınıf Kimya Dersi ve Yaratıcı Drama Yöntemi. Yaratıcı Drama Dergisi, 3, 6, Kahyaoğlu, H., Yavuzer, Y., Aydede, M, N. (2010). Fen Bilgisi Dersinin Öğretiminde Yaratıcı Drama Yönteminin Akademik Başarıya Etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(3), Karakaya, N. (2007). İlköğretimde Drama ve Örnek Bir Uygulama. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 1, Kırmızı, F. (2009). Türkçe Dersinde Yaratıcı Drama Yöntemine Dayalı Yaratıcı Yazma Çalışmalarının Yazmaya Yönelik Tutuma Etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 4, 7, Ormancı, Ü., Ören, F., Ş. (2010). Dramanın İlköğretimde Kullanılabilirliğine Yönelik Sınıf Öğretmeni Adaylarının Görüşleri: Demirci Eğitim Fakültesi Örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 43, 1, Özdemir, P., Çıkla, O. A. (2006). Yaratıcı Drama ile Matematik ve Fen Alanındaki Bilim İnsanlarının Yaşam Öykülerine ve Bilime Katkılarına Yeni Bir Bakış. Yaratıcı Drama Dergisi, 1, 1,

15 Özdemir, P., Üstündağ, T. (2007). Fen ve Teknoloji Alanındaki Ünlü Bilim Adamlarına İlişkin Yaratıcı Drama Eğitim Programı. İlköğretim Online, 6(2), Özdemir, P., Akfırat, N., Adıgüzel, Ö. (2009). Bilim ve Yaratıcı Drama Eşliğinde Doğa Eğitimi. Yaratıcı Drama Dergisi, 4, 7, San, İ. (1990). Eğitimde Yaratıcı Drama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, sayı.23, Ankara. San, İ. (2002).Egitimde Yaratıcı Drama, Yaratıcı Drama Yazılar; (Ed. H. Ömer Adıgüzel), Ankara: Naturel Yayınları. Teker, E. (2009). Fen ve Teknoloji Öğretiminde Yaratıcı Drama Yönteminin Kullanılmasının İlköğretim Öğrencilerinin Fen e Yönelik Görüşlerine ve Çevre ile İlgili Problem Durumlara Etkisi Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Yıldırım, A., Şimşek, H., (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yiğit, N., Tural, G., Alev, N., Aydın, Ö. (2009). Fen öğretiminde drama yönteminin kullanım durumlarının ortaya konulması. Journal of New World Sciences Academy, 4, 3. 15