TürkiyE-Bülteni. EMDR Terapisi ni esnek bir terapi olarak gördüğünüz an... Dr. Udi Oren. Dr. Zeynep Zat

Transkript

1 EMDR Terapisi ni esnek bir terapi olarak gördüğünüz an... Dr. Udi Oren Paylaşım EMDR Türkiye bu ay çok değerli isimi, Dr. Udi Oren i ağırladı. Devamı 3. sayfada... Editörden Dr. Zeynep Zat Yepyeni bir yıldan herkese merhabalar, Bu sayıda yine güzel haberler ile dolu bir E-bülten ile karşınızdayız. Bu sayımızda EMDR Europe Eski Başkanı ve EMDR Eğitmeni Dr. Udi Oren in röportajına yer verdik. Klin. Psk. Altuna Türkoğlu nun kaleminden Udi nin görüşlerini okuyabilirsiniz in sonuna yaklaşırken travma alanında ülkemiz için çok değerli bir kongre gerçekleşti. İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Çalışmaları Uygulamalı Ruh Sağlığı Yüksek Lisans... Devamını 2. sayfada... Türkiye Travmatik Stres Kongresi Doç. Dr. Önder Kavakcı Röportaj Doç Dr. Önder Kavakcı Türkiye Travmatik Stres Kongresi hakkında izlenimlerini anlattı. Devamı 6. sayfada... EMDR-TR Derneği Yayın Organı Yayın Kurulu Başkanı: Önder Kavakcı Yayın Kurulu (Alfabetik Sırayla) : Altuna Türkoğlu, Emre Konuk, Önder Kavakcı, Zeynep Zat, Editör: Zeynep Zat Akademik Danışma Kurulu (Alfabetik Sırayla): Dr. Derek Farell, Dr. Udi Ören, Prof. Dr. Emine Gül Kapçı, Uzm. Emre Konuk, Doç. Dr. Feryal Çam Çelikel, Uzm. Psk. Hejan Epözdemir, Dr. Jim Knipe, Dr. Marilyn Luber, Prof. Dr. Nahit Özmenler, Dr. Olcay Güner, Doç. Dr. Ömer Böke, Doç. Dr. Önder Kavakcı, Dr.Richard Mitchell, Prof. Dr. Ümran Korkmazlar, Prof. Dr. Vedat Şar Gülbahar mah. Yenidere sk. No:21/A Şişli İstanbul Tel: emdrebulten@yahoo.com EMDR Alt Komiteleri Uluslar Arası İlişkiler, Akreditasyon, Eğitim: Asena Yurtsever, iletişim: asenayurt@hotmail.com Araştırma: Önder Kavakcı, iletişim: okavakci@yahoo.com EMDR HAP ve Krize Müdahale Başkanı: Şenel Karaman, iletişim: senelkaraman@gmail.com, İstanbul Başkanı: Yusuf Ahmet Kulca, iletişim: y-kulca@hotmail.com Klinik Uygulama ve Protokol Geliştirme Başkanı: Şirin Atçeken, iletişim: millesirin@yahoo.com Çocuk ve Ergen Başkanı: Ümran Korkmazlar ukorkmazlar@gmail.com, Başkan Yardımcısı: Billur Kurt, iletişim: billurk@hotmail.com Çeviri, Üye İşleri ve Web Sitesi: Sümer Öztanrıöver, iletişim: sümeroztanrıver@hotmail.com Etik Başkanı: Olcay Güner, iletişim: ogüner@arkabahce.info Editörden Paylaşım Röportaj İzlenimler Paylaşım Bilimsel Çalışmalar Çeviri Köşesi Psikoloji ve Psikyatri Dünyasından Haberler Bu Sayıda Sayfa 1

2 Dr. Zeynep Zat Editörden Bir güzel haber de bizlerden geldi. Klin. Psk. ve EMDR Eğitmeni Asena Yurtsever ile birlikte Bristol de EMDR R-TEP ve G-TEP Eğitimi ni İngiltere de çalışmakta olan ruh sağlığı uzmanlarına verdik. Ulf Jarish in organizasyonu ile gerçekleşen bu eğitimin onur konuğu ise EMDR Danışmanı Elan Shapiro oldu. Eğitim ile ilgili paylaşımlarımızı ilerleyen sayfalarda bulabilirsiniz. Dr. Zeynep Zat Yepyeni bir yıldan herkese merhabalar, Bu sayıda yine güzel haberler ile dolu bir E-bülten ile karşınızdayız. Bu sayımızda EMDR Europe Eski Başkanı ve EMDR Eğitmeni Dr. Udi Oren in röportajına yer verdik. Klin. Psk. Altuna Türkoğlu nun kaleminden Udi nin görüşlerini okuyabilirsiniz in sonuna yaklaşırken travma alanında ülkemiz için çok değerli bir kongre gerçekleşti. İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Çalışmaları Uygulamalı Ruh Sağlığı Yüksek Lisans Programı ve Travma ve Afet Ruh Sağlığı Çalışmaları Derneği (TARDE) tarafından 7-9 Aralık ta Bilgi Üniversitesi ev sahipliğinde gerçekleşen Türkiye Travmatik Stres Kongresi ne EMDR Türkiye Derneği olarak biz de destek verdik. Kongre ile ilgili yoğun çalışmalarda bulunan çok değerli Doç. Dr. Önder Kavakcı ile kongreye dair bir röportaj gerçekleştirdik. Ayrıca, kongreye katılan değerli uzmanlar Prof. Dr. Işık Karakaya, Psk. Süeda Çavuşoğlu, Uzm. Dr. Alişan Burak Yaşar ve Sosyolog Dilşen Özden kongre değerlendirmelerini sizler için derledik. Bildiğiniz gibi, ülkemizde EMDR ve travma alanında yapılan bilimsel çalışmaları desteklemek için E-bülten olarak sayılarımızda yer vermeye karar verdik. Bu sayımızda Olumsuz Çocukluk Yaşantıları Ölçeği nin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik çalışmasını araştırmaya katkıda bulunan tüm isimler adına Uzm. Dr. Alişan Burak Yaşar, Dr. İbrahim Gündoğmuş kaleme aldılar. Obsesif Kompulsif Bozukluk için EMDR ın nasıl kullanılacağına dair bir eğitim ve kaynak talebi en sık gelen sorulardan biridir. Bu sayımızda Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluk tedavisinde EMDR ile nasıl çalışabileceğimize dair bilgiler sunan Robin Shapiro nun EMDR Solutions kitabı Attachment, Affect Tolerance and Avoidance Targets in Obssessive - Compulsive Personality Disorder bölümünü Klin. Psk. Altuna Türkoğlu sizler için çevirdi. E-bültenimizin bu sayısına katkıda bulunan tüm değerli uzmanlarımıza bir bir teşekkür ederiz. Siz EMDR ile çalışan değerli uzmanlarımıza yeni yılda sağlık, mutluluk, başarı, huzur ve tüm sevdiklerinizle gönlünüzce bir yıl diliyoruz. En Derin Saygılarımla, Dr. Zeynep Zat DBE Projeler Koordinatörü Sayfa 2

3 Dr. Udi Oren Paylaşım Bence, EMDR Terapisi ni esnek bir terapi olarak gördüğünüz an, bunu yapmanın tek bir yolu değil birçok yolu olduğunu anlarsınız. Eğitimde önemle amaçladığım şey, danışmanların süpervizelerinin EMDR yi esnek bir psikoterapi formunda görmelerini sağlamaktı. EMDR Standart Protokolü nün EMDR nin yapıtaşı olduğuna inansak da, sadece standart protokole bağlı kalmanın terapiyi kısıtladığını düşünüyorum. Danışman adaylarına göstermeye çalıştığım şey, hem standart protokole bağlı kalmak hem de danışan odaklı yaklaşıma izin vermek oldu. Bu yaklaşımda bir yandan danışanın ihtiyaçlarını ve patolojisini bir yandan da kaynaklarını görüyorsunuz. Buna dayanarak, neyi, ne zaman tedavi edeceğinize ve diğer teknik detaylara (set süresi vb.) dair klinik karar veriyorsunuz. EMDR Türkiye bu ay çok değerli isim Udi Oren i ağırladı. Udi nin gelme sebebi ise EMDR Danışmanlık (Consultant) Eğitimi ni vermekti. 4 gün İstanbul da olan Udi, ilk iki gün 1. Düzey ve son iki gün de 2. Düzey olmak üzere iki farklı gruba EMDR Danışmanlık Eğitimi verdi. Uzun zamandır beklediğimiz Udi yi gördüğümüze hem çok sevindik hem de sohbet ettik. Udi nin konuşmasında verdiği mesajlar şöyle: EMDR Danışmanlık eğitimi için tekrar burada olmaktan dolayı çok mutluyum. Böyle eğitimleri Türkiye de EMDR nin gelişimi açısından çok önemli görüyorum. Eğitimin ikinci kısmı ile başlamak istiyorum, çünkü iki gündür gerçekten çok iyi terapistler ile çalışıyorum. Eğitimde, danışmalık ve süpervizyona dair çalışmalar yaptık. Eğitim süresince fark ettim ki, deneyim ve bilgi açısından gruptaki terapistler çok iyiler. Bence ileride hepsi Akredite EMDR Danışmanı olacak ve EMDR Türkiye ye büyük destekte bulunacak. Birinci grup ile yaptığımız çalışma da oldukça keyifliydi. Bu grubun EMDR danışmanı olma konusunda daha çok yolu var fakat yine sahip oldukları bilgi ve deneyim ileride iyi bir EMDR Terapisti veya Danışmanı olacaklarına işaret ediyor. EMD ve EMDr gibi farklı stratejileri ne zaman kullanacaklarını ve özellikle şu anda EMDR topluluğundaki en zor meseleleri ele almayı hedefleyen farklı EMDR stratejileri hakkında konuştuk. Travmayı işlemeye başlamadan önce herhangi bir danışan için özellikle de zor danışanlar için doğru olan hazırlık evresi süresi oldukça tartışmalı bir konu. Bu konu hakkında araştırmalar yapan pek çok uzman var. Bence, EMDR Terapisi ni esnek bir terapi olarak gördüğünüz an, bunu yapmanın tek bir yolu değil birçok yolu olduğunu anlarsınız. Güvenli yer veya bazı rahatlatıcı egzersizleri öğretmek dışında bazen neredeyse başka hiçbir hazırlık yapmaksızın bazen de kısa süreli hazırlıkla erkenden travma işlemeye başlaya- bilirsiniz. Benim önerim, bir yandan hazırlık evresinin önemini bilmek, öte yandan da bu evrede uzun süre harcamamanız. Uzun süre beklediğiniz zaman aslında onlara zarar veren danışanların kaçınma korkusunu paylaşmış oluyorsunuz. Eğitimde bir başka altını vurguladığım şey, EMDR da süpervizelerin çok az gelecek zaman ile çalışmasıydı. Bu bence çok büyük bir hata. Katılımcılara süpervizelerini gelecek zaman ile çalışmak için zorlamaları gerektiğini belirttim. Sayfa 3

4 Biz biliyoruz ki, anılar ve anıların oluşturduğu patternler var. Teori bize anıları çalışırsak patternlerin yok olacağını söylüyor. Bu bazen doğru fakat çoğu zaman değil. Travmatik anıyı çalıştığımızda var olan patternleri zayıflatır ama tamamen kaybolmalarına neden olmaz. Sahip olunan pattern çok üzün süredir kişi ile birlikte olduğu için artık onların da kendi hayatları olduğunu söyleyebiliriz. Geçmiş ve şimdiki zaman ile çalışıyoruz, sonrasında ise danışan bir zorlukla karşılaştığında bununla başa çıkabileceğini varsayıyoruz. Bu her zaman böyle olmuyor; çünkü gelecek ilgili çıkarımlarımız, davranışlarımız sistemimizi döndüren şeylerden bir tanesi. Ben çok uzun süre aynı patterni yapıyorsam benim gelecek ilgili çıkarımım bu patterne bağlı oluyor. Danışan farklı davranmaya başlasa bile yeni bir pattern oluşturmamız gerekiyor. Bu da Gelecek Şablonu ile mümkün. Biz danışan ile yeni bir davranış kalıbı üzerinde çalışmadıkça, 20 yıldır aynı şekilde avranan biri neden farklı davranmaya başlasın ki? Geçmiş ve şimdiki zaman çok önemli, ama gelecek zamanı da çalışmak biz terapisteler için çok önemli. Genel hatlarıyla danışmanlık eğitimi böyleydi, umarım herkes fayda görmüştür. Başka eğitimlerde görüşmek üzere Dr. Udi Oren 1.Düzey 2.Düzey Sayfa 4

5 Uzm. Psk. Altuna Türkoğlu Röportaj Doç. Dr. Önder Kavakcı Altuna Türkoğlu: Önder Hocam öncelikle zaman ayırdığınız için EMDR Türkiye Derneği adına çok teşekkür ederim. Geçtiğimiz haftalarda çok önemli olan Türkiye Travmatik Stres Kongresi gerçekleştirildi. Bu önemli kongre sizce nasıl geçti, başlıca izlenimleriniz neler oldu? Önder Kavakcı: Türkiye Travmatik Stres Kongresi, daha önce yapılan Travmatik Stres Kongreleri nden edinilen deneyimi - birikimi paylaşma, genç kuşaklara bu birikimi aktarma ve onların da bu alandaki çalışmaları sürdürmeleri için yüreklendirme çabasından doğdu. Bu sefer 2018 yaz aylarında kurduğumuz Travma ve Afet Ruh Sağlığı Derneği (TARDE) öncülüğünde gerçekleşti. Çok farklı disiplinlerden 400 civarında katılımcı bir araya geldi birikimlerini ve deneyimlerini paylaştı. Doç. Dr. Önder Kavakcı Türkiye Travmatik Stres Kongresi hakkında izlenimlerini anlattı. A.T: Gerçekleşen sunumlardan ve çalıştaylardan en çok hangileri dikkatinizi çekti? Ö.K: Paneller, kurslar, çalıştaylar ile travmanın her yönü ve başa çıkma yöntemleri konuşuldu. Kapanış panelinde Doç. Dr. Levent Küey bir yandan mültecilik ve savaşın büyük ve dehşet boyutlarını anlatırken, bir yandan da nasıl umutlu olabileceğimizin arayışını anlattı. Bu kongrede sanırım en etkilendiğim sunumlar; Prof. Dr. Cem Kaptanoğlu ve Doç. Dr. Levent Küey in sunumları oldu. Ayrıca, Prof. Dr. Feryal Çam Çelikel in Travma, Beyin ve Beden sunumu olağanüstü grafik ve resimlerle çok öğreticiydi, Prof. Dr. Ömer Böke nin Dayanıklılık üzerine yaptığı sunum da çok kalbe dokunan, umut aşılayan bir sunumdu. Uzman Psikolog Asena Yurtsever in mültecilerle yaptıkları EMDR çalışması sunumu ve video gösterisi de çok etkileyiciydi. Türkiye Travmatik Stres Kongresi, dinamik, bilişsel davranışçı terapiler, somatik deneyimleme, EMDR gibi çeşitli terapi ekollerinin, ruh sağlığını geliştirme alanının, çocukluk çağı ve ergenlik dönemi travmalarının etkisinin, ayrımcılığın, savaşın, göçün, sanatın, sinema ve edebiyatın tartışıldığı geniş yelpazede bir kongre oldu. Oyuncu, yazar, sinema yönetmeni ve bir tıp doktoru olan Ercan Kesal ın varlığı ve söyleşisi de ayrı bir renkti. A.T: Kongrede sizin bir sunumunuz var mıydı? Varsa ne sundunuz? Kongre teması bu yıl toplum ruh sağlığı boyutuyla Savaş, Göç ve Mültecilik olarak belirlenmişti. İkinci Dünya Savaşı ndan bu yana en büyük insan ölümlerinin, büyük göçlerin, travmaların yaşandığı bir dönemi yaşamamız bu temayı öne çıkardı. Kongre boyunca savaşların ve zorunlu göçün nasıl ve ne kadar büyük bir toplum ruh sağlığı sorunu yarattığı belgeleriyle, yaşayanların ve bu gruplarla çalışanların dilinden paylaşıldı. Ö.K: Ben, Türkiye Travmatik Stres Kongresi nde, bir Polivagal Teori ve Travma Tedavisinde Kullanımı başlıklı bir kurs gerçekleştirdim. Bir panelde de Travma Duyarlı Okul Kavramı ve Yapıları başlıklı sunum yaptım. Polivagal Teori, biliyorsunuz, travmayı ve dissosiyasyonu anlamamız ve işlememiz konusunda önemli bir sıçrama sağladı, buna dair bilgi ve deneyimlerimi aktardım. Travma duyarlı okul kavramı ise henüz ülkemizde az bilinen bir kavram. Sayfa 5

6 Gelişimin erken dönemlerinde travma yaşamış çocukları fark edebilmek ve bu çocukların okul dışına itilmesini önlemek için yapılacakları fark ettirmeyi amaçlayan bir sunum yapmaya çalıştım. Biliyorsunuz ki, gelişim döneminde travmatik yaşantılar, çocuklarda değişen düzeylerde, öğrenme, kendini yatıştırma, ilişki kurabilme, duygularını tanıyabilme, bellek ve dikkat gibi bir çok alanda sorunlara yol açabiliyor. Bunlar sorunlu, kıpır kıpır, kavgacı, tembel, yaramaz şeklinde etiketlenen ve herkesin kurtulmaya çalıştığı çocuklar olarak karşımıza çıkıyor. Bu çocuklar okul dışına itildiğinde, başka sorun davranışları olan çocuklarla bir araya geliyor, kolayca suç içeren davranışlara yönelebiliyorlar. Bu çocukların fark edilmesini ve kazanılmasını çok önemsiyorum, bu konuya dikkat çekmek istedim.. hem ülkemiz hem de bölgemiz için çok önemliydi. TARDE başkanımız Prof. Dr. Tamer Aker in de belirttiği gibi, travma ve yol açtığı sorunlar hem ülkemizde hem de bölgemizde gittikçe artıyor. Bizler, hem ülkemiz için hem de çevre ülkeler için sürekli bu yaraların fark edilmesine, önlenmesine, onarılmasına yardımcı olmak durumundayız. Ne kadar farkında ve donanımlı olursak o kadar çok insana yardım eli uzatabiliriz. Yine Sayın Aker in altını çizdiği gibi 1999 da büyük bir deprem yaşadık ve yenisinin de eli kulağında, bu da hazırlıklı olmamız konusunda bizi harekete geçiriyor. Böyle bir depremde, farklı disiplinlerden arkadaşlarımızla iş bölümü yaparak birlikte çalışma zorunluluğumuz var. Bu tür multi-disipliner kongreler bu hazırlıklar için de çok önemli. Biliyorsunuz ki, 2019 Marmara depreminin 20. yılı, Prof. Dr. Tamer Aker 2019 içinde iki ayda bir çeşitli etkinlikler, sempozyumlar, toplantılarla yeni bir deprem olasılığının farkındalığını arttırmayı ve yapılması gerekenleri hatırlatmayı önerdi. Bu öneriyi ben de çok önemsiyor ve destekliyorum. A.T: Bu gibi kongrelerin gerçekleşmesi sizce psikoloji camiası açısından önemi nedir? Ö.K: Türkiye Travmatik Stres Kongresi, farklı alanlardan deneyimleri bir araya getirdiği, yeni kuşaklara bilgi ve itici güç sağladığı için Sayfa 6

7 Türkiye Travmatik Stres Kongresi nden İzlenimler Kongreye katılan değerli uzmanlar Doç. Işık Karakaya, Psk. Süeda Çavuşoğlu, Uzm. Dr. Alişan Burak Yaşar, Sosyolog Dilşen Özden in kongre hakkındaki değerlendirmelerini sizler için derledik. Bu yıl, İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Çalışmaları Uygulamalı Ruh Sağlığı Yüksek Lisans Programı ile Travma ve Afet Ruh Sağlığı Çalışmaları Derneği (TARDE) işbirliğinde ilki düzenlenen Türkiye Travmatik Stres Kongresi Toplum Ruh Sağlığı Boyutuyla Savaş, Göç ve Mültecilik ana temasıyla İstanbul da gerçekleşti. Doç. Işık Karakaya Kongrede dört yüze yakın katılımcının izlediği, 5 konferans, 14 panel ve 7 çalışma grubu yapıldı ve katılımcılar alanlarında uzman 75 konuşmacıyı dinleme şansı buldular. Aynı zamanda 30 poster bildiri katılımcıların dikkatine sunuldu. Kongrenin birinci günü açılış konuşmalarının ardından, Cem Kaptanoğlu nun Küreselleşen Travma ve Biz başlıklı etkileyici konferansı ile başladı. Ardından psikoterapi panelinde TSSB tedavisinde kullanılan farklı modeller tartışıldı. Paralel oturumda ise mülteci ruh sağlığına yönelik müdahale Sayfa 7

8 yaklaşımları ele alındı. İlk gün Ayşen Coşkun un Olağan dışı koşullarda çocuk olmak ve Ercan Kesal ın Yeryüzü sahiplenme ihtiyacı olarak sinema başlıklı yine çok çarpıcı iki konferansıyla tamamlandı. Kongrenin ikinci günü Sağlık Bakanlığı, Türk Kızılayı, UNFPA temsilcilerinin alanda yaptıkları hizmetler ve çalışmaları sundukları panellerle başladı. Paralel salonda ise çocukluk çağı travmaları, Travmayı narrative terapi ile çalışmak, Savaş ve göçte çocuk olmak, yaşamın erken döneminde travma ve toksik stres panelleri ile çocukluktan erişkinliğe travma ve etkileri tartışıldı. Son gün ise Dünya Sağlık Örgütü nün Ruh Sağlığı çalışmaları paneli, Toplumsal travma ve dayanışma ağı etkinlikleri, Psikesinema Dergisi: Ruhsal travma ve sinema ve Sanatın gözüyle travma panelleri ile devam etti. Aynı gün Mehmet Zihni Sungur un TTSB yi tanımaktan anlamaya ve Levent Küey in Savaş, göç, ayrımcılık: Umut var mı? Tamer Aker in Türkiye de mülteci ruh sağlığı başlıklı konferanslarıyla tamamlandı. Çalışma gruplarında farklı disiplinler travma ve travmanın etkileriyle çalışma konusunda katılımcıların bilgi ve yetkinliğini artırmaya yönelik değerli katkılarda bulundu. Ülkemizin dört bir yanında çalışan ve ruh sağlığı hizmeti sunan katılımcıların aktif şekilde katılımıyla daha da zenginleşen kongremiz iki yıl sonra yeniden buluşmak dileğiyle tamamlandı. Barış dolu günlerde yeniden bir araya gelmek umuduyla... Bu sene ilki gerçekleştirilen Türkiye Travmatik Stres Kongresi nde 3 gün boyunca Toplum Ruh Sağlığı Boyutuyla Savaş, Göç ve Mültecilik ana temasıyla travma konuşuldu. Alanda çalışan çok değerli uzmanlardan çeşitli konuları dinlemek keyifli, öğretici ve mülteci ruh sağlığı üzerine farkındalık yaratmak adına oldukça önemliydi. Kongrenin gerçekleştiği 3 gün boyunca ana tema çerçevesinde pek çok konunun farklı pencerelerden ele alınmasının, konuşulup tartışılmasının yanı sıra poster sunumlarına da yer verilmesiyle yapılan birçok çalışmayı öğrenme fırsatı bulduk. Psk. Süeda Çavuşoğlu Aynı zamanda, öz bakımın çok önemli olduğu bir mesleğe sahip olan bizler için kongrenin ikinci günü sonunda bir öz bakım etkinliği gerçekleştirme fikri çok yerinde ve belki başka kongrelere de örnek olacak bir fikir. Düzenleme ekibine ve kongrede emeği geçen herkese bu harika kongre ve gösterdikleri sıcaklık için teşekkür ederim. Bir sonraki Travmatik Stres Kongresi nde tekrar buluşabilmek dileğiyle Sayfa 7

9 EMDR Derneği nin de desteği ile Travma ve Afet Araştırmaları Derneği ve Bilgi Üniversitesi işbirliği ile düzenlenen Türkiye Travmatik Stres Kongresi açılış konuşmasında vurgulanan 400 kayıtlı katılımcı ile ruhsal travma alanında ruh sağlığı hizmeti veren pek çok farklı hizmet sunan uzmanı birleştiren bir karnaval havasında geçti. 99 Depreminden sonra dünyadaki yapılanmalara da örnek olacak şekilde farklı uzmanlık alanlarını buluşturan Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği (APHB) ruhunu yeniden deneyimleme imkanı bulduk. Uzm. Dr. Alişan Burak Yaşar Afetlerde sıklıkla yaşanan bir sorun olarak, farklı sektörlerin birbirinden habersiz ve koordinesiz dağınık bir örgütlülükle gönüllülük girişimleri aslında farklı disiplinlerin ve uzmanlık alanlarının birlikte ve koordine olarak çalışması ile çok daha verimli olabilmektedir. Bunu 99 Depremi nden sonra APHB ve Psikosoyal Dayanışma Ağı platformlarında deneyimlemiştik. Bir süredir bu verimli çalışma imkanı azalmışken ve disiplinler arası ilişkiler ve ortaklaşmalar eskisi kadar başarılı bir şekilde süremiyorken, bu kongre ile farklı disiplinlerden; hemşireler, psikolojik danışmanlar, psikiyatristler, sosyal hizmet uzmanları, psikologlar, afet uzmanları ve benzeri ruh sağlığı profesyonellerinin yeniden yan yana gelebilecekleri, yeniden birlikte çalışma platformları ve çalışma ortamları inşa edebilecekleri ve koordine halinde bir takım çalışması ile verimli bilgi ve hizmet üretebileceklerine şahitlik etmiş olduk. Dünya Sağlık Örgütü, Sağlık Bakanlığı, Unicef, Maya Vakfı, EMDR Derneği ve pek çok kurum ve kuruluşun ülkemizde ruh sağlığı alanında ne büyük işler yaptığına, kongremizdeki panellerde şahit olduk. Ülkemizdeki büyük bilgi birikimi ve tecrübelerin ne denli kıymetli olduğunu hep beraber dinledik. Türkiye Travmatik Stres Kongresi bu açıdan, bir travma coğrafyası olan ülkemize üzüldüğümüz bununla birlikte bu travmayla baş etmek için ne denli güçlü kaynaklarımız olduğunu görerek umutlandığımız ve disiplinler arası çalışma fırsatlarımızı yeniden hatırlayarak heyecanlandığımız bir kongre olması nedeni ile tarihte önemli bir yer alacaktır. Mültecilik, savaş, göç ve toplumsal travmaların çok değerli hocalarımızın katkıları ile konuşulduğu Türkiye Travmatik Stres Kongremiz de; psikopatolojinin salt bireysel değil toplumsal bir perspektiften de bakarak yorumlanması gerektiğinin farklı disiplinlerden gelen uzmanlar tarafından vurgulanması, ben de aslında sadece gramerde tekil bir kelime olduğu ama aslında genetik, kültürel ve toplumsal kodları içinde barındıran çoğul bir kelime olduğuna dair kongrenin biz ler üzerinde farkındalık oluşturduğunu düşünüyorum. Sosyolog Dilşen Özden Sayfa 8

10 Uzm. Klin. Psk. Asena Yurtsever Paylaşım Uzm.Klin.Psk. Asena Yurtsever Bristol de EMDR R-TEP ve G-TEP Eğitimi EMDR R-TEP ve G-TEP Protokolleri bildiğiniz gibi Elan Shapiro tarafından yazıldı. EMDR R-TEP teleskobik bakış açısının pratiğe tam olarak yansıyacak bir protokol içinde kullanılması bakımından çok değerli. EMDR G-TEP ise EMDR nin bir grup formatı içinde aynı anda 10 veya daha fazla kişiyle kullanılmasını mümkün hale getirmesi, yapısının netliği ve somut malzemelerle zihinsel malzemenin tutulmasına destek olması bakımlarından önemli bir protokol yılında Türk ekibi olarak yaptığımız bilimsel araştırma EMDR G-TEP protokolü ile dünyada bu alanda yapılan ilk bilimsel araştırma oldu. Bu yıl Frontiers of Psychology de yayınlandı. Bu süreçte sıklıkla Elanla yaptıklarımızı paylaştık. Sağ olsun Elan bizleri (ben, Feryal Tükel, Tuba Akyüz ve Zeynep Zat ı) EMDR R-TEP ve G-TEP Eğitimcisi olarak görüyor. Bu bağlamda Lübnan, Kuzey Irak, Almanya, Macaristan ve son olarak İngiltere de eğitim verdik. İngiltere deki eğitim Eylül ayında Bristol de gerçekleşti. Zeynep Zat ile yaptığımız eğitim iki gün sürdü. Sevgili Elan ın onur konuğumuz olmayı kabul etmesi Zeynep le beni çok gururlandırdı. Güzel bir katılımla, İngiltere nin çeşitli şehirlerinden gelen meslektaşlarımızla bir arada çalıştık. Elan Shapiro ile birlikte sorular tam bir mesleki sohbet platformuna dönüştü dersem yeridir. Türkiye de yaptığımız çalışmaları açıkçası insanları çok da travmatize etmeden anlatmaya çalıştık; Mülteciler, Soma maden kazası, hava alanı patlaması, darbe girişimi, uçak kazası sonrası yaptığımız G-TEP grupları, bombalamalar, Vodafone Arena patlaması vs. duydukça İngiliz meslektaşlarımız hayrete düştüler. Hatta gelip mültecilerle çalışıp, bize destek vermek isteyenler oldu. Yeni araştırma dizayn etmek isteyen ve hatta planlayan oldu. Kısaca hem yeni dostluklar kurduk, hem iki protokolü anlattık ki pratikte kullanacaklar, araştırmalar yaparak etkinliği üzerine çalışacaklar. Ne mutlu bize. Gururla Sayfa 9

11 Dr. Zeynep Zat Paylaşım Dr. Zeynep Zat Herkese tekrar merhabalar, Gerçekleştirdiğimiz bu güzel eğitimin hikayesi benim için uzun te EMDR Türkiye Sempozyumu na Grup Terapisi Protokolü (GTEP) ve EMDR Yakın Geçmiş Travma Protokolü nü (RTEP) geliştirmiş olan Elan Shapiro yu İstanbul a davet etmiştik. Protokollerini bizlere de öğretsin istedik. Kendisi gelmeden önce manüelleri Türkçe ye çevirirken hummalı bir çalışma içindeydi Güliz ve İlkem. Derken eğitimi aldık. Artık Emdr ile grup terapisi yapma şansımız vardı. Aynı zamanlarda Suriye deki savaş tüm hızıyla devam ediyordu. Sınırda önce Rtep sonra da ekip olarak Suriyeli mülteciler ile Gtep çalışması yaptık. Aslında Gtep i Soma Maden Faciası ndan gardiyanlara çeşitli durumlarda uyguladık. Bristol de EMDR R-TEP ve G-TEP Eğitimi İşte bu eğitimde, bu defa, Asena Yurtsever ile birlikte biz, bu deneyimleri, deneyimlerimizden öğrendiklerimizi ve bu özel protokollere dair bilgilerimizi paylaşmak üzere Bristol deydik. İngiltere deki meslektaşlarımızla tüm bunları paylaştık. Heyecanımızı doruğa çıkaran ise protokollerin sahibi Elan Shapiro nun da bizleri hem teoriyi anlatır hem uygulamaları yaptırırken onur konuğu olarak bize eşlik etmesi oldu. Tuba Akyüz, Feryal Tükel, Mustafa Çetinkaya, Emre Konuk ve Elan Shapiro ile yürüttüğümüz Suriyeli Mülteciler ile Gtep çalışması ve Emdr Travma İyileştirme Grubu nun sahada yürüttüğü değerli çalışmalardan da bahsettik. Ülkemizde son yıllarda yaşanan üzücü olaylarda Gtep çalışmalarında yer almış tüm meslektaşlarımızın emeklerine bir kez daha sağlık, dinleyen İngiliz melektaşlarımız çalışmalarımızdan çok etkilendiler. Katılımcılar hem protokolü öğrenmiş olmaktan hem de bu kadar sahadan gelen deneyimlere dayalı bilgiler almaktan gerçekten çok memnun ayrıldılar. Biz de Asena Yurtsever ile birlikte eğitimin sonunda katılımcıların gülümseyerek ayrıldıklarını görünce çok mutlu olduk. Hikayenin bugününe geldiğimizde ise, İngiltere de psikolojik danışmanlık üzerine hizmet vermeye henüz başladığım bu ilk aylarda Türkiye deki deneyimlerimizi uluslararası alanda tanıtmak büyük bir onur oldu. Nicelerine. Sayfa10

12 Bilimsel Çalışmalar Dr. Ibrahim Gündoğmuş ve Uzm. Dr. Alişan Burak Yaşar Çocukluk Çağı Olumsuz Yaşantılar Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması Dr. Ibrahim Gündoğmuş, Uzm. Dr. Alişan Burak Yaşar Bu yazıda EMDR temel eğitimlerinden de aşina olduğumuz Çocukluk Çağı Olumsuz Yaşantılar (ÇÇOY) Envanteri nin (Nam-ı diğer ACE envanteri ) Türkçe de kullanılabilirliği ile ilgili yaptığımız geçerlik güvenirlik çalışması ile ilgili bilgi vermeyi amaçladık. Bu ölçeğin Türkçe formunun da artık güvenli bir şekilde kullanılabileceğimizi anlamış olduk. EMDR ve travma ile ilgili klinik pratikte ve araştırmalarınız için çok önemli olan bu envanter artık güvenle kullanılabilir. Şimdi bu envanter neleri inceliyormuş bir göz atalım. Kötüye kullanım, suistimal, ihmal ve travmayı içeren çocukluk çağı olumsuz yaşantılarının, erişkin yaşamda çeşitli olumsuz sağlık sorunlarıyla karşılaşılma riskini artırdığı yadsınamaz bir gerçektir. Çocukluk çağı olumsuz yaşantılarının uzun dönemdeki etkilerini araştıran çalışmalar, çocukluk çağı olumsuz yaşantılar maruziyeti olan kişilerin olmayanlara göre erişkinlikte yaşıtlarına göre daha sık gecikmiş travma sonrası stres bozukluğu, depresyon, intihar girişimi, dissosiyatif belirtiler, kötü ruhsal sağlık, kişilik bozukluğu, bağımlılıklar ve antisosyal davranışları da içeren psikiyatrik rahatsızlık yaşadıklarını göstermektedir. Dahası çocukluk çağı olumsuz yaşantılar, fiziksel sağlıkla ilgili olarak iskemik kalp rahatsızlığı, kronik obstruktif akciğer hastalığı, bağışıklık sistemiyle ilgili hastalıklar, obezite ve ölüm riski ile bağlantılı bulunmuştur. Bu sebeple, çocukluk çağı olumsuz yaşantılarının geriye yönelik taranması ve bu olumsuz yaşantılara yönelik tedavinin planlanması, belirtilen riskleri azaltması ve genel halk sağlığı üzerine katkısının olabileceği düşünülmektedir. Kaiser Permanente tarafından 1997 yılında ÇÇOY Ölçeği, kişinin yaşamının ilk on sekiz yılında aile içi duygusal şiddet, fiziksel şiddet, cinsel şiddet, suistimal edilme, duygusal ve fiziksel olarak ihmal edilme, boşanma, anneden şiddet görme veya tehdit edilme, ailede alkol veya madde kullanan birinin varlığı, ailede intihar girişimi, ruhsal hastalığı veya depresyonu olan birinin varlığı, aileden herhangi birinin cezaevine girip girmediği ile ilgili maddelerle geliştirilmiştir. Ülkemizde çok sayıda araştırmacı ve klinisyenin dikkatini çeken bir konu olan çocukluk çağı olumsuz yaşantılarının taranması, standartlaştırılması, karşılaştırılabilirliğinin sağlanması ve uzun dönem etkilerinin derecelendirilmesi için ÇÇOY Ölçeği nin Türkçe geçerlilik ve güvenirliliğinin yapılması bir gereklilik halini almıştır. Çalışmamız, Çocukluk Çağı Olumsuz Yaşantılar Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması ismiyle Anadolu Psikiyatri Dergisi nde (2018) yayınlanmıştır. Sayfa11

13 Ölçeğini iç tutarlılığının belirlenmesi amacıyla Cronbach s Alfa değeri hesaplanmıştır. Ölçeğin iç tutarlılığını gösteren Cronbach s Alfa değeri dir. Bu sonuç testin %74 iç tutarlılık güvenirliliğine sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca her bir ÇÇOY Ölçeği nin her bir maddesinin SA-45 maddesiyle korelasyonları hesaplanmış ve yeterince güçlü korelasyonlar ölçeğin geçerliliğini göstermiştir. Çalışma; Uzm. Dr. Anıl Gündüz, Uzm. Dr. Alişan Burak Yaşar, Dr. İbrahim Gündoğmuş, Dr. Öğr. Üyesi Canan Savran ve Klin. Psk. Emre Konuk tarafından yapılmıştır. Çalışmamız, Çocukluk Çağı Olumsuz Yaşantılar Ölçeği Türkçe Formu'nun güvenirliliğinin yapıldığı metodolojik bir araştırmadır ve örneklemimizi Davranış Bilimleri Enstitüsü ne ardışık başvuran, 24 kadın ve 26 erkek danışan oluşturmuştur. Katılımcılara, Çocukluk Çağı Olumsuz Yaşantılar Ölçeği Türkçe Formu ve SA-45 Sorun Tarama Ölçeği (SA-45) uygulanmıştır. Toplanan veriler dijital ortamda veri setine kayıt edildikten sonra istatiksel analize tabi tutulmuştur. Ölçek, 10 maddeli bir öz bildirim ölçeğidir ve on sekiz yaş öncesi çocukluk çağı olumsuz yaşantılarını evet-hayır şeklinde yanıtlanan 10 adet madde ile araştıran bir formdan oluşmaktadır. Çalışmamızda 1997'de Kaiser Permanente tarafından ilk 18 yaştaki olumsuz yaşantıları saptamak için geliştirilmiş olan Adverse Childhood Experiences (ACE) in Türk danışanlardan oluşan bir örneklemde psikometrik özellikleri incelenmiştir. Sonuç olarak ÇÇOY Ölçeği Türkçe Formu nun Türk popülasyon üzerinde yapılan uyarlama çalışması, 18 yaş öncesi olumsuz yaşantıları ölçebilmek için ölçeğin yeterli düzeyde geçerli ve güvenilir olduğunu göstermiştir. ÇÇOY Ölçeği Türkçe Formu klinik uygulamalarda ve akademik çalışmalarda kullanılabilecek pratik, kolay uygulanabilir ve değerlendirilebilir bir ölçek olduğu ortaya koyulmuştur. Bu çalışma ileride çocukluk çağı olumsuz yaşantılarının klinik ve uzun dönem etkisinin azaltılması ile ilgili yapılacak çalışmalar açısından önemli bir adım sayılabilir. Saygılarımızla. Sayfa12

14 Uzm. Psk. Altuna Türkoğlu Çeviri Köşesi Kitap Adı: EMDR Solutions II for Depression, Eating Disorders, Performance and More Yazar: Robin Shapiro Kitap Bölüm Adı: Attachment, Affect Tolerance, and Avoidance Targets in Obsessive Compulsive Personality Disorder Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğunda Bağlanma, Duygulanım Toleransı ve Kaçınma Hedefleri Obsesif Kompulsif Bozukluğu (OKB) olan kişiler tekrarlayıcı davranışlara ve obsesif düşüncelere sahiplerdir ve bilirler ki bu sahip oldukları düşünce ve davranışlar mantıksızdır. OKB li kişiler gibi para veya eşya hatta değersiz şeyler biriktirirler. Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu (OKKB) ise başka bir şeydir. Bu tarz kişiler kontrol etmeye takılmış haldedirler. Resmin bütününü görmek yerine detaylarla uğraşırlar. Bazı OKKB li kişiler şayet çevreleri, çocukları, eşleri, iş arkadaşları var olan plana uymazsa öfke patlamaları yaşayabilirler. Bunun yanında çok hoş gözükebilir, karşısındakine gerektiğinden fazla da yardımda bulunabilir ama derin bir bağlanma geliştirme kapasiteleri yoktur. OKKB semptomları: Detaylarla çok fazla meşgul olduğu için kişinin yapacağı eylemin hedefinden sapması Mükemmeliyetçilikten dolayı görev tamamlama yetisinin kaybı İşle çok meşgul olmaktan dolayı arkadaşlara ve boş zaman aktivitelerine zaman ayıramama Kurallar, değerler ve ahlak konusunda aşırı hassaslık ve esnek olamama Herhangi bir göreve karşı isteksizlik Kendine ve diğerlerine karşı cimri olma İnatçılık ve katılık Bu kişilerin bilinçsiz şekilde oluşan organizasyon prensipleri, anksiyeteden kaçınmalarına yardım etmektedir: Büyük bir işi bitirmem gerekiyorsa ve ben ne zaman bu işi düşünsem, bana korkunç gelmeyen ve gayet iyi bir şekilde yaptığım küçük bir görevi aklıma getiririm. Küçük görevler üstünde çalışmak, bana kendimi daha iyi hissettiriyor. Dikkati bende sıkıntı yaratan şeyden çektiğimde beynimde endorfin salgılanıyor. Karmakarışık görevden kaçındıkça beynim güzel endorfinler salgılamaya devam ediyor. O zaman OKKB nin etiyolojisini şöyle derleyebiliriz: Bakım veren yetişkinler -ki bu çoğu zaman bu anne oluyor, bazı nedenlerden dolayı çocukları ile iyi bir ilişki kuramazlar. İlişki kurmayan anneler, pasif olsa da bağırıp çağırsa da çocukları korkutur. Çocuklar küçük görevlere odaklanarak dikkatlerini dağıtmayı öğrenirler. Bu nedenle de yalnız kalmalarını ve kendilerine bakım vermelerini gerektiren durumlarda dissosiye olurlar. Bağlılık ve iletişimin ile gelişen dissosiyatif olmayan kendi kendilerini sakinleştirme becerilerini ise öğrenemezler. Dolayısıyla çocukların öz düzenlemeleri sadece dikkatlerini başka yöne çevirmekten ve dissosiyasyondan oluşur. Bu yola ne kadar fazla başvursalar, bu davranış için geniş ve derin nöral bağlar o kadar fazla gelişir. Bu öğrenme refleks haline gelir ve kişilik bozukluğu ortaya çıkar. OKKB Tedavisi 1. Seanslarda görev üstünde kalın Seans süresince bu tarz danışanlar sizi kontrol altına almaya çalışıp, önemsiz detaylara odaklamak isteyecekler. Bunun olmasına izin vermeyin. Daha girişken, kararlı davranmaya gayret edin. Danışanınız ile birlikte güçlü bir birliktelik kurun, samimiyetinizi hissettirin. Ben genelde ilk seanslarda terapi hedeflerine odaklanıyorum, daha sonra da terapinin nasıl gelişeceğini danışanla paylaşıyorum. Sayfa13

15 Bağlanma ile ilgili sorulara verdiği cevaplara özellikle dikkat gösterin: Küçükken anneniz nasıl biriydi? Üzgün, kötü, kızgın olduğunuzda size nasıl davranırdı? Babanız nasıldı, size nasıl davranırdı? Size bakım veren başka bir kişi var mıydı? Siz küçükken ailenizde neler olmuştu (travma, değişim, çevre) Kendinizi kötü hissettiğinizde çocukken ne yapardınız? 2. Duygulanım toleransı ve kendi kendini sakinleştirme üzerine çalışın Hafif duygularla başlayıp ağırlaşana kadar devam edeceğinizi söyleyin. Siz çift yönlü uyarım verirken danışanın üzüntülü bir duygu durumuyla bir süre kalmasını sağlayın. Daha sonra bu uyarımı kişinin kapasitesine göre ayarlayın. Kendilerini tolere edebildikleri en küçük bir şeyde dahi sürekli olarak öven ve onaylayıcı sözler kullanın. Çünkü böyle danışanlar çok utanç duyarlar, dolayısıyla onları övmek onlar için paha biçilmez değerdedir. 3. Bakım veren yetişkinler ile erken çocukluk ilişkisini hedeflemek için EMDR ı kullanın Kendinizi çocuk olarak annenizin gözünün içine bakarken hayal edin. Annenizi gözünüzün önünde canlandırdıkça bedeninizde şu an ne hissediyorsunuz? diye sorun ve ne gelirse işleyin. Hiçbir rahatsızlık hissetmeyene kadar tüm yaşları (dönemleri) gözden geçirin. olmanın nasıl hissettireceğini hayal etmesini isteyin. Birlikte yaptığınız bu çalışmadan dolayı onu tebrik edin ve diğer hedefe geçin. Eğer rahatsız duygu kendi- liğinden kaybolmazsa İki El Tekniğini (Two-Hand Interweave) kullanılabilir: Bir elinizde projeden kaçmaya devam etmenin kendinizi nasıl hissettireceğini tutun; diğer elinizde yapmamanın sonuçlarını tutun. Danışanlar genellikle bu teknikten sonra rahatlık hissetmeye başlar. Daha sonra Standart Protokol e geri dönün. Sonuç OKKB li kişiler uzun bir terapi sürecine ihtiyaç duyarlar çünkü temel konuları kaçınmadır. 1 yıl hızlı gelir ancak 2 veya daha fazla sene OKKB liler için daha iyi zaman aralıklarıdır. Biliyoruz ki bu kişiler bebekliklerinden beri kaçınmayı pekiştiriyorlar ve buna ek olarak yeniden inşa etmeleri gereken bir sürü nöral ağ mevcuttur. İyi bir birliktelik ve bağlanma süreciyle danışanların bilinçli bir boş zaman etkinliği seçmesi (tatile çıkma, ara verme, sinema), yapıcı ilişkiler kurmaları, işlerini bitirmeleri sağlayabilirsiniz; yalnızlık, öfke patlamaları ve yetersizlik duyguları ile başa çıkabilmelerine yardım edilebilirsiniz. 4. Son olarak kişinin kaçınmakta olduğu ögeleri hedefleyin Kaçınmadan arta kalan uygunsuz pozitif duyguyu bulmaya çalışın. Çoğunlukla uygunsuz pozitif duygu (endorfin) kendiliğinden aşağı seviyelere iner ve kaçındıklarıyla ilgili hoşnutluk yaratmayan ama olumlu yönde işlev gören bir duyguyla danışan baş başa kalır. Danışana korkutucu ve çok fazla gelen şeyleri aşama aşama imajinasyon yoluyla hayal etmesini sağlayın. İlerlerken her adımla ilgili travmaları da açığa çıkarın. Danışanın kendisine karmaşık ve korkutucu gelen gelen durumlarda kaçınmak yerine bunları yapabilmiş Sayfa14

16 Yazım Kuralları Genel İlkeler 1. E-bültene gönderilecek araştırma yazıları, A4 boyutlarında beyaz kağıda üst, alt, sağ ve sol boşluk 2,5 cm. Bırakılarak (16 x 24,7 lik alana) çift aralıklı ve düz metin olarak yazılmalıdır (Bu ölçüler, gönderilen tablo ve grafiklerin dergi sayfa boyutları dışına taşmamasını ve daha kolay kullanılmasını sağlayacaktır). 2. Yazılarda Türk Dil Kurumu nun yazım kılavuzu örnek alınmalı, yabancı sözcükler yerine olabildiğince Türkçe sözcükler kullanılmalıdır. Türkçe de pek alışılmamış sözcükler yazıda kullanılırken ilk geçtiği yerde yabancı dildeki karşılığı parantez içinde verilmelidir (Türkçe ve İngilizce). 3. Araştırma yazıları başlık sayfası, özet (Türkçe ve İngilize), anahtar kelimeler, ana metin, kaynaklar, ekler, tablolar, şekil başlıkları, şekiller, yazar notları ve yazışma adresi ile genişletilmiş İngilize uzun özet (summary) bölümlerini içermelidir. a) Başlık sayfası: Sadece araştırma yazısı başlığı ve kısa başlık bu sayfada yer almalıdır. Yazarların adı ve soyadı, unvanı ve çalıştığı kurumu içeren bilgiler de bu sayfada yer almalıdır. b) Özet ve anahtar sözcükler: Araştırma yazısı, Türkçe ve İngilizce olmak üzere her iki dilde Özet ve Abstract başlıkları altında 250 kelimeyi geçmeyecek şekilde olmalıdır. Anahtar kelimeler (3 ile 6 arasında) Türkçe özetin altında Anahtar kelimeler ve İngilizce özetin altında Key words başlığı kullanılarak verilmelidir. Türkçe ve İngilizce özetin her biri yeni bir sayfadan başlamalıdır. c) Ana metin: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Görgül makalelerde (araştırma yazılarında) metin, sırasıyla giriş, yöntem, sonuçlar ve tartışma bölümlerinden oluşmalıdır. Derleme türü yazılarda da yöntem bölümü dışında diğer adımlar benzer şekilde yazılmalıdır. Makalenin başlığı ana metnin ilk sayfasında yer almalı ve başlıktan sonra, Giriş alt başlığı yazılmadan paragraf ile metne başlanmalıdır. Yöntem, Sonuçlar ve Tartışma bölümleri yeni bir sayfadan başlamamalıdır; bir bölüm bittikten sonra, aynı sayfada diğeri onu izlemelidir. Giriş bölümü, yapılan araştırma ile ilgili olarak, literatürdeki yaklaşım ve sonuçlar ile araştırmanın amacını içermelidir. Yöntem bölümü örneklem, veri toplama araçları ve işlem olmak üzere 3 alt bölümden oluşmalıdır. Sonuçlar, araştırmada kullanılan istatistiksel analizleri, her değişkene ait ortalama ve standart sapma değerlerini içermelidir. Tablolar ve şekiller ayrı bir sayfada yazının en sonunda verilmelidir. Verilecek olan tablolarda ortalamalar ortalama işareti, standart sapmalar ise s ile gösterilmelidir. d) Kaynaklar: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Metin içinde belirtilen tüm kaynaklar Kaynakça listesi içinde yer almalıdır. APA 5 formatına uygun yazılmalıdır. e) Ekler: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Araştırmada kullanılan ölçekler gibi ek bilgileri içerir. f) Tablolar: Yeni bir sayfadan başlamalıdır ve her bir tablo ayrı bir sayfada verilmedir. Tablo numarası (Tablo 1: gibi) ve Tablo başlığı tablonun üstünde kelimelerin yalnızca baş harfleri büyük olarak yer almalıdır. g) Şekil başlıkları ve şekiller: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Şekil numarası ve şekil başlıkları kelimelerin baş harfleri büyük olarak aynı sayfada alt alta verilmelidir. Şekillerin her biri ise ayrı sayfalarda verilmelidir. h) Yazar notları: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Eğer araştırma bir tez çalışmasının özeti ise veya araştırmayı destekleyen kurum(lar) var ise bu bölümde belirtilmelidir. Ayrıca araştırmacının, araştırmaya katkılarından dolayı teşekkür etmek istediği kişiler de bu sayfada belirtilmelidir. ı) Yazışma adresi: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Yazarın veya yazarlardan bağlantı kurulabilecek olan kişinin adresi, telefon numarası ve varsa faks numarası ile e-posta adresi bu bölümde yer almalıdır i) Genişletilmiş İngilizce özet (Summary): Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Çift aralıklı, 4-10 sayfa uzunluğunda olmalı; giriş, yöntem, bulgular ve tartışma bölümlerini içermelidir. İngilizce kısa başlık mutlaka belirtilmelidir. 4) Yazılardan ifade edilen düşüncelerden yazarları sorumludur. 5) Yayın Kurulu, yazıda gerekli gördüğü sözcükleri değiştirebilir. 6) Kurallara uymayan yazılar yayınlanmaz. 7) Yayınlanan her araştırmanın verilerinin 5 yıl süre ile araştırmacı tarafından saklanması zorunludur. Çalışma iki kopya halinde emdrebulten@yahoo.com adresine gönderilmelidir. Bunlar: a)-kimlik bilgilerini içeren başlık sayfası dahil b) Kimlik bilgilerini içeren başlık sayfası hariç. Sayfa15

17 Psikoloji ve Pskiyatri Dünyasından Haberler 13 Ocak 2019 tarihinde, Söylenmeyeni Duymak: Kompleks Travması olan Danışanlarla EMDR ile Çalışmak adlı workshop İstanbul da gerçekleşecektir. Detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz Mart 2019 tarihleri arasında Fethiye de 23. TPD Yıllık Toplantısı ve Klinik Eğitim Sempozyumu gerçekleştirilecektir. Detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz Şubat 2019 tarihleri arasında Ankara da EMDR I. Düzey Eğitimi verilecektir. Detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz. Sayfa16