TürkiyE-Bülteni. Uzm. Psk. Zeynep Zat. Londra da Çocuklarla, Gençlerle ve Bakım verenlerle EMDR Grup Protokolü (EMDR/GP) Eğitimi (Masterclass)

Transkript

1 ISSN (Online) Paylaşım 19. EMDR Avrupa Kongresi Katılımcılarından izlenimler Bu sene konferansın teması benim özel olarak da çok ilgilendiğim bir başlık olan Nörobilim ve Psikoterapi idi. Devamı 3. sayfada... Editörden Uzm. Psk. Zeynep Zat Herkese Merhaba, Sonbaharda sizlerle yeniden buluşmanın mutluluğu içindeyiz.. Geride bıraktığımız yaz 29 haziran 1 temmuz tarihleri arasında 19. EMDR Avrupa Kongresi Fransa nın Strazburg şehrinde gerçekleşti. Biz de bu sayımızda, kongreden sonraki her sayıda olduğu gibi kongredeki atmosferi ve sunumları sizlere aktarabilmek adına kongreye de yer vermeye çalıştık. Bu yılki teması `Psikoterapinin ve Nörobilimin Birleştiği Nokta` olan kongrede birbirinden değerli pek çok konuşmacı yer aldı. Türkiye den de birçok değerli isim sunumlar yaptı. Ülkemizden kongreye katılan ve sunum yapan uzmanlara ulaşıp izlenimlerini sizin için sorduk. Devamını 2. sayfada... EMDR-TR Derneği Yayın Organı Yayın Kurulu Başkanı: Önder Kavakçı Yayın Kurulu (Alfabetik Sırayla) : Altuna Türkoğlu, Emre Konuk, Önder Kavakçı, Zeynep Zat, Editör: Zeynep Zat Akademik Danışma Kurulu (Alfabetik Sırayla): Dr. Derek Farell, Dr. Udi Ören, Prof. Dr. Emine Gül Kapçı, Uzm. Emre Konuk, Doç. Dr. Feryal Çam Çelikel, Uzm. Psk. Hejan Epözdemir, Dr. Jim Knipe, Dr. Marilyn Luber, Prof. Dr. Nahit Özmenler, Dr. Olcay Güner, Doç. Dr. Ömer Böke, Doç. Dr. Önder Kavakçı, Dr.Richard Mitchell, Prof. Dr. Ümran Korkmazlar, Prof. Dr. Vedat Şar Gülbahar mah. Yenidere sk. No:21/A Şişli İstanbul Tel: emdrebulten@yahoo.com EMDR Alt Komiteleri Uluslar Arası İlişkiler, Akreditasyon, Eğitim: Asena Yurtsever, iletişim: asenayurt@hotmail.com Araştırma: Önder Kavakçı, iletişim: okavakci@yahoo.com EMDR HAP ve Krize Müdahale Başkanı: Şenel Karaman, iletişim: senelkaraman@gmail.com, İstanbul Başkanı: Yusuf Ahmet Kulca, iletişim: y-kulca@hotmail.com Klinik Uygulama ve Protokol Geliştirme Başkanı: Şirin Atçeken, iletişim: millesirin@yahoo.com Çocuk ve Ergen Başkanı: Ümran Korkmazlar ukorkmazlar@gmail.com, Başkan Yardımcısı: Billur Kurt, iletişim: billurk@hotmail.com Çeviri, Üye İşleri ve Web Sitesi: Sümer Öztanrıöver, iletişim: sümeroztanrıver@hotmail.com Etik Başkanı: Olcay Güner, iletişim: ogüner@arkabahce.info Duyuru Travma Sonrası Stres Bozukluğu olan Suriyeli Mülteciler için EMDR Grup Müdahalesi: Randomize Kontrollü Çalışmanın Sonuçları Biliyorsunuz mültecilik dünyanın her zaman büyük bir yarası idi ancak son yıllarda mültecilerin sayısı oldukça arttı. Devamı 9. sayfada... Editörden Paylaşım Röportaj Duyuru Kitap Bölüm Özeti Duyuru Bültene Yazı Gönderme Kuralları Psikoloji ve Psikyatri Dünyasından Haberler Röportaj Londra da Çocuklarla, Gençlerle ve Bakım verenlerle EMDR Grup Protokolü (EMDR/GP) Eğitimi (Masterclass) Prof. Dr. Ümran Korkmazlar 1999 yılında EMDR terapisinin ülkemizde gerçekleşen ilk eğitiminden bu yana tanıdığım Devamı 7. sayfada...! Bu Sayıda Sayfa 1

2 Uzm. Psk. Zeynep Zat Editörden Bu sayıda da diğer sayılarımızda olduğu gibi sizler için alandan güncel bilgileri toparlamaya çalıştık. Bu noktada bülten çalışma arkadaşlarımızdan sevgili Uzm. Psk. Altuna Türkoğlu Bağlanma Temelli Depresyon `Çöküşü` İyileştirmek adlı kitap bölümü çevirisi özetini sizler için yaptı. Umarım depresif semptompları olan danışanlar ile çalışmalarınıza yardımcı olur. EMDR ile ilgili bilimsel araştırmaların artması ve yaygınlaşması çok önemsediğimiz baslıklardan bir tanesi. Bu bilinç ile ülkemizdeki iyi haberleri paylaşmak üzere bundan sonraki sayılarda ülkemizden yayımlanan makalelere yereceğiz. Bu sayıda yer vereceğimiz makale Travma Sonrası Stres Bozukluğu olan Suriyeli Mülteciler için EMDR Grup Müdahalesi: Randomize Kontrollü Çalışmanın Sonuçları başlığı ile Frontiers of Psychology Dergisi`nde yayımlandı. Çalışmanın yazarları Kl. Psk. Asena Yurtsever, Kl. Psk. Emre Konuk, Kl. Psk Tuba Akyuz, Uzm. Psk. Zeynep Zat, Uzm. Psk. Feryal Tükel, Psk. Mustafa Çetinkaya, Yrd. Doc. Dr. Canan Savran ve son olarak protokolü araştırma ile ilgili geliştiren Elan Shapiro oldu. E-bültenimiz için soruları Kl. Psk. Asena Yurtsever yanıtladı. Emeği geçen tüm uzmanlarımızı tebrik ederiz. Geçtiğimiz yıllarda Psikiyatri Kongreleri `ne katılır EMDR tanıtırdık. Bu yıl daha güzel bir haberimiz var. Geçen hafta 54. sü düzenlenen Ulusal Psikiyatri Kongresi nde çok sayıda ve farklı başlıklarda EMDR çalıştayı yer aldı. Kongrede sunulan EMDR çalıştaylarını sizler için derledik. Son olarak, yaklaşan kongreler ve eğitimlere dair bilgileri görebilirsiniz. Yeni sayımızı keyifle okumanız dileğiyle.. En derin saygı ve sevgilerimle, Zeynep Zat, MSc DBE Projeler Koordinatörü Ülkemizdeki Çocuk EMDR Eğitmeni Prof. Dr. Ümran Korkmazlar ve ekibinden Uzm. Psk. Berfin Bozkurt yaz aylarının başında Londra da EMDR Advanced Skills & Child Training kapsamında Çocuklarla, Ergenlerle ve Bakım verenlerle EMDR Grup Protokolü adlı bir sunum gerçekleştirdiler. Kendileri ile Londra`da bir araya geldik. Katıldıkları konferans atmosferini, kendi sunumlarını ve çocuk EMDR hakkındaki gelişmeleri sizlere aktarabilmek adına da bir röportaj gerçekleştirdik. Sayfa 2

3 PAYLAŞIM 19. EMDR Avrupa Kongresi Katılımcılarından İzlenimler Uzm. Psk. Tuba Akyüz Bu sene konferansın teması benim özel olarak da çok ilgilendiğim bir başlık olan Nörobilim ve Psikoterapi idi. Çok sayıda merak uyandırıcı, ilgi çekici, ufuk açıcı sunum ve workshop dinleme şansımız oldu. Son gelişmeler, yeni araştırmalar, yayınları takip etmek, Leeds, Farrell, De Jongh, Silvestre gibi tanıdığımız sevdiğimiz uzmanlardan yeni şeyler duymak ya da olanların beraberce üzerinden geçmek güzeldi. Yine bu yıl bizim için önemli bir çalışmamızı sunduk. Emre Bey, Asena, ben ve Ayşe, Kitlesel Travmalara Müdahale için geliştirdiğimiz Modelimizi tanıttık. Çalışmamız oldukça ilgi gördü. Konuyla ilgili çeşitli ülkelerden eğitim talepleri geldi. Ayrıca böylesi zorlu bir çalışmanın, kadınların ağırlıkta olduğu bir grup tarafından yönetilmesiyle ilgili de birçok özel tebrik de aldık. Sanırım bizim için de dinleyiciler için de anlamlı bir sunum oldu. Çok gururla döndük. Bu gurur, çalışmalarımızda yer alan tüm meslektaşlarımızın. Zira büyük bir emek ürünü. Yer alan, katkıda bulunan arkadaşlarımıza bir kez daha teşekkürler. Bizim dışımızda Türkiye den başka birçok güzel sunum da vardı. Hepsi kendi alanında başarılı sunumlardı. Umuyorum Türkiye olarak, bundan sonraki kongrelerde daha da çok sayıda sunumumuz olsun. Her şey yolunda giderse, seneye Polonya da buluşmak üzere. Psk. Dr. Ayşe Bombacı Bu yıl Strazburg`da gerçekleşen EMDR Avrupa Kongresi nde, DBE ekibi olarak Asena Yurtsever ve Tuba Akyüz ile birlikte bizim için unutulmaz bir sunum gerçekleştirdik yılında havaalanında gerçekleşen bombalı saldırı ve darbe girişimi sonrasında ekip olarak yaptığımız EMDR müdahalelerini anlattık. Özellikle büyük çaplı toplumsal travmaları çalışmak için geliştirdiğimiz "EMDR Modelimiz" katılımcılar tarafından büyük beğeni topladı. Bu sunumumuza dair bizi en çok etkileyen anlar, katılımcılardan bire bir aldığımız duygu dolu geri bildirimler oldu. Onların yaptığımız gönüllü çalışmalara dair ifade ettikleri takdirleri bizim için çok kıymetliydi. Sayfa 3

4 PAYLAŞIM Uzm. Psk. Şirin Atçeken Hacıömeroğlu Bu seneki EMDR Avrupa Konferansı Strazburg daydı. Ben de konferansa meslektaşlarım Emre Konuk Hocamız, Alişan Burak Yaşar, İnci Tebiş Picard ile birlikte The Future of EMDR/ EMDR ın Geleceği isimli sunumumuzla katıldım. Online terapiler ve online EMDR uygulamalarını anlattığımız konuşmamıza dünyanın çok farklı yerlerinden bir çok uzmanın katılması ve ilgiyle dinlemesi bizi çok mutlu etti. EMDR ın farklı kullanım alanları ve şekillerini görmek, farklı milletlerden meslektaşlarla temas etmek, alandaki yeni araştırmalardan haberdar olmak, bağları güçlendirmek ve vizyonumun genişlemesi açısından benim için çok besleyici bir deneyimdi. Uzm. Psk. İnci Tebiş İnternet, yaşamımızdaki tüm alanlarda önemli bir etkiye sahiptir. Birçok kırsal alan şu anda sanal dünyaya aşinalık ve rahatlığı arttıran internet bağlantısıyla donatılmıştır. Bu alandaki ilerlemelerle eş zamanlı olarak, bireyler daha bilinçlidir. Birçok kişi sahip olduğu problemlere çözüm bulmaya bir uzman görmeden önce forum veya bilgi tabanlı web siteleri aracılığıyla ile başlarlar. Bu teknolojik yenilikler psikoterapi alanını da etkilemiştir. E-Terapi, lisanslı ruh sağlığı uzmanlarının hizmetlerini e-posta, Skype, başka bir video aracı veya sohbet teknolojisi gibi sanal alanlar aracılığıyla sunması olarak tanımlanmaktadır. Ancak, psikologlara olan ihtiyaç oldukça yüksek olmakla birlikte, bu hizmeti sağlamak için yeterli ruh sağlığı uzmanı da bulunmamaktadır. Buna ek olarak, Avrupa ve Amerika'da Türkçe konuşan nüfus arasında dil engeli oldukça önemli bir sorundur. E-Terapi nin, engelli insanlara, başka bir şehre veya ülkeye taşınmaktan dolayı terapistini değiştirmek istemeyen insanlara ya da evi terk edemeyen kişilere ulaşmak için etkili bir araç olabileceğine inanılmaktadır. E-Terapide farklı müdahaleler vardır yılında Strazburg da yapılmış olan kongrede ben, Emre Konuk, Şirin Atçeken, Alişan Burak Yaşar; dört kişilik bir ekip olarak sanal bir alanda EMDR Terapisi nin geleceğine odaklandık. İlk olarak, sanal EMDR yani E-EMDR ın ne olduğunu ve nasıl kullandığımızı göstermek için genel protokol bilgisi paylaşıldı ve daha sonra klinik vaka örnekleri ve video klipler ile bir demo yaparak daha detaylı anlattık ve gösterdik. İkinci olarak değindiğimiz konu ise gelişmekte olan ülkelerde, ruh sağlığı hizmetlerinin talebi ve arzları arasındaki açığı tartışmak oldu. Ruh sağlığı alanına giriş, girişi daha da zorlaştırarak caydırıldı. Bu yüzden, örneğin, ABD'de bir psikolog olmak için binlerce saat gözetim gerekiyor. Dünyada 7,6 milyar insan var ve çok az terapist var. Kısa süreli tedavi yaklaşımları ve EMDR Terapisi nin de yer aldığı düşük yoğunluklu müdahaleler ile paraprofesyonelleri, öğretmenleri, anneler, babaları ve yöneticileri yetiştirmenin önemi tartışıldı. Sayfa 4

5 PAYLAŞIM Prof. Dr. Ümran Korkmazlar Bu yıl Strazburg da gerçekleşen 19. EMDR Avrupa Konferansı nda ekipçe yerimizi aldık. Neredeyse birincisinden bu yana her yıl düzenli olarak katıldığım EMDR Kongresi nin bu yıl bizim için ayrı bir önemi vardı. Bilimsel ziyafetin yanı sıra ekibimizden Berfin Bozkurt un psikoloji lisans eğitimini aldığı Strazburg u karış karış gezebildik onun rehberliğinde. Bu nedenle hem ziyaret, hem ticaret kıvamında geçti kongre benim için. Kongre öncesinde eğitmen eğitimine (trainer s training) katıldım yılından bu yana her kongre öncesinde gerçekleşen Çocuk & Ergen Komite (EMDR Europe Child & Adolescent Board) toplantısında ülkemizi temsil ettim. Bir gün 11 ülkeden gelen çocuk eğitmenleri ile toplandık. Diğer gün 20 ülkenin çocuk temsilcilerinin katıldığı komite toplantısında yerimi aldım. Akşamına da geleneksel çocukçular yemeğine katıldım. Bu yıl ki çocuk komite üyelerine arkamdan yerimi bırakmayı planladığım aday Berfin Bozkurt u tanıştırma fırsatı buldum. Toplantılara ve yemeğe konuk alarak kabul edildiğini, kendisini çok beğendiklerini de buradan bildirmek isterim. Kongreye de bir sunum ile aktif olarak katıldık. Ekibimizden Berfin Bozkurt, Deniz Tan, Emrah Devrim ve Yusuf Ahmet Kulca ile Çocuklar ve Bakım verenleri ile Grup EMDR Protokolü nü Soma daki deneyimlerimiz üzerinden sunduk. Katkıda bulunan, emeği geçen bütün gönüllülere bir kez daha teşekkür ederim. Sunumdan sonra, dinleyenlerden olumlu geribildirimler aldık, yaptığımız çalışmalardan çok etkilendiklerini bildirdiler. Bazı ülkelerden, 1999 yılında geliştirdiğim ve 2014 yılında güncellediğim Çocuklarla EMDR Grup Protokolü nü öğretmek için davet aldık. Ekipçe Strazburg tan çok mutlu ayrıldık. Uzm. Psk. Berfin Bozkurt Bu seneki Avrupa EMDR Konferansı nın benim için yerinin ayrı olduğunu söylemeliyim. Ben psikoloji lisans eğitimimi Strazburg Üniversitesi nde yaptım. Dolayısıyla konferans için Strazburg da olduğum sürece nostalji duygusu peşimi bırakmadı diyebilirim. İlk psikoloji eğitimimi aldığım yerde seneler sonra mesleki gelişimimde önemli bir yeri olan Ümran Korkmazlar ile birlikte bilgi aktarımında bulunmak gurur verici oldu. Sayfa 5

6 PAYLAŞIM Bu sene ekip olarak Soma da yaşanan maden felaketi ile ilgili Çocuklar ve Bakım verenleri ile EMDR Grup Protokolü nü anlattık. Çocuklar ve anneleriyle yapılan bir araştırma olduğu için aile sistemine bütünsel bir yaklaşım oldu. Sonucunda ise dinleyenlerden gelen olumlu geri bildirimler ile emeğimizin karşılığını almış olduk. Uzm. Psk. Dan. Emrah Devrim Bu yılki Avrupa EMDR Kongresi uzmanlarla buluşma ve yapılan çalışmaları birincil ağızdan dinleme fırsatı yarattı. Başka kültürlerde yaşayan meslektaşlarımızın EMDR uygulamalarını görmenin mesleki gelişim açısından yararlı olduğunu düşünüyorum. Genel olarak öğretici ve faydalı bir konferans olduğunu söyleyebilirim. Sosyal olarak da şehri görme fırsatı yarattığı için ayrıca keyif aldım. Özellikle Marco Pagani, Barbara Wizansky ve Ester Bar-Sadeh sunumları içerik ve sunum olarak etkileyiciydi. Bizim çalışmamızı ise Berfin ve Deniz son derece güzel ve ilgi çekici bir şekilde sundular. Katılımcıların konuya meraklı olduklarını gördük. Sunum sonrasında oldukça güzel geribildirimler aldık. Bu alan çalışmasına katılan çocuklar ve anneleriyle düzenli olarak farklı dönemlerde bireysel ve grup olarak çalıştığımız için travmanın onlar üzerinde yarattığı etkileri ve bunları iyileştirme sürecinde EMDR ın katkısını birçok açıdan değerlendirme şansımız oldu. Tüm bu deneyimleri ve edinilen bilgileri çeşitli vaka örnekleri ile farklı ülkelerden meslektaşlarımıza aktarmak ve olumlu geribildirimlerini duymak hepimiz için gurur vericiydi. Ayrıca benzer çalışmalar yapan uzmanlarla tanışarak yeni projeler üzerinde konuşmak çok keyifli oldu. Çocuklarla ve ailelerle çalışmalarını yakından takip ettiğimiz Estie Bar-Sadeh ve Barbara Wisansky nin sunumları ise bu sene de çok bilgilendirici ve etkileyiciydi. Konferansın gerçekleştiği Strasbourg ise kendine özgü mimarisi ve dokusuyla hepimizi çok etkiledi ve sunum yorgunluğumuzu atmamıza oldukça yardımcı oldu. Uzm. Klnk. Psk. Deniz Tan Her sene olduğu gibi bu sene de ekip olarak katıldığımız EMDR Kongresi oldukça verimli geçti. Farklı ülkelerden katılım gösteren uzmanların sunumlarını dinleyerek araştırmalarından birinci ağızdan haberdar olmak çok keyifliydi. Benim için bu yılı diğerlerinden ayıran en önemli faktör ise Prof. Dr. Ümran Korkmazlar liderliğinde daha önce Soma da çocuklar ve yetişkinlerle uyguladığımız grup çalışmasını konferansta ekip arkadaşım Berfin ile sunma şansımızın olmasıydı. EMDR Avrupa Çocuk & Ergen Komitesi yemeği Sayfa 6

7 RÖPORTAJ Prof. Dr. Ümran Korkmazlar - Uzm. Psk. Zeynep Zat Londra da Çocuklarla, Gençlerle ve Bakım verenlerle EMDR Grup Protokolü (EMDR/GP) Eğitimi (Masterclass) Zeynep Zat: Merhaba Ümran Hocam, öncelikle bize zaman ayırdığınız için EMDR Türkiye Derneği adına size teşekkür ederiz. Bizlere Londra ziyaretinizdeki sunumunuzdan bahsedebilir misiniz? Ümran Korkmazlar: 1999 yılında EMDR Terapisi nin ülkemizde gerçekleşen ilk eğitiminden bu yana tanıdığım ve o tarihten bu yana profesyonel ilişkimizin devam ettiği Joanne Morris-Smith, EMDR-Europe Çocuk & Ergen Komitesi ne 17 yıl başkanlık yaptığı görevinden ayrılırken Londra da masterclass eğitimi vermem için davet etti. Bu ileri düzey eğitimi, EMDR Europe EMDR Advanced Skills & Child Training kapsamında 2 Haziran 2018 tarihinde Londra Üniversitesi nin tarihi dokusunda tam gün olarak gerçekleştirdik. Çocuklarla, Ergenlerle ve Bakım verenlerle EMDR Grup Protokolü nü Berfin Bozkurt ile anlattık.! Z.Z: Sunumunuz nasıl geçti, geri dönüşler nasıldı? Ü.K: Joanne, alanında ustalaşmış terapistlerin felaket durumlarında çocuklarla grup EMDR uygulamayı öğrenmeye ihtiyaçları olduğunu söyledi. Eğitime İngiltere de çalışan uzmanların yanı sıra Portekiz ve Çek Cumhuriyeti nden de katılanlar oldu. Eğitim çok verimli geçti yılında yaşadığımız Marmara Depremi sonrası geliştirdiğim Çocuklarla Grup EMDR Protokolü nü Avrupa daki meslektaşlarıma öğretme şansı bulduğum bu eğitim benim için ayrı bir önem taşıyordu. Uygulamalarla dolu yoğun eğitimde, deneyimlerimizi paylaşma fırsatı bulduk. Katılımcılardan olumlu geri bildirimler aldık. Özellikle göçmenlerle çalışmaların arttığı bu dönemde grup çalışmasına ihtiyaçları olduğunu ve bu bilgileri kullanacaklarını belirttiler. Z.Z: Ülkemizdeki EMDR ile çalışan ruh sağlığı uzmanlarına yararlı olabileceğini düşündüğünüz notlar neler? Sayfa 7

8 RÖPORTAJ Ü.K: Katılımcıların çoğu, alanda uzun yıllardır çalışan uzmanlardı. Eğitimi aldım, belgeyi duvara astım ile bitmediğini bir kez daha gördüm. Daha ileri beceriler kazanmak için eğitime gelmişlerdi. Bu durumda eğitimi veren olarak gurur duydum. Yanımda bana eşlik eden Berfin e de örnek olduğum ve yolunu açtığım için çok memnunum. Umarım bayrağı devir alanlardan biri olur. Buradan bir de çocuklarla, gençlerle ve aileleriyle çalışmanın gelişimsel ve bütünsel bir yaklaşım gerektirdiğini belirtmek isterim. Çocuklarla çalışırken gelişimsel öykü, aile dinamikleri, çevresel faktörler, travma öyküsü, ebeveynlik becerileri gibi bir çok alanı değerlendirip müdahaleyi buna göre planlamalıdır. Çocuğun küçük bir yetişkin olmadığını unutmamak gerekir. Ülkemizdeki bütün EMDR terapistlerine kendilerini geliştirmeye devam etmelerini, ustalardan süpervizyon alarak profesyonel becerilerini zenginleştirmelerini öneririm. Z.Z: Gelecekteki sunumlarınız ile ilgili haberleri paylaşabilir misiniz? Ü.K: 30 Eylül - 3 Ekim tarihleri arasında Ünye de gerçekleşecek olan 3. Uluslararası Çocuk Koruma Kongresi nde Çocuklarla EMDR Terapisi ni anlatacağım. Emekli olsam da yeni mezun gibi çalışmaya devam ediyorum. Fide Danışmanlık Merkezi nde mütevazı bekleme listemiz doldukça EMDR, travma, öğrenme, ebeveynlik konularında eğitimler veriyorum. Z.Z: Son olarak ekleyeceğiniz noktalar var mı? Ü.K: Bülten de yer verdiğiniz için teşekkür ederim Zeynepciğim. Başarılarının devamını dilerim. Sayfa 8

9 DUYURU Uzm. Klnk Psk. Asena Yurtsever EMDR Avrupa Akredite Eğitmeni, EMDR R-GTEP Eğitmeni Biliyorsunuz mültecilik dünyanın her zaman büyük bir yarası idi ancak son yıllarda mültecilerin sayısı oldukça arttı. Dünya literatüründe son iki yıla kadar mültecilerin ruh sağlığına yönelik kontrollü bir araştırma yoktu. Mültecilerle ne bireysel ne de grup terapisi kontrollü bir araştırma ile yapılmamıştı. Bu da ülkelerine gelen mültecilerin tedavisinde en etkin nasıl bir yöntem izlenebilir sorusunu sağlık çalışanlarına sıklıkla sordurmaktadır. İki yıl önce Sayın Ceren Acartürk ve ekibinin yaptığı ilk kontrollü tedaviye yönelik araştırma 2017 Francine Shapiro Araştırma ödülünü oy birliği ile aldı. Bizim yaptığımız çalışma ise geçtiğimiz aylarda Frontiers of Psychology isimli çok saygın bir dergide yayınlandı. Çalışmamız bir kaç nedenden dolayı önemli bir çalışma olarak değerlendiriliyor; bunlardan birincisi, çalışmanın mültecilerle olması ve mülteci kampında yapılması ikincisi, kontrollü bir araştırma olması üçüncüsü, tedaviye yönelik olması ve son olarak grup terapisi olmasıdır. Çalışmamız 'An Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) Group Intervention for Syrian Refugees with Post Traumatic Stress Symptoms; Results of a Randomized Controlled Trial' ismiyle Frontiers Of Psychology (2018) isimli dergide yayınlandı. Çalışma; Asena Yurtsever, Emre Konuk, Tuba Akyüz, Zeynep Zat, Feryal Tükel, Mustafa Çetinkaya, Canan Savran ve Elan Shapiro tarafından yapıldı. Bu çalışmanın amacı, EMDR G-TEP protokolünün, mülteci kampında yaşayan mültecilerin Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) semptomları ve depresyon düzeyleri üzerindeki tedavi etkisini ve aynı zamanda kronik TSSB'nin oluşumunu engelleme etkinliğini araştırmaktı. Mülteci kamplarında, toplam 47 yetişkin katılımcı (deney grubu n=18, kontrol grubu n=29) ile 3 gün 2 şer kez uygulama yapıldı. Olayların Etkisi Ölçeği (IES-R), Beck Depresyon Envanteri-II (BDI-II) ve M.I.N.I Uluslararası Nöropsikiatrik Görüşme testlerini ön test, son test ve takip testi (4 hafta sonra) olarak uyguladık. EMDR G-TEP uygulanan grubun istatistiki olarak anlamlı düzeyde daha az TSSB semptomları gösterdiği ve depresyon skorlarının da düştüğü belirlendi. EMDR G-TEP uygulanan deney grubunda, tüm katılımcılar uygulama öncesi TSSB tanısı alırken, son test sonrası %61.1 oranında katılımcı TSSB tanısı almadı. Bu oran takip testlerinde de devam etti. EMDR G-TEP grubunda depresyon semptomları ön test öncesine göre düşerken kontrol grubu takip testlerinde düşmedi. Sonuç olarak mülteci kampında yaşayan mülteciler arasında iki kez uygulanan EMDR G-TEP, TSSB semptomlarını istatistiki olarak anlamlı düzeyde düşürdü. Makalemizde bundan sonra, daha fazla sayıda tedavi seansının yapıldığı, daha büyük sayıda örneklem grubuyla ve daha uzun süreli takip testlerinin yapılacağı başka araştırmaların yapılmasını önerdik. Bu çalışmayı ayrıca 2014 yılında EMDR Avrupa Kongresi nde sunduk. Bu sunumdan beri EMDR camiasının, hem EMDR ile mültecileri tedavi etmelerine hem de EMDR G-TEP Protokolü ile gruplarla çalışmalarına ve bu konuda araştırma yapmaya başlamalarına vesile olduk. Umuyoruz ki, çalışmamız yayınlandıktan sonra daha fazla araştırmacı ve uygulayıcı için ilham olsun. Saygılarımızla. Sayfa 9

10 KİTAP BÖLÜM ÖZETİ Bağlanma Temelli Depresyon Çöküşü İyileştirmek Yönergeler* Yazar : Shapiro, R Editör : Shapiro, R Basım Yılı : 2009 Kitap Adı : EMDR Solutions II For Depression, Eating Disorders, Performance and More Kitap Bölüm Adı : Attachement-Based Depression: Healing the Hunkered- Down Bağlanma Temelli Depresyon: Çöküşü İyileştirmek Bakıcılarından yeterli dikkati, onaylanmayı, bakımı ve mutluluğu alamayan kişiler hedeflerine ve yaşamalarına dair çabalamaktan vazgeçerler. Kendilerini bir yandan geliştirmeye çalışsalar da fazlaca bağımlı ilişki kurmaya meyilli hale gelirler. Doğuştan gelen pozitif duygu kapasitelerini kaybederler: gülümsemeyi, mutluluğu ve oyun oynamayı. Eğer bu kişilerin ihmalkarlık durumu istismar, kronik onaylanmama ve zorbalık eden bir bakıcının stresi ile birleşirse, depresyon ve anksiyete arasında gidip gelirler ve zamanla çökkün bir hale bürünürler. Bakıcıların çocuklarla etkileşimleri, duyguları içeren ve onları düzenleyen nöral ağların gelişimini şekillendirir. Bebeklerin reaksiyonları ve eylemleri aynalamayı (kıkırdama ve oyun oynama için) veya kendi kendini rahatlatmayı (stres için) sağladığında bebekler kendilerinin yeterli ve değerli olduğuna inanarak yetişirler. ( Annemi güldürdüm, Annemin beni kucağına almasını sağladım, Ben güçlüyüm ). Bakıcılar bu davranışlara etkili bir biçimde cevap veremediklerinde çocukların dışsal (çevresel) regülasyon ve yararlı nöral ağların gelişimi engellenir. Hikaye Alma Hikaye alma aşamasından itibaren bağlanma konularına çok dikkat edilmelidir. Çökkün diye nitelendirdiğimiz bu kişilerin genelde endişeli, sıkıntılı, sürekli eleştiren ve kederli biri tarafından bakımları yapılmıştır (Bu kişi anne olabildiği gibi sürekli bireyin yanında olan bir bakıcı da olabilir). Doğduğunuz zaman, (o andan birkaç yıl önce veya sonra) ailenizde neler oluyordu? Anneniz ebeveynlerinden birisini kaybetmiş miydi? Çocukken başıboş çok zaman geçirdiniz mi? Etrafınızda sizin gibi küçük çocuklar var mıydı? Agresif ve istismar edici büyük bir ağabeyiniz var mıydı? Maddi zorluklar yaşadınız mı? Ya zor bir evlilik? Alkol veya madde kullandınız mı? Peki çocuk olduğunda ebeveynlerinizin size tavrı nasıl oldu? Sürekli eleştiren, uzak, kaygılı? Yemek masasında konuşmalarınız nasıl oluyordu? Çocuklarla dalga geçen biri etrafınızda oldu mu? Dağınıklık yaptığınız zaman ebeveynlerinizin tepkisi nasıl oluyordu? Tüm bu sorularla danışanın tepkilerini inceleyin. Danışanlar kendi anlattıklarıyla ve mimikleriyle de çok şeyi anlatabilirler. Bunun yanında diğer otorite figürleriyle olan ilişkilerinin niteliğini de sorun: öğretmenler, patronlar, koçlar vb. Ayrıca geçmişteki ve şu andaki sosyal ve aşk ilişkilerini öğrenin. Arkadaşları var mıydı? Kendi isteklerini net bir şekilde ifade edebiliyor muydu? Özellikle etraflarındaki insanlardan tam olarak ne istediklerini biliyorlar mı? Kızgınlıklarını, öfkelerini, sevgilerini, hayal kırıklıklarını ifade edebiliyorlar mı? (Negatif kognisyonlar bu sorularla ortaya çıkarılabilir, not alın). Belki şimdi diyeceklerim sizin terapi şeklinize uygun gelmeyebilir; ancak pek çok kez işe yaradığına şahit oldum. Kapsamlı bir hikaye aldıktan sonra teşhisi Sayfa 10

11 çökkünlük, tedaviyi de çöküşten kurtuluş olarak niteliyorum ve danışana şöyle söylüyorum: Doğru şeyi yapmak için ebeveynleri- nizin her hareketine dikkat etmeyi öğrendiniz. Bu esnada ne istediğinize dikkat etmeyi unuttunuz. Aynı şekilde şu anda da bu durumu ilişkilerinizde yaşıyorsunuz. Sürekli kendinizi çökkün halde tutmanız içsel pusulanıza dikkat edip onun yolunda gitmenize ket vurmuş. Kanaatimce terapide ilerledikçe depresyonunuz geçecektir. Tam anlamıyla iyileşme ise tartışma, çatışma, ayaklarınızın üstünde durma becerilerini öğrendikçe gerçekleşecektir. İlk Adımlar Bağlanma temelli depresyon olabildiği gibi büyük T travma temelli depresyon da olabilir. Kompleks ilişkisel problemleri çözmeye başlamadan önce büyük travmaları temizlemek amaçlı EMDR yi kullanabilirsiniz. Çok depresif danışanlar tedavi edilebilir bir seviyeye gelebilmek için Omega-3 almaya, egzersiz yapmaya, alkolü azaltmaya, anti-depresan ilaçlar almaya gereksinim duyabilirler. Danışan ile güçlü bir ilişki kurun. Bu tarz danışanlar genelde her şeyden kolayca hoşlanırlar. İtaatkar davranırlar ve yaptığınız en küçük bir şey için dahi minnettar olabilirler. Yalnız onların da hissettikleri ve düşündükleri her şeyin sizin tarafınızdan tolere edilebilmesine ihtiyaç duyarlar. Çünkü ebeveynlerinden bunu görmemişlerdir. Dolayısıyla siz de onlardan farklı olduğunuzu kanıtlamak için kendilerini dinleyin ve dinlendiklerini onlara da hissettirin. Beden farkındalığı yaratın ve onların, içlerindeki bir duyguyla iletişime geçmelerini sağlayın. Bu duyguyu nerede hissettiklerini sorun. Gerçekten kim olduğunu bana gösterdiğinde ne kadar mutlu olduğumu size söylersem ne hissedersiniz? Bunu bedeninizde nerede hissedersiniz? Yere basma teknikleri öğretin: İki ayağınızla yere basın ve hafif doğrularak oturun. Ayaklarınızı yere basışınızı ve vücudunuzun geri kalanın sandalyede olduğunu hissedin. Nefesinize odaklanın, biraz daha doğrulursanız karnınızın içine doğru nefes aldığınızı hissedin. Güzel! Bu tekniği çok gergin olduğunuzda veya bir duyguyu çok yoğun yaşadığınız zaman uygulayabilirsiniz. Duygunun bedeninizden yere doğru akıp gittiğini göreceksiniz. Standart EMDR hazırlıkları yaparken (güvenli yer) aşırı uyarılma olup olmadığına dikkat edin. Örneğin gerçekten güvenli bir yer kurulmasına özen gösterin. Bu kişiler sizi hoşnut edecek şeyler yapmaya bayılırlar. Ama biliyoruz ki, danışanlar yaşantılarıyla ilgili doğru bilgiyi vermedikçe EMDR işe yaramıyormuş gibi görünebilir. En kısa sürede güvenilebilir birisi olmaya çalışın ve karşı tarafa da bunu hissettirin. EMDR ile Travmayı İşleme EMDR bu tarz danışanlarda üç şekilde kullanılabilir. İlk başta danışanlara nerden başlamak istersiniz seçeneğini sunarım ki ne istediklerini tam olarak bilebilsinler. 1) Ebeveynlerinizle ilk ilişkilerinizden başlayıp adım adım bu güne doğru mu yol alalım? 2) Son zamanlarda yaşadığınız olaylardan başlayıp geçmişteki köklerine mi gidelim? 3) Yoksa bedeninizden başlayıp oradan mı devam edelim? 1) Kronolojik Anneniz veya babanızın kollarında bir bebek olarak onların yüzlerine bakıyor halde kendinizi hayal edin. Bedeninizde şuanda neler hissediyorsunuz? Eğer danışan gerginlik hissederse bunu çalışıyoruz. Şayet bu egzersiz sevilme ve huzur duyma hislerini çağrıştırmışsa bunları kaynak olarak yerleştiriyoruz. Daha sonra diğer gelişimsel aşamaya geçiyoruz. İhmal edilmiş danışanlar için Yatakta yatan küçük bir bebek olduğunuzu hayal edin. Dikkat çekmek için ağlıyorsunuz fakat size bakmaya kimse gelmiyor. Bedeninizde ne hissettiğinize fark edin. Danışanların depresif semptomlarını ajite ve huzursuz hallerinden, tepkilerinden, hatta gözlerinden dahi anlayabilirsiniz. Sayfa 11

12 1 ile 4 yaşları arasında çok belirgin hedef anılar olduğuna dikkat ettim. Eğer danışan spesifik bir anı hatırlamıyorsa evrensel hedefler deneyebilirsiniz. Mutfak dolabının alt kısmını yere indirdiniz ve anneniz size doğru yürüyor, neler yaşanırdı? Eğer danışanınız koltukta büzülmüş bir hal aldıysa hedef anı için Standart Protokolü uygulayın. 2) Geriye Akış (Floating Back) Genelde geriye akış yapılacak iki durumdan biri seçilir. Birincisi otorite veya önemli bir figürle etkileşim olabilir: Ben kampa gitmeyi isterken eşimin benden talebine hayır diyemedim. Diğeri karar verme yetersizliği. Eşim ne yapmak istediğimi sordu ama ben bilmiyorum dedim. O durum hakkında düşündüğünüzde kendinize kendiniz hakkında ne söylüyorsunuz? Hangi duyguyu hissediyorsunuz? Vücudunuzda bu duygu nerede? Bu hissi aynı şekilde hatırladığınız ilk ana geri gidin. Neler oluyor? Kim var orada? Hedef anıya ulaştığınızda, anıyı işleyin. Çoğunlukla işlem bir düğümden diğer düğüme atlayacaktır. Eğer böyle olmazsa şimdiki bir durumdan, olaydan geriye gidin. Eski hedefleri çalıştıktan sonra ileriye akış yaparak şimdiki anıları çalışmayı unutmayın. 3) Bedenden Başlamak Eğer bedenle başlayacaksak danışanlardan hissettikleri gerginliği göğüslerinde ve gövdelerinde abartarak hissetmelerini isteyin. Hangi yaş sizi bu şekilde hissettirir? Orda ne oluyor? Kim var orada? Bu duruşu yakaladığında kendine kendi hakkında ne söylüyorsun? (çoğunlukla güvenli değilim, kabul edilmiyorum denir) Pozitif kognisyonu bulun ve VOC u alın. Genelde 2 ile 4 yaş arasında yaşanmış bir olayla karşılaşırsınız. Bunun gibi durumları çalışmak birkaç seans alabilir. Seansa beden ile başlayın ta ki hedef anı kalmayana kadar geriye akış yapın. Anı işlendikçe danışanların beden duyumları değişmeye başlar. Doğrulur, omuzları geriye gider, derinden nefes alırlar. Daha rahat göz kontağı kurarlar. Bu adımdan sonra şimdiki zamana dönün. Anneniz veya babanız çılgın ve kızgın bir halde size bakıyor. Eğer danışan birden bire koltukta bir düşüş yaşarsa Standart Protokole geçin. Eğer tam tersi olursa yani çökük pozisyona girmeden daha da dik bir hal alırlarsa sorun: Vücudunuzda bu gücü hissedin. Ebeveynlerinize şu anda ne söylemek istiyorsunuz? (Çift yönlü uyarım). Yeni bir şey gelmeyene kadar işlemeye devam edin. Beceri Geliştirme Danışan çocukluk döneminde yaşadığı korku, utanç duygularından kurtulmuştur. Karşınızda artık dik bir şekilde oturabiliyor ve gözlerinizin içine bakabiliyor. Fakat hala ne istediğini anlama ve ifade etme sorunu yaşıyor. İşte şimdi beceri geliştirme ve pratik yapma zamanı. Sizden seçimler yapmanızı isteyeceğim, hiçbiri zorlayıcı değil hatta size saçma bile gelebilir. Birini seçtiğiniz zaman bedeninizde nerde bu seçimi yaptığınızı fark etmenizi istiyorum. Seçime dikkat etmeniz adına kendinize odaklanın. Bazısı zaman alacak, bazısı da hemen dile gelecek. Herhangi bir baskı hissetmeyin. Hazır mısınız? Kedi mi Köpek mi?; Çikolata mı Vanilya mı?; Demokratlar mı Cumhuriyetçiler mi?; Et mi Peynir mi? Danışanlar cevabı bulmada zorluk çekerlerse genelde İki El müdahalesi ni kullanıyorum (R. Shapiro, 2005): Bir elinizde kahve, diğerinde çay olsun. Şimdi ağırlıklarını tartın, Ne fark ediyorsunuz? (Çift yönlü uyarım) İşte oldu. Devam edin. Çoğu zaman bu müdahaleden sonra danışanlar artık bir farklılık hissettiklerini söyler. Danışanlar kendi yaşamlarına daha çok odaklandıkça ilişkileri değişmeye başlar ve ilişkilerini yeniden değerlendirirler. Pasif davranışları azalır. Bazı arkadaşları bu yeni halini kabul ederken bazıları da kabul etmez. Aileler de direnç gösterebilir ( Sen önceden daha iyiydin, ne oldu sana böyle? ) Ben de danışanlarımdan böyle durumlarda şunu demelerini söylüyorum: Nazik olmaktan Sayfa 12

13 mutlu olmaya geçiş yaptım, umarım beni bu konuda da desteklersiniz. Kompleks Vakalar Büyük T travmaları olan kişilerin iyileşmesi daha fazla zaman gerektirir. İlk önce Kurtulamayacağım travmasını bireyin üstünden atmanız gerekir. Böylece güvenlik hissini bireyde oluşturabilirsiniz. Bazı danışanlar dışa vurup rahatlamadan veya tam anlamıyla bir dissosiyasyon yaşamadan bedenlerini hissedemezler. Bu tarz kişiler ihmalkar ebeveynlerini ve korkularını sizin üstünüzde yansıtmaya çalışacaklar. Siz de bu terapötik ilişkiyi yeni davranışlar uygulamak için bir arena olarak kullanabilirsiniz. Bana randevu saatini değiştirebilir miyiz diye sorduğunuzda, çok korkmuş ve cesaretini toplamış gibi gözüküyordun. Ne hissettin orda? Bu tarz konular üzerine sıkı bir EMDR seansı yapmak iyi olabilir (Kiessling, 2006; York ve Leeds, 2001). Eğer danışan sık abreaksiyon yaşayan biriyse, onu beden duyumundan uzaklaştırmaya çalışın. D: Sorun yok. T: Bana istediğiniz şeyi (randevu saatini değiştirme) sorma hakkını kaç derecede kendinizde görüyorsunuz? D: 7 T: Şimdi bana sormakta daha çok çekineceğiniz bir şey sorun. Benim cevap olarak evet diyemeyeceğim bir şey olsun. Ben hayır desem bile, bunu hak edip etmediğinizi fark edin. D: Size taşınabilir miyim? Böylelikle ölene kadar benimle ilgilenebilirsiniz? T: Hayır Ne fark ediyorsunuz? D: Biraz utanç. T: Çocuklar ihtiyaçları karşılanmadığında kötü birisi olduğu için karşılanmadığını düşünürler. Siz kötü birisi misiniz? D: Hayır değilim! T: Buradan devam edin (Çift yönlü uyarım). D: Size taşınamasam bile size taşınmayı hak ediyorum. T: İşte böyle! Terapist: Bana randevu saatini değiştirme ile ilgili bir soru sorduğunuzda kendinize ne dediniz? Danışan: Ben bunu hak etmiyorum. T: 1 ile 7 arası bir ölçekte kaç derecede bunu hak ettiğinizi düşünüyorsunuz? D: Çok değil. 2 gibi. T: Bana randevu saatini değiştirmeyi sorduğunuzu ve bunu hak etmediğinizi düşünün. Hangi duyguları hissediyorsunuz? Kaygı? Ne kadar büyüklükte? 9? Buradan devam edin (Çift yönlü uyarım). Ne geldi? D: Daha az korkmuş hissettim. T: Fark edin bunu (Çift yönlü uyarım). Bana bu soruyu tekrar sormayı düşündüğünüzde, şimdi ne fark ettiniz? D: Daha iyi hissettim. Bunu sorduğumda aslında çok kızgın olmadığınızı fark ettim. T: Yani anneniz gibi görünmüyordum? D: Evet! T: Buradan devam edin (Çift yönlü uyarım). Bana bu soruyu tekrar sormayı düşündüğünüzde, şimdi ne fark ettiniz? Sonuç EMDR geçmiş travmaların olumsuz etkisi ve bugünkü engelleri ortadan kaldırarak; yeni beceriler entegre eder ve böylece bağlanma temelli depresyonun iyileşmesine yardım eder. Hedefler kronolojik olarak beden duyumlarından veya şimdide var olan bir sıkıntıdan geriye akış yaparak işlenebilir. Danışan zamanla depresif semptomlarının ortadan kalktığını söyleyecektir. Sayfa 13

14 DUYURU 2-6 Ekim tarihleri arasında İzmir de gerçekleşecek Ulusal Psikiyatri Kongresi nde EMDR Terapisi ile ilgili sunumlar: Şirin Atçeken ve Zekeriya Yelboğa; 10 Soruda Bir Konu. EMDR Konusunda Kafa Karışıklıkları, Etkililik Yararlılık ve Diğerleri Önder Kavakçı; Akut Stres Durumlarında EMDR (panel konuşması) Emre Konuk; EMDR Terapisi ve Erken Dönemde Travma Yaklaşımı Medine Yazıcı Güleç; Erken Dönem Ruhsal Travmada EMDR Terapisi nin Kanıta Dayalı Çalışmaları Tuba Akyüz; Atatürk Havalimanı Patlaması Sonrası Alandan Deneyimler: Akut Travmada EMDR Çalışması Adnan Çoban; Bağımlılıkta EMDR Kullanımı Kursu Şirin Atçeken; EMDR a Giriş: Travma Perspektifinden Psikopatoloji Kursu Emre Konuk; Bir Spor Klübünün Performansını Arttırmak: EMDR ve Sistemik Uygulamada Bir Başarı Örneği (panel konuşması) Asena Yurtsever; Mültecilerle Grup EMDR Çalışmaları Alişan Burak Yaşar: Travma Tedavilerinde EMDR Terapisi (panel konuşması) Onur Okan Demirci; Travma ve EMDR: Ek Bir Müdahale ni Yoksa Etkili Bir Psikoterapi Yöntemi mi? (panel konuşması) Eser Sağaltıcı; Dünden Bugüne Travma ve Psikoterapisi Konusunda Biriktirdiklerimiz Abdullah Yıldırım; Nörobiyolojik Kanıtlar Işığında, Travmanın Klinik Görünümü ve EMDR nin Etkinliğinin Birlikte Değerlendirilmesi Onur Okan Demirci; Travma ile İlişkili Klinik Tablolarda EMDR Uygulamaları ve Örnek Olgular Hakan Delibaş, Ersin Uygun; Akut Travmada Yardım ve EMDR Terapisi Uygulamaları (panel konuşması) Sayfa 14

15 Yazım Kuralları Genel İlkeler 1. E-bültene gönderilecek araştırma yazıları, A4 boyutlarında beyaz kağıda üst, alt, sağ ve sol boşluk 2,5 cm. Bırakılarak (16 x 24,7 lik alana) çift aralıklı ve düz metin olarak yazılmalıdır (Bu ölçüler, gönderilen tablo ve grafiklerin dergi sayfa boyutları dışına taşmamasını ve daha kolay kullanılmasını sağlayacaktır). 2. Yazılarda Türk Dil Kurumu nun yazım kılavuzu örnek alınmalı, yabancı sözcükler yerine olabildiğince Türkçe sözcükler kullanılmalıdır. Türkçe de pek alışılmamış sözcükler yazıda kullanılırken ilk geçtiği yerde yabancı dildeki karşılığı parantez içinde verilmelidir (Türkçe ve İngilizce). 3. Araştırma yazıları başlık sayfası, özet (Türkçe ve İngilize), anahtar kelimeler, ana metin, kaynaklar, ekler, tablolar, şekil başlıkları, şekiller, yazar notları ve yazışma adresi ile genişletilmiş İngilize uzun özet (summary) bölümlerini içermelidir. a) Başlık sayfası: Sadece araştırma yazısı başlığı ve kısa başlık bu sayfada yer almalıdır. Yazarların adı ve soyadı, unvanı ve çalıştığı kurumu içeren bilgiler de bu sayfada yer almalıdır. b) Özet ve anahtar sözcükler: Araştırma yazısı, Türkçe ve İngilizce olmak üzere her iki dilde Özet ve Abstract başlıkları altında 250 kelimeyi geçmeyecek şekilde olmalıdır. Anahtar kelimeler (3 ile 6 arasında) Türkçe özetin altında Anahtar kelimeler ve İngilizce özetin altında Key words başlığı kullanılarak verilmelidir. Türkçe ve İngilizce özetin her biri yeni bir sayfadan başlamalıdır. c) Ana metin: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Görgül makalelerde (araştırma yazılarında) metin, sırasıyla giriş, yöntem, sonuçlar ve tartışma bölümlerinden oluşmalıdır. Derleme türü yazılarda da yöntem bölümü dışında diğer adımlar benzer şekilde yazılmalıdır. Makalenin başlığı ana metnin ilk sayfasında yer almalı ve başlıktan sonra, Giriş alt başlığı yazılmadan paragraf ile metne başlanmalıdır. Yöntem, Sonuçlar ve Tartışma bölümleri yeni bir sayfadan başlamamalıdır; bir bölüm bittikten sonra, aynı sayfada diğeri onu izlemelidir. Giriş bölümü, yapılan araştırma ile ilgili olarak, literatürdeki yaklaşım ve sonuçlar ile araştırmanın amacını içermelidir. Yöntem bölümü örneklem, veri toplama araçları ve işlem olmak üzere 3 alt bölümden oluşmalıdır. Sonuçlar, araştırmada kullanılan istatistiksel analizleri, her değişkene ait ortalama ve standart sapma değerlerini içermelidir. Tablolar ve şekiller ayrı bir sayfada yazının en sonunda verilmelidir. Verilecek olan tablolarda ortalamalar ortalama işareti, standart sapmalar ise s ile gösterilmelidir. d) Kaynaklar: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Metin içinde belirtilen tüm kaynaklar Kaynakça listesi içinde yer almalıdır. APA 5 formatına uygun yazılmalıdır. e) Ekler: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Araştırmada kullanılan ölçekler gibi ek bilgileri içerir. f) Tablolar: Yeni bir sayfadan başlamalıdır ve her bir tablo ayrı bir sayfada verilmedir. Tablo numarası (Tablo 1: gibi) ve Tablo başlığı tablonun üstünde kelimelerin yalnızca baş harfleri büyük olarak yer almalıdır. g) Şekil başlıkları ve şekiller: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Şekil numarası ve şekil başlıkları kelimelerin baş harfleri büyük olarak aynı sayfada alt alta verilmelidir. Şekillerin her biri ise ayrı sayfalarda verilmelidir. h) Yazar notları: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Eğer araştırma bir tez çalışmasının özeti ise veya araştırmayı destekleyen kurum(lar) var ise bu bölümde belirtilmelidir. Ayrıca araştırmacının, araştırmaya katkılarından dolayı teşekkür etmek istediği kişiler de bu sayfada belirtilmelidir. ı) Yazışma adresi: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Yazarın veya yazarlardan bağlantı kurulabilecek olan kişinin adresi, telefon numarası ve varsa faks numarası ile e-posta adresi bu bölümde yer almalıdır i) Genişletilmiş İngilizce özet (Summary): Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Çift aralıklı, 4-10 sayfa uzunluğunda olmalı; giriş, yöntem, bulgular ve tartışma bölümlerini içermelidir. İngilizce kısa başlık mutlaka belirtilmelidir. 4) Yazılardan ifade edilen düşüncelerden yazarları sorumludur. 5) Yayın Kurulu, yazıda gerekli gördüğü sözcükleri değiştirebilir. 6) Kurallara uymayan yazılar yayınlanmaz. 7) Yayınlanan her araştırmanın verilerinin 5 yıl süre ile araştırmacı tarafından saklanması zorunludur. Çalışma iki kopya halinde emdrebulten@yahoo.com adresine gönderilmelidir. Bunlar: a)-kimlik bilgilerini içeren başlık sayfası dahil b) Kimlik bilgilerini içeren başlık sayfası hariç. Sayfa 15

16 Psikoloji ve Pskiyatri Dünyasından Haberler 4-7 Ekim 2018 tarihleri arasında Atlanta, Amerika da EMDRIA Kongresi gerçekleştirilecektir. Detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz. 2-6 Ekim 2018 tarihleri arasında İzmir de 54. Ulusal Psikiyatri Kongresi gerçekleşecektir. Detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz. 6-9 Nisan 2019 tarihleri arasında Varşova, Polonya da 27. Avrupa Psikiyatri Kongresi gerçekleştirilecektir. Detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz Kasım 2018 tarihleri arasında Elite World Otel de EMDR I. Düzey Eğitimi verilecektir. Detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz. Sayfa 16