RİZE- ALİPAŞA MEVKİİ YAPAY PLAJ ÖNERİSİ

Transkript

1 RİZE- ALİPAŞA MEVKİİ YAPAY PLAJ ÖNERİSİ Servet KARASU Doç.Dr. Recep Tayyip Erdoğan Üni İnşaat Müh. Bl. Rize skarasu@erdogan.edu.tr Murat İ. KÖMÜRCÜ Doç.Dr. KTÜ İnşaat Müh. Böl. Trabzon Ergun UZLU Arş.Grv. KTÜ İnşaat Müh. Böl. Trabzon uzluergun@gmail.com Ömer YÜKSEK Prof.Dr. KTÜ İnşaat Müh. Böl. Trabzon yuksek@ktu.edu.tr Murat KANKAL Yrd.Doç.Dr. KTÜ İnşaat Müh. Böl. Trabzon mkankal@ktu.edu.tr Hızır ÖNSOY Prof.Dr. KTÜ İnşaat Müh. Böl. Trabzon Trabzon ÖZET Bu çalışmada Rize şehir merkezine 6km uzaklıkta bulunan Alipaşa mevkiinde yapılması düşünülen yapay plaj için alternatifler deneysel olarak araştırılmıştır. Bölgede taban topoğrafyasını ve kıyı çizgisini belirlemek için arazi çalışmaları yapılmıştır. Bölgedeki doğal malzemenin özelliklerini belirlemek amacıyla kıyı çizgisinden ve muhtelif derinliklerden alınan malzemelerin granülometrileri belirlenmiştir. Çalışma kapsamında 5 ayrı deney yapılmıştır. Birinci deneyde, mevcut kıyı dalgalara maruz bırakılıp kıyı çizgisi ve taban topoğrafyasında meydana gelen değişimler ölçülmüştür. Daha sonra, yapılması planlanan yapay plajı koruyup oyulmaları en aza indirebilecek 4 farklı alternatif yapı oluşturularak dalgalara maruz bırakılmış, kıyı çizgisi ve taban topoğrafyasında meydana gelen değişimler ölçülüp değerlendirilmiştir. Yapılan deney sonuçlarına göre; iki mahmuz arasına kıyıdan itibaren 40. ve 50. m ler arasına taban kotu -2.6 m, kret kotu m, kret genişliği 4 m ve uzunluğu 100 m olacak şekilde 1 m yüksekliğinde kum tepeciği yapılmasının ekonomik olduğu, bunun yanı sıra kıyı estetiği ve çevreye uyumlu olması sebebiyle ilk tercih edilecek seçenek olduğu tespit edilmiştir. Recommendation of Artificial Beach for Rize-Alipaşa In this study, alternatives for artificial beach which is planning to build in Alipasa, 6 km away from Rize city center, have been investigated experimentally. Field studies were carried out to determine the shoreline position and bottom topography in the region. Natural sand samples were collected at several cross-shore elevations across profiles, from dunes to 181

2 closure depth. Sieve analyses were conducted for the sand samples. Five experiments were performed. In the first experiment, existing coast exposed to waves. Changes in shoreline and bottom topography were measured. Then, four different structure types which can protect the artificial beach and minimize erosion were designed. These structures also exposed the waves and shoreline and topography changing were measured. According to results of the experiments; the construction of a nearshore berm which is located between two groins, from shoreline 40 and 50 m, bottom elevation -2.6 m, crest elevation m, crest width 4 m and length 100 m was determined to be economic. This type of structure is preferred as the first option due to economic as well as coastal aesthetics and environmentally friendly. Anahtar Kelimeler: Rize, Yapay Besleme, Fiziksel Deney GİRİŞ Rize Belediyesi, belediye sınırları içinde bulunan Alipaşa mevkisinde halkın faydalanması için rekreasyon alanları dizayn ettiklerini belirtmişlerdir. Bu bölgede halkın denizden yoğun bir şekilde faydalanmak istediklerine dair taleplerle karşılaştıklarından dolayı, bölgede yapay plaj yapılabilirliğinin araştırılmasını ve sonuçların değerlendirilerek alternatif görüşlerin sunulmasını talep etmiştir. Bu çalışmada, adı geçen yörede yapay plaj yapmak maksadıyla bölgede yapılan arazi çalışmaları ve Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Hidrolik Laboratuarı nda yapılan fiziksel model sonuçları sunulmaktadır. YÖNTEM Proje Yeri İle İlgili Ön Çalışmalar Rize İli Merkez Alipaşa Mevkii'nde yapay plaj yapılması planlanan bölge, Rize İli Şehir merkezine yaklaşık 6 km uzaklıkta, batıda Alipaşa ve doğuda Çiftekavak Balıkçı Barınakları arasında yer almaktadır (Şekil 1). Bölgenin doğu tarafında doğal kayalar bulunmaktadır. Tüm kıyı bölgesi tahkimatlarla koruma altına alınmıştır. İki barınağın yaklaşık olarak ortasında iki adet mahmuz bulunmaktadır. Mahmuzlar arasındaki açıklık yaklaşık 150 m dir. Bu kıyı bölgesi, 2012 yılında Rize Belediyesi tarafından rekreasyon alanı olarak düzenlenerek halka açılmıştır. Bu kapsamda 10 adet kamelya ve duş yerleri yapılmıştır. 182

3 Şekil 1. Yapay Plaj Yapılması Planlanan Bölge Arazi Çalışmaları Bölgede taban topoğrafyasını ve kıyı çizgisini belirlemek için Eylül de arazi çalışması yapıldı. Su altı zemininin topoğrafik durumunu belirlemek için echo-sounderı bulunan bir tekne kullanıldı. Derinliği ölçülen noktaların yatay düzlemdeki konumunu belirlemek için ise CORS-TR adlı GPS sisteminden faydalanıldı. Kıyı bölgesindeki koordinatlar CORS-TR GPS sistemi ile, koordinatları belirlenen noktaların derinlikleri ise echo-sounder ile ölçüldü. Şekil 2 de proje alanının batimetrisi ve ölçüm alınan noktalar verilmektedir. Buna göre bölgedeki ortalama taban eğimi 1/28 dir. Taban Malzemesi Yapay besleme yapılacak bölgedeki doğal malzemenin özelliklerinin, özellikle dane çapının bilinmesi, besleme malzemesinin vereceği tepkiyi ve uygunluğu hesaplamak için gereklidir. Bu maksatla kıyı çizginden ve muhtelif derinliklerden alınan malzemelerin granülometrileri belirlenmiştir. Proje alanından alınan numuneler ile yapılan elek analizleri sonucunda, medyan dane çapının (D 50); kıyı çizgisinde 2.12 mm, 2 m derinlikte 0.29 mm, 4 m derinlikte 0.25 mm, 6 m derinlikte 0.22 mm ve 8 m derinlikte ise 0.16 mm olduğu tespit edilmiştir. 183

4 Rize Belediyesi yetkilileri, besleme malzemesi olarak bölgedeki balıkçı barınaklarından taranarak elde edilecek kumların kullanılacağını ifade etmişlerdir. Bu barınaklardan temin edilen malzemelerin elek analizleri yapılarak muhtemel besleme malzemesinin granülometrisi de belirlenmiştir. Rize Belediyesi tarafından temin edilen örnek malzemelerin yerleri ve D 50 değerleri şöyledir: Yat Limanı 0.25 mm, Müftü Mahallesi 0.26 mm, İslampaşa 0.26 mm, Gülbahar 0.26 mm, Çiftekavak 0.41 mm, Alipaşa 0.26 mm. Elek analizi sonuçlarına göre, deniz tabanındaki malzeme çapı ile beslemede kullanılması düşünülen malzeme çaplarının birbirlerine yakın olduğu tespit edilmiştir. Şekil 2. Proje Alanının Batimetri Haritası Dalga Analizi Proje sahasında ölçülmüş dalga verileri yoktur. Ancak, Türkiye Kıyıları Rüzgar ve Derin Deniz Dalga Atlası [Özhan,2002] adlı eserde sunulan bilgilere göre Rize Kıyısı nda etkin dalga yönleri Batı-Kuzeybatı (WNW, Günbatısı Karayel), Kuzeybatı (NW, Karayel) ve Kuzey-Kuzeybatıdır (NNW, Yıldız Karayel). Derin denizde WNW, NW ve NNW yönünden gelen dalgalar tahkimat kesitlerine ulaşıncaya kadar dalga sapması ve sığlaşması sebebiyle değişikliğe maruz kalır. Türkiye Kıyıları Rüzgâr ve Derin Deniz Dalga Atlası'na göre bu yönler içinde, en büyük dalgalar NW (karayel) yönünden gelmektedir. İkinci etkin yön olan WNW'ten gelen dalgalar büyük ölçüde sapmaya maruz kalacağından bu dalgaların yükseklikleri proje kesitine gelmeden önce küçülecektir ve bu dalgalar NW ve NNW dalgalarına göre daha az etkin olacaktır. Bu sebeple, çalışma kapsamında sapma etkisinin daha az olacağı ve 184

5 dolayısıyla daha yüksek dalgaların yapıya ulaşacağı yön olan NW (Karayel) yönünden gelen dalgalar dikkate alınmıştır. Yukarıda adı geçen atlasa göre yörede 5, 10, 50 ve 100 yıl tekerrürlü dalga yükseklikleri sırasıyla 4.3, 5.1, 6.3 ve 6.9 m; dalga periyotları ise sn arasındadır. Ancak, yıllık en büyük dalga tahminleri kullanılarak yapılan ekstrem analizleri sonucu bulunan çeşitli tekerrürlü dalga yükseklikleri, kıyı yapılarının stabilitesi ve dalga aşması hesaplarında dikkate alınmaktadır. Kıyı erozyonu problemlerinde ekstrem dalgalardan çok, yılda birkaç kere görülebilecek daha küçük dalgalar dikkate alınmalıdır. Bu sebeple çalışmada, literatürde sıkça atıfta bulunulan "katı madde taşınım sınırı" (depth of closure) [Hallermeier,1978], [Birkemeier, 1985] yaklaşımı kullanılmıştır. Buna göre, katı maddelerin denizde taşınabileceği en derin noktanın derinliğinin hesabında, yılda 12 saat süreyle aşılabilecek, başka bir ifadeyle aşılma ihtimali 12/(24*365)= (%0.137) olan dalga yüksekliği göz önünde bulundurulmuştur. İlgili alanda bu aşılma ihtimaline sahip olan dalga parametrelerinin belirlenebilmesi için Karadeniz de Dalga Modellemesi ve Dalga Gücü Potansiyelinin Belirlenmesi [Akpınar, 2012] adlı eserde sunulan bilgilerden yararlanılmıştır. Bahsedilen çalışmada, tüm Karadeniz i içine alacak şekilde son zamanlarda tüm dünyada sıklıkla kullanılan üçüncü nesil sayısal dalga tahmin modeli (SWAN), ERA Interim rüzgar alanları ile Karadeniz e uygulanmış ve çeşitli dalga parametrelerini içeren 15 yıllık bir yüksek çözünürlüklü veri seti türetilmiştir. Bu veri seti, Rize açıklarının dalga şartlarını da 15 yıllık periyot için kullanıcılara sunmaktadır. Bundan dolayı, bu çalışma kapsamında ihtiyaç duyulan %0.137 aşılma ihtimalli belirgin dalga yüksekliği ve ortalama dalga periyodu değerleri Rize ili açıkları için sunulan bu 15 yıllık veri setinin her iki dalga parametresi için toplam adet verisinden yararlanarak elde edilmiştir. Rize ili için sunulan bu dalga tahmin veri setinde, katı maddelerin denizde taşınabileceği en derin noktanın derinliğinin hesabında ihtiyaç duyulan, yılda 12 saat süreyle aşılabilecek dalga yüksekliği H 0=2.65 m olarak tahmin edilmiştir. Ancak, deneylerde 2.93 m lik dalga yüksekliği kullanılarak biraz daha emniyetli tarafta kalınmıştır. Bu değer, katı madde hareketi fiziksel modelleri düzenli dalgalarla yapıldığından, karesel ortalamanın karekökü dalga yüksekliğine tekabül etmekte ve dolayısıyla yaklaşık H s=3.5 m lik dalgalar benzeştirilmektedir. Dalga periyodu için de benzer analiz yapılmış ve 5.6 sn olarak belirlenmiştir. Deneylerle İlgili Ön Çalışmalar Deneysel çalışmalar, KTÜ MF İnşaat Mühendisliği Bölümü Hidrolik Laboratuarı nda bulunan 30*12*1.2m boyutlarındaki deney havuzunda gerçekleştirilmiştir (Şekil 3). Üretilen dalgaların yükseklikleri, hem derin denizde hem de istenilen herhangi bir noktada ölçülebilmektedir. Deney havuzunda 0 m, -2 m, -6 m ve -9 m kotlarının yerleri tespit edilmiş, taban kotları ölçeğe göre belirlenmiş ve dalga geliş açısına göre taban topoğrafyası düzenlenmiştir. Arazi çalışmalarında taban topoğrafyasının birbirine yaklaşık olarak paralel konturlardan oluştuğu tespit edildiği için, laboratuarda da birbirine paralel düz konturlar olacak şekilde düzenleme yapılmıştır. İlgili kotlara yerleştirilen çıtalar arasına taban malzemesi 185

6 yerleştirilmiştir. Bütün deneylerin başlangıcında aynı taban topoğrafyasının sağlanması amacıyla havuza çıtalar konulmuştur. Bu çıtalar üzerinde mastar çekilerek her seferinde aynı taban topoğrafyası elde edilmiştir. Taban topoğrafyası düzenlendikten sonra çıtalar yerlerinden çıkarılmıştır. Taban topoğrafyasının değişimini belirlemek için total station cihazı kullanılmıştır. Bu cihazın göndermiş olduğu ışınlarla tabandaki değişimlerin 1 mm hassasiyetle ölçülmesi mümkün olmaktadır. Cihaz sabit bir yere kurulup gerekli ayarlar yapıldıktan sonra her ölçümde aynı noktalara ait kotlar tespit edilmiştir. Ölçümlerde yaklaşık 15*15 cm'lik bir ağ oluşturulmuştur. Ancak besleme bölgesinde kalan malzeme oranının daha hassas tespit edilmesi için bu bölgede daha sık aralıklarla ölçümler yapılmıştır (Şekil 3). Düzeltilen tabanda ilk ölçümler alınmış ve dalgalar oluşturulmuştur. Besleme malzemesi yerleştirilirken ölçekli kaplar kullanılmış, böylece her deneyde aynı miktarda malzemenin konulması sağlanmıştır. Ayrıca, beslemede kullanılan malzemenin suya doygun olmasına da dikkat edilmiştir. Besleme malzemesi yerleştirildikten sonra tekrar ölçümler yapılarak ne kadar malzeme kullanıldığı belirlenmiş ve dalgalar üretilmeye başlanmıştır. Tüm deneyler için taban topoğrafyasının zamanla değişimi tespit edilmiştir. Model deneyleri, distorsiyonsuz olarak geometrik benzeşim ilkesi ve Froude Modeli kuramına göre gerçekleştirilmiştir. Fiziksel modelin kurulacağı havuzun boyutları ve proje bölgesinin büyüklüğü dikkate alınarak model ölçeğinin mümkün olabilecek en büyük ölçek olan L r=1/65 olarak seçilmiştir. Buna göre dalga yüksekliği ölçeği 1/65, dalga periyodu ölçeği (1/65) 0.5 =1/8.06, hacim ölçeği ise (1/65) 3 =1/ olmuştur. Bu ölçeğe göre, tabiatta (prototipte) yüksekliği 2.93 m olan dalgaların laboratuardaki (modeldeki) yüksekliği 293/65=4.5 cm, periyodu 5.6 sn olan dalgaların laboratuardaki periyodu 5.6/8.06=0.7 sn dir. Ancak model ölçeği ile tane çapının benzeştirilmesi ile ilgili halen birçok belirsizlik bulunmaktadır. Modelde 0.12 mm tane çapındaki malzemeler kullanılmıştır. Proje yerinin taban topoğrafyası 1/65 ölçeğine göre model havuzunda oluşturulmuştur. Bu taban üzerine, mevcut yapılar yerleştirilmiştir. Deneylerde Uygulanan Yöntem Taban topoğrafyası ve kıyı koruma yapıları kurulduktan sonra, deneylere başlanmıştır. Çalışma kapsamında 5 ayrı deney yapılmıştır. Her deneyde, topoğrafyanın dengeye ulaşması için deney başlangıcından itibaren 32 saat (modelde 4 saat) süreyle 2.93 m (modelde 4.5 cm) yüksekliğindeki dalgalar uygulanmıştır. Taban topoğrafyasının dengeye ulaşma süresi ön deneyler yapılarak belirlenmiştir. Bu süre belirlenirken hareket eden toplam malzeme miktarının belirli bir oranın altına düşmesi ve hareketin bir miktar daha aynı eğilimde gitmesi dikkate alınmıştır. Deneyler devam ederken 1'er saat arayla ölçüm alınarak profilin dengeye ulaşıp ulaşmadığı kontrol edilmiştir. 1 saatlik ara ölçüm zamanına, ön deneyler sonunda toplam hareket eden katı madde miktarına göre karar verilmiştir. Tüm bu durumlar dikkate alınarak her bir deney için dengeye ulaşma süresi 4 saat olarak belirlenmiş ve uygulanmıştır. Bu şekilde dengeye ulaşan kıyıya, kıyı çizgisinden itibaren 26.0 m (modelde 40 cm) besleme yapılarak dalgalar verilmiş ve belli süreler sonunda oluşan kıyı ve taban topoğrafyaları ölçülmüştür. 186

7 Şekil 3. Deney Havuzu Plan ve Kesiti Deney sürelerinin belirlenmesindeki temel prensip, ilgili besleme bölgesinde malzeme kaybı olup olmadığıdır. Bu proje kapsamında deney süreleri 1 ve 2 nolu deneyler için 242 dakika, 3 ve 4 nolu deneyler için 1210 dakika ve 5 nolu deney için ise 2822 dakika olarak belirlenmiştir. Deney sürelerinin seçilmesinde şu değerlendirme yapılmıştır: Hem daha önce yapılmış benzer nitelikteki çalışmalar, hem de bu proje kapsamında yapılan ön deneyler; besleme bölgesindeki malzeme kaybı miktarlarının belirlenmesi için seçilen deney sürelerinin yeterli ve uygun olduğunu ortaya koymuştur. Bu süreden sonra besleme bölgesinde oluşan malzeme kaybı çok aza inmektedir. Besleme bölgesindeki malzeme çok kısa sürede büyük oranlarda kaybolduğu için ilk ölçüm 40. dakikada alınmıştır. Bu proje kapsamında bütün model deneylerinde ölçüm süreleri 40., 121 ve 242. dakikalar olarak tespit edilmiştir. 187

8 3, 4 ve 5 nolu deneylerde 726. ve 1210 dakikalarda da ölçüm alınmıştır. Ayrıca 5 nolu deneyde dakikada da ölçüm alınmıştır. Tüm deneylerde besleme bölgesine yerleştirilen malzeme miktarı ve zamana bağlı değişimi, Total Station cihazı ile yapılan ölçümlerden elde edilen verilerle Surfer programı kullanılarak hesaplanmıştır. Ayrıca kıyı çizgisinin ve kıyı profilinin zamansal değişimi incelenmiştir. Besleme bölgesindeki malzeme kaybını azaltmak ve kıyı çizgisinin gerilemesini engellemek için mevcut mahmuzların boyutları değiştirilmiş (deney 2), batık dalgakıran (deney 3), açık deniz mendireği (deney 4) ve yakın kıyı palyesi (nearshore berm) (deney 5) inşa edilerek toplam 4 alternatif denenmiştir. Her deneyde kıyı ve taban topoğrafyalarında meydana gelen değişimler, A ve B bölgelerinde ayrı ayrı değerlendirilmiştir. A bölgesi, kıyı çizgisinden itibaren kıyıya paralel 30 m genişliğindeki kesimi göstermekte olup her deneyde sabittir. B bölgesi ise, kıyıya dik taşınımın en fazla olduğu bölgeyi göstermekte olup her deneyde farklıdır. Her ölçüm sonunda toplanan veriler değerlendirilerek; A ve B bölgelerinde kalan malzeme oranları (deney sonunda kalan malzeme hacminin başlangıçtaki besleme hacmine oranı) hesaplanmış, kıyı çizgisindeki değişimler belirlenmiştir. DENEYSEL ÇALIŞMALAR Yapılan tüm deneylerde besleme bölgesinde kalan malzeme hacmi ve kıyı çizgisinin değişimi olmak üzere iki farklı kriter irdelenmiştir. 1 ve 2 nolu deneylerde tek dalga yüksekliği (yaklaşık 2,93 m), 3,4 ve 5 nolu deneylerde üç farklı dalga yüksekliği (yaklaşık 2.93, 1.46 ve 0.65 m) için kalan malzeme hacmi ve kıyı çizgisi değişim değerleri sunulmaktadır. Deney 1 Deney 1 de, taban topoğrafyası düzeltildikten sonra doğada bulunan mevcut yapılar inşa edilmiştir (Şekil 4). Taban topoğrafyası dengeye ulaştıktan sonra kıyı çizgisinden itibaren 26 m besleme yapılmıştır. Besleme yapıldıktan sonra 5.6 sn periyotlu ve 2.93 m yüksekliğinde dalgalar 242 dakika boyunca verilmiş ve 242. dakikanın sonunda deney bitirilmiştir. 40., 121., ve 242. dakikalarda ölçüm alınarak besleme hacminin, kıyı çizgisinin ve kıyı profilinin zamanla değişimi incelenmiştir. Besleme hacminin zamanla değişimi incelenirken A ve B bölgeleri dikkate alınmıştır. A bölgesi sadece besleme yapılan kısmı temsil ederken B bölgesi mahmuzlar arasında kalan alanı temsil etmektedir. Şekil 4. Deney 1 deki mevcut yapılar ile A ve B Bölgeleri 188

9 Deney 2 Deney 2 de taban topoğrafyası düzeltildikten sonra doğada bulunan mevcut yapılarda değişiklikler yapılmıştır. T mahmuz doğuya doğru 50 m, düz mahmuz ise batıya doğru 12 m uzatılarak besleme malzemesi korunmaya çalışılmıştır (Şekil 5). Şekil 5. Deney 2 deki yapılar ile A ve B Bölgeleri Deney 3 Deney 3 de taban topoğrafyası düzeltildikten sonra doğada bulunan mevcut yapılar ve iki mahmuz arasına taban kotu m, kret kotu m, kret genişliği 4.00 m olan batık mendirek inşa edilmiştir (Şekil 6). Şekil 6. Deney 3 teki yapılar ile A ve B Bölgeleri Deney 4 Deney 4 de taban topoğrafyası düzeltildikten sonra doğada bulunan mevcut yapılarda değişiklikler yapılmış ve iki mahmuz arasına açık deniz dalgakıranı inşa edilmiştir. Mahmuzların başlıklarının aynı doğrultu üzerinde olmasını sağlamak için düz mahmuz kıyıya dik doğrultuda 9 m uzatılmış ve batıya doğru 30 m başlık eklenerek L mahmuza dönüştürülmüştür. T mahmuzun başlığına ise doğuya doğru 20 m ilave yapılmıştır. Ayrıca iki mahmuzun tam 189

10 orta noktasına kret kotu 1 m, kret uzunluğu 22 m olacak şekilde 30 m uzunluğunda açık deniz dalgakıranı inşa edilmiştir (Şekil 7). Şekil 7. Deney 4 teki yapılar ve A Bölgesi Deney 5 Deney 5 de taban topoğrafyası düzeltildikten sonra doğada bulunan mevcut yapılar inşa edilmiştir. Ayrıca mahmuzların olduğu bölgede, kıyı çizgisinden itibaren 40. ve 50. m ler arasına taban kotu -2.6 m, kret kotu m, kret genişliği 4 m ve uzunluğu 100 m olacak şekilde 1 m yüksekliğinde kum tepeciği (nearshore berm) yapılmıştır. A bölgesi sadece besleme yapılan kısmı temsil ederken B Bölgesi hem besleme yapılan alanı hem de kum tepeciğinin (nershore berm) bulunduğu alanı kapsamaktadır. Deney başlangıcında ve çeşitli süreler sonunda oluşan kıyı durumlarını gösteren fotoğraflar Şekil 8'de sunulmuştur. t=0.dk t=40.dk t=121.dk t=242.dk Şekil 8. Deney 5 için Başlangıçta ve Deney Süresince Oluşan Kıyı Çizgileri 190

11 DENEY SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Kalan Malzeme Oranı Besleme bölgesinde (A) kalan malzeme oranları Tablo 1'de sunulmuştur. Buna göre en iyi çözüm, 4. deneyden elde edilmiştir. Daha sonra, sırasıyla 2., 3. ve 5. deneyler gelmektedir. Tablo 1. Kalan Malzeme Oranları (%) t (dak) DENEY NO Kıyı Çizgisinin Ortalama Gerileme Miktarları Beslenmiş kıyı çizgisinden itibaren ortalama gerileme miktarları Tablo 2'de sunulmaktadır. Buna göre en iyi çözüm, 4. deneyden elde edilmiştir. Daha sonra, sırasıyla 2., 3. ve 5. deneyler gelmektedir. Görüldüğü gibi, hem besleme bölgesinde kalan malzeme oranı, hem de kıyı çizgisinde ortalama gerileme miktarı bakımından aynı sıralama ortaya çıkmıştır. Tablo 2. Kıyı Çizgisinin Ortalama Gerileme Miktarları (m) t (dak) DENEY NO

12 Maliyet Besleme bölgesinde kullanılacak olan yaklaşık m 3 kuma ilave olarak 2. deneyde yaklaşık olarak 6500 ton, 3. deneyde 2500 ton, 4. deneyde 9500 ton taş, 5. deneyde ise yaklaşık olarak 2000 m 3 kum kullanılacaktır. Buna göre, en ekonomik çözüm 5. deneyden elde edilirken, daha sonra sırasıyla 3., 2. ve 4. deneyler gelmektedir. SONUÇ ve ÖNERİLER Yukarıdaki değerlendirmeler ışığında, 2. deneydeki seçeneğin erozyonu önleyeceği, ancak pahalı olduğu; ayrıca çevreye uyum ve estetik açısından uygun olmadığı için tercih edilmemesi, 3. deneydeki seçeneğin erozyonu önlemede kısmen başarılı olduğu, 5. deney dışındaki seçeneklere oranla daha ekonomik, estetik ve çevreye uyumlu olduğu ve 2. sırada tercih edilebileceği, 4. deneydeki seçeneğin erozyonu önlemede çok etkin olmasına karşın pahalı olması, ayrıca çevre ve estetik açıdan iyi olmaması sebebiyle tercih edilmemesi, 5. deneydeki seçeneğin erozyonu önlemede 3. deneydeki alternatiften biraz daha başarısız olduğu, ancak diğer seçeneklerle kıyaslanamayacak kadar ekonomik olduğu, bunun yanı sıra kıyı estetiği ve çevreye uyumlu olması sebebiyle ilk tercih edilecek seçenek olduğu, Ancak kum tepeciğinin inşasında çok ince kum kullanılması halinde 5. deneydeki seçeneğin kıyı erozyonunun önlemede başarısız olabileceği ve bu sebeple orta irilikte kum kullanılmasının sağlanması gerektiği, kanaatine varılmıştır. TEŞEKKÜR Bu çalışma, deneyler esnasında rahatsızlanarak aramızdan ayrılan Doç. Dr. Murat İ. Kömürcü ye atfedilmiştir. Çalışmalar esnasında değerli yorumlarından dolayı Doç. Dr. Emre Otay a teşekkür ederiz. KAYNAKLAR Akpınar, A., Karadeniz de Dalga Modellemesi ve Dalga Gücü Potansiyelinin Belirlenmesi, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Şubat 2012, 140 Sayfa. Birkemeier, W. A., Field Data on Seaward Limit of Profile Change, Journal of Waterway, Port, Coastal and Ocean Engineering, No.3, 1985, Hallermeier, R. J., Uses for a Calculated Limit Depth to Beach Erosion, Proceedings of 16 th Coastal Engineering, 1978, Karasu, S., Rize İli ve İlçelerinde Yapay Plaj Yapılabilecek Yerlerin Araştırılması, Rize Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projesi Sonuç Raporu. Proje Kod No: , Rize. Özhan, E. ve Abdalla, S., Türkiye Kıyıları Rüzgar ve Derin Deniz Dalga Atlası, Kıyı Alanları Türk Milli Komitesi, MEDCOAST, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Haziran 2002, 445 Sayfa. 192