ARAPÇADA İSİMLER. Sonu ref ile biten sözcüğe ref edilmiş anlamında merfû adı verilir. Ref alametleri:

Transkript

1 ARAPÇADA İSİMLER Arapçada isimleri kimi zaman bir cümlenin öznesi ya da nesnesi olarak, kimi zaman bir tamlama içinde görmemiz mümkündür. Arapçada isimler cümle içinde harekelerine göre farklı isimler alırlar. Örneğin: Sonu ref ile biten sözcüğe ref edilmiş anlamında merfû adı verilir. Ref alametleri:, (ـ ) kelimelerde ve düzenli dişil çoğulda damme/ötre harekesi الك تا ب م ع ل مات ) ا ( elifi Eril veya dişil olan ikil kelimelerde ikil م ع ل ما ن م ع ل م تا ن Düzenli eril çoğulda çoğulluk vâvı ( ( vâvu l-cemâ a و م ع ل م و ن Sonu nasb ile biten sözcüklere nasb edilmiş anlamında mansûb denir. Nasb alametleri: :(ـ ) kelimelerde fetha/üstün harekesi الك تا ب ): ي ( harfi İkil kelimelerde ye م ع ل م ي ): ي ( harfi Düzenli eril çoğulda ye م ع ل م ي

2 ): ـ ) Düzenli dişil çoğullarda kesra/esre harekesi م ع ل مات Sonu cer ile biten (kesra) sözcüğe mecrûr adı verilir. Cer alametleri; :(ـ ) kelimede kesra/esre harekesi الك تا ب م ع ل ما ت ): ي ( harfi İkil kelimelerde ye م ع ل م ي ): ي ( harfi Düzenli eril çoğulda ye م ع ل م ي

3 Arapçada bir sözcük sonuna ( ان ) âni veya ( ARAPÇADA İKİLLİK ) eyni eki alarak ikile dönüştürülür. Eğer kelime ي ن kapalı te (dişil te si) ile bitiyorsa kapalı te açılır, sonra bu ekler kullanılır. Kelime cümle içerisinde merfûluğu gerektiren bir konumdaysa ( ان ) âni eki, mansûb veya mecrûr konumdaysa ين ) ) eyni eki alır. İkil (Eril) merfû م س ل م + ا ن م س ل ما ن mansûb م س ل م ا + ي ن م س ل م ي mecrûr م س ل م + ي ن م س ل م ي İkil (Dişil) م س ل + ا ن م م س ل م ة merfû م م س ل م ت + ي ن م م س ل م ة mansûb م م س ل م ت + ي ن م م س ل م ة mecrûr م

4 ARAPÇADA ÇOĞULLAR Arapçada çoğullar üçe ayrılırlar. 1- Düzenli Eril Çoğul 2- Düzenli Dişil Çoğul 3- Düzensiz Çoğul (Cem u t-teksîr/ Cem u Mukesser/ Kırık Çoğul) 1- Düzenli Eril Çoğul Düzenli eril çoğul, tekil ismin sonuna ( durumda ( ون ), mansûb ve mecrûr durumda ي ( (getirilir. ( îne ekleri getirilerek yapılır. Merfû ي ( ûne veya ( ون Düzenli Eril Çoğul + ون م س ل م ون merfû م س ل م mansûb م س ل م ا + ين م س ل م ي mecrûr م س ل م + ين م س ل م ي Sonuç olarak düzenli eril çoğulların merfû durumda ref alameti vâv; mansûb ve mecrûr durumda nasb veya cer alameti ye harfidir. 2- Düzenli Dişil Çoğul Dişil sözcüğün sonuna ( ات ) ât, eki getirilerek yapılır. Eğer sözcük dişil te si ile biten bir sözcükse kelimenin sonundaki dişil te si atılır. ( ات ) eki öyle getirilir. Düzenli Dişil Çoğul merfû م س ل م ة + ات م س ل م ات mansûb م س ل م ة + ات م س ل مات م س ل م ة + ات م س ل مات mecrûr

5 Düzenli dişil çoğulların irabı tıpkı tekil kelimelerde olduğu gibi hareke iledir. Ancak, düzenli dişil çoğullar ve cer alameti fetha harekesi hiçbir zaman almazlar. Fetha yerine kesra ile harekelenirler. Sonuç olarak şunu söylemek mümkündür. Düzenli dişil çoğulların ref alâmeti damme, nasb ve cer alâmeti kesradır. Örneğin mansûb durumda م ع ل م ة ve mecrûr durumda م ع ل م ة ; çoğul olduğunda mansûb ve mecrûr durumlarda م ع ل مات şeklinde gelmektedir. Tüm ikil ve çoğul formlarını merfû, mansûb ve mecrûr durumda eril ve dişil olmak üzere aşağıdaki tabloda inceleyelim. Çoğul İkil (Merfû) Eril م ع ل م م ع ل مان م ع ل م ون (Merfû) Dişil م ع ل م ة م ع ل م تان م ع ل مات (Mansûb) Eril م ع ل ما م ع ل م ي م ع ل م ي (Mansûb) Dişil م ع ل م ة م ع ل م ت ي م ع ل مات (Mecrûr) Eril م ع ل م م ع ل م ي م ع ل م ي (Mecrûr) Dişil م ع ل م ة م ع ل م ت ي م ع ل مات 3- Düzensiz Çoğul (Cem u t-teksîr/ Cem u Mukesser/ Kırık Çoğullar) Düzensiz çoğullar adından da anlaşılacağı üzere, belli bir kuralı olmayan çoğullardır. Bu çoğulların irâbı tıpkı tekil kelimelerin irâbı gibidir. Merfû durumda damme ile, mansûb durumda fetha ile, mecrûr durumda kesra ile harekelenirler. Düzensiz çoğullar âkil (akıllı) ve gayrı âkil (akılsız) çoğullar olmak üzere ikiye ayrılır. Âkil olan çoğullar insanlara özgü isimlerin düzensiz çoğullarıdır. (Kadın, erkek, çocuk gibi) Gayrı âkil çoğullar insan dışındaki akıl sahibi olmayan varlıklara ait çoğullardır. (bitki, hayvan, eşya isimleri gibi.) Gayrı âkil olan çoğullar Arapçada sayı bakımından tekil, cinsiyet bakımından dişil olarak kabul edilirler.

6 Aşağıdaki tablolarda bu türlere giren çoğullara örnekler verilmektedir. Arapçada düzensiz şekilde çoğul yapılan bazı gayrı âkil eril isimlerden bazıları aşağıda verilmiştir. Düzensiz (Kırık) Çoğul Kalemler ق ل م أقالم Kalem Kitaplar ك تاب ك ت ب Kitap Defterler د ف ت د فات ر Defter Balıklar س ك أ س اك Balık Camiler م س ج د م ساج د Cami Evler ب يت بيوت Ev Yollar ط ريق طرق Yol Masalar مك ت ب م كاتب Masa Sandalyeler ك ر س ي ك راسي Sandalye sandıklar ص ن دوق ص ناديق Sandık Zarflar ظ ر ف ظ روف Zarf Köpekler ك ل ب ك الب Köpek Develer ج ل ج ال Deve Kurtlar ذ ئ ب ذ ائب Kurt

7 Tavşanlar أرن ب أران ب Tavşan İsimler ا س اء İsim ا سم Arapçada düzensiz şekilde çoğul yapılan bazı gayrı âkil dişil isimlerden bazıları aşağıda verilmiştir. Düzensiz (Kırık) Çoğul Odalar غ ر ف ة غ ر ف Oda Okullar م د ر س ة م دار س Okul Çantalar ح ق يب ة ح قائ ب Çanta Gemiler س فين ة س ف ن Gemi Kediler ق ط ة ق ط ط Kedi Hikmetler ح ك م ة ح ك م Hikmet Deliller ح ج ة ح ج ج Delil Mesajlar ر سال ة ر سائ ل Mesaj Ödüller جائ ز ة ج وائ ز Ödül Şehirler م د ين ة م د ن Şehir Pencereler انف ذ ة ن واف ذ Pencere Bahçeler ح ديق ة ح دائ ق Bahçe Cetveller م س ط ر ة م ساط ر Cetvel

8 Nimetler ن ع م ة ن ع م Nimet Çiçekler ز ه ر ة أز هار Çiçek Aşağıdaki tabloda da âkil olan eril ve dişil isimlerden bazıları sıralanmaktadır. Adamlar ر جل ر جال Adam Çocuklar و ل د أو الد Çocuk Bebekler ط ف ل أط فال Bebek Bilginler عال ع ل ماء Bilgin ك ت اب Yazarlar Yazar كات ب Şairler شاع ر ش ع راء Şair Misafirler ض ي ف ض يوف Misafir Kızlar ب ن ت ب نات Kız Öğrenciler طال ب ط ال ب Öğrenci Cahiller جاه ل ج ه الء Cahil Fakirler ف قري ف ق راء Fakir Kişiler ش خ ص أش خاص Kişi Öğrenciler ت ل م يذ ت الم يذ Öğrenci Krallar م ل ك م ل ك Kral

9 ا م رةأ ن ساء Kadınlar Kadın Dikkat: ا م رةأ kelimesinin çoğulu bir istisna olarak ن ساء şeklindedir.