BEDİ : Belagat İlmi nin üç dalından(beyan- Meâni-Bedi ) biridir.

Transkript

1 BEDİ : Belagat İlmi nin üç dalından(beyan- Meâni-Bedi ) biridir. Sözlük Anlamı بدع: kökünden türemiş olup benzeri olmadan bir şeyi yarattı, İcat etti demektir. ب د ع ه ب د ع ه ب د عا : بديع أنشأه على غير مثال سابق فهو ب د ع أ س ل وبا ج د يدا : خ ل ق ه ا ب ت ك ر ه ع لى غ ي ر م ث ال ) للفاعل والمفعول ( ب د يع الس م او ات و ا ل ر ض ١١٧ البقرة Hazırlayan: Eyup AKŞİT arapcadersi.com

2 Terim Anlamı: Aracılığıyla sözün güzelleştirilme yollarının bilindiği ilimdir. Halife İbnu l-mu tez(ö.908) bu ilim dalını ilk tedvin eden kişidir (el-bedi kitabı). Daha sonra Kudame b.ca fer, Nakdü eş-şi r adlı eserinde bu ilmi geliştirdi. Başka bir tarif: Sözün mana ve lafız yönünden güzelleştirilme yollarını inceleyen ilim dalıdır.

3 A-LAFZÎ GÜZELLEŞTİRME 1- CİNAS 2- İKTİBAS 3- SEC İ 4- KALB 5- LÜZÜM MÂ LÂ YELZEM B-MANA YÖNÜNDEN GÜZELLEŞTİRME 1- TIBAK 2- MUKABELE 3- MÜŞAKELE 4- AKS 5- TEVRİYE 6- İSTİHDAM 7-CEM VE TEFRİK 8- TE KİD MEDH BİMA YÜŞBİH EZ-ZEM 9- TECRİD Not: Şema El-Belağa el-muyessera adlı kitap dikkate alınarak oluşturulmuştur.

4 A-LAFZÎ GÜZELLEŞTİRME الجناس Yinelemesi) 1- CİNAS: Aliterasyon (Ses -1 الجناس : وهو: أن يتشابه اللفظان في النطق ويختلفا في المعنى Cinas: Sözlükte iki şeyin birbirine benzemesi(mücanese) anlamına gelir. Terim olarak ise Manaları farklı, okunuş veya yazılışları aynı/benzer kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşan edebi sanat olayıdır. Birçok çeşitleri bulunmakla birlikte temel olarak iki kısma ayrılır: الجناس التام a) Tam Cinas الجناس الناقص b) Nâkıs Cinas ) جناس ناقص ( محمود ذو خلق محمود ) جناس تام أكلت الع شاء بعد صالة الع شاء

5 الجناس Yinelemesi) 1- CİNAS: Aliterasyon (Ses تام: وهو ما اتفق فيه اللفظان في أمور أربعة هي: وعددها وترتيبها الجناس التام a) Tam Cinas نوع الحروف وشكلها İki lafız dört hususta yani harfleri, harf şekli, harf sayısı ve harf sıraları aynı ise Tam cinas meydana gelir. كقوله تعالى: ( المغرب صليت ط ر ق ت الباب ح ت ى فى بالد و ي و م ت ق وم المغرب ك ل م تني الس اع ة ف ل م ا ك ل م تني ي ق س م ال م ج ر م ون م ا ل ب ث وا غ ي ر ك ل م تني س اع ة Belim bükülene kadar kapıyı çaldım. Belim büküldüğün de benimle konuştu. فدار ه م ما د مت في دار ه م وأرض ه م ما د مت في أرض هم Evlerinde olduğun müddetçe onlarla iyi geçin, onların yurdunda olduğun müddetçe Onları hoşnut et.

6 الجناس Yinelemesi) 1- CİNAS: Aliterasyon (Ses الجناس التام a) Tam Cinas - و س م ي ت ه ي ح ي ى ف ل م ي ك ن ل ي ح ي ا إ لى ر د أم ر هللا ف يه س بيل Yaşaması için ona Yahya adını verdim. Allah ın hayat konusundaki emrini reddetmeye bir çare bulunmaz. وقال أبو نو اس : عب اس عب اس إ ذ ا احت د م الوغ ى والف ض ل ف ض ل والربيع ربيع Abbas b.el-fadl, somurtkandır savaş kızıştığında. Fadl b. Er-rabi, şeref; Er-Rabi b.yunus, bolluktur.,

7 الجناس Yinelemesi) 1- CİNAS: Aliterasyon (Ses الجناس الناقص b)nâkıs Cinas وهو ما اختلف فيه اللفظان في واحد من ا لمور ا لربعة المتقدمة كقوله تعالى: )ف أ م ا ال ي ت يم ف ال ت ق ه ر} 9 { و أ م ا الس ائ ل ف ال ت ن ه ر 10{ } Tam cinasta mevcut olan dört benzerlikten birinin eksik olmasıyla meydana gelen cinastır. ن ه اك ن ه ا ك ه ال ع ن ل و م ام رئ ل م ي ل ف غ ي ر م ن ع م ب ش ق ا ء Men etseydi aklın bir kişiyi kınamaktan.. Mutsuzluğu nedeniyle darlıkta yaşayanı

8 الجناس Yinelemesi) 1- CİNAS: Aliterasyon (Ses قال تعالى: }و إ ذ ا ج اءه م أ م ر وقال تعالى: }و ه م ي ن ه و ن إ ال أ نف س ه م و م ا ي ش ع ر ون } الجناس الناقص b)nâkıs Cinas ا ل م ن م ن ع ن ه وي ن أ و ن ال ذ ين ض ل س ع ي ه م ف ي ال ح ي اة الد ن ي ا و ه م ي ح س ن ون ص ن ع ا (104 ( أ و ال خ و ف أ ذ اع وا ب ه Kendilerine güven veya korku haberi geldiğinde, onu yaygınlaştırıverirler. NİSA Suresi 83. ayet ع ن ه و إ ن ي ه ل ك و ن Onlar hem halkı Kur ân dan ve Peygamberden uzaklaştırırlar, hem de kendileri ondan geri dururlar. EN'AM Suresi 26. ayet أ ن ه م ي ح س ب و ن «Onların, dünya hayatındaki bütün çabaları boşa gitmişken, kendilerini gerçekte güzel iş yapmakta sanıyorlar.» KEHF Suresi 104. ayet

9 A-LAFZÎ GÜZELLEŞTİRME االقتباس 2- İKTİBAS اقتبس / اقتبس من يقتبس اقتباس ا فهو م قتب س والمفعول م قتب س - للمتعد ي ا ق ت ب س ه نارا : أخذ ها م ن ه ا ق ت ب س الع ل م م ن الع ل ماء : أخ ذ ه هو: تضمين النثر أو الشعر شيئا من القرآن الكريم أو الحديث الشريف من غير داللة على أنه منهما Sözlükte: ateş yakmak için bir yerden kor almak veya ilim almak manasına gelir. Terim anlamı ise, Kur an veya Hadis ten olduğunu belirtmeden düzyazı veya şiirin Kur an veya Hadis ten bir şey ihtiva etmesine denir.

10 A-LAFZÎ GÜZELLEŞTİRME االقتباس 2- İKTİBAS Şairin yukarıdaki sözü Kur an-ı Kerim in şu ayetinden iktibastır: و أ ن ذ ر ه م ي و م ا ل ز ف ة إ ذ ال ق ل وب ل د ى ال ح ن اج ر ك اظ م ين ش ف يع ي ط اع (18 ( م ا ل لظ ال م ين م ن ح م يم و ال 40:18 Onları, yüreklerin ağıza geleceği, tasadan yutkunacakları, yaklaşan kıyamet günü ile uyar. Zalimlerin ne dostu ne de sözü dinlenecek şefaatçisi olur. MU'MİN/ĞÂFİR Suresi 18. ayet

11 A-LAFZÎ GÜZELLEŞTİRME االقتباس 2- İKTİBAS Hariri: göz açıp kapanıncaya Hatta daha kısa sürede şiir okudu ve hayrete düşürdü insanları Hariri nin yukarıdaki sözü Kur an-ı Kerim in şu ayetinden iktibastır: و ل ل غ ي ب الس م او ات و ا ل ر ض و م ا أ م ر الس اع ة ع ل ى ك ل ش ي ء ق د ير ٧٧ ه و أ ق ر ب إ ن هللا إ ال ك ل م ح ال ب ص ر أ و Göklerin ve yerin gaybı Allah a aittir. Kıyamet in kopması, bir göz kırpması gibi veya daha az bir zamandır. Şüphesiz Allah, her şeye hakkıyla gücü yetendir. NAHL Suresi 77. ayet

12 A-LAFZÎ GÜZELLEŞTİRME االقتباس 2- İKTİBAS kınayanlar göz çukurları/yaşlarım hakkında konuşmaya daldı, gözyaşım deniz gibi hızlı coşmaya başlayınca sevdanızın sırrını korumak için hapsettim onu(ağlamadım) ta ki onlar başka söze dalıncaya kadar خاض العواذل في حديث مدامعي لما غدا كالبحر في سرعة سيره فحبسته ألصون س ر هواكم حتى يخوضوا في حديث غيره Şair in yukarıdaki beyiti Kur an-ı Kerim in şu ayetinden iktibastır: و ق د ن ز ل ع ل ي ك م ف ي ال ك ت اب أ ن إ ذ ا س م ع ت م آي ات هللا ي ك ف ر ب ه ا و ي س ت ه ز أ ب ه ا ف ال ت ق ع د وا م ع ه م ح ت ى ي خ وض وا ف ي ح د يث غ ي ر ه (Allâh) Size Kitapta indirmişti ki: Allâh'ın âyetlerinin inkâr edildiğini ve onlarla alay edildiğini işittiğiniz zaman, onlar (bu sözü bırakıp) başka bir söze dalıncaya kadar onlarla beraber oturmayın. NİSA Suresi 140. ayet

13 االقتباس 2- İKTİBAS Şair in yukarıdaki beyiti Kur an-ı Kerim in şu ayetlerinden iktibastır: ف م اذ ا ت أ م ر ون ٣٥ ي ف ت ن ن ك م ي ا ب ن ي آد م ال الش ي ط ان ٢٧ ا لعراف ي ر يد أ ن ي خ ر ج ك م م ن أ ر ض ك م ب س ح ر ه Ey Âdem oğulları! Şeytan sizi aldatmasın. A'RAF Suresi 27. ayet Sizi, yaptığı sihirle, yurdunuzdan çıkarmak istiyor. Ne dersiniz? ŞUARA Suresi 35. ayet Hazırlayan: Eyup AKŞİT