SULTAN MEHMET REŞAT IN RUMELİ SEYAHATİ 10

Transkript

1 SULTAN MEHMET REŞAT IN RUMELİ SEYAHATİ 10 BAKİ SARISAKAL

2 ÜSKÜP Üsküp 30 Mayıs: Bugün Padişah Hazretleri, Kosova Mebuslarıyla, memurin mülkiye, eşraf belde, ulema arzı tazimat eylemek üzere Üsküp e gelmiş olan heyetleri, İttihat ve Terakki Cemiyeti murahıslarını, ticaret odası azalarını, konsolosları huzuru şahanelerine kabul buyurarak cümlesine iltifat eylemişlerdir. Üsküp Padişah Hazretleri Kosova Mebuslarını kabulü esnasında: Maksadım ittihat anasırdır. Milletimin yekvücut bir kitle-i terakki teşkil etmesi beni memnuniyet ve mahzuniyet azimeye mazhar eylemektedir. hitabetinde bulunarak ittihadı anasır hakkındaki arzu-i şahanelerini izhar buyurmuşlardır. Daha sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti murahıslarına: İttihat ve Terakki Cemiyeti nin vatan ve millete yapmış olduğu hizmeti azime pek ziyade şayanı takdir ve teşekkürdür. Cenabı haktan temadiyesini dilerim. Ben Cemiyet tarafından Selanik te hakkımda gösterilen asar tazim ve muhabbete teşekkürler ederim. Bu asarı tazim bilhassa mahzuziyet fevkalademe mucip olmuştur. buyurmuşlardır. Resmi kabulden sonra Zat-ı Hazreti Padişahiye tahsis kılınan daire civarında Piriştineli ve Volçizineli Arnavutlar tarafından kendilerine mahsus oyunlar icra edilerek ilanı şadumanı edilmiştir. Mezkûr daire havalisi Padişah alişanımıza arzı tazimat için şitap eden büyük bir kalabalık içinde temviç ediyordu. Herkesin samimi kalplerinden sevgili padişahımız efendimiz için dualar yükseliyordu. Piriştineli ve Volçizineli Arnavutların havalide icra eyledikleri bu milli oyunlar mahzuziyet seniyeyi mucip olduğundan kendilerine birer lira ihsan buyurmuşlardır. Padişah Hazretleri Kosova Vilayetindeki mektebe 500, fukarayı ahaliye 500, sanatkârlara 300, müessesatı hayriyeye 200, Gureba Hastanesine 300, Mevlevihane ye 200, Medreselerle Takiyelere 150 lira ihsanı şahanede bulunmuşlardır.

3 SELANİK TEN ÜSKÜP E Eğer Selanik İstasyonunda kılavuz trenini gafletimin cezası olarak kaçırmamış ve bundan şiddetle müessir olmamış olsaydım, bugün Üsküp teki elvah şaikata karşısında hakikaten hafızamdaki tereddüt nihayet bulmazdı. Dün gece Selanik in o nur ve ziya ile yıkanan rıhtımına beyaz gövdesini dayamış, misafirlerine bir zevk ve neşe bahşeden Reşit Paşa, Selanik in bu mahzun gecelerine, fişenkleriyle, musikasıyla da son defacaat sururunu serpiyordu. Birkaç arkadaş bizde bu müstesna gecenin ağuşunda hayatın en mesut zamanlarından birini idrak ediyorduk. İşte şimdi, Üsküp ün bu gecesinde bu iki noktayı nazardan talik edebilse idim, Selanik in muhabbet münevverinden yedi buçuk, sekiz saatlik bir mesafeye kadar ayrıldığımda tereddüt edecektim. Dün gece rıhtımda mütemadiyen ve mütevelliyen uzayan muhtarın bir onun nuru sururu burada aynı debdebe ile Vardar Caddelerinde Mektebi Sultani yolunda hükümran olup gidiyordu ve bütün Üsküp ün havai neşatını aynı kalabalık teneffüs ediyordu. Zaten bu neşatın bu uzun yolda intikah ettiği yoktu. Padişah Hazretleri Selanik teki tebaasının samimi alkışları, sıhhat ve selamet temennileri arasında yola çıkmışlar ve trenin her istasyon önünden ağır ağır geçmesini ferman buyurmuşlardı. Şark mendireğinden hareket eden tren, iki büyük lokomotif ile hareket ediyor ve maiyet seniyeleri için mahsus iki vagon daire dairei hümayuna takdim ediyordu. Padişah Hazretlerinin huzurunda mahdumları Ziyalettin ve Ömer Hilmi Efendi hazretleri olduğu halde Selanik İstasyonu nda 10 dakika kadar tevkif buyurmuşlar, etrafında didarı hümayunlarını rüviyetle teşrik ve temin etmek için şitap ve tahalluk gösteren halkı iltifat şahanelerine arz eylemişlerdir. Selanik istasyonunda coşkuyla teşyi edilen tren ilk durak olan Topçu da, Musevi Alyans Mektebi talebeleri tarafından istikbal edilmişlerdir. Karaoğlu, Ahmetli, Karasula gibi köy mevkilerinde bile zarif tezyinat görülüyor. Yüzlerce lisanın sesi işitiliyordu. Komonica İstasyonu nda daha fazla itina itina eşhedi meşhud idi. Tren yavaş yavaş dağlara, hisar, tepe vadilere yaklaşıyor. Sık yapraklı dut ağaçları hattın yeşil güzeli muhafızları gibi yolcularını uğurluyordu. Vardar ın bu latif ve durgun suyu bizimle muvazi fakat makûs, bulunan sessiz bir yolcusu idi. Gevgili de İttihat ve Terakki Kulübü zarif taklar inşa etmiş, bütün mektepler talebesi istasyonda sevgili Padişahlarını selamlıyordu. Tren burada bir müddet kalmış ve erkânı hükümet, ulema-i memleket ve rüsai ve ruhaniye ile İttihat ve Terakki Cemiyeti murahısları kabul edilmiş, halk selam şahaneleriyle bekam buyurmuşlardır. Mirofice den ağır ağır geçen trenin halkın alkışlarıyla Padişahın iltifatını teati ettikten sonra Usturumca Tikveş kasabasının istasyonu olan Kırvalok ta bir müddet daha durmuş ve Gevgili de olduğu gibi erkân ve ulema huzuru şahaneye kabul buyrulmuşlardır. Tren Grasko dan da aynı selam ve ihtiram içinde ayrılmış, Gevgili İstasyonu na gidiyordu. İstasyona kadar eteğinden geçen hata, bu yüksek kalpli halkın yüksek meskenlerinde açılan Osmanlı Sancaklarından Osmanlıların muazzam padişahı kopup geliyordu. Yollarda büyük bir kitlei azam tahdiş etmiş idi. İstasyonda şevk ve neşe ile binlerle göz parıldıyordu. Binlerce el çırpınıyordu. Program göre burada Selanik Heyeti Teşebbüsiyesi, Üsküp istikbaliyesine vazifesini terk edecek idi. Fakat bu program bilahare değişmiş ve Kosova Valisi Halil Bey le, Kumandan Cavit Paşa ve Belediye Reisi Reşat Beyden oluşan bir heyet Selanik e kadar gelmişti. Köprülü, Selanik hududunun müntehası olduğundan Selanik Valisi İbrahim Bey burada vazifesini Kosova Valisine bırakmış ve Kosova Valisi burada Kaymakam Necip Bey i, Merkez Kumandanı İsmail Hakkı Paşa yı, Belediye Reisi Ali Bey i, ulema ve meşaihini Bulgar Dipotin ve bilcümle ümera ve zabitanı ve İttihat ve Terakki murahhasları, Kosova Murahhası Hüsrev Sami Bey i Padişah hazretlerine takdim etmiştir.

4 Biri Bulgar erkeği, diğeri İslam kız çocuğunun Padişahın huzurunda irad ettikleri nutku telgrafla bildirmiştim. Bu iki çocuktan erkek olanı nutkunu o kadar güzel bir edayı mahsus ve müessir ile söylemişti ki vükela ağlıyor, huzuran ağlıyordu. Kızın irad ettiği neşide ise bir his teessürü bütün bütün tahziz ediyordu. Padişah Hazretleri bunu ziyade layık taltif ve takdir bulmuşlar ve her ikisini de tahsiline ferman buyurmuşlardır. Yine telgrafımda yazdığım vecihle burada Köprülü nün zamanı fethinden bergüzar olan ve bütün Köprülülerce mukaddes milliyeleri arasında sayılan eski bir Osmanlı Sancağı olduğu arz edilmiş ve iradeleri üzerine derhal ihzar olunan bu tarihi yadigâr yâdı hümayunlarıyla ilan olunduktan sonra kemali samimiyetle: Cenabı Hak Osmanlı sancağını sonsuza dek dalgalandırsın buyurmuşlardır. Köprülü deki asar-ı server pek nadir görülebilen şayan hayret bir manzara teşkil ediyor idi. Burada dört kurban kesilmiş ve müteakiben yirmi beş dakikalık bir duraklamadan sonra hareket edilmiştir. Köprülüden saat 3 te hareket eden tren Zilkova dan da ağır ağır geçtikten sonra artık Üsküp e varmış bulunuyordu. Yollarda yapılan taklarla padişahımıza şükranlarını arz ediyorlar ve bütün bu havalide Kırmızı-Beyaz bayraklar, Kırmızı- Beyaz taklarla yeni bir Lale Devri açılıyordu. Üsküp e dörtte vasıl olan tren başka manzara ve adeta bir kıyamı kıyamet karşısında bulunuyordu. İstasyon dahilinde salon kapısından çıkılırken sol tarafta zabıtan ve umerai askeriyei sağ tarafında rüseai hükümet, mebusan, konsoloslar ve teşrifatla dahil memurin keza heyet mebusası, İstasyon Gazinosunun önündeki parmaklık dahilinde gazete muharrirleri ve muteberan bulunuyordu. Burada teşrifat vazifesi Merkez Kaymakamı Bey ile Maarif Müfettişi Galip Bahtiyar ve Vilayet Tercümanı Antuvan Beyler tarafından icra olunuyordu. Padişah Hazretlerinin muvasalatı sırasında kaleden toplar atılmaya başlamış ve Üsküp ün semai saffetinde ilk intiraf velvedar, halkın avazei şadumaniyesi ile takip edilmiş idi. Salonun mahrecinde Saltanat arabası bulunuyordu. Zat-ı Şahane arabalarına binmişler ve maiyeti seniyeleri tarafından da arabalarla takip edilmişlerdir. İstasyon haricinin sağ tarafında istasyona dahil olmayan memurin ile İttihat ve Terakki Cemiyeti heyet ve efradı ve sol tarafı da ümerai zabıtan ile süvari ve piyade bölükleri işgal ediyor ve istasyondan dairei hümayuna ittihaz olunan mektebi sultaniye kadar bütün bütün güzergahta sırasıyla Sanayi Mektebi, Sultani, Darül Muallimin, Sırp, Bulgar Ruhban Mektebi ve Mektebi Edebi Şayan Vatan Kulübü ve Numune ve Rüştiyesiyle, Bulgar Jimnastik Heyeti, Muhacirin ve Islahane Caddesinde de muhtelif Zukür ve İnas mektep talebesi Padişah Hazretleri geçtikçe selamlıyorlardı. Caddeler şehre pek nadir gelenlerden gördükleri şehri ayinde hayret edenlerden olduğu bütün evzah ve hareketiyle anlaşılan genç ve ihtiyar çehreleri gözlere ilişiyordu. Görülüyordu ki bu mübeccel ve kıymetli günlerden bilaistisna herkes aynı derecede müteessir ve müftehir oluyordu. Elektrikten pek az hissedar olan şehrin hemen her mahalli birer ruh haline getirilmiş, caddelere kandiller asılmış idi. Padişah Hazretlerinin gelişine ilişkin olarak Islahaneye bitişik İdadi binası ihzar edilmiş, Islahane ise Sadrazam, Dahiliye ve Maarif Nazırlarıyla bütün maiyetine tahsis olunmuştur. Padişah Hazretlerine bahçede musikanın terennüm saz olması ve halkın kendisine pek yakın bulunmasını irade buyurduklarından bu gece bütün Üsküp Daire-i Hümayunu tavaf ederek Muhterem Padişahlarını selamlamışlardır. 1 1 Tanin 15 Haziran 1911

5 Üsküp: Burada Padişah Hazretlerine icra edilen merasimi istikbaliye gayrı kabil edilemeyecek kadar mükemmeliyettedir. Buraya kilometre mesafeden zatı şahaneye sadakat için 5000 Arnavut gelmiştir. Bu içtima padişahımızı fevkalade memnun etti. Hükümeti Osmaniye nin Bulgar Sefiri buraya muvasalat etmiştir. Cezral Sularo ve Yüzbaşı Gargoviç ile Yoviçe den oluşan heyet Haziran da Zat-ı Şahaneyi selamlayacaklardır. Üsküp te Padişah Hazretlerini Karşılayan Mevleviler Üsküp: Zat-ı Hazreti Padişahi saraya muvasalatlarından sonra yemek yemişler ve müteakiben balkona çıkarak musikayı hümayuna icrai terennüm etmesi için emir vermişler ve ikametgah şahaneleri bahçesine herkesin girebileceğini ahaliye tebliğ buyurmuşlardır. Padişah Hazretlerini görmek ve hükümdar meşrutiyeti alkışlamak üzere herkes bahçeye dolmuştur. Padişah Hazretleri tebaalarının memnuniyetinden pek mütehassıs kalarak balkonda 20 dakika kadar kalmışlardır. Gece mükemmel şenlikler yapılmıştır. Şehir baştanbaşa nurlara gark olmuştu. Gece şenliği akşamın onuna kadar devam etmiş ve ahali tarafından padişahımız şiddetle alkışlanmıştır. Bu gün vakit zuhurda konsoloslar padişahın huzuruna kabul edilmişlerdir. Padişah Hazretleri yarın Camii Şerife yi ziyaret edeceklerdir. 2 2 Tanin 13 Haziran 1911