MICHAEL HARDT: Duke Üniversitesi nde edebiyat profesörüdür. Kendi yazd Gilles Deleuze: An Apprenticeship in Philosophy (1993) [Gilles Deleuze:

Transkript

1 MICHAEL HARDT: Duke Üniversitesi nde edebiyat profesörüdür. Kendi yazd Gilles Deleuze: An Apprenticeship in Philosophy (1993) [Gilles Deleuze: Felsefede Bir Ç rakl k, Çev. smail Ö retir ve Ali Utku, Birey Yay., 2002] kitab n n yan s ra, Antonio Negri ile birlikte Labor of Dionysus: A Critique of the State-form (1994) [Dionysos un Eme i-devlet Biçiminin Bir Elefltirisi, Çev. Ertu rul Bafler, letiflim Yay., 2003] kitab n kaleme alm flt r. Paolo Virno ile birlikte Radical Thought in Italy (1996) [ talya da Radikal Düflünce, Çev. Sinem Gözer, Selen Göbelek, Otonom Yay., 2005] ve Kathi Weeks ile birlikte The Jameson Reader (2000) kitaplar n n editörlü ünü yapm flt r. Halen Pier Paolo Pasolini nin yaz ve filmlerinin yan s ra XX. yüzy l edebiyat nda modernizm ve realizm üzerine çal flmaktad r. ANTONIO NEGRI: 1933 y l nda talya n n Padua kentinde do an yazar, yirmi üç yafl nda Alman tarihselcili i üzerine haz rlad teziyle felsefe diplomas alır y llar aras nda Benedetto Croce Tarihsel Çal flmalar Enstitüsü nde çal flır ve 1959 y l nda Hukuk Felsefesi profesörlü ü unvan n kazanır y l na dek Padua Üniversitesi nde asistan olarak görev yapar ve ayn y l devlet kuramlar alan nda profesör olur. Negri nin yay nc l k faaliyeti 1956 da, Padua Üniversitesi nin ö renci temsilcileri dergisi olan Il Bo nun direktörlü üyle bafllar da talyan Sosyalist Partisi nin yerel konseyine seçilen Negri, partinin Padua bölgesi yay n olan Il Progresso Veneto dergisinin yöneticili ini yapmaya bafllar. Partinin H ristiyan Demokrat Parti yle koalisyona girmesi üzerine Negri Sosyalist Parti den ayr l r y llar aras nda etkinlik gösteren Potere Operaio çevresinin kurucular ndan olan Negri, bu siyasal oluflumun en ünlü kuramc s olarak ön plana ç kar. Hareketin da lmas ndan sonra ise Autonomia Operaia Organizzata (Örgütlü flçi Otonomu) hareketinin kurucular aras nda yer al r y llar arasında zaman n n ço unu Paris teki École Normale Supérieure de geçirir. Nisan 1979 da Negri, Aldo Moro nun K z l Tugaylar taraf ndan kaç r l p öldürülmesi sonras nda aç lan soruflturma çerçevesinde di er Autonomia üyeleriyle birlikte tutuklan r ve K z l Tugaylar n lideri olmak, Aldo Moro nun kaç r lmas n planlamak gibi suçlamalara maruz kal r. Her ne kadar sonraki yıllarda K z l Tugaylar la ba lant s olmad aç kl k kazanacak olsa da, Negri flaibeli bir yarg lama sürecinin sonucunda toplam 34.5 y l hapis cezas na çarpt r l r. Marx Beyond Marx yay mlan p talya da edebiyat d fl kitap listelerinde bir numaraya yerleflti inde Negri hapistedir ve 1983 y l nda Radikal Parti nin yürüttü ü kampanya sayesinde bu partinin listesinden talyan Parlamentosu na seçilene dek hapiste kal r. Eylül 1983 te Bakanlar Kurulu nun dokunulmazl n kald rmaya karar vermesiyle Negri talya y terk eder ve 1997 y l na dek yaflayaca Fransa ya geçer. 1 Temmuz 1997 günü devlet terorizminden kaynaklanan kurflun y llar na bir son vermek için talya ya geri döner ve cezas n n kalan k sm n çekmek üzere Roma daki Rebibbia Hapishanesi ne konur. mparatorluk u bu hapishane dönemi esnas nda yazan Negri, 2003 bahar nda serbest b rak l r. Negri nin ngilizce olarak yay mlanan kitaplar şunlardır: Revolution Retrieved: Selected Writings on Marx, Keynes, Capitalist Crisis and New Social Subjects (1988); The Politics of Subversion: A Manifesto for the Twenty-First Century (1989) [Y k c Politika-21. Yüzy l çin Bir Manifesto, Çev. Ak n Sar, Otonom Yay., 2006]; Communists Like Us: New Spaces of Liberty, New Lines of Allience (1990); (Michael Hardt la birlikte) The Savage Anomaly: The Power of Spinoza s Metaphysics and Politics (1991) [Yaban Kurald fl l k-spinoza Metafizi inin ve Siyasetinin Gücü, Çev. Eylem Canaslan, Otonom Yay., 2005]; Marx Beyond Marx: Lessons on the Grundrisse (1991) [Marx Ötesi Marx-Grundrisse Üzerine Dersler, Çev. Münevver Çelik, Otonom Yay., 2006]; Labor of Dionysus: A Critique of the State-Form (1994); Time For Revolution, Continuum (2003) [Devrim Zaman, Çev. Yavuz Alogan, Ayr nt Yay., 2005]; (Félix Guattari yle birlikte) Empire (2000) [ mparatorluk, Çev. Abdullah Y lmaz, Ayr nt Yay., 2003] ve Multitude-War and Democracy in the Age of Empire (2004) [Çokluk- mparatorluk Ça nda Savafl ve Demokrasi, Çev. Bar fl Y ld r m, Ayr nt Yay., 2004]..

2 Ayrıntı: 576 Ağır: 27 Ortak Zenginlik Michael Hardt & Antonio Negri Kitabın Özgün Adı Common Wealth İngilizce den Çeviren Eflâ-Barış Yıldırım Yayıma Hazırlayan Ahmet Ergenç Düzelti Mehmet Celep 2009 by Michael Hardt and Antonio Negri Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak Fotoğrafı Abid Katib / Getty Images News / Getty Images Turkey Kapak Tasarım Orhan Deliorman Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Hediye Gümen Baskı Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No.: 244 Topkapı/İst. Tel.: (0212) Birinci Basım 2011 Baskı Adedi 2000 ISBN Sertifika No.: AYRINTI YAYINLARI Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.:3 Cağaloğlu - İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr

3 Ortak Zenginlik Michael Hardt & Antonio Negri

4 A IR K TAPLAR D Z S K TLE VE KT DAR Elias Canetti NSANLI IN MAHREM TAR H Theodore Zeldin RUJ LEKES Yirminci Yüzy l n Gizli Tarihi Greil Marcus B Z B Z YAPAN H KÂYELER Kendimizi Yaratma Üzerine Bir Deneme William Lowell Randall MARKS ZM, AHLÂK VE TOPLUMSAL ADALET R. G. Peffer MPARATORLUK Michael Hardt & Antonio Negri D S PL N Askeri taat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi Ulrich Bröckling HEP YUVAYA DÖNMEK Ursula K. LeGuin AHLÂK PROTESTO SANATI Toplumsal Hareketlerde Kültür, Biyografi ve Yarat c l k James M. Jasper MUTFAK SAVAfiI Damak Zevkinin Jeopoliti i Christian Boudan KT SAD ADALET VE DEMOKRAS Rekabetten flbirli ine Robin Hahnel TAR H BOYUNCA KENT Kökenleri, Geçirdi i Dönüflümler ve Gelece i Lewis Mumford AÇIKLAMALI DÜZÜLKE Çok Boyutlu Bir Macera Edwin A. Abbott MET N ÇÖZÜMLEMELER Yasemin G. nceo lu & Nebahat A. Çomak Diflillik, Güzellik ve fiiddet Sarmal nda KADIN VE BEDEN Yasemin G. nceo lu & A. Kar AVRUPA F KR Anthony Pagden ÇİÇEKLERİN KÜLTÜRÜ Jack Goody KAMUSAL NSANIN ÇÖKÜfiÜ Richard Sennett CAZ K TABI Ragtime dan Fusion ve Sonras na Joachim-Ernst Berendt KURTLARLA KOfiAN KADINLAR Vahfli Kad n Arketipine Dair Mit ve Öyküler Clarissa Pinkola Estés C NSELL N TAR H Michel Foucault SEKS SYANLARI Toplumsal Cinsiyet, Baflkald r ve Rock n roll Simon Reynolds & Joy Press SÜRÜDEN DEVLETE Toplumsal Ba Üzerine Psikanalitik Deneme Eugène Enriquez ÇOKLUK mparatorluk Ça nda Savafl ve Demokrasi Michael Hardt & Antonio Negri B R AHLÂK KURAMI Genel Etik & Bir Ahlâk Felsefesi & Bir Kiflilik Eti i Agnes Heller

5 çindekiler Önsöz Bölüm Cumhuriyet (ve Yoksul Çokluğu) 1.1 Mülkiyet Cumhuriyeti Üretici Bedenler Yoksul Çokluk De Corpore 1: Olay Olarak Biyo-Politika Bölüm Modernite (ve Alter-Modernite Manzaraları) 2.1 Direniş Olarak Anti-Modernite Modernitenin Belirsizlikleri Alter-Modernite De Homine 1: Biyo-Politik Akıl Bölüm Sermaye (ve Ortak Zenginlik Uğruna Mücadeleler) 3.1 Sermaye Bileşiminin Başkalaşımları Krizden Toplu Çıkışa Sınıf Mücadelesi Çokluğun Kairos u De Singularitate 1: Ele Geçirilmiş Sevgiye Dair Intermezzo: Kötülükle Savaşacak Bir Kuvvet

6 4. Bölüm İmparatorluk un Dönüşü 4.1 Başarısız Bir Darbenin Kısa Tarihi ABD Hegemonyasından Sonra İsyanın Soykütüğü De Corpore 2: Metropol Bölüm Sermayeden Öteye mi? 5.1 Ekonomik Dönüşüm Şartları Kapitalizmden Arta Kalan Fay Hattı Boyunca Öncü Şoklar De Homine 2: Eşiği Geç! Bölüm Devrim 6.1 Devrimci Paralellik İsyankâr Kesişmeler Devrimi Yönetmek De Singularite 2: Mutluluğu Kurumsallaştırmak Dizin

7 TEŞEKKÜR Bu kitabın yazımında emeği geçenlerin hepsine burada tek tek teşekkür etme imkânımız yok. Burada yalnızca kitabın yazımı sırasında belli konuları tartıştığımız ve çevirilerde bize yardımcı olan kişileri sayabiliyoruz: Alain Bertho, Arianna Bove, Beppe Caccia, Cesare Casarino, Giuseppe Cocco, Antonio Conti, Patrick Dieuaide, Andrea Fumagalli, Stefano Harney, Fredric Jameson, Naomi Klein, Wahneema Lubiano, Matteo Mandarini, Christian Marazzi, Sandro Mezzadra, Timothy Murphy, Pascal Nicolas Le Strat, Charles Piot, Judith Revel, Alvaro Reyes, America Vera- Zavala, Carlo Vercellone, Lindsay Waters, Kathi Weeks, Robyn Wiegman ve Tomiko Yoda. Bize çok şey öğreten bütün bu dostlara şükran borçluyuz. Önsözde Michael Franti den yaptığımız alıntı Bomb the World dendir: copyright 2003 Boo Boo Wax. Hakları saklıdır ve izin alınmıştır.

8

9 Önsöz Çokluğun Prens Oluşu İnsanlar özgürlük mertebesine ancak cesaretleri korkularına ağır bastığı ölçüde ulaşabilir. Barışçıl olanlara güç ver. Stendhal, Vie de Napoléon Michael Franti, Bomb the World K üresel dünyamız giderek artan bir şekilde savaş, ıstırap, sefalet ve sömürü tarafından belirleniyor. Bugünün yeni gelişmekte olan İmparatorluk unun disiplin ve kontrolünden veya yaşamlarımıza kılavuzluk edebilen ve politik eylemimizin zeminini oluşturabilen, aşkın veya aşkınsal prensip ve değerlerden bile yalıtık olan bir yerlere, dışarı da olan bir alana sığınmak için çok fazla neden var. Ne var ki küreselleşmenin en başta gelen etkisi ortak bir dünyanın; iyi ya da kötü hepimizin paylaştığı, dışarısı nın olmadığı bir dünyanın yaratılmasıdır. Tıpkı nihilistler gibi, sadece tahakkümcü iktidarlara tabi olarak değil, ayrıca bu iktidarların yozlaştırmasıyla da bozulmuş olarak, ne kadar ustaca ve ikna edici bir şekilde eleştirirsek eleştirelim, bu dünyada yaşamaya mecbur olduğumuzu kabul etmek zorundayız. Tüm politik masumiyet düşlerini ve dışarıda kalmaya devam etmemize olanak tanıyan daha yüksek değerler i terk edelim! Böylesi nihilist bir kabul, yine de sadece bir araç, alternatif bir projeyi inşa etmeye doğru bir geçiş noktası olmalıdır. Bu kitapta, etik bir projeyi; İmparatorluk içinde ve İmparatorluk a karşı demokratik politik eyleme dair bir etiği ifade ediyoruz. Çokluğun hareket ve pratiklerinin geldiği noktayı ve olası bir küresel demokrasinin kurumsal formları ve toplumsal ilişkilerini keşfedebilmek bakımın- 9

10 Ortak Zenginlik dan hangi noktaya gelebileceklerini inceliyoruz. Prens Oluş çokluğun öz-yönetim sanatını öğrenme ve toplumsal örgütlenmenin kalıcı, demokratik biçimlerini keşfetme sürecidir. Bir çokluk demokrasisi ancak hepimiz ortak varoluşu paylaştığımız ve ortak varoluşa iştirak ettiğimiz için tahayyül edilebilir ve mümkündür. Ortak varoluş la her şeyden önce, maddi dünyanın herkes tarafından paylaşılacak ortak zenginliğini; klasik Avrupa metinlerinde genellikle bir bütün olarak insanlığın mirası olarak sunulan hava, su, toprağın meyveleri ve doğanın tüm cömertliğini kastediyoruz. Ayrıca ve daha önemlisi ortak varoluşu; toplumsal üretimin bilgiler, diller, kodlar, veriler, duygulanımlar gibi, toplumsal etkileşim ve daha fazla üretim için zorunlu olan sonuçları olarak değerlendiriyoruz. Bu ortak varoluş kavramı, insanlığı doğanın istismarcısı ya da muhafızı olarak doğadan ayrı bir şey olarak konumlandırmaz; daha ziyade, ortak varoluşun zararlı biçimlerini sınırlayıp faydalı olanı destekleyerek, ortak bir dünyadaki etkileşim, sevgi, saygı ve beraber yaşama pratiklerine odaklanır. Küreselleşme çağında, hem bu iki anlamda hem ekolojik ve sosyoekonomik çerçevede ortak varoluşun sürdürülmesi, üretimi ve dağıtımı meselesi giderek daha da merkezi bir öneme sahip olmaktadır. 1 Fakat çevremizi tamamen sarmış olmasına karşın, bugünün hâkim ideolojilerinin at gözlükleriyle ortak varoluşu görmek zordur. Dünyanın dört bir yanındaki neo-liberal hükümet politikaları, son yıllarda kültürel ürünleri örneğin enformasyon, fikirler, hatta hayvan ve bitki türlerini bile özel mülkiyete çevirerek ortak olanı özelleştirmeyi denedi. Biz, diğer birçok kişiyle hep bir ağızdan, bu tip özelleştirmelere direnç gösterilmesi gerektiğini savunuyoruz. Ancak standart görüş, sanki ortak varlık mevzubahis değilmiş ya da hükmünü yitirmiş gibi, özele karşı tek alternatifin devletler veya diğer hükümet kurumları tarafından düzenlenip yönetilmekte olan kamu olduğunu varsayar. Elbette, Amerika ve ortaçağ Avrupası yerlilerininki gibi birçok ortak toprak rejimi yok edilebilsin diye; dünya yüzeyinin, uzunca bir toprak özelleştirmesi süreci aracılığıyla özel ve kamusal mülkiyet olarak neredeyse tamamen 1. Çeşitli alanlardaki son dönem ortak varoluş tartışmaları için, bkz. Nick Dyer- Witherford, Cyber-Marx (Urbana: University of Illinois Press, 1999); Augusto Illuminati, Del comune (Rome: Manifestolibri, 2003); Massimo De Angelis, The Beginning of History (Londra: Pluto, 2007); Peter Linebaugh, The Magna Carta Manifesto (Berkeley: University of California Press, 2008); Naomi Klein, Reclaiming the Commons, New Left Review, no. 9 (May June 2001), 81 89; Donald Nonini, der., The Global Idea of the Commons (New York: Berghahn Books, 2007); Michael Blecher, Reclaiming the Common or the Beginning of the End of the (Legal) System, Entgrenzungen und Vernetzungen im Recht: Liber Amicorum Gunther Teubner, Der. G.- P.Callies, Andreas Fi scher- Lescano, Dan Wielsch ve Peer Zumbansen (New York: DeGruyter, yakında çıkacak). 10

11 11 Önsöz ikiye bölündüğü doğrudur. Ama yine de dünyamızın büyük bir bölümü hâlâ ortaktır; herkesin erişimine açıktır ve aktif katılım aracılığıyla geliştirilir. Sözgelimi dil, duygular ve jestler gibi genellikle ortaktır ve eğer dil özelleştirilseydi ya da kamusallaştırılsaydı, yani kelimelerimizin, deyimlerimizin, söz öbeklerimizin geniş bir kısmı özel mülkiyet ya da kamu otoritesine tabi olsaydı; o zaman dil ifade, yaratıcılık ve iletişim gücünü kaybederdi. Böyle bir örnek, sanki özel ve kamusal kontroller tarafından yaratılan krizlerin göründüğü kadar kötü olmadıklarını söylercesine okurları telkin etmeyi değil; aksine okurların ortak varoluşun varolduğunu ve neler yapabileceğini fark ederek, kendi görüşlerini yeniden eğitmeye başlamalarına yardımcı olmayı hedefler. Ortak varoluşu ve ortak varoluşun gücünü geri kazanma ve genişletme projesindeki ilk adımdır bu. Özel ve kamusal arasındaki başka bir alternatife olanak tanımayan ayrım, kapitalizm ve sosyalizm arasındaki eşit derecede tehlikeli siyasi ayrıma denk düşmektedir. Genelde, kapitalist toplumun hastalıkları için tek tedavinin kamu düzenlemesi ve Keynesyen ve/veya sosyalist ekonomi yönetimi olduğu varsayılır ve buna karşılık, sosyalist hastalıkların sadece özel mülkiyet ve kapitalist kontrolle tedavi edilebilir olduğu farz edilir. Bununla beraber, zaman zaman birbirlerine karışmış ve diğer bazı durumlarda şiddetli çatışmalara girmiş olsalar bile, hem sosyalizm hem kapitalizm ortak varoluşu dışlayan mülkiyet rejimleridir. Bu kitapta geliştirmekte olduğumuz siyasi ortak varoluş kurma projesi, bu yanlış alternatifleri ne özel ne kamusal, ne kapitalist ne sosyalist düsturuyla çaprazlamasına keser ve politika için yeni bir ufuk açar. Kapitalist üretim ve birikimin çağdaş biçimleri, aslında sürmekte olan özel kaynak ve zenginlik dürtülerine rağmen, paradoksal bir şekilde ortak varoluşun genişlemesini mümkün kılar; hatta gerektirir. Sermaye, elbette saf bir hükmetme biçimi değil, toplumsal bir ilişkidir ve varlığı, gelişimi kendisine içkin ancak antagonistik olan üretken öznelliklere bağlıdır. Küreselleşme süreçleri aracılığıyla, sermaye sadece tüm dünyayı buyruğu altında bir araya toplamakla kalmaz; ayrıca, hayatı ekonomik değer hiyerarşisine göre düzenleyerek toplumsal yaşamı bir bütün olarak yaratır, ona yatırım yapar ve onu sömürür. Enformasyon, kod, bilgi, görüntü ve duygulanımları içeren son dönemin baskın üretim biçimlerinde üreticiler, giderek artan bir şekilde yüksek bir özgürlük derecesi ve ortak varoluşa, özellikle de ortak varoluşun iletişim ağları, bilgi bankaları, kültürel devreler gibi toplumsal biçimlerine, açık erişim talep ederler. Örneğin internet teknolojilerindeki ilerleme, sınırsız ağlarda başkalarıyla etkileşim ve bağ kurma yeteneği kadar, ortak

12 Ortak Zenginlik kod ve bilgi kaynaklarına doğrudan erişime dayanır. Daha genel olarak, bilgisayar teknolojilerini ister kapsasın ister kapsamasın, ademimerkezi ağlardaki tüm üretim biçimleri özgürlük ve ortak varoluşa erişimi gerektirir. Dahası fikirler, görüntüler ve duygulanımlar da dahil olmak üzere üretilen şeyin içeriği kolaylıkla yeniden üretilir ve böylece kendisini özelleştirmeye ya da kamusal kontrol altına almaya yönelik tüm hukuki ve ekonomik çabalara güçlü bir şekilde direnerek, ortak olmaya eğilim gösterir. Geçiş süreci başladı bile: Çağdaş kapitalist üretim kendi ihtiyaçlarına çözüm ararken, ortak varoluşa dayalı bir toplumsal ve ekonomik düzeni olası hale getiriyor ve bu düzenin temellerini atıyor. Kendimizi daha yüksek bir soyutlama düzeyine çektiğimizde biyopolitik üretimin asıl çekirdeğinin ticari üretimden sıklıkla anlaşıldığı gibi nesnelerin özneler için üretimi değil, daha ziyade öznelliğin kendisinin üretimi olduğunu görebiliriz. Bizim etik ve politik projemizin yola çıkış noktası olması gereken bölge burasıdır. Ancak sabitlenmiş değer ve özneleri sürekli olarak değiştiren öznellik üretiminin hareketli zemininde etik bir üretim nasıl kurulabilir? Gilles Deleuze, Michel Foucault nun dispositif (öznellik üretiminin maddi, sosyal, duygusal ve bilişsel mekanizmaları ya da araçları) kavramını derinlemesine ele alarak, Dispositif lere aidiz ve davranışlarımızı onların içinde sergileriz der. Fakat şayet onların içinde davranıyorsak, etiğin ufku kimlikten oluşa kaydırılmalıdır. Mesele, ne olduğumuz değil, oluş sürecinde ne olduğumuzdur; yani Öteki, bizim öteki-oluşumuzdur. 2 Bu hâkim noktadan bakıldığında, bugünkü politik eylemin kilit sahnelerinden biri de öznellik üretiminin özerkliği veya kontrolüne dair bir mücadeleyi içermektedir. Çokluk kendisini, ortak varoluş içerisinde bu süreçten doğan tekil öznellikleri oluşturarak yaratır. Sıklıkla politik kelime dağarcığımızın, günümüz dünyasının yeni olanak ve koşullarını kavramada yetersiz olduğunu fark ederiz. Bu güçlüğü aşmak için bazen yeni terimler icat ederiz; ancak daha ziyade hem taşıdıkları güçlü tarihler nedeniyle hem mevcut dünyamıza dair geleneksel anlayışı bozup, onu yeni bir ışık altında ortaya çıkarmaları nedeniyle, kullanım dışında kalmış eski politik kavramları yeniden canlandırmayı ve diriltmeyi tercih ederiz. Bu kitapta özellikle kayda değer roller oynayan bu tip iki kavram var; yoksulluk ve sevgi. Yoksul, en azından ortaçağdan on yedinci yüzyıla kadar Avrupa da yaygın bir politik kavramdı; fakat bu tarihçelerin bazılarından olabildiğince çok şey öğrenmeye çalışacak olmamıza rağmen, yoksulun bugün ne olduğuyla 2. Gilles Deleuze, What Is a Dispositif?, Michel Foucault, Philosopher, Der. Timothy Armstrong (New York: Routledge, 1992), s

13 Önsöz daha fazla ilgiliyiz. Yoksulluk bağlamında düşünmek sağlıklı sonuçlar doğurur; çünkü birincisi, bizi geleneksel sınıf tanımlarını sorgulamaya, sınıf bileşiminin nasıl değiştiğini yeni bir gözle incelemeye ve insanların ücret ilişkilerinin içinde ve dışındaki çok çeşitli üretici etkinliklerine bakmaya zorlar. İkincisi, bu şekilde görüldüğünde yoksul yoklukla değil, olanakla tanımlanır. Yoksullar, göçmenler ve risk altındaki işçiler (yani sürekli işi olmayanlar) genellikle dışlanmış olarak görülürler; ama gerçekte, ikinci plana atılmış olsalar bile, tamamıyla biyo-politik üretimin küresel ritmi içindedirler. Ekonomik istatistikler yoksulluğu negatif terimlerle kavrayabilir; ancak yenilik için ürettiği yaşamın, dillerin, hareketlerin ya da kapasitelerin biçimleriyle kavrayamaz. Önümüzdeki zorlu görev, yoksulun üretkenliğini ve olanağını güce çevirecek yollar bulmak olacaktır. Walter Benjamin, her zamanki zarafet ve zekâsıyla, değişen yoksulluk anlayışını daha 1930 larda kavramıştı. Nihilistçe bir hamleyle, bu değişimin yıkımda, özellikle de hepimizi ortak bir duruma sokan Birinci Dünya Savaşı nın yarattığı yıkıma tanıklık edenlerin deneyiminde yattığına işaret eder. Benjamin, geçmişin yıkıntıları arasından yeni, pozitif bir barbarlık potansiyelinin doğduğunu görür. Yoksulluk deneyimi barbarın ne için işine yarar? Barbarı sıfırdan yeni bir başlangıç yapmaya, uzun bir yolda kısa bir mesafe almaya, küçük adımlarla başlayıp daha ilerisini oluşturmaya zorlar 3 Yoksulun barbarca üretkenliği, ortak bir dünya yaratmak için başlangıç noktasıdır. Sevgi, ortak varoluşun üretkenliğini ve gücünü incelemek için başka bir yol sunar. Sevgi, bireyselliğin yalnızlığından bir kaçış vesilesidir; ancak günümüz ideolojilerinin bize söylediği gibi ailenin ya da bir çiftin özel yaşamında yeniden yalıtılmak için değil. Sevgiyi, ortak varoluşun ve sosyal yaşamın üretiminde merkez olarak kabul eden politik bir sevgi kavramına varmak için, daha eski bazı kavrayışları tekrar gündeme getirerek ve bunlar üzerinde çalışarak terimin günümüzdeki birçok anlamından kurtulmak zorundayız. Sözgelimi Sokrates, Şölen de sevginin, kendisinin sevgi öğretmeni olan Diotima ya göre, yoksulluk ve keşiften doğduğunu anlatır. Diotima nın kendisine öğrettiklerini açıklamaya çalışırken Sokrates, sevginin güzellik ve zenginliğe; böylece de arzunun doyumuna ulaşmak için ideal alana doğru doğal olarak eğilim gösterdiğini savunur. Bununla birlikte, Fransız ve İtalyan feministleri, 3. Walter Benjamin, Experience and Poverty, Selected Writings, Cilt 2 (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2005), s.732. Bkz. Patrick Greaney in Benjamin de ve diğer modern Avrupalı şair ve filozoflarda yoksulluk kavramının muhteşem bir analizi için, Untimely Beggars (Minneapolis: University of Minnesota Press, 2008). 13

14 Ortak Zenginlik Platon un Diotima yı tümüyle yanlış anladığını savunur. Diotima bizi yoksulluk ve arzunun, güzellik ve zenginliğin tamlığında ulvileşmesine doğru değil; farklılıklarla tanımlanmış olmanın gücüne götürür. 4 Diotima nın sevgi anlayışı, bize ortak varoluş anlayışımızı genişleten ve bir özgürleşme sürecine işaret eden yeni bir zenginlik tanımı verir. 5 Yoksulluk ve sevgi, mevcut egemen güçleri devirmek ve bir ortak varoluş tasarısı geliştirmek için çok zayıf görünebileceği için, bunlara hayat veren güç unsuru üzerinde durmamız gerekecek. Kısmen zihinsel bir güçtür bu. Sözgelimi Immanuel Kant, Aydınlanma yı, felsefenin ölümüyle sonuçlanan fanatik görüşleri yasaklayabilen ve üstelik düşüncenin her türlü denetimi üzerinde galip gelebilen bir güç olarak tahayyül eder. Jacques Derrida, bu aydınlanmış Kant ı izleyerek, aklı şüphenin gücüne geri getirir ve aklın devrimci tutkusunun tarihin marjinlerinden doğduğunu teslim eder. 6 Biz de dogmatizm ve nihilizmin üstesinden gelmek için böylesi bir zihinsel gücün gerekli olduğuna inanıyor; fakat bunu fiziksel güç ve politik eylemle tamamlama ihtiyacında ısrar ediyoruz. Sevginin, yeni bir ortak zenginlik dünyası yaratabilmek için egemen güçleri fethedecek ve onların yozlaşmış kurumlarını parçalayacak güce ihtiyacı vardır. Bu kitapta geliştirdiğimiz etik proje, çokluğun İmparatorluk la birlikte politik inşası yolunun başlangıcını oluşturmaktadır. Çokluk, yoksulluk ve sevginin ortak varoluşun yeniden üretiminde oluşturduğu bir tekillikler setidir; ama çokluğun Prens-oluşu nun dispositif lerini ve dinamiklerini tarif etmek için daha fazlası gerekir. Biz çokluğa dayatmak için şapkamızdan yeni aşkınlıklar veya yeni güç istenci tarifleri çıkarmayacağız. Çokluğun Prens-oluşu, tamamen karar alma sürecinin çokluğa içkin olmasına dayanan bir projedir. Ayaklanmadan çokluğun harekete geçirebileceği devrimci kuruma geçişi keşfetmek zorunda olacağız. Bu kitabın ismi Ortak Zenginlik le toplumun kurumsal yapısını ve politik oluşumunu irdeleyerek, klasik yönetim incelemelerinin bazı temalarına geri döndüğümüzü ima ediyoruz. Ayrıca bu kavramı oluşturan iki terim arasındaki ilişkiyi bir kez teşhis edince öz-yönetim ve kolektif üretim kapasitemize ve onları geliştirmeye odaklanarak, bir 4. Bkz. Luce Irigaray, Éthique de la difference sexuelle (Paris: Minuit, 1984), s.27 39; Diotima, Il pensiero della differenza sessuale (Milan: La Tartaruga, 1987); Adriana Cavarero, Nonostante Platone (Rome: Editori Riuniti, 1990). 5. Franck Fischbach, Marx ve Spinoza yı okuyarak ortak varoluş temelli üretkenlik ve farklılığa dayalı benzer bir neşe ve mutluluk kavramı tanımlar. Bkz. La production des hommes (Paris: PUF, 2005), s Bkz. Jacques Derrida, D un ton apocalyptique adopté naguère en philosophie (Paris: Galilée, 1983). 14

15 Önsöz ortak zenginlik dünyasını yönetme ve kurmanın önemini vurgulamak istiyoruz. Bu kitabın ilk yarısı, ortak varoluşun gelişimini engelleyen ve bozan üç alan olarak sırasıyla cumhuriyet, modernite ve sermaye üzerinde odaklanan, felsefi ve tarihsel bir araştırmadır. Fakat bu alanların her birinde, yoksul çokluğunda ve alte-modernite devrelerinde ortaya çıkan alternatifleri keşfediyoruz. Kitabın ikinci yarısı ise günümüz ortak varoluş alanının politik ve ekonomik bir analizidir. İmparatorluk un küresel yönetişim yapılarını ve kapitalist komutanın çokluğun mevcut durumu ve potansiyelini ayarlamak için kullandığı araçları inceliyoruz. Analizimiz, devrim için güncel olanaklar ve devrimin gerektireceği kurumsal süreçlere dair bir değerlendirmeyle son buluyor. Kitabın her bölümünün sonunda, metnin gövdesinde ortaya atılan bir sorunun daha farklı ve felsefi bir perspektiften devam ettiği bir altbölüm var. (Bu altbölümlerin işlevi, Spinoza nın Etika sında Scholia nın üstlendiği işleve benziyor.) Bunlar ayrıca Intermezzo yla birlikte süreğen bir inceleme gibi art arda okunabilir. Bizimkine benzer alanlardan yola çıkan Jean-Luc Nancy, [Heidegger in] Varlık ve Zaman ının Spinozacı bir okumasını veya yeniden yazımını önerip önermemeyi düşünüyor. 7 Biz çalışmamızın, nihilizmin fenomenolojisini alt ederek ve çokluğun, dünyamızı tamamıyla değiştirebilecek ve paylaşılan bir ortak zenginlik kurabilecek yaratıcı ve üretici süreçlerini geliştirerek, bu yöne işaret etmesini umuyoruz. Biz, sadece bir olayı tanımlamak değil; ayrıca bozkırı tutuşturacak kıvılcımı yakalamak istiyoruz. 7. Jean- Luc Nancy, The Birth to Presence, Çev. Brian Holmes ve diğerleri (Stanford: Stanford University Press, 1994), s.407, no

16