PTAL ED LEN HALE KARARINDA DAMGA VERG S KES NT S

Transkript

1 PTAL ED LEN HALE KARARINDA DAMGA VERG S KES NT S Neslihan ÇTEN NCE* I-G R fi Vergiyi do uran olay kavram, 213 say l Vergi Usul Kanunu nun Vergiyi Do uran Olay bafll kl 19. maddesinde tan mlanm flt r. Buna göre; Vergi alaca, vergi kanunlar n n vergiyi ba lad klar olay n vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile do ar. Vergi alaca mükellef bak m ndan vergi borcunu teflkil eder. Vergiyi do uran olay n tespit edilmesinin vergilendirme aç s ndan önemi büyüktür. Keza; devletin vergi alaca vergiyi do uran olayla birlikte bafllamaktad r. Mükellef için vergi borcu, devlet için vergi alaca fleklindeki iliflki vergiyi do uran olay n ortaya ç kmas ile bafllamaktad r.(tosuner ve Ar - kan, 2005, 76) Vergi borcunun do umu ile ilgili olarak iki görüfl bulunmaktad r. Bunlardan birincisine göre vergi borcu, vergi dairesinin tarh ve tahakkuk ifllemiyle do ar. Di er görüfle göre ise vergi borcu, vergiyi do uran olay n ortaya ç kmas ile do ar. Vergi borcunun do umu için verginin o kifli veya kurum aç - s ndan tarh edilmesi de gerekmektedir. Bu durumda vergiyi do uran olay n meydana gelmesi vergi borcunun do umu için ön koflul olmaktad r.(tuncer, 2003, 134)Baflka bir ifadeyle vergi borcunun do mas için vergiyi do uran olay gerekli flartt r fakat yeterli flart de ildir.(kildifl, 33) * Vergi Denetmeni 219

2 Bu yaz m zda, iptal edilen ihale karar ndan dolay kesinti yap lan damga vergisinin iade edilip edilmeyece i konusu üzerinde durulacakt r. II-YASAL DAYANAK 488 say l Damga Vergisi Kanunu nun 1. maddesinde, bu Kanuna ekli (1) say l Tablo da yaz l ka tlar n damga vergisine tabi tutulaca, bu Kanundaki ka tlar teriminin yaz l p imzalanmak veya imza yerine geçen bir iflaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullan lmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri fleklinde oluflturulan belgeleri ifade edece i hükme ba lanm flt r. Ayn kanunun 3. maddesinde ise, damga vergisinin mükellefinin ka tlar imza edenler oldu u ve resmi dairelerle kifliler aras ndaki ifllemlere ait ka tlar n damga vergisini kiflilerin ödeyece i belirtilmifltir. Yukar da belirtilen Kanun hükmü çerçevesinde, esas itibariyle ka t üzerine tesis edilen bir mükellefiyet olan damga vergisinde vergiyi do uran olay, ifllemler olmay p bu ifllemler dolay s yla 488 say l Kanuna ekli (1) say l Tablo da yer alan ka tlar n birinci maddesinde öngörülen flekilde düzenlenip imzalanmas d r. Bu duruma göre bir ka d n damga vergisine tabi tutulabilmesi için afla daki flartlar tafl mas zorunludur.(de er, 2005, 27) 1-Ka d n Damga Vergisi Kanunu na ekli (1) say l Tablo da yer almas gerekir. Bu tabloda belirtilen ka tlar n kapsam na girmeyen herhangi bir ka d n vergilendirilmesi mümkün de ildir. 2-Yaz l p imzalanmak veya imza yerine geçen bir iflaret konmak suretiyle düzenlenmelidir. 3-Elektronik imza kullan lmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri fleklinde oluflturulmal d r. 4-Düzenlenen ka tlar n imzalanmas vergilendirme için yeterli olmay p, ayn zamanda herhangi bir hususu ispat veya belli etmek amac yla ibraz edilebilecek nitelikte olmas gerekir. 220

3 Bir ka d n tabi olaca verginin tayini için o ka d n mahiyetine bak l r ve buna göre tabloda yaz l vergisi bulunur. Bir nüshadan fazla olarak düzenlenen ka tlar n her nüshas ayr ayr ayn miktar veya nispette Damga Vergisine tabidir. fiu kadar ki, poliçe ve emre yaz l ticari senetlerin yaln z tedavüle ç kar lan nüshalar vergiye tabi tutulur. Bir ka tta biribirinden tamamen ayr birden fazla akit ve ifllem bulundu u takdirde bunlar n herbirinden ayr ayr vergi al n r. Bir ka tta toplanan akit ve ifllemler birbirine ba l ve bir as ldan do ma olduklar takdirde Damga Vergisi, en yüksek vergi al nmas n gerektiren akit veya ifllem üzerinden al n r. Ancak bu akit ve ifllemlere as l ifllemin akitlerinden baflka bir flahs n eklenen akit ve ifllemi de ayr ca vergiye tabidir. Ka tlara konulan imzan n birden fazla olmas verginin tekerrürünü gerektirmez. Ancak maktu vergiye tabi olup müteaddit kiflilerin imzas n tafl yan makbuz ve ibra senetlerinin Damga Vergisi imza adedine göre al n r. Nispi vergiye tabi ve birden fazla kiflinin imzas n tafl yan makbuz ve ibra senetlerinde her imza sahibine ait olan hisse ayr ca belli edilmifl ise, vergi hisselere göre ayr ayr ödenir. fiu kadar ki, bir resmi daire veya bir gerçek veya tüzel kifli ad na ka tlara konulan birden fazla imza bir imza hükmündedir. Bu Kanunda yaz l resmi daireden maksat, (5766 say l Kanunun 10. maddesinin (a) bendiyle de iflen ibare, Yürürlük: ) genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir. Bu dairelere ba l olup ayr tüzel kiflili i bulunan iktisadi iflletmeler resmi daire say lmaz. Damga Vergisi nispi veya maktu olarak al n r. Nispi vergide, ka tlar n nevi ve mahiyetlerine göre, bu ka tlarda yaz l belli para, maktu vergide ka- tlar n mahiyetleri esast r. Belli para terimi, ka tlar n ihtiva etti i veya bunlarda yaz l rakamlar n has l edece i paray ifade eder. III- PTAL ED LEN HALE KARARINDA DAMGA VERG S KES NT S DURUMU VE ÖRNEK ÖZELGELER Yukar da belirtildi i üzere, Vergi Usul Kanunu nun 19. maddesinde ver- 221

4 gi alaca n n vergi kanunlar n n vergiyi ba lad klar olay n vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile do aca belirtilmifltir. An lan hükümlerin incelenmesinden anlafl laca üzere, bir ka d n damga vergisine tabi tutulabilmesi için o ka d n, (1) say l Tablo da yer almas ve hukuken tekemmül etmifl ve herhangi bir hususu ispat veya belli edecek nitelik kazanm fl olmas gerekmektedir. K sacas, ka tlar n Damga Vergisi bu kanuna ekli (1) say l tabloda yaz l nispet veya miktarlarda al n r. haleye iliflkin damga vergisinin ödenmifl olmas ndan sonra ihaleye kat lan firman n ihale yasakl s olmas, ihale evrak n n noksan olmas, sözleflmenin taraflarca fesh edilmesi, kesinleflmifl vergi borcu bulundu unun tespit edilmesi nedenleriyle ihalenin iptal edilmesi durumlar nda karar n hükmünden yararlan lmamas, karar n bir hususu ispat veya belli edilecek belge olma niteli ini ortadan kald rmayaca ndan, ilgili ka da istinaden tahsil edilmifl bulunan damga vergisinin iade edilmesine imkan bulunmumaktad r. Ayr ca, ilgili kanunda imzalanmak suretiyle tekemmül eden bir ka d n daha sonra hükmünden yararlan lmamas halinde, bu ka tlar için ödenmifl bulunan verginin iade edilece ine dair bir hüküm de bulunmamaktad r. Damga vergisinde, vergiyi do uran olay ka tlar n düzenlenerek hukuken tekemmül etmesi olup ka t hükümlerinin uygulan p uygulanmamas, k smen uygulanmas, hükmünden yararlan lmamas veya k smen yararlan lmas vergileme aç s ndan bir önem arz etmemektedir.(ankara vergi dairesi baflkanl özelgesi) - ptal edilen ihale karar ndan dolay kesinti yap lan damga vergisinin ilgili firmaya iade edilip edilmeyece i hakk ndaki stanbul Vergi Dairesi Baflkanl n n tarih ve say l özelgesi flu flekildedir:( Yaz n zda; daireniz vergi kimlik numaral mükellefi taraf ndan dairenize verilen tarih ve say l dilekçesinde, Doç.Dr.Mustafa Kalemli Tavflanl Devlet Hastanesi nin Kalorifer Yak t Al m halesini devir almak isteyen ilgili flirketin devir ifllemi eksik evrak nedeniyle gerçekleflmedi inden dairenize yat rm fl oldu u YTL tutar ndaki damga vergisinin mükel- 222

5 lefin talebine göre ilgili firmaya iade edilip edilmeyece i konusunda bilgi verilmesi istenilmektedir. Ayn Kanuna ekli (1) say l Tablo nun (5766 say l Kanunun 10 uncu maddesiyle de iflen c f kras nda) II.Kararlar ve mazbatalar bafll kl bölümünün 2 nci f kras nda, " hale Kanunlar na tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kiflili ini haiz kurumlar n her türlü ihale kararlar binde 4,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulaca belirtilmifltir. Damga Vergisinde imzalanmak suretiyle tekemmül eden bir ka d n daha sonra hükmünden yararlan lmamas halinde, bu ka t için ödenmifl bulunan verginin iade edilece ine dair bir hüküm de bulunmamaktad r. Daireniz vergi kimlik numaral mükellefi nin Doç. Dr. Mustafa Kalemli Tavflanl Devlet Hastanesine ait Kalorifer Yak t Al m halesi nin devral nmas ile ilgili olarak sözleflme ve ihale kar n n imzalanm fl olmas durumunda damga vergisini do uran olay meydana gelmifl demektir. Söz konusu ihalenin, iptal edilerek sözleflme ve karar n hükmünden yararlan lmamas, sözleflme ve karar n bir hususu ispat veya belli edilecek belge olma niteli ini ortadan kald rmayaca ndan, bu ka tlara istinaden ödenen damga vergisinin iade edilmesi mümkün bulunmamaktad r. - Esas Nolu Karar ile kamu tüzel kiflili inin tan nmad, bu nedenle flirketinizin mal ve hizmet al mlar s ras nda yapm fl oldu u ihale neticesinde sat c larla yap lan sözleflmeler ve ihale kararlar ndan damga vergisi kesintisinin yap l p yap lmayaca hakk ndaki stanbul Vergi Dairesi Baflkanl n n tarih ve say l özelgesi flu flekildedir:( 488 say l Damga Vergisi Kanunu nun 24. maddesinde, 22. maddenin birinci f kras n n (a) bendi kapsam nda bulunanlar, taraf olduklar ifllemlere iliflkin kâ tlara ait verginin beyan ve ödenmesinden sorumludurlar. Verginin ödenmemesi veya noksan ödenmesi durumunda vergi, ceza ve fer'ileri, vergi için di er ifllem taraflar na rücu hakk olmak üzere, bu f krada belirtilen kiflilerden al n r hükmüne yer verilmifltir. 223

6 Kanuna ekli (1) say l tablonun I-Akitlerle ilgili ka tlar bafll kl bölümünün A-1. f kras nda belli bir paray ihtiva eden mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknamelerin binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi oldu u, II-Kararlar ve mazbatalar bafll kl bölümünün 2. f kras nda da ( tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 5766 say l Kanunun 10.maddesiyle de iflen (c) f kras nda) hale kanunlar na tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kiflili ini haiz kurumlar n her türlü ihale kararlar n n binde 4,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulaca hükme ba lanm flt r. ncelenmesinden de anlafl laca üzere, resmi daire ve kamu tüzel kiflili ini haiz kurumlar n ihale kararlar damga vergisine tabi olup, bu statü d fl ndaki kurumlar n alm fl olduklar kararlar tarihinden itibaren damga vergisine tabi bulunmamaktad r. Bu itibarla, flirketiniz Kanunun 8. maddesinde tarifi yap lan resmi daireler kapsam nda bulunmad ndan flirketinizce düzenlenen kararlar n ihale karar olarak damga vergisine tabi tutulmamas gerekmektedir. Ancak düzenlenen sözleflmelerin damga vergisine tabi tutulaca, taraf oldu unuz bu sözleflmelere ait verginin ödenmesinden de Kanunun 24. maddesi gere ince sorumlu olaca n z tabiidir. -Taraflardan biri taraf ndan imzalanmayan ve K K karar ile iptal edilen sözleflme ve ihale karar na ait damga vergisi hakk nda Bursa Vergi Dairesi Baflkanl n n tarih ve 90 say l özelgesi flu flekildedir: ( ) lgide kay tl dilekçenizde; flirketinizce ihalesi yap lan Bursa, Bal kesir ve Çanakkale lleri AG Sabit Kapasitör Tesisleri flinin San. Tic. Ltd. fiti taahhüdünde kald ve düzenlenen sözleflmenin taraflar ndan biri olan ve ihaleyi veren kurum olarak flirketinizce imzalanmadan ihaleyi kazanan ilgili firma taraf ndan imzalanarak sözleflme ve karar puluna iliflkin damga vergisinin flirketinizce Vergi Dairesi Müdürlü ü ne ödendi i, ancak Kamu hale Kurulu na yap lan itirazlar dolay s yla söz konusu hale karar n n Kamu hale Kurulu nun tarih ve say l karar gere ince iptal edilmifl olmas nede- 224

7 niyle ihale karar ve sözleflmeye iliflkin ödenmifl olan damga vergilerinin an - lan flirketçe iadesinin istenildi inden bahisle, flirketin bu talebinin Baflkanl - m zca de erlendirilmesi istenilmektedir. Damga Vergisi Kanununa ekli (1) Say l Tablonun I-Akitlerle ilgili ka- tlar bölümünün A-1 inci maddesinde, mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknamelerin binde 7,5 oran nda damga vergisine tabi tutulaca, tablonun II/2 nci bendinde ise; ihale kanunlar na tabi olan veya olmayan daire ve kurumlar n yetkili organlar nca verilen her türlü ihale kararlar n n (Maliye Bakanl n n ve Say fltay n vizesine tabi ihale kararlar n n vize edilmemesi durumunda bu kararlara iliflkin vergi red ve iade edilir) binde 4,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulaca hükmüne yer verilmifltir. Buna göre, bir ka d n damga vergisine tabi tutulabilmesi için ka d n herhangi bir hususu ispat veya belli edecek nitelik kazanm fl yani hukuken tekemmül etmifl olmas gerekmektedir. Damga vergisinde vergiyi do uran olay ka tlar n düzenlenmesi oldu una göre, sözleflme hükümlerinin uygulan p uygulanmamas ve k smen uygulanmas vergilemede bir faktör olarak kabul edilmemektedir. Bu itibarla, flirketinizce yap lan Bursa, Bal kesir ve Çanakkale lleri AG Sabit Kapasitör Tesisleri fli ihalesinin Maliye Bakanl veya Say fltayca vize edilmeme durumu haricinde Kamu hale Kurulu karar ile iptal edildi i anlafl ld ndan, bahse konu edilen ihale karar ndan dolay ödenen damga vergisinin iade edilmesine yasal aç dan imkan bulunmamaktad r. Ancak, yap lan ihaleye iliflkin olarak düzenlenen ve yüklenici Elektrik San. Tic. Ltd. fiti. taraf ndan imza alt na al nmas na ra men flirketinizce imza ve onay gerçeklefltirilmeyen sözleflmenin hukuki olarak tekemmül ettirilmedi i tespit edildi- inden, düzenlenen sözleflme bedeli üzerinden binde 7,5 oran nda ödenen damga vergisinin ise iade edilmesinin gerekece i tabii bulunmaktad r. 225

8 KAYNAKÇA De er, Nuri(2005) hale Kararlar n n Damga Vergisi Kanunu Karfl s ndaki Durumu-I, Yaklafl m 147 (2005) K ldifl,yusuf Türk Vergi Hukukunda Vergiyi Do uran Olay, E-Yaklafl m s. 33 Tosuner, Mehmet ve Ar kan, Zeynep(2005). Vergi Usul Hukuku. zmir : [yayl.y.] Tuncer, Selahattin(2003). Vergi Hukuku ve Uygulamas. Ankara: Yaklafl m Yay nlar 226