Düşük Kalorili ve Kalorisiz Tatlandırıcılar Konferans Raporu

Transkript

1 Düşük Kalorili ve Kalorisiz Tatlandırıcılar Konferans Raporu

2 İçerik Konferans Programı & Oturum Detayları Ön Son Test Değerlendirme Referanslar

3 Konferans Programı & Oturum Detayları

4 Konferans Programı Gün I Ankara 12: - 13:3: Oturum I Tatlandırıcıların Güvenliği Prof. Dr. Muhittin Tayfur: Aspartam Tüketimi ve Sağlık İlişkisi Türkiye Diyetisyenler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı, Başkent Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi, Türkiye Prof. Dr. Ali Esat Karakaya: Tatlandırıcı Güvenliği Toksikoloji Profesörü, Türk Toksikoloji Derneği, Türkiye 14:15-15:45: Oturum II Tatlandırıcı ve Sağlık Sigrid Gibson: Düşük Kalorili Tatlandırıcılar ve Diyet Kalitesi Kayıtlı Diyetisyen ve Beslenme Uzmanı & Direktör, Sig-Nurture Ltd.,UK Prof. Dr. Lluis Serra-Majem : Düşük Kalorili Tatlandırıcılar ve Sağlık Literatürü Profesör, Las Palmas de Gran Canaria Universitesi, İspanya Dr. Caomhan Logue : Düşük Kalorili Tatlandırıcılar ve Halk Sağlığı Açısından Obezite Profesör, Ulster Üniversitesi, Kuzey İrlanda 16:15-17:45: Oturum III Stevia Keith-Thomas Ayoob: Tatlandırıcı olarak Stevianın Geliştirilmesi & Sağlıkta Artan Önemi Kayıtlı Diyetisyen, Doçent, Emeritus Profesör, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Albert Einstein Tıp Fakültesi, New York Dr. Ashley Roberts: Steviol Glikozit Değerlendirmesi Düzenleyici Toksikolog İntertek, Başkan Yardımcısı Food Nutrition Group Prof. Dr. Taner Damcı Stevia nın Türkiye de ve Dünyada Diyabet, Obezite ve Sağlığa Katkıları Profesör, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü

5 Konferans Programı Gün II Istanbul 12: - 13:3: Oturum I Tatlandırıcıların Güvenliği Prof. Dr. Muhittin Tayfur: Aspartam Tüketimi ve Sağlık İlişkisi Türkiye Diyetisyenler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı, Başkent Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi, Türkiye Prof. Dr. Ali Esat Karakaya: Tatlandrıcı Güvenliği Toksikoloji Profesörü, Türk Toksikoloji Derneği, Türkiye 14:15-15:45: Oturum II Tatlandırıcı ve Sağlık Sigrid Gibson: Düşük Kalorili Tatlandırıcılar ve Diyet Kalitesi Kayıtlı Diyetisyen ve Beslenme Uzmanı & Direktör, Sig-Nurture Ltd.,UK Prof. Dr. Lluis Serra-Majem : Düşük Kalorili Tatlandırıcılar ve Sağlık Literatürü Profesör, Las Palmas de Gran Canaria Universitesi, İspanya Dr. Caomhan Logue : Düşük Kalorili Tatlandırıcılar ve Halk Sağlığı Açısından Obezite Profesör, Ulster Üniversitesi, Kuzey İrlanda 16:15-17:45: Oturum III Stevia Keith-Thomas Ayoob: Tatlandırıcı olarak Stevianın Geliştirilmesi & Sağlıkta Artan Önemi Kayıtlı Diyetisyen, Doçent, Emeritus Profesör, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Albert Einstein Tıp Fakültesi, New York Dr. Ashley Roberts: Steviol Glikozit Değerlendirmesi Düzenleyici Toksikolog İntertek, Başkan Yardımcısı Food Nutrition Group Prof. Dr. Taner Damcı Stevia nın Türkiye de ve Dünyada Diyabet, Obezite ve Sağlığa Katkıları Profesör, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü

6 I. Oturum: Düşük Kalorili ve Kalorisiz Tatlandırıcıların Güvenliliği Aspartam Tüketimi ve Sağlık İlişkisi Prof. Dr. Muhittin Tayfur Türk Diyetisyenler Derneği Başkanı, Başkent Üniversitesi Diyetetik ve Beslenme Bölümü Düşük Kalorili ve Kalorisiz Tatlandırıcıların Güvenlilik Değerlendirmesi Prof. Dr. Ali Esat Karakaya Toksikoloji Profesörü, Türk Toksikoloji Derneği Düşük kalorili ve kalorisiz tatlandırıcılar çok düşük kalorili ya da kalorisiz tatlılık sağlarlar. Düşük kalorili ve kalorisiz tatlandırıcılar toplam 1 yıldan fazla süren toksisite testleriyle ve gerektiğinde klinik çalışmalarla güvenli oldukları kanıtlandıktan sonra kullanım izni alabilirler. Kullanım izni aldıktan sonra da izlenirler ve gerektiğinde yeni veriler ışığında yeniden değerlendirilirler. Günümüzde en yaygın/çok tüketilen yapay tatlandırıcılardan biri aspartamdır. Aspartamın güvenliği yoğun biçimde çalışılmıştır ve yapılan bilimsel çalışmalar güvenli olduğunu sürekli bir şekilde doğrulamaktadır. Aspartam; gıdalar, içecekler, ilaçlar ve masa üstünde kullanılmak üzere onaylanmış, 1 den fazla ülkede kullanılmaktadır. Aspartamın güvenli olduğu çok sayıda bilimsel ve düzenleyici kuruluş (örneğin JECFA, EFSA ve FDA) tarafından onaylanmıştır. ADI (Kabul Edilebilir Günlük Alım Miktarı) değeri altında kullanıldığında güvenlikve sağlıkile ilgili herhangi bir sorun olmadığı belirlenmiştir.

7 II. Oturum: Düşük Kalorili ve Kalorisiz Tatlandırıcılar ve Sağlık Düşük Kalorili Tatlandırıcılar ve Diyet Kalitesi Sigrid Gibson MA, MSC, RNUTR, Diyetisyen ve Beslenme Uzmanı, Birleşik Krallık Düşük Kalorili ve Kalorisiz Tatlandırıcılar ve Sağlık Dr. Lluis Serra-Majem Las Palmas de Gran Canaria Üniversitesi, Koruyucu Hekimlik ve Halk Sağlığı Bölümü, İspanya Düşük Kalorili Tatlandırıcılar ve Obezite Dr. Caomhan Logue Diyetisyen ve Beslenme Uzmanı, Ulster Üniversitesi, Kuzey İrlanda Düşük kalorili tatlandırıcılar, şeker yerine kullanıldıklarında diyetteki besin yoğunluğunu iyileştirebilirler. Bu tip tatlandırıcılar daha sağlıklı bir beslenmenin göstergesi olabilir. Bazı çalışmalar düşük kalorili tatlandırıcıların, suya kıyasla, tatlı gıdalara olan isteği azalttığını ve biraz daha az tatlı yenmesini sağladığını düşündürmektedir. Kilo kontrol programlarında ya da diyabetik, fazla kilolu ve obez kişilerin terapötik beslenme tedavisinde yapılandırılmış şekilde kullanıldıklarında (kalorili tatlandırıcıların yerine kullanıldıklarında), denetim altındaki programlarda kilo verilmesine ve metabolikkontrole yardımcı olabilirler.

8 III. Oturum: Düşük Kalorili ve Kalorisiz Tatlandırıcılar ve Sağlık Stevia (Steviol Glikozitler) Geliştirilme Süreci ve Tatlandırıcı Olarak Önemi Dr. Keith-Thomas Ayoob EdD, RDN, FADN, Beslenme Uzmanı, Pediyatri Profesörü, Albert Einstein Tıp Fakültesi, ABD Stevia (Steviol Glikozitler) Güvenlilik Değerlendirmesi Dr. Ashley Roberts Klinik Farmakoloji ve Toksikoloji Uzmanı, Gıda ve Beslenme Sağlığı, Çevre ve Düzenleyici Hizmetler (HERS), İngiltere Türkiye ve Dünyada Obezite, Diyabet ve Stevia kullanımının etkileri Prof. Dr. Taner Damcı İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları ABD Steviol glikozitler, şekerden alınan kaloriyi azaltmak isteyen herkes tarafından güvenle kullanılabilecek, bitkisel kökenli, doğal kaynaklı ve kalori içermeyen bir tatlandırıcıdır. Kanıtlar, stevianın kan şekeriyükselmesini azaltmaya, insülin direncini düzeltmeye ve kilo vermeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Stevianın da arasında yer aldığı düşük kalorili ve kalorisiz tatlandırıcılar obez hastalarda kalori yükü ve diyabetik hastalarda karbonhidrat ve basit şeker alımının azaltılması yönünde etkin bir stratejidir. Bitkisel kökenli steviol glikozitlerin güvenli olduğu, dünyada JECFA, EFSA, FDA, FSANZ ve Kanada Sağlık ın da arasında yer aldığı önemli düzenleyici kurumlar tarafından incelenmiş ve onaylanmıştır.

9 Sonuç Düşük kalorili ve kalorisiz tatlandırıcılar çok düşük kalorili ya da kalorisiz tatlılık sağlarlar. Şeker yerine kullanıldıklarında, kalori alımını azaltmaya yardımcı olabilirler. Ayrıca, düşük kalorili ve kalorisiz tatlandırıcılar obez hastalarda kalori yükü ve diyabetik hastalarda karbonhidrat ve basit şeker alımının azaltılması için de etkin bir strateji olabilmektedir. Düşük kalorili ve kalorisiz tatlandırıcılar çoğunlukla 1 yıldan fazla süren toksisite testleriyle ve gerektiğinde klinik çalışmalarla güvenli oldukları kanıtlandıktan sonra kullanım izni alabilirler. Kullanım izni aldıktan sonra da izlenirler ve gerektiğinde yeni veriler ışığında yeniden değerlendirilirler. Düşük kalorili ve kalorisiz tatlandırıcılar ADI (Kabul Edilebilir Günlük Alım Miktarı) değeri altında kullanıldığında güvenlidir ve sağlık ile ilgili herhangi bir soruna yol açmazlar.

10 1 2 3 Ön-Son Test Değerlendirme

11 Katılımcılar 164 Ankara 139 Istanbul Diyetisyen & 12 Akademisyen 131 Diyetisyen & 8 Akademisyen Toplam Katılımcı Sayısı

12 Ön-Son Test Değerlendirme Ön Test Katılımcıları Son Test Katılımcıları

13 Soru1: Kalori alımını kontrol altına almak isteyenler için gıda ve içeceklerde düşük kalorili ya da kalorisiz tatlandırıcılar kullanılması hakkında ne düşünüyorsunuz? 5 S -1 1 Ağırlıklı Ortalama Değişimi ,7 6,2 Toplantı öncesinde tatlandırıcıların kullanımı konusunda genel olarak nötr (ortaya yakın) bir düşünce belirtilirken toplantı sonrası bu konudaki görüş yaklaşık 1.5 puan artarak olumluya dönmüştür. Bu durum, toplantının tatlandırıcı kullanımı konusunda ikna edici olduğunu göstermektedir. *-9 arası puanlamaya göre (: Faydalı değil, 9: Çok faydalı)

14 Soru2: Önerilen miktarlarda kullanılan düşük kalorili ya da kalorisiz tatlandırıcıların sağlık açısından güvenli olduğu konusunda düşünceleriniz nelerdir? 5 S Ağırlıklı Ortalama Değişimi 1, , 4,9 6, , Birinci sorudaki eğilim, burada da görülmüştür. Toplantıda sunulan veriler tatlandırıcı kullanımının güvenli olduğu konusunda olumlu bir düşünceyaratmıştır. * -9 arası puanlamaya göre (: Güvenli değil, 9: Güvenilir)

15 Soru3: Kalori alımını kontrol altına almak isteyen danışanlarınıza düşük kalorili ya da kalorisiz tatlandırıcı kullanmalarıyla ilgili öneride bulunur musunuz? 5 S-3 Ağırlıklı Ortalama Değişimi 42 1, , 4,2 6, , Yine, toplantıda sunulan veriler ve yapılan konuşmalar diyetisyenlerin danışanlarına tatlandırıcı önermek konusunda olumsuza daha yakın olan algılarını 1.8 puan arttırarakolumluya çevirmiştir. * -9 arası puanlamaya göre (: Asla, 9: Her zaman)

16 Soru4: Gıda güvenliliği açısından tüketilen miktar ve süre, alınan maddenin kendisinden çok daha önemlidir ifadesine katılıyor musunuz? 6 5 S Ağırlıklı Ortalama Değişimi 4 6,4 6, Bu ifade ile ilgili olumluya daha yakın olan algı önemli bir değişiklik göstermemiştir. * -9 arası puanlamaya göre (: Asla, 9: Her zaman)

17 Soru5: Aşağıdaki düşük kalorili ya da kalorisiz tatlandırıcı ile ilgili tercih derecenizi belirtir misiniz? Aspartam: S-5 1, Ağırlıklı Ortalama Değişimi , 2,9 4, , Toplantı öncesi olumsuz olan algı toplantı sonrasında 1.9 puanlık önemli bir iyileşme göstererek orta düzeye çıkmıştır. Aspartam ile ilgili sunulan veriler ikna edici olmuştur. * -9 arası puanlamaya göre (: Asla, 9: Her zaman)

18 Soru5: Aşağıdaki düşük kalorili ya da kalorisiz tatlandırıcı ile ilgili tercih derecenizi belirtir misiniz? Sukraloz: 6 57 S-5 Ağırlıklı Ortalama Değişimi ,7 3, Toplantıda sukraloz ile ilgili veri sunulmadığı için, olumsuz algıda önemli bir iyileşme olmamıştır. * -9 arası puanlamaya göre (: Asla, 9: Her zaman)

19 Soru5: Aşağıdaki düşük kalorili ya da kalorisiz tatlandırıcı ile ilgili tercih derecenizi belirtir misiniz? Stevia: 6 S-5 Ağırlıklı Ortalama Değişimi , 5, 5,9 7, , Toplantıda Stevia ya ayrılan bölüm, doğal olarak algılanan Stevia ile ilgili nispeten olumlu algıyı çok daha olumlu düzeye çıkarmayı sağlamıştır. * -9 arası puanlamaya göre (: Asla, 9: Her zaman)

20 Soru5: Aşağıdaki düşük kalorili ya da kalorisiz tatlandırıcı ile ilgili tercih derecenizi belirtir misiniz? Asesülfam K: 8 7 S-5 1 Ağırlıklı Ortalama Değişimi , 3, Toplantıda asesülfam K ile ilgili veri sunulmadığı için, olumsuz algıda önemli bir iyileşme olmamıştır. * -9 arası puanlamaya göre (: Asla, 9: Her zaman)

21 Soru5: Diğer düşük kalorili ve kalorisiz tatlandırıclar ile ilgili tercih derecenizi belirtir misiniz? 16 S-5 5 Ağırlıklı Ortalama Değişimi ,4,7 Hiç tercih edilmeyen diğer tatlandırıcıların tercih düzeyinde değişiklik olmamıştır. Bunun nedeni büyük olasılıkla diğer seçeneklerin daha tercih edilebilir olmasıdır. Diğer tatlandırıcılarla ilgili bilgi sahibi olunmaması ve toplantıda bu konuda bilgi verilmemesi de diğer bir neden olabilir. * -9 arası puanlamaya göre (: Asla, 9: Her zaman)

22 Soru6: Kendinizin şeker gibi kalorili tatlandırıcı ya da düşük kalorili ya da kalorisiz tatlandırıcı içeren gıda ve içecekleri tüketmekle ilgili tercihiniz nasıldır? 5 S-6 Ağırlıklı Ortalama Değişimi ,1 5, Katılımcıların kendi tatlandırıcı kullanımıyla ilgili tercihlerinin olumsuzdan 1.4 puanlık artışla olumluya kayması toplantının genel yararlılığını ve ikna ediciliğini yansıtmaktadır. *-9 arası puanlamaya göre (: Faydalı değil, 9: Çok faydalı)

23 Soru7: Aşağıdaki gruplardan hangisinde düşük kalorili ya da kalorisiz tatlandırıcı kullanılmasını özellikle uygun buluyorsunuz? S a b c d e f 9 Genel olarak diyabetik hasta ve ikinci olarak obez kişi ağırlıklı tercihlerin toplantı sonrasında kalori alımını kontrol etmek isteyen kişileri de kapsayacak şekilde genelleşmesi vermek istediğimiz mesajların hedefe ulaştığını göstermektedir. a. Kalori alımını azaltmak ya da kontrol altına almak isteyenler bireyler b. Obez bireyler c. Diyabetik bireyler d. Diğer e. Hepsi f. Hiçbiri

24 Soru8: Toplantının bilimsel açıdan ne kadar yararlı olduğunu düşünüyorsunuz? S-8 Son-Test Öncelikle, katılımcıların hemen hepsi toplantının bilimsel kalitesini ortalamanın üstünde değerlendirmiştir. Daha da önemlisi katılımcıların büyük çoğunluğu toplantının çok yararlı olduğunu belirtmiştir. Bu durum, konuşmacı ve konu seçimlerinin çok iyi yapıldığını ve anlatılan konuların çok tatmin edici olduğunu göstermektedir. Bu sonuca dayanarak, toplantıda verilen bilgilerin katılımcıların günlük pratikleriyle ilişkili olduğu sonucuna varılabilir. *-9 arası puanlamaya göre (: Faydalı değil, 9: Çok faydalı)

25 Soru9: Bundan sonra yapacağımız bilimsel bir toplantıda özellikle hangi konu veya konuların ele alınmasını istersiniz? (En çok önerilen 5 konu) Popüler diyetler ve etkileri Gıda Katkı Maddeleri Sporcu beslenmesi Çocuklar için Sağlıklı Beslenme Nutrigenetik

26 Soru9: Bundan sonra yapacağımız bilimsel bir toplantıda özellikle hangi konu veya konuların ele alınmasını istersiniz? (En çok önerilen 5 konu) Bu konudaki istekler, katılımcıların günlük pratiklerinde kendilerini eksik hissettikleri ve meslek alanlarında kendilerini geliştirmek istedikleri alanlara karşılık gelmektedir. 1. Çocuklarda sağlıklı beslenme: Erişkinlerin beslenmesi için çok çeşitli kaynaklara ulaşılabilirken, çocukların beslenmesi konusunda kaynaklar daha sınırlıdır. Büyük olasılıkla, çocuklarda beslenmenin büyüme ve gelişme üzerindeki etkileri çok önemli olduğu için, diyetisyenler çocukların sağlıklı beslenmesi konusunda erişkinler kadar rahat hissetmiyorlar. Bu konuda desteğe ihtiyaçları var. 2. Gıda katkı maddeleri: Toplantı öncesi ve sonrası tatlandırıcılarla ilgili algı değişimlerinden de beklenebileceği gibi, katılımcıların muhtemelen olumsuz algıya sahip oldukları gıda katkı maddeleriyle ilgili bilgi almak istedikleri görülüyor. Bu tatlandırıcıların güvenli olması ile ilgili mesajlarımızın yerine ulaştığını gösteriyor. Doğru mesajlar ve konuşmacılarla katılımcıların gıda katkı maddeleriyle ilgili algılarının daha olumlu hale dönüştürülebileceği beklenebilir. 3. Popüler diyetler ve etkileri: Toplantının bilimsel yeterliliğiyle ilgili algı, popüler diyetler gibi günlük pratiklerini etkileyen bir konuda güvenilir bilgi alabileceklerine inandıklarını gösteriyor. 4. Sporcu beslenmesi: Yine, nispeten daha az bilinen sporcu beslenmesiyle ilgili konularda da güvenilir bilgi alabileceklerine inandıklarını gösteriyor. 5. Nutrigenetik: Genetik varyasyonların diyete yanıt üzerindeki etkilerini inceleyen bilim alanı için yaptıkları istek de toplantının bilimsel yeterliliğinin göstergesi olabilir.

27 Ön-Son Test Değerlendirmesi Ağırlıklı Ortalama Değişimi (6 Soru) ,

28 Sonuç Toplantı tatlandırıcıların kullanım alanları ve güvenliliği ile ilgili algıda önemli iyileşmeler sağlamıştır. Özellikle Aspartam ve Steviol glikozitler hakkında ağırlıklı olarak verilen mesajlar diyetisyenlerde tatlandırıcıların güvenle kullanılabileceğine dair zemin yaratmıştır. Ancak, bilgi verilmeyen konularda anlamlı değişim görülmemiştir. Toplantının bilimsel kalitesinin yüksek olarak değerlendirilmesi mesajların ikna ediciliği açısından önemli bir zemindir. Hem popüler hem de bilimsel konularda bu tür toplantıların talep edilmesi yine toplantının bilimsel kalitesinin yüksek olarak kabul edildiğini göstermektedir. Bu tür toplantılara hem yurtiçi hem de yurtdışından gelen farklı disiplinlerden güvenilir konuşmacıların katılımı bilimsel algının yüksek tutulması açısından önemlidir. Diğer toplantıların da benzer şekilde düzenlenmesi olumlu sonuç verecektir. Sonuç olarak, toplantı diyetisyenlerin tatlandırıcı konusundaki algısında önemli değişiklikler yaratmıştır.

29 1 2 3 Referanslar

30 Referanslar Dairemiz Türkiye genelinde obezite ile mücadele konusunda çok sayıda projeler yürütmektedir. Fazla kiloluluk ve şişmanlığın önlenmesi konusunda düşük kalorili ve kalorisiz tatlandırıcıların rolü konusunda merak ettiğim çok fazla konu olduğunu belirtmek isterim. Çok kısa bir sürede yaptığım araştırmalar neticesinde tatlandırıcılar konusu hakkında büyük bir bilgi kirliliğinin olduğu ve henüz netlik kazanmamış hususların olduğu kanısına vardım. Fakat bugün burada gerek yerli gerek yabancı akademisyenlerimizin katkı ve bilgi paylaşımları doğrultusunda bir çok konunun netlik kazanacağını düşünüyorum. İki derneğimize de bu konuda böyle kapsamlı konferanslar düzenledikleri için teşekkürlerimiz ve memnuniyetimi iletmek isterim. Verimli ve başarılı bir konferans diliyorum. Öncelikle tatlandırıcılar konusunda siz diyetisyenlerimiz ile bir araya gelmekten büyük mutluluk duyduğumu iletmek isterim. Kardeş derneğimiz Sağlıklı Hayatı Teşvik ve Sağlık Politikaları Derneği'miz ile birlikte uzun süredir büyük projeler geliştirmekteyiz. Bu yıl içerisinde gerçekleştirdiğimiz Beslenmede Gıda Güvenliği eğitimlerimiz ile birlikte 3 ilde yaklaşık 1 beslenme ve diyetetik bölümü öğrencimiz ile bir araya gelerek çok verimli çalışmalar gerçekleştirdik. Umarım giderek artan iş birliğimiz ile birlikte daha fazla toplantılar düzenleyerek sizlerle tekrar bir arada oluruz. Teşekkürler. Prof. Muhittin Tayfur Türkiye Diyetisyenler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı, Başkent Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Nazan Yardım, MD, Specialist T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat DaireBaşkanı

31 Teşekkürler