B orçlar Kanunun da Müteselsil borçluluk, bir irade beyan veya kanun hükmü

Transkript

1 KATMA DE ER VERG S NDE MÜTESELS L SORUMLULUK Dursun Ali TURANLI Yeminli Mali Müflavir 1. G R fi B orçlar Kanunun da Müteselsil borçluluk, bir irade beyan veya kanun hükmü dolay s yla bir edimin birden ziyade borçlular ndan her birinin tamam n ifa etmekle yükümlü bulundu u, alacakl n n ise tamam n ancak bir defa elde etmek üzere edimi borçlulardan diledi i birinden talep etmeye yetkili oldu u ve borçlulardan birinin ifas veya ifa yerini tutan fiiliyle di erlerinin bu oranda alacakl ya karfl borçtan kurtulacaklar bir birlikte borçluluk halidir. 1 Mal al m sat m ve hizmet ifas dolay s yla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yat rmak zorunda olanlar n bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde bu verginin ödenmesinden al m sat ma taraf olanlar ve hizmetten yararlananlar aralar nda do rudan veya h s ml k nedeniyle, yada sermaye, organizasyon veya yönetime kat lmak veya menfaat sa lamak suretiyle dolayl olarak iliflkide bulundu u tespit olunanlar müteselsilen sorumludurlar. Maliye Bakanl konuya iliflkin kendisine verilen yetkiyi kullanarak müteselsilen sorumlulu un flartlar n, s n rlar n ve konuya iliflkin usul ve esaslar ilk kez 70 seri no lu KDV Genel Tebli i ile belirlemiflti. 70 seri nolu KDV Genel Tebli indeki bir paragraf müteselsil sorumluluk kapsam n n geniflletildi i, Kanunun öngördü ü yetki s n rlar n n afl ld ve Kanunda öngörülmeyen bir yükümlülük yarat ld gerekçesiyle Dan fltay karar ile iptal edilmesinin ard ndan yeni düzenlemeler yap lm flt r. 82 seri nolu KDV Genel Tebli inde müteselsil sorumlulukla ilgili baz düzenlemeler yap lm flt r. Di er yandan KDV iade sisteminin tek bir genel tebli de toplanmas ve müteselsil sorumlulukla ilgili olarak daha önce Maliye Bakanl nca ç kar lan genel tebli lerin tamam yürürlükten kald r lm fl, KDV iade sistemi ve müteselsil sorumlulukla ilgili düzenlemeler 84 seri nolu KDV Genel Tebli inde toplanm flt r. Böylece di er tebli ler yürürlükten kald r larak müteselsil sorumlulukla ilgili düzenlemeler de 84 seri nolu KDV Genel Tebli inde yer alm flt r. Vergi sorumlulu u V.U.K. 11/1 ve KDV kanunu md.9 ile KDVGT 70,82 ve 84 birlikte de erlendirildi inde, hazineye intikal etmemifl amme alacaklar n n hazi- 1 Turgut Uygur, Aç klamal - çtihatl Borçlar Kanunu S SMMMO Yay n Organ 195 Mali ÇÖZÜM - 72

2 neye intikalini kolaylaflt rmak amac yla vergi yasalar nda ön görülen bir müessesedir. 2. VERG SORUMLULU UNUN KAPSAMI VUK un 11. Maddesinde vergi kesen lerin sorumlulu u Mal al m ve sat m ve hizmet ifas dolay s yla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yat rmak zorunda olanlar n bu yüküm lülükleri yerine getirmemeleri halinde verginin ödenmesinden (4369 say l kanunun 81/a-28 md. ile de ifltirilen ibare) al m sat ma taraf olanlar, hiz metten yararlananlar ve aralar nda do rudan veya h s ml k nedeniyle ya da sermaye organizasyon veya yöne timine kat lmak veya menfaat sa la mak suretiyle dolayl olarak iliflkide bulundu u tespit olunanlar mütesel silen sorumludurlar denilmektedir. Ancak mal üreten çiftçiler ile nihai tüketiciler müteselsil sorumluluk kapsam d fl nda tutulmufltur. Müteselsil sorumluluk V.U.K un 11. maddesinde, sorumlu s fat yla beyan konusu ise KDV Kanunu nun 9. maddesinde yer almaktad r. Maddenin ilgili f kras afla daki gibidir. Mükellefin Türkiye içinde ikametga h n n, ifl yerinin,kanuni ve ifl merkezini bulunmamas hallerinde ve gerekli görünen di er hallerde Maliye Bakan l vergi alaca n n emniyet alt na al nmas amac yla vergiye tabii ifllem lere taraf olanlar verginin ödemesinden sorumlu tutabilir denilmektedir. Maliye Bakanl konuya iliflkin kendisine verilen yetkiyi kullanarak müteselsilen sorumlulu un flartlar n, s n rlar n ve konuya iliflkin usul ve esaslar ilk kez 70 seri nolu KDV Genel Tebli i ile belirlemiflti. 70 seri nolu KDV Genel Tebli inde yer alan paragrafla kanunda belirtilen sorumluluk kapsam geniflletilerek müteselsilen sorumlu tutulmayacak birinin sorumlulu u öngörüldü ünden yasaya uygun görülmeyerek Dan fltay karar ile iptal edilmesinin ard ndan yeni düzenlemeler yap lm flt r. 82 seri nolu KDV Genel Tebli inde mütesel sil sorumlulukla ilgili baz düzenlemeler yap lm flt r. Di er yandan KDV iade sisteminin tek bir genel tebli de toplanmas ve müteselsil sorumlulukla ilgili olarak daha önce Maliye Bakanl nca ç kar lan genel tebli lerin tamam yürürlükten kald r lm fl, KDV iade sistemi ve müteselsil sorumlulukla ilgili düzenlemeler 84 seri nolu KDV Genel Tebli inde toplanm flt r. Böylece di er tebli ler yürürlükten kald r larak müteselsil sorumlulukla ilgili düzenlemeler de 84 seri nolu KDV Genel Tebli inde yer alm flt r. VUK 11/1 maddesi, konuyla ilgili Maliye Bakanl yetkisini kullanarak ç - karm fl oldu u KDV 70, 82 ve 84 no lu Genel Tebli leri birlikte de erlendi rildi inde, kanunda verilen yetkinin kullan m idarenin kendini korumaya yönelik, hazineye intikal etmemifl vergilerin hazineye intikalini sa lamak oldu u anlafl lmaktad r. Bu ba lamda mal teslimlerinde al m sat ma taraf olanlar, hizmet ifalar nda hizmetten yararlananlar bu safhadaki ifllem bedeli üzerinden hesaplanan Katma De er Vergisi ile s n rl olmak üzere, hazineye intikal etmeyen Katma SMMMO Yay n Organ 196 Mali ÇÖZÜM - 72

3 De er Vergilerinden afla daki aç klamalar çerçevesinde müteselsilen sorumlu olacaklard r. 3. fileme DO RUDAN TARAF OLANLARDA MÜTESELS L SORUMLULUK Mal ve hizmet al m sat m ndan do an Katma De er Vergisinin sat c tara f ndan hazineye intikal ettirilmedi inin tespiti halinde kendilerine teslim veya hizmet ifas nda bulunulan mükellefler, ifllemin bedeli üzerinden hesaplanan vergi ile s n rl olmak üzere, Hazineye intikal etmeyen vergiden 84 seri nolu katma de er vergisi genel tebli inin II- I/2. ölümünde belirlenen usul ve esaslara göre sat c ile birlikte müteselsilen sorumlu olacakt r. Ancak; 3.1 Al c lar Katma De er Vergisi dahil toplam ifllem bedelini 4389 say l bankalar kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan banka veya özel finans kurumlar vas tas ile ödemeleri ve banka veya benzeri finans kurumuna yap lacak ödeme s ras nda düzenlenecek belgede sat c n n (veya ad na hareket edenlerin) ad soyad (tüzel kiflilerde unvan ) ile banka veya benzeri finans kurumundaki hesap numaras n ve vergi kimlik numaras n do ru olarak yazd rmalar gerekir. 3.2 Ödemenin çekle yap lm fl olmas halinde TTK. nun 697. Maddesinin 1 ve 2 numaral f kras na uygun olarak çek düzenlemeleri ve lehine çek keflide edilenin vergi kimlik numaras n yazmalar gerekir. Bu flekilde müteselsil sorumluluk uygulamas ile muhatap tutulmayacaklard r. Bu çerçe vede herhangi bir hesaba ba l olmaks z n, örne in kasadan ödeme yap lmas fleklinde gönderilen havaleler sorumlulu- u kald rmayacakt r. Ayr ca d fl ticaret sermaye flirketleri ve sektörel d fl ticaret flirketleri gibi ihracatta arac l k eden mükelleflerin bu uygulamadan yararlanabilmeleri için ihracat na arac l k ettikleri mükelleflerinde ödemelerini yukar daki belirtilen flekilde ispat etmeleri gerekmektedir. Müteselsil sorumlulu un ortadan kalkabilmesi için mükelleflerin sat n ald klar mallara ve hizmetlere ait KDV dahil toplam ifllem bedelinin banka veya özel finans kurumu vas tas yla ve çekle ödenmesi gerekir. Ancak al c ile sat c aras nda muvazaaya dayanan bir ifllem yap ld n n veya menfaat sa layan do rudan bir iliflkinin veya h s ml k, sermayesine kat lma, organizasyon veya yönetimi içinde yer alma fleklinde dolayl bir iliflkinin bulundu- unun vergi incele mesine yetkili olanlarca düzenlenmifl raporlarla tesbit edilmesi halinde ödeme yukar daki flekilde tevsik edilmifl olsa bile müteselsil sorumluluk kalkmayacakt r. 2 Müteselsil sorumluluktan kurtulabilmek için mükelleflerin sat n ald klar mallara ve hizmetlere ödemenin mutlaka yukar da belirtilen ve afla da ayr nt l olarak aç klanan yöntemlerle yap lmas gerekir. Uygulamada s k s k karfl lafl lan nakit ödeme d fl ndaki; Kredi kart ile yap lan ödemeler, Cirolu çek ve senet ödemeleri, 2 84 Seri No lu KDV Genel Tebli i Tarih ve Say l Resmi Gazete Yay mlanm flt r. SMMMO Yay n Organ 197 Mali ÇÖZÜM - 72

4 Posta daresi kanal yla yap lan hava leler ve ödemeler müteselsil sorumlu luktan kurtulma imkan vermez. Müteselsil sorumlulu un ortadan kalkabilmesi için mükelleflerin sat n ald klar mallara ve hizmetlere ait KDV dahil toplam ifllem bedelinin banka veya özel finans kurumu vas tas yla ve çekle ödenmesi gerekir. K smen yap - lan ödemeler müteselsil sorumlulu u k smen ortadan kald rmad gibi tamamen de ortadan kald r maz. Örne in bir faturaya ait KDV dahil ifllem bedelinin % 50 sini banka vas tas yla ödeyen bir mükellefin müteselsil sorumlu- unun % 50 oran nda ortadan kalkmas söz konusu de ildir. Mükelleflerin sat n ald klar mallar ve hizmetler dolay s yla sat c lara ödedik leri katma de er vergisinin ödenme sinden müteselsilen sorumlu olmama lar için, ödemelerini afla da belirtilen çerçevede belgelemeleri gerekmektedir. 3.3 BANKA VEYA ÖZEL F NANS KURUMU VASITASIYLA ÖDEME Mükelleflerin sat n ald klar mallara veya hizmetlere ait ifllem bedelinin tamam n 4389 say l Bankalar Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan banka veya özel finans kurumlar vas - tas yla ödeyen mükellefler, müteselsil sorumluluktan kurtulmaktad rlar. Bedelin taksitler halinde ödendi i durumda, her bir ödemeyle ifllem aras nda irtibat sa layacak bilgilerin ödemeyle ilgili belgeye dercedilmesi suretiyle ödemenin banka veya benzeri finans kurumu vas tas yla yap ld tevsik edilebilir. Posta idaresi vas tas ile gönderilen havalelerde sat c n n nakit hareketlerinin izlenmesine yönelik amaç gerçekleflmeyece i için bu kurum vas tas ile yap lan ödeme müteselsil sorumluluktan kurtulmak için yeterli olmayacakt r. Banka ve özel finans kurumlar vas tas yla ödeme yapmak suretiyle müteselsil sorumluluktan kurtulabilmek için afla daki flartlar n yerine getirilmesi gerekir. 84 Seri No.lu KDV Genel Tebli i nde, banka veya özel finans kurumu vas tas yla ödeme yap lm fl olsa dahi, herhangi bir hesaba ba l olmaks z n, gönderilen havalelerin sorumlulu u kald rmayaca belirtildikten sonra kasadan ödeme yap lmas örnek olarak gösterilmifltir (KDVGT 84\III\1.1). Ödemeye iliflkin olarak düzenlenen belgelerden, iflleme taraf olanlar tespit etmek mümkün olmal d r. Ödeme belgesinde sat c n n sadece ad n n bulunmas durumunda, bu amac n gerçekleflmeyece i aç kt r. Bunun için sat c n n kimli ini tespit etmeye veya faaliyeti ile iliflki kurmaya yard mc olacak di- er bilgilerin de ödeme belgesinde yer almas gerekmektedir. Bu nedenle sat c n n (veya ad na hareket edenin) hesap numaras n n ve vergi kimlik numaras n n yer almad belgelerle yap lan ödemeler müteselsil sorumluluktan kurtulmak için yeterli olmayacakt r. Sat c n n bizzat kendisi yerine ad na hareket eden temsilcisi, vekili veya istihdam etti i kifliler ad na bankac l k sisteminden havale, vir man, EFT gibi yollarla ödeme yap l mas halinde bu kiflilerin sat c yla olan SMMMO Yay n Organ 198 Mali ÇÖZÜM - 72

5 ilgisini tevsik eden bir belgeye sahip olunmas ileride sorumluluktan kurtul mak için gerekli olabilecektir. Banka veya özel finans kurumlar vas - tas yla ödeme yapmak suretiyle müteselsil sorumluluktan kurtulabil mek için, ödeme belgesinde mutlaka sat - c n n veya ad na hareket eden kiflinin vergi kimlik numaras yer almal d r. 2 S ra No.lu Vergi Kimlik Numaras Genel Tebli i ile banka ve özel finans kurumlar ndaki ifllemler vergi kimlik numaras uygulamas kapsam na al nm flt r. Buna göre, hesap aç lmas, havale, çek vs. gibi ifllem yapmak isteyenler banka veya özel finans kurumuna vergi kimlik numaralar n ibraz etmek zorunda d rlar. Dolay s yla, söz konusu ödeme belgelerinde vergi kimlik numaras n n yer almas müteselsil sorumluluktan kurtulmak için iste e ba l olmaktan ç km fl, bir zorunluluk halini alm flt r. Vergi kimlik numaras n n bankan n ihmali ile yaz lmam fl olmas halinde sonradan ikmal edilmesi mümkün bulunmaktad r. Bir Mukteza da, SAM YB kullanma fiilinden dolay hakk nda olumsuz rapor bulunan flirketten mal al m nda bulunan ihracatç flirketin yapt ödemelere iliflkin banka de kontlar nda SAM YB kullanan flirketin vergi numaras n n sonradan yaz lmas iflleminin banka yetkilileri taraf ndan imza alt na al nmas ve ödemenin 84 Seri No.lu KDV Teb li i nin bölümünde belirtilen flekilde tevsik edilmesi flart yla ihracatç flirketin iade talebinin genel esaslara göre yerine getirilme sinin mümkün oldu u belirtilmifltir 3. Müteselsil sorumluluktan kurtulmak ve ayn ver gileri bir daha ödememek için, Mükelleflerin sat n ald klar mallara veya hizmetlere ait ödemeler konusunda 84 seri nolu KDVGT ne uygun olarak ödeme yapmalar ve belirtilen hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir. 3.4 ÇEKLE ÖDEME Sat n ald klar mallara veya hizmetlere ait ödemelerini çekle yapan mükel lefler de baz flartlar yerine getirmeleri halinde müteselsil sorumluluktan kurtulmaktad rlar. Bunun için ifllem bedelinin ödendi i çekte, sat c ve al c n n kimli ini ve faaliyetlerini tespit ve izlemeye imkan veren bilgilerin yer alm fl olmas gerekir. Bu husus önce 82 Seri No.lu KDV Genel Tebli i ile getirilmifl, daha sonra 84 Seri No.lu KDV Genel Tebli i nde de yer alm flt r (KDVGT\84\III\1.1). Buna göre; çek Türk Ticaret Kanu nu nun 697. maddesinin birinci ve ikinci f kras na uygun olarak düzenlen melidir. Bu iki f kra uyar nca keflide edilecek çeklerde, lehine ödeme yap - lacak kimsenin ad n n yer almas gerekmektedir. Bu nedenle hamiline yaz l olarak keflide edilen çekle ödeme yapan mükelleflerin müteselsil sorumluluktan kurtulmalar mümkün de ildir. 3 MB nin tarih ve 54/ /5050 say l Özelgesi. E-Yaklafl m A ustos 2005 S. 4-5 Y. Pehlivan n Yaz s ndan Al nm flt r. SMMMO Yay n Organ 199 Mali ÇÖZÜM - 72

6 Müteselsil sorumluluktan kurtulmak için, keflide edilen çeke lehdar n vergi kimlik numaras mutlaka yaz lmal d r. Çekin sat c n n bizzat kendisi yerine ad na hareket eden temsilcisi, vekili veya istihdam etti i kifliler lehine keflide edilmesi halinde çeke bu kiflilerin vergi kimlik numaras yaz lmal d r. Bu durumda al c n n lehine çek keflide etti i kiflinin sat c yla olan ilgisini tevsik eden bir belgeye sahip olmas, ilerde sorumluluktan kurtulmak için gerekli olabilecektir. Ayr ca vadeli çek keflide edilmesi halinde ödemesi yap lan ifllemle çek aras nda irtibat kurmaya yarayacak bilgilere (fatura tarih ve numaras gibi) de yer verilmesi uygun olacakt r. Çekin ilk düzenlenmesi s ras nda emre yaz l veya muayyen kimse ad na keflide edilmemifl ya da vergi kimlik numaras n n yaz lmam fl olabilece i dikkate al n rsa üçüncü kiflilerden al nan çeklerin ciro edilmesi suretiyle yap lan ödemelerin müteselsil sorumlulu u kald rmayaca n kabul etmek gerekir. Kald ki, böyle bir çekin dayana olan ifllemlere iliflkin bilgilere cirantan n kay tlar ndan ulaflmak da mümkün olmayabilecektir. Çekin do rudan al c firma taraf ndan düzenlenmesi gerekmekte olup, üzerine yukar da yer alan bilgiler yaz lm fl bile olsa müflteri çeklerinin ciro edilmesi suretiyle yap lan ödemeler de sorumlu lu u kald rmaz 4. Çekle yap lan ödemelerin al c y sorumluluktan kurtarmas için, çek bedelinin muvazaadan ar nm fl olarak sat c taraf ndan tahsil edilmifl olmas gerekir. Özellikle vadeli çeklerle yap lan ödemelerde çek bedeli sat c taraf ndan tahsil edilmedikçe, bu ifllemin al - c y sorumluluktan kurtar mas mümkün de ildir. Bu kapsamda, çeklerin sat c taraf ndan do rudan tahsil edilmek yerine ticari iliflki de bulundu u kiflilere ciro edilmifl olmas halinin (bu ifllemlerde herhangi bir muvazaa olmad sürece), tek bafl na çek bedelinin sat c taraf ndan tahsil edilmifl olmas gerekti i kural n n ihlal edildi i anlam na gelmez. Çünkü al c n n verdi i çekin ak betini izlemesi ve tayin etmesi beklenemez. Bununla birlikte sat c n n çek bedelini tahsil etmeyerek ciro etmifl olmas halinde, ifllemin gerçek olmad yönünde kuflkular n ortaya ç kmas mümkün dür. Ödemenin, banka veya özel finans kurumu vas tas yla veya çekle yap lm fl olmas her zaman, al c n n müteselsil sorumlulu unu ortadan kald rmak için yeterli olmamaktad r. hracat arac l k eden mükelleflerin, müteselsil sorumluluktan kurtulabilmek için öde melerini yukar da aç kland flekilde yapmalar n n yan s ra, bir önceki aflamadaki al m iflleminin de yukar da aç kland flekilde yap lm fl olmas gerekir. Ödeme yukar da aç kland flekilde yap lm fl olsa dahi, al c ile sat c n n bir organizasyon içerisinde yer ald - n n vergi inceleme raporu ile tespit edilmesi halinde de al c lar n mütesel- 4 MB nin tarih ve 53/ /34607 say l Özelgesi. E-Yaklafl m A ustos 2005 S. 4-5 Y. Pehlivan n Yaz s ndan Al nm flt r. SMMMO Yay n Organ 200 Mali ÇÖZÜM - 72

7 sil sorumluluklar ortadan kalkmaz. 5 Müteselsil sorumluluktan kurtulmak için Mükelleflerin sat n ald klar mallara veya hizmetlere ait ödemeler konusunda 84 seri nolu KDVGT ne uygun olarak ödeme yapmalar ve yukar - da belirtilen hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir. 4. fileme DO RUDAN TARAF OLMAYANLARDA MÜTESELS L SORUMLULUK Bir mükellefin mal ve hizmet temin etti i safhalardan daha önceki safhalarda, bu mal ve hizmetle ilgili Katma De er Vergisinin hazineye intikal ettirilmemifl olmas nedeniyle müteselsil sorumluluk uygulamas ile muhatap tutulabilmesi için, 84 seri nolu KDV. Genel tebli inde belirtildi i üzere sözü edilen mükellef ile vergiyi hazineye intikal ettirmeyenler aras nda, menfaat sa layan do rudan bir iliflkinin veya h s ml k, sermayesine kat lma, organizasyon veya yönetim içinde yer alma fleklinde dolayl bir iliflkinin mevcudiyetinin vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenmifl raporlarda aç kça belirtilmifl olmas zorunludur MÜTESELS L SORUMLULU UN UYGULANAMAYACA I DURUMLAR Katma De er Vergisi Kanununun 17. Maddesinin 1 numaral f kras nda say lan (tar msal amaçl kooperatifler hariç) kurum ve kurulufllar ile serma yelerinin (%51) veya daha fazlas kamuya ait iktisadi iflletmelerin mal teslimi veya hizmet ifalar nda taraf oldu u al m-sat m ifllemlerinde müteselsil sorumluluk uygulanmamas uygun görülmüfltür. Buna göre yukar da say lan kurulufllar n mal yada hizmet sat n ald klar mükelleflerin bu al fllarla ilgili vergiyi bu kurulufllardan mal yada hizmet sat n alanlar n ise bu al fllarla ilgili vergiyi sözü edilen kurulufllar n, hazineye intikal ettirmemeleri nedeniyle müteselsil sorumluluk kapsam nda ifllem yap lmayacakt r MÜTESELS L SORUMLULUKTA UYGULAMA Maliye Bakanl konuya iliflkin kendisine verilen yetkiyi kullanarak müteselsilen sorumlulu un flartlar n, s n rlar n ve konuya iliflkin usul ve esaslar 70,82 ve 84 no lu KDV Genel Tebli leri ile belirlenmifltir. Buna göre; 6.1 Vergi, mükellef ad na tarh-tahak kuk ettirilecek ve öncelikle mükelleften aranacakt r. Vergiyi mükellefin ödemesi esas. 6.2 Müteselsil sorumluluk sat n al nan mal ve hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV, varsa gecikme faizi ve gecikme zamm ile s n rl d r. Cezalar sorumlulu un kapsam d fl nda tutulmufltur. 6.3 Mükellef d fl ndaki kiflilerden (Müteselsil sorumludan) yap lacak takibe ödeme emri tebli i suretiyle bafllanacakt r. Vergi mükellef d fl ndaki kiflilerden de tahsil edilebilecektir. 5 Yasef Pehlivan KDV de Müteselsil Sorumluluk Uygulamas, E-Yaklafl m A ustos 2005 S Seri No lu KDV Genel Tebli i Tarih ve Say l Resmi Gazete Yay mlanm flt r Seri No lu KDV Genel Tebli i Tarih ve Say l Resmi Gazete Yay mlanm flt r SMMMO Yay n Organ 201 Mali ÇÖZÜM - 72

8 Bu esaslar dikkate al narak mükellefler taraf ndan beyan edilen ancak öden meyen vergiler ile ilgili olarak ; - Mükellefe bilinen adreslerinde bulunmad ndan ödeme emri tebli edilmemifl olmas veya - Kendisine ödeme emri tebli edilen mükellefin mal beyan nda bulunmam fl olmas, vergi dairesince de mal tesbit olunamam fl veya beyan edilen veya vergi dairesince tesbit olunan mallar n amme alaca n karfl layamayaca n n anlafl lm fl olmas, Hallerinde vergi asl, varsa gecikme faizi ve gecikme zamm için mükellef d fl ndaki müteselsil sorumlu nezdinde ödeme emri ile takibe bafllan lacakt r. Mükellef taraf ndan noksan beyan edilen veya hiç beyan edilmeyen vergi için yap lacak tarhiyat üzerine tahsil edilebilir hale gelen vergi ve gecikme faizi, yukarda belirtilen flartlara göre müteselsil sorumlu nezdin de ödeme emri ile takibe al nacakt r. 8 Müteselsil sorumlulukla ilgili Dan fltay Kararlar ndan baz lar afla daki gibidir: Konu le lgili Dan fltay 4. Daire Tarih Esas No:2001/4767 Karar No:2002/3318 karar nda 213 say l Vergi Usul Kanunu nun 11. maddesi hükmüne göre as l mükelleften tahsil edilemeyen amme alaca n n müteselsil sorumluluk kapsam nda ihbarname usulüne göre davac borsadan istenmesi gerekece i, Dan fltay 7.Daire 25,02,2004 Tarih Esas No:2000/7976 Karar No: 2004/465 karar nda 213 say l Vergi Usul Kanunu nun 11, maddesi hük müne göre sat c n n beyan etti i halde ödemedi i kdv nedeni ile al c n n sorumlu tutulamayaca, müteselsil sorumlulu u kdv uyuflmazl klar na uygulanabilmesi için, kifli ve kurulufllar aras nda vergiyi ziyaa u ratma yönünde bir irtibat n bulundu unun tespit edilmesi gerekir. Dan fltay 7.Daire Tarih Esas No:2002/1727 Karar No: 2004/ 1852 karar nda Vergi Usul Kanununun 11 inci maddesi uyar nca müteselsil sorumlu ad na ifllem tesis etmeye, as l mükellefin ba l oldu u vergi dairesinin yetkili oldu u, Dan fltay 7.Daire Tarih Esas No:2000/7958 Karar No:2003 /595 karar nda Vergi Usul Kanununun 11.maddesi uyar nca müteselsilen sorumlu tutulanlar hakk nda 6183 say l kanun kapsam nda yap lacak takiplerin, as l borçlunun ba l bulundu u alacakl amme idaresince yap labilece- i, Dan fltay 9.Daire Tarih Esas No:1992/4540 Karar No:1993/3751 karar nda 213 say l Vergi Usul Kanununun 11. Maddesindeki müteselsilen sorumluluk hükmü, komisyon karfl l - nda fatura temin edildi inin veya kifli ve kurulufllar aras nda vergiyi ziyaa u ratma yönünden aralar nda bir irtibat bulundu unun idarece tespiti halinde katma de er vergisine de uygulanaca, 8 84 Seri No lu KDV Genel Tebli i Tarih ve Say l Resmi Gazete Yay mlanm flt r SMMMO Yay n Organ 202 Mali ÇÖZÜM - 72

9 Dan fltay 7.Daire Tarih Esas No:1991/3146 Karar No:1992/ 4450 karar nda yükümlünün imalat nda kulland girdilerin bir bölümünün sat n ald kiflinin KDV sini ödemedi- i, yada verilen faturalar n sahte oldu- u yolunda bir iddia yada tesbitin bulunmamas halinde, ödenen KDV nin hazineye intikal edip etmedi inin saptan lamamas ve di er tedarikçi kiflinin ise, defter ve belgelerini kaybetmifl olmas nedeniyle incelenememesi yada bu kiflilerin aras nda herhangi bu organizasyon bulundu u yolunda bir tesbitin olmamas halinde yükümlünün indirim veya iade hakk ndan yararland - r l mamas n n yerinde olmad, Dan fltay 7.Daire Tarih Esas No:1990/5176 Karar No:1992/ 4675 karar nda tedarikçi firmalar n tedarikçi firmadan tahsil ettikleri Katma De er Vergilerini beyan ederek ödediklerinin tesbit edilmesi halinde, tedarikçi firmalar n alt firmalar hakk nda yeterli inceleme yap lmadan ve hiçbir delile dayanmadan, bunlar n yat rmam fl olduklar vergilerden ihracatç firman n sorumlu tutulmas n n mümkün olmad, Dan fltay 7.Daire Tarih Esas No: 2002/465 Karar No:2004/ 197 karar nda Vergi Usul Kanunu nun 11. Maddesinde belirlenen müteselsil borçlunun, as l borçlunun ba l bulundu u vergi dairesince takip edilebilece i. 7. SONUÇ Vergi sorumlulu u hazineye intikal etmemifl amme alacaklar n n hazineye intikalini kolaylaflt rmak amac yla vergi yasalar nda öngörülen bir mües sesedir. Mal al m sat m ve hizmet ifas dolay s yla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yat rmak zorunda olanlar n bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde bu verginin ödenmesinden mal al m sat ma taraf olanlar ve hizmetten yararlananlar aralar nda do rudan veya h s ml k nedeniyle,yada sermaye organizasyon veya yönetime kat lmak veya menfaat sa lamak suretiyle dolayl olarak iliflkide bulundu u saptananlar müte selsilen sorumlu olacaklar Vergi Usul Kanunu 11. maddesinde belirtilmek tedir. Müteselsil sorumlulukla ilgili Maliye Bakanl yetkisini kullanarak ç kar m fl oldu u KDV 70, 82 ve 84 no lu Genel Tebli leri birlikte de erlendiril di inde, kanunda verilen yetkinin kullan m idarenin kendini korumaya yönelik, hazineye intikal etmemifl vergilerin hazineye intikalini sa lamak oldu u anlafl lmaktad r. Katma De er Vergisinde Müteselsil sorumluluktan kurtulmak için mükel leflerin sat n ald klar mallara veya hizmetlere ait ödemeler konusunda 84 seri nolu KDVGT ne uygun olarak öde me yapmalar ve yukar da belirtilen hususlara dikkat etmeleri gerekmek tedir. SMMMO Yay n Organ 203 Mali ÇÖZÜM - 72