GÖZ ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ. Dr. Muhammed ŞAHİN Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz AD

Transkript

1 GÖZ ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ Dr. Muhammed ŞAHİN Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz AD

2 ANATOMİ ve FİZYOLOJİ Organum visuale göz Çevremizdeki bilgilerin % 75 i görsel Orbita çukurunda 2 tane Orbita çukuru Yüzün her iki yanında Tabanı öne ve laterale bakan piramit Armut şeklinde

3 ANATOMİ ve FİZYOLOJİ Orbita çukuru Göz orbita çukuru içinde yağ yastıkçıklarıyla desteklenir Kan damarları, sinirler ve kaslar var

4 ANATOMİ ve FİZYOLOJİ Lateral duvar: Zigomatiğin orbital bölümü, Sfenoidin büyük kanadının orbital kenarı Medial duvar: Maksillanın frontal bölümü Lakrimal, Etmiodal Sfenoid Üst duvar: Frontal kemiğin orbital bölümü, Sfenoidin küçük kanadı Alt duvar: Maksilla, Zigomatik ve Palatin kemiğin orbital bölümü Piramidin tabanını; Piramidin tepesi; üstte frontal, optik kanal altta zigomatik & maksiller, lateralde zigomatik & frontal, medialde frontal & maksiller

5 ANATOMİ ve FİZYOLOJİ Optik Kanal orta kranyal fossa Superior orbital fissür İnferior orbital fissür pterigopalatin fossa

6 ANATOMİ ve FİZYOLOJİ Optik Foramen: optik sinir & oftalmik art. Sup. Orbital Fissür: 3.CN, 4.CN, 6.CN, 5.CN oftalmik dalı kavernöz sempatik plex. gelen lifler orta meningeal arterin orbital dalları sup. oftalmik ven lakrimal arterin rekürren dalı Inf. Orbital Fissür: maksiller sinir & zigomatik dalı inf. oftalmik ven

7 ANATOMİ ve FİZYOLOJİ Göz 2 bölümde incelenir Bulbus oculi ( göz küresi) Organa oculi accessoria (gözün yardımcı organları) Göz küresi yaklaşık 24 mm çap ve 10 gr ağırlıkta

8 ANATOMİ ve FİZYOLOJİ Gözün 3 tabakası vardır 1) Tunica fibroza kornea 1/6 sklera 5/6 2) Tunica vasculoza (uvea) silier cisim iris koroid 3) Tunica nervosa retina

9 sklera Opak, beyaz sert ve sağlam Yüksek yoğunluk & sertlik Göz küresinin şeklini verir Skleral stroma; tek yönde yerleşim göstermeyen, çeşitli büyüklük & biçimlerde kollajen demetleri Dış yüzey; beyaz, tenon kapsülünün iç yüzeyiyle temas ön bölümü konjonktiva ile kaplı İç yüzey; kahverengi, silier sinirler & damarların geçtiği oluklar önde kornea ile arkada duramaterle devam eder

10 sklera Lamina kribroza Skleranın arkasında ve en zayıf bölgesi Merkezden; Santral Retinal Art. & Ven 3 grup giriş yeri; Arka; uzun & kısa silier damarlar & sinirler Orta; vartikoz venler Ön; ant. silier damarlar, perivasküler lenfatikler, sinirler Episklera Sklerayı saran & önde konjonktivaya bağlayan gevşek konnektif & elastik bir doku

11 kornea Saydam, şeffaf ve damarsız kurvatürü globdan fazla Sklerokorneal bileşke (limbus) ile skleradan ayrılır Yatay çap: 12mm Dikey çap: 11mm Dikey - yatay kurvatür (fizyolojik astigmatizma) Kornea periferi ( mm) daha kalın

12 kornea

13 kornea 1)Kornea epiteli Bazal hücreler: bazal membrana hemidezmozomlarla, tek katlı Kanatsı hücreler: 2-3 kat Yüzey hücreleri: 2 kat birkaç günde gözyaşı film tabakasına dökülür rejenerasyon 2)Bowman zarı Aselüler Rejenere olmaz

14 kornea 3)Stroma (substansia propria) % 90 Düzenli aralıklarla sıralanmış kollajen fibriller, fibroblastlar (keratositler), protoglikan yapısındaki madde ile doldurulur 4)Descemet membranı Kafes tarzında dizilmiş ince kollajen fibriller

15 5) Kornea endoteli Tek sıra hekzagonal hücreler Korneanın herhangi bir şişmeye maruz kalmaksızın mevcut yapısını korumak için özel bir pompa mekanizması Rejenerasyon olmadığından yaşlandıkça sayısı azalır; komşu hücreler genişleyerek diğerlerinin yerini doldurur

16 Kornea avasküler bir yapıdır & ancak 1mm periferine ant. silier damarlar gelir. Trigeminal sinirin oftalmik dalından gelen ant. silier sinir, subepitelyal & stromal sinir pleksuslarını oluşturur & korneal hassasiyeti sağlar.

17 UVEA 2) Tunica vasculoza (uvea) iris silier cisim koroid

18 İRİS Kornea & lens arasında aköz hümörde asılı duran, ortası delik, yuvarlak & ince bir disk Farklı koşullarda büyüyüp küçülen delik; pupilla, retinaya ulaşan ışık miktarını ayarlar, Akomodasyonda kontraksiyonu fokusu keskinleştirir

19 İris periferde, silier cismin ön tarafıyla devam eder Lens & kornea arasındaki boşluğu Ön & Arka Kamara ayırır pupilla aracılığıyla bağlantı halindedir Ortalama çap: 12mm, kalınlık: 0.5mm İris kökü incedir, travmayla silier cisimden ayrılabilir Pupiller kenar, lens ön yüzüyle hafif temasta iris köküne göre daha önde

20 İris yapısı (önden arkaya) 1)Endotel (ant. limitan memb.); kornea endotelinin devamı 2)Stroma; gevşek kollajen ağ içinde, sfinkter pupilla kası, iris damar & sinirleri, pigment hücreleri 3)Kas lifleri; istemsiz liflerden oluşur, -Sfinkter pupilla, sirküler lifler pupiller kenarda 1mm genişlik -Dilatatör pupilla, radyal lifler periferden pupiller kenara doğru 4)Arka membran (ön epitel); Bruch membranının homoloğu 5)Arka pigment epiteli

21 Her iki uzun silier arter, iris kenarına geldikten sonra üst & alt dallara ayrılır & karşıdaki dallarla anastomoz yaparak ant. silier arterlerin de bağlandığı Sirkülüs Anteriosus Majör Buradan çıkan damarlar, pupillaya doğru giderek, 2. bir pleksusu oluşturur Sirkülüs Anteriosus Minör

22 Koroid & irisin inervasyonları, nazosilier sinirden gelen uzun silier sinir silier gangliondan gelen kısa silier sinir Sup. servikal pleksustan gelen sempatik lifler dilatatör, Okulomotor alt motor dalıyla gelen parasempatik lifler de sfinkter pupilla kasını inerve eder

23 SİLİER CİSİM İç yüzeyinde; arkada Pars Plana, silier striaları içerir önde Pars Plikata (Korona Siliaris), silier proçesleri içerir

24 SİLİER CİSİM Silier cismin katmanları (dıştan içe); 1) suprakoroidal lamina 2) orbikülüs siliaris 3) silier proçesler: tane lensle suspensuar ligamanların aracılığıyla bağlantı halinde 4) bazal lamina & stroma 5) epitel; silier proçeslerin apeksinde aköz hümör sekresyonunda primer rol 6) internal limitan membran

25 Silier kas: Koroidin ön kenarının dış yüzeyinde 3mm kalınlığında, gri, yarı-saydam dairesel bant Longitudinal Oblik lifler Sirküler lifler Akomodasyon için esas eleman Kasıldığında; Silier proçesleri öne çeker, Suspensuar ligamanlar gevşer, Lens kapsül gerilimi azalır Lens konveksleşir AKOMODASYON artar Parasempatik innervasyon

26 İRİDOKORNEAL AÇI Limbusun arkasında trabeküler doku, trabeküler dokuyla iris kökü arasında da filtrasyon açısı denen bir boşluk var 26

27 AÇI ELEMANLARI Schwalbe Hattı: Descemet memb. nın periferdeki sonlanışı Korneal Kama: korneanın iç & dış yüzeyinin birleşim yeri Trabekülüm: Schwalbe hattından skleral mahmuza kadar uzanır Schlemm Kanalı: septumlarla birbirine bağlanmış limbusu halka şeklinde çepeçevre dolanan bir kanal Skleral Mahmuz: skleranın en öndeki uzantısı Silier Cisim: skleral mahmuzun tam arkasında, soluk kahverengi İris Proçesleri: irisin ön yüzünden çıkan, skleral mahmuz seviyelerinde insersiyon yapan, silier cismi değişen derecelerde örten küçük uzantılar Kan Damarları: açının en geri noktasında ışınsal

28

29 Trabeküler ağ: Uveal ağ: iris kökünden Schwalbe hattına dek uzanan en iç kısım geniş intertrabeküler boşluk; aköz geçişine direnç Korneoskleral ağ: skleral mahmuzdan Schwalbe hattına dek uzanan, daha geniş orta kısım Endotelyal (jukstakanaliküler) ağ : korneoskleral ağı Schlemm kanalının iç duvarında yer alan endotele bağlayan trabekülümün dar kısmıdır

30 Schlemm kanalı İçi endotelle kaplı duvar kalınlığı 10µm, aköz hümör ile dolu daire şeklinde kanal İç duvarı girintiler oluşturan düzensiz endotel Dış duvarı ise düzgün dizilmiş yassı hücreler Toplayıcı kanalların ağızları

31 HÜMÖR AKÖZ Ön & arka kamaraları dolduran alkali sıvı Su + NaCl Lens, kornea ve trabeküler ağ gibi ön segment dokularının beslenmesi ve metabolik artıkların uzaklaştırılması Uygun göz içi basıncını idame ettirmek Üretimi; Aktif: %80 i pigmentsiz silier epitel tarafından, Na+/K+ ATPaz pompası GİB seviyesinden bağımsız Pasif: %20 si; silier kapiller kan basıncı, plazma onkotik basıncı, GİB seviyesine bağlı olarak ultrafiltrasyon & difüzyon

32 Hümör aköz drenajı Trabeküler (konvansiyonel) yol; % 80 Trabekülüm Schlemm kanalı kollektör kanal(25-35) Aköz ven episkleral ven Uveoskleral (nonkonvansiyonel) yol; %20 Silier cisim suprakoroidal boşluk venöz sirkülasyon Bir kısmı ise iris yoluyla drene olur

33 KOROİD Yoğun kapiller pleksus & bu pleksusa kan götürüp, getiren damarlar Pia-araknoid homoloğu, optik sinirden ora serrataya uzanan, ince, yüksek vaskülariteye sahip membran Kalınlığı arkada; 0.22 mm, önde; 0.1mm İç yüzü; RPE ile Dış yüzü ; sklerayla bağlantılı En önemli fonksiyonu; Retinanın beslenmesi, Silier cisim & irise damar & sinirlerin ulaşmasını sağlamak

34 Koroid 5 katmandan oluşur 1)Suprakoroid lamina (lamina fuska) 2)Haller katı 3)Sattler katı 4)Koryokapillaris; özellikle retinaya yakın damarlar çok ince birçok pencere (fenestrasyon) içerirler retinanın dış katmanlarını besler 5) Bruch memb. (Bazal lamina); 2 µm, RPE ye komşu

35 Koroid : uzun & kısa post. silier arterler ant. silier arterlerin rekürren dallarıyla beslenir. Vorteks sisteme boşalır.

36 ANATOMİ ve FİZYOLOJİ 3) TUNİCA NERVOSA ( RETİNA)

37 RETİNA Dış yüzeyi koroidle, iç yüzeyi ise vitrenin hyaloid membranı ile temas halinde Arkada optik sinir olarak devam eder Tam arkada merkezde keskin görmeyi sağlayan makula lutea Retinanın kalınlığı arkadan öne doğru geldikçe azalır Silier cisme kadar uzanarak ora serratada sonlanır Retina ora serrata & optik disk etrafında koroide yapışık Retinanın pigment tabakası ise koroide her yerde yapışıktır

38

39 1)Retina pigment epiteli (RPE) Koroid bazal laminasına sıkıca yapışık Tek sıralı hekzagonal hücreler Apikal bölgelerindeki villus şeklindeki proçesler fotoreseptörlerin dış segmentini çevreler Bruch membranına sensöryel retinaya olduğundan daha sıkı yapışık Sensöryel retina ile RPE arasında; subretinal boşluk Fonksiyonu; ışığı absorbe etmek

40 2)Vizüel hücreler tabakası (Jacob memb.) Rodlar & konlar Rod > kon (makula haricinde) 3) Dış limitan membran 4) Dış nükleer tabaka 5) Dış pleksiform tabaka 6) İç nükleer tabaka 7) İç pleksiform tabaka 8) Ganglion hücre tabakası 9) Stratum Optikum (sinir lifi tabakası) 10) İç Limitan Membran

41 OPTİK DİSK Stratum optikum dışındaki tüm retinal katlardan yoksun Optik sinirin çıkış yeri 1.5mm çapında sarı-beyaz dairesel alan Retinanın sinir lifleri lamina kribrozadan geçerek optik siniri oluşturur, Santral Retinal Arter & Ven retinaya girer Papilla denmesine rağmen retina ile aynı düzlemde ancak ortasındaki çöküntü; FİZYOLOJİK ÇUKURLUK oluşturur

42 Optik disk 3 tabakadan oluşur; 1)Yüzeysel tabaka; 2)Prelaminer tabaka; retina sinir liflerinden oluşur Sadece santral çanak içinde görülebilir 3)Laminer tabaka; Yüzeysel tabaka Santral Retinal Art., diğer iki tabaka ise Kısa Post. Silier Art. ler (Zinn Halkası)

43 MAKULA Arka kutupta, sarı, hafif oval depresyon Merkezi OD in lateral kenarına 3.5mm uzakta, OD merkezine göre 1mm aşağıda & 5.5mm çapında Etrafındaki fundustan daha koyu Xantofil pigmenti & ganglion hücre hücre tabakası

44 FOVEA; makula merkezindeki çöküntü, 1 disk çapında (1.5mm) FOVEOLA; foveanın merkez zemini, 0.35mm çapında retinanın en ince kısmı; sadece konlar UMBO; foveolanın tam merkezindeki çöküntü FOVEAL AVASKÜLER ZON (FAZ) ; foveanın içinde, foveolanın dışında

45 ORA SERRATA; limbustan 8mm retinanın bittiği tırtıklı bölge Nazalde iris köküne temporale göre 1mm daha yakın Nazalde silier cisim daha dar Sensöryel retina, RPE & koroid ile kaynaşmış durumda Retina koroide, vitre de retinaya sıkıca yapışık Ora serrataya 1-2mm kala fotoreseptörler kaybolur

46 Retinanın iç katları; iç limitan memb. iç nükleer kat Santral Retinal Art. Retinanın dış katları Koroid (dış pleksiform-rpe)

47 Santral Retinal Arter; Oftalmik arterden kaynaklanır, göze optik sinirle birlikte girer, Retinada 4 kola Terminal arter ; tıkanıklığında retinal infarkt Retina arterleri parlak kırmızıdır, pulsasyon göstermez

48 KORPUS VİTREUM Göz küresinin 4/5 i Saydam kılıf (Hyaloid membran) içinde; jöle kıvamında saydam bir yapı %98 su, %2 kollajen & hyalüronik asit Merkezinde, hyaloid arter kalıntısı; Hyaloid kanal (Clouqet kanalı) Kan damarı yok; Beslenmesi, retina & silier proçes damarları 48

49 İnternal karotid art. Oftalmik art. Orbital lakrimal supraorbital post. etmoidal medial palpebral frontal dorsal nazal Oküler santral retinal kısa & uzun post. silier ant. silier müsküler dallar 49

50 VORTEKS VENLER koroid, silier cisim, iris Her kadranda 1 ven Limbustan mm uzakta, rektusların arasından çıkarlar indirekt oftalmoskopiyle görülebilir 50

51 LENS Gözün esas kırıcı ortamlarından biri, korneanın sabit kırma gücüne (43D), değişken (10-20D) bir element ekler Kapsülü içerisinde, irisin hemen arkasında, vitrenin önünde, silier proçesle çevrelenen yapı Önde irisin serbest kenarıyla temas halinde, perifere gidildikçe arka kamarayı oluşturacak şekilde iristen uzaklaşır İRİS + LENS = OPTİK DİYAFRAM 51

52 LENS Saydam & bikonveks ve damarsız Lensin ekseni; iki kutbu birleştiren çizgi Lensin ekvatoru; lensin dış kenarı etrafında ışınsal olarak yerleşmiş zonül lifleri, lensi silier cisme bağlar; lensi yerinde tutar silier kasın gerdirici kuvvetini iletir 52

53 Lens kapsülü Lensi sıkıca saran, arkada daha kalın, saydam bir zar Yüksek elastisiteye sahip; rüptüre olduğunda kendi üzerine kıvrılır 53

54 Tüm yaşam boyunca ekvatorda lif üretimi devam -Doğumda; FETAL -1. & 2. on yıl; İNFANTİL -3. on yıl; ERİŞKİN çekirdek Lens hiçbir hücresini kaybetmez & dokusu sürekli sıkıştırılır En genç hücreler yüzeyde, en yaşlı hücreler merkezde Erişkin lensi = 220mg (doğumdakinin 5 katı) Ön kamaradan difüzyon Yaşlanmayla; Su içeriği Lens prot. (albuminoid) Düzleşir, Hafif kesifleşip yoğunlaşır 54

55 Kristalin lens Gözün önemli kırıcı ortamlarından biri ve yaklaşık 20 D kırma gücü akomodasyonla daha da artar. % 65 i su ve % 35 i protein Saydamlığını korumak ve yeni lif yapımı için anaerobik glikoliz yapar Saydamlıkta önemli olan proteinlerin % 3 ü yaklaşık 24 saatte yenilenir. Lensin metabolizması esas olarak epitelde meydana gelir Yaşla birlikte enerji üretimi düşer ve elektrolit metobolizması kontrolü güçleşir. Lensin su oranı korunmasında elektrolit dengesinin önemi büyüktür.

56 AKOMODASYON İstirahat halindeki bir gözün görebildiği en uzak noktaya punktum remotum (uzak nokta) (PR) Gözün bütün uyum gücünü kullanarak görebildiği en yakın noktaya ise punktum proksimum (yakın nokta) denir (PP) Uzak ve yakın nokta arasındaki mesafeye uyum uzaklığı, Gözün uzak ve yakın noktayı görebilmek için gerekli kırma güçleri arasındaki farka da uyum amplitüdü (U) denir. U=PP-PR

57 Akomodasyon Triadı (Uyum Triadı) Yakına bakarken lensin şekil değişikliği yarı çapı küçülür, kalınlığı artar gözler birbirine yaklaşır (konverjans) ve göz bebekleri küçülür (myozis)

58 UYUM BOZUKLUKLARI 1. Presbiyopi 2. Uyum felci (paralizisi) 3. Uyum spazmı

59 EKSTRAOKÜLER KASLAR Levator palpebra superioris Rektus kasları (ÜR, AR, DR, İR) Üst oblik Alt oblik Annulus Tendineus kommunis den altta; Zinn lig.; İR, AR, DR un sup. başı üstte; Lockwood sup. tendonu; ÜR, DR un inf. başı

60 III. sinir; Levator palpebra superior İR, ÜR, AR, AO IV. sinir; ÜO VI. sinir; DR 60

61 Gözün Yardımcı organları Orbita içi oluşumlar Supercilium Palpabrae (göz kapakları) Konjonktiva Gözyaşı sistemi Gözyaşı bezi Gözyaşı kesesi Nazolakrimal kanal

62 Orbita içi oluşumlar Periorbita: orbita duvarını saran kemiklerin periost tabakası Septum orbitale Tenon kapsülü Corpus adipozum External göz kasları

63 Göz kapakları: Cilt Orbikülaris oküli kası Tarsus Orbital septum Tarsal bezler Konjonktiva

64 Ön lamella; Zeis (modifiye sebase bez) Gri hat Moll (modifiye ter bezi) Arka lamella; Meibomius (Tarsal bezler)

65 Tarsal Bezler (Meibomius bezleri) Herbiri ayrı bir tüp & birçok divertikülden oluşan, modifiye sebase bez tarsların iç yüzeyindeki oluklara gömülü birbirine paralel dizilmiş inciler Üst kapakta 30, altta daha az sayıda Kapak serbest kenarındaki küçük deliklerden boşalır 65

66 KONJONKTİVA Gözün müköz membranı Epitel; 2-5 hücre tabakası kalınlığında bazal hücreler küboid yapıda; yüzeye yaklaştıkça polihedral gözün kronik olarak açıkta kalmasıyla keratinize Stroma; zengin damar yapısına sahip bağ dokusu aksesuar lakrimal bezleri içerir

67 Konjonktiva klinik yönden; Palpebral; mukokutanöz birleşim yerinden sıkı bir şekilde tarsal plaklara bağlı, kalın, yüksek damarlanma, papillalarla örtülü derinlerde lenfoid doku Forniks; gevşek & bol miktarda, şişerek katlantılar oluşturabilir Bulber; ant. sklerayı örter, ince, saydam, hafif damarlanma limbus haricinde Tenon kapsülüne gevşek bağlı

68 Konjonktivada sekresyon Müsin salgılayanlar; Goblet hücreleri: epitel içinde, en yoğun inferonazalde Henle kriptaları; sup. palpebral konj. nın üst 1/3 inf. palpebral konj. nın alt 1/3 Manz bezleri: çepeçevre limbusu sararlar Aksesuar lakrimal bezler; -Wolfring & Krause bezleri: öz. fornikslerde

69 LAKRİMAL SİSTEM Lakrimal bez Lakrimal kanalikül Lakrimal kese Nazolakrimal kanal

70 Lakrimal Bez Seröz tükürük bezi Oval Lakrimal fossada (Frontal kemiğin zigomatik bölümünün medialinde) 6-12 kanal, Üst konjonktival forniksin üst & dış yarısına açılır Fibröz bir septumla; üst (orbital) lob alt (palpebral) lob

71 Lakrimal kanalikül Her göz kapağında birer tane; üst/alt yaklaşık 8mm uzunluğunda İçten dışa; mukoz membran çok katlı yassı epitel bazal membran çizgili kas lifleri (orbikülaris oküli kasının devamı) Ampulla; açı yerlerinde 2mm lik genişlemeler %90 ortak bir kanalikülle lakrimal keseye Rosenmüller valvülü; ortak kanalikül girişini örten küçük mukoza flebi

72 Lakrimal Kese (Sakkus Lakrimalis) 12-15mm uzunluğunda Fossa lakrimalis üzerinde (ant. & post. lakrimal çıkıntılar arasında) Müköz membranla döşenmiş fibroelastik yapı Nazolakrimal kanalın genişlemiş parçası Üst ucu kapalı & yuvarlak Alt ucu nazolakrimal kanalın devamı

73 Nazolakrimal Kanal (Duktus Nazolakrimalis) mm uzunluğunda Maksilla, lakrimal kemik, alt nazal konka Lakrimal kesenin devamı İnf. nazal meatus a açılır Hasner valvülü (plika lakrimalis); Kanalın açıldığı yeri örten mukoz membran Lakrimal kese & nazolakrimal kanalın müköz membranı yer yer siliaları olan silindirik hücrelerle kaplanmıştır

74 KORNEA FİZYOLOJİSİ Epitel tabakası, kornea tabakaları arasında en fazla oksijen ve glikoz ihtiyacı olan tabakadır. Metabolizması için gerekli oksijen, aminoasitler ve glikozu: 1. Gözyaşı aracılığı ile atmosferden 2. Limbus çevresindeki kapiller ağdan 3. Hümor aközden diffüzyon yoluyla sağlar. Epitel hücreleri arasındaki sıkı bağlar mikroorganizmalara karşı bariyer görevi görür. Intakt epitelden Difteri basili, gonokoklar, hemofilus ve listeria türleri dışında mikroorganizmalar penetre olamaz

75 KORNEA FİZYOLOJİSİ Endotel tabakası, hümör aköze karşı bariyer görevi görür, aktif metabolik pompa fonksiyonu ile kornea su içeriğini dengede tutar (Kornea su içeriği %70-75 dir). Endotel pompa fonksiyonunun bozulması durumunda kornea ödemi ve buna bağlı kornea bulanıklığı gelişir. Ön segment cerrahisi sırasındaki travmalar, bazı kornea distrofileri ve ön segment inflamasyonları endotel fonksiyonunu bozan nedenler

76 Kornea niçin saydamdır? Avasküler olduğundan, Stromadaki kollajen fibrillerin uniform yapısı ve birbirleri ile kesişmemesinden, Su içeriği düzeyinden.

77 GÖRME FİZYOLOJİSİ

78 GÖRME FİZYOLOJİSİ Fotoreseptör hücreler Işığa duyarlı hücreler Koni hücreleri 6 milyon fovea ve fovea etrafında, Rod hücrelerin sayısı 120 milyon fovea dışında. Bu iki hücre grubu dış segment görünümleri dışında birbirine benzer Temel olarak 4 kısım; pigment epiteline komşu dış segment, iç segment, nükleus ve sinaptik gövde Göze gelen ışığın elektrik sinyallerine dönüştürülmesi için fotopigment bulunmalı Fotopigment retinal veya retinen denen kromofor madde ve opsin adı verilen lipoprotein yapıda iki madde

79 GÖRME FİZYOLOJİSİ Koni hücreler başlıca renkli ve keskin görmeden sorumlu Koni hücre sisteminin çözünürlüğü yüksek, Rodlar düşük şiddetteki ışığa Normalde koni hücresi sadece bir tane bipolar ve gangliyon hücresi ile sinaps Buna karşın rod hücreleri yaklaşık 600 Retina pigment epitel tabakasında ayrıca yüksek konsantrasyonda A vitamini de bulunmakta. A vitamini pigment tabakası içine gömülü olan fotoresptör hücrelerin dış segmentlerinin zarlarından ileri geri değişime uğrayarak görmede önemli rol oynamakta.

80 GÖRME FİZYOLOJİSİ Opsinin yapısındaki küçük değişiklikler fotoreseptör hücrelerinin değişik spektral duyarlılıkta olmasına neden olurlar. Işığın rodlardaki görme pigmentine (rodopsin) ilk etkisi retinalin izomerleşmesi ve sonunda opsinin retinalden ayrılmasıdır ve buna pigment beyazlaması denir. koniler mavi, yeşil ve kırmızı renge duyarlı fotopsinler ışığı soğurma özellikleri mavi için 445 nm, yeşil için 535 nm ve kırmızı için 570 nm dalga boylarında Fotoreseptörlerdeki ve pigment epitel hücresindeki enzimler beyazlamış pigmenti tekrar eski haline döndürürler. Serbest formdaki trans retinal, ışık etkisiyle değişime uğramadan önce cis-retinal şekline döner. Bu işlemin yavaş oluşu karanlıkta ışık adaptasyonunun niçin yavaş gerçekleştiğini açıklamakta

81 FOTOTRANSDÜKSİYON 1. Karanlıkta dış segmente pasif olarak sodyum akımı mevcuttur. Sodyum iç segmentten aktif olarak dışarı atılır. Bu olaya karanlık akımı denir. 2. Fototransdüksiyonda ilk aşama ışık etkisiyle cis bağının kopmasıdır. Bu olay opsini aktive eder. Aktif opsin, diğer bir membran proteini trandusini aktive eder. Bu da PDE enzimini aktive ederek, cgmp yi nonsiklik formuna çevirir. 3. Karanlıkta dış segmentte yüksek cgmp düzeyleri bulunur. Bu düzey sodyum kanallarını açık tutar. Nonsiklik formuna dönüşünce kanallar kapanır. Dış segmente sodyum giremez. 5. Koniler parlak aydınlatma karşısında devamlı olarak cevap verebilirler. Rodların doygunluğu saatler sürebilir.

82 GÖRME FİZYOLOJİSİ Renkli görme en iyi tanımlayabilecek kavram, trikromasite teorisi. Bu teori ile, kırmızı, mavi ve yeşil 3 ayrı renkteki ışığın uygun karışımıyla bütün renklerin algılanabileceği gözlemine dayanmakta. Buna teknolojik gelişmelerden örnek verecek olur isek trinitron televizyon ve monitörlerde bu 3 renk farklı ışık kaynağı ile oluşturulmakta ve uygun karışımı ile değişik renkler ekranda görülmekte.