GEOMETRİK TOLERANSLAR - ŞEKİL VE KONUM TOLERANSLARI (YENİ) -

Transkript

1 GEOMETRİK TOLERANSLAR - ŞEKİL VE KONUM TOLERANSLARI (YENİ) - H. Rıza BÖRKLÜ Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Endüstriyel Tasarım Mühendisliği Bölümü Teknikokullar - ANKARA

2 GİRİŞ SUNUM İÇERİĞİ 2. TEMEL BİLGİLER 3. GEOMETRİK TOLERANSLAR (a) Doğrusallık (b) Düzlemsellik (c) Dairesellik (d) Silindiriklik (e) Çizgi profili (f) Yüzey profili (g) Paralellik (h) Diklik (ı) Eğiklik 4. SONUÇ 2

3 1. GİRİŞ / 1 Parçalar üzerinde geometrik tolerans kullanımına ait temel bilgi ve kurallar tanıtılacaktır

4 2. TEMEL BİLGİLER Tolerans bölgesi Geometrik olarak bir/daha çok çizgi/yüzeyle sınırlı ve doğrusal boyutlara sahip boşluğa ait toleranstır. Bir eleman; parçaya ait bir nokta, çizgi ve yüzeyi içerir

5 2. TEMEL BİLGİLER Tolerans bölgesi: o Çember içinde boşluk o Eş merkezli çemberler arasında boşluk o Eşit uzaklıktaki iki/paralel çizgi arasında boşluk o Silindir içinde boşluk o Aynı eksenli iki silindir arasında boşluk o Eşit uzaklıktaki iki yüzey/paralel düzlem arası boşluk o Küre içindeki boşluk vb. olabilir

6 Semboller (Geometrik özellik) /

7 Semboller (Geometrik özellik) /

8 Semboller (İlave -eski-) /

9 Semboller (İlave -eski-) /

10 Semboller (Geometrik özellik -yeni/2102-) /

11 Semboller (Geometrik özellik -yeni/2102-) /

12 Semboller (İlave -yeni/2012-) /

13 Semboller (İlave -yeni/2012-) /

14 Semboller (İlave -yeni/2012-) /

15 Semboller (İlave -yeni/2012-) /

16 Dikdörtgen tolerans sembolü İki/daha çok dikdörtgen içerir ve bunlar ise: o Geometrik eleman sembolü o Tolerans değeri (dairesel ø, küresel Sø ) o Referans/ortak referans/referans sistemi harf(ler)i

17 Birden fazla elemana ait tolerans Gerektiğinde şekle ait tolerans (dışta) Birden çok özelliğe ait tolerans (alt alta)

18 Tolerans verilmiş/gösterilmiş elemanlar

19 Tolerans verilmiş/gösterilmiş elemanlar

20 Tolerans verilmiş/gösterilmiş elemanlar

21 Ölçü çizgisi ile tolerans gösterme

22 Ölçü çizgisi ile tolerans gösterme

23 Ölçü çizgisi ile tolerans gösterme

24 Ölçü çizgisi ile tolerans gösterme

25 Tolerans bölgesi (dairesel kaçıklık)

26 Tolerans bölgesi (dairesel kaçıklık)

27 Tolerans bölgesi (dairesel kaçıklık)

28 Yüzey profili oluşturma (J den K ye kadar)

29 Konum tolerans bölge uzunluğu (teorik boyutlara dayalı ve 0/90 derece)

30 Gösterim çizgi oku yönü belirtir (aksi halde bir konum düzlemi kullanılır) (a)

31 İki tolerans gösterilirse bunlar diktir (aksi durum belirtilir) (b)

32 Yukarıdaki toleransın yorumu

33 Tolerans bölgesi silindirik/dairesel ise ø, küresel ise Sø kullanılır

34 Farklı bölgelere aynı tolerans değeri uygulamak

35 Ortak tolerans bölgesi (Common Zone -CZ-)(a)

36 Ortak tolerans bölgesi (-CZ- eşzamanlı uygulanan ve aynı sembole bağlı)(b)

37 Referans yüzeyi (dolu veya boş -aynı-)

38 Referans örnekleri (2/3D; görünür unsur / taşıma çizgisi üzerinde)

39 Referans örnekleri

40 Referans örnekleri

41 Referans örnekleri (2/3D; görünmez -referans / taşıma çizgisi üzerinde)

42 Referans örnekleri

43 Referans örnekleri (özel alanla sınırlı -ısıl işlem / kaplama gibi-)

44 Ortak referans (saptanan bir/iki/üç unsurla)

45 Çizgisel profil oluşumu (tüm yüzeye uygulama) (a)

46 3B gösterim (B ile arakesit düzlemi, A ile birleşim düzlemi)(b) b) 3D

47 Yüzey profili oluşturma (her yerde)

48 Çizgisel profil oluşumu (tüm yüzeylere uygulama, birleşim düzlemi)

49 Sınırlı bir alana tolerans uygulama

50 Sınırlı unsur toleransı J-K (a). Uzun kesik çizgi tolerans alanı -a, b, c ve d nin alt parçası hariç (b)

51 Unsur başlangıç / bitiş yerini belirtme (a-d)

52 İki nokta arası tolerans verme örnekleri (a)

53 3 x J-K arası tolerans uygulama (köşeli parantez içinde) (b)

54 Ortak tolerans bileşen bölgesi (L-M ve J-K arasında uygulanan)

55 Düzensiz dağılmış tolerans bölgesi

56 Vida diş toleransları (MD-Diş üstü çapı, LD-Diş dibi çapı, PD-Bölüm dairesi çapı)

57 Teorik olarak tam boyutlar (uzunluk ve açı)

58 Belirli bir alana tolerans uygulama (a) Birlikte uygulanan toleransları birleştirme (b)

59 Unsurun bir kısmına tolerans uygulama (a) Bu kısım yüzey olarak gösterilirse taranır (b)

60 Unsurun bir kısmına tolerans uygulama (a) Bu kısım yüzey olarak gösterilirse taranır (b)

61 xxx tolerans uygulama (a)

62 Doğrudan tolerans bölge izdüşümü (a) Dolaylı tolerans bölge izdüşümü (sembol ile) (b)

63 Unsur referans yüzey izdüşümü (1- unsur tolerans başlangıcı)

64 Kaydırılmış tolerans izdüşümünü doğrudan gösterme

65 Kaydırılmış tolerans izdüşümünü dolaylı gösterme

66 Ortanca değiştiriciyle birlikte tolerans izdüşümü bölgesi kullanma

67 Serbest hal şartı (rijit olmayan parçalar için) (a, b) Birkaç sembol ve seçimin birlikte kullanımı (c)

68 Arakesit düzlemi gösterme (paralel, dik, dahil)

69 Arakesit düzlemi uygulama örnekleri

70 Arakesit düzlemi uygulama örnekleri

71 Ayar (konumsal) düzlemini gösterme

72 Kullanım örnekleri

73 Kullanım örnekleri

74 Doğrusallık toleransı (TB iki çizgi arasında) TB-Tolerans Bölgesi

75 Doğrusallık toleransı (TB iki düzlem arasında)

76 Doğrusallık tol. (TB 0,08 mm çaplı bir silindir içinde)

77 Düzlemsellik toleransı (TB iki paralel düzlem arasında)

78 Dairesellik toleransı (TB yarıçap farkı t 0,03 mm olan iki daire arasında)

79 Dairesellik toleransı (TB yarıçap farkı t 0,01 mm olan iki kesik koni arasında)

80 Silindiriklik toleransı (TB yarıçap farkı t 0,1 mm olan iki daire arasında)

81 Çizgisel profil toleransı (TB çapı t olan paralel iki profil çizgisi arasında)

82 Çizgisel profil tolerans örneği

83 Yüzey profil toleransı (TB küresel çapı t olan paralel iki yüzey arasında)

84 Yüzey profil tolerans örneği

85 Paralellik toleransı (TB referans(lar)a paralel, t mesafeli iki yüzey arasında)

86 Paralellik tolerans örneği-1 (bir tolerans bölgesi)

87 Paralellik tolerans örneği-2 (iki tolerans bölgesi)

88 Paralellik tolerans örneği-3 (TB t yarıçaplı (0,03 mm) bir silindir içinde)

89 Paralellik tolerans örneği-4 (TB referansa paralel, t mesafeli iki yüzey arasında)

90 Paralellik tolerans örneği-5 (TB referansa paralel, t mesafeli yüzeyler arasında)

91 Paralellik tolerans örneği-6 (TB referansa paralel, t mesafeli yüzeyler arasında)

92 Paralellik tolerans örneği-7 (TB referansa paralel, t mesafeli yüzeyler arasında)

93 Diklik toleransı (TB referans(lar)a dik, t mesafeli iki düzlem arasında)

94 Diklik tolerans örneği-1 (ikinci referans kullanan, ayar düzlemi gösterimli)

95 Diklik tolerans örneği-2 (TB birbirine dik iki çift düzlemle sınırlanmış)

96 Diklik tolerans örneği-3 (TB referansa dik t çaplı bir silindir içinde)

97 Diklik tolerans örneği-4 (TB referansa dik, t mesafeli iki düzlem arasında)

98 Diklik tolerans örneği-5 (TB referansa dik, t mesafeli iki düzlem arasında)

99 Açı toleransı (TB referans(lar)a belirli açıda, t mesafeli iki düzlem arasında)

100 Açı tolerans örneği

101 Açı tolerans örneği

102 Açı tolerans örneği

103 Açı tolerans örneği

104 Açı tolerans örneği

105 Konum toleransı

106 Konum tolerans örneği

107 Konum tolerans örneği

108 Konum tolerans örneği

109 Konum tolerans örneği

110 Konum tolerans örneği

111 Konum tolerans örneği

112 Eş merkezli ve eş eksenli olma toleransı Bir noktanın eş merkezli olma toleransı

113 Bir eksen çizgisinin eş eksenli olma toleransı: Örnek

114 Bir eksen çizgisinin eş eksenli olma toleransı: Örnek

115 Bir eksen çizgisinin eş eksenli olma toleransı: Örnek

116 Simetri toleransı:

117 Simetri tolerans örneği

118 Dairesel kaçıklık toleransı

119 Dairesel kaçıklık toleransı

120 Dairesel kaçıklık tolerans örneği

121 Dairesel kaçıklık tolerans örneği

122 Dairesel kaçıklık tolerans örneği

123 Dairesel kaçıklık toleransı (her hangi bir yönde)

124 Dairesel kaçıklık toleransı (her hangi bir yönde)

125 Dairesel kaçıklık toleransı (her hangi bir yönde)

126 Toplam kaçıklık toleransı

127 Toplam kaçıklık toleransı

128 GİRİŞ SUNUM İÇERİĞİ 2. TEMEL BİLGİLER 3. GEOMETRİK TOLERANSLAR (a) Doğrusallık (b) Düzlemsellik (c) Dairesellik (d) Silindiriklik (e) Çizgi profili (f) Yüzey profili (g) Paralellik (h) Diklik (ı) Eğiklik 4. SONUÇ 128