ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ZİHNİNDEKİ BİLİM İNSANI

Transkript

1 Ortaokul Öğrencilerinin Zihnindeki Bilim İnsanı ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ZİHNİNDEKİ BİLİM İNSANI Scientist in The Mind of Secondary School Students Gönderim Tarihi: Kabul Tarihi: * Gonca HARMAN1 ** Renan ŞEKER2 ÖZ: Gelişmiş ülkeler bilimde daha ileriyi hedefleyerek bilim insanı sayılarını arttırma yönünde uğraş vermektedir. Geleceğin bilim insanı adayı olan bugünün çocuklarının zihinlerindeki bilim insanı imajı bu uğraşları büyük oranda etkileyebilir. Bu nedenle araştırmada ortaokul öğrencilerinin zihinlerindeki bilim insanını sınıf düzeyi ve cinsiyet bağlamında incelemek amaçlanmıştır. Araştırmaya 5 (80), 6 (111), 7 (81) ve 8. (83) sınıfta öğrenim gören 355 ortaokul öğrencisi katılmıştır. Veriler Chambers (1983) tarafından geliştirilen Bir Bilim İnsanı Çiz Testi ile toplanmıştır. Araştırma kapsamında öğrencilerin yaptıkları çizimleri analiz etmek için bir kontrol listesi hazırlanmıştır. Kontrol listesi hazırlanırken Chambers (1983), Finson, Beaver ve Cramond (1995) ve Özsoy ve Ahi (2014) tarafından yapılan çalışmalarda oluşturulan kategoriler harmanlanmıştır. Öğrencilerin yaptıkları çizimlerin analizi için oluşturulan kontrol listesinde bilim insanının cinsiyeti, yüz ifadesi, saç, sakal/bıyığı, kıyafeti ve aksesuarları, çalışma şekli, çalışma ortamı, çalışma ortamında yer alan araştırma sembolleri, bilgi sembolleri, teknoloji ve alternatif semboller, icatlar, ünlü bilim insanları kategorileri yer almıştır. Öğrencilerin çoğunluğu erkek, mutlu, laboratuvar önlüklü, gözlüklü, iç mekânda ve bireysel çalışan bilim insanları çizmiştir. Az sayıda öğrencinin çizimindeki bilim insanının daha çok Einstein ve Newton olduğu görülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde 5, 6 ve 7. sınıftaki öğrenciler ile erkek öğrencilerin yaptıkları çizimlerin daha detaylı olduğu görülmüş olup öğrencilerin zihinlerindeki bilim insanının basmakalıp olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin zihnindeki bilim insanı aile, akran grubu, dersler, öğretmenler, öğretim programı, çoğunlukla da yazılı ve görsel medya ile ders kitapları gibi faktörler tarafından etkilenmektedir. Bu nedenle öğrencilere yazılı ve * Dr., drgoncaharman@hotmail.com, ORCID ID: orcid.org/ ** Yrd. Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı, rseker@konya.edu.tr, ORCID ID: orcid.org/ Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute Volume: 20 - Issue: 38, December

2 görsel medya ile ders kitapları aracılığıyla bilimin cinsiyet, milliyet, zaman, mekân, yaş ve fiziki görünüm gibi faktörlerden bağımsız olduğu fikri aşılanmalıdır. Anahtar Kelimeler: Bilim İnsanı, Çizim, Ortaokul Öğrencisi. ABSTRACT: Developed countries are striving to increase the numbers of scientists by targeting more advanced science. This struggle could be greatly influence the image of the scientist in the minds of today s children who are future scientist candidates. For this reason, in the study, it is aimed to examine the scientists in the minds of secondary school students in terms of class level and gender. 355 secondary school students studying in the 5 (80), 6 (111), 7 (81) and 8 (83) classes participated in the study. The data were collected with the Drawing A Scientist Test developed by Chambers (1983). Within the scope of the research, a checklist was prepared to analyze the drawings made by the students. While preparing the control list, the categories created within the works made by Chambers (1983), Finson, Beaver ve Cramond (1995) and Özsoy and Ahi (2014) are blended. In the control list created for the analysis of the drawings performed by the students, the categories such as the scientist s gender, face expression, hair, beard/mustache, clothing and accessories, study style, working environment, research symbols in the working environment, information symbols, technology and alternative symbols, inventions, famous scientists are involved. The majority of students have drawn scientists who are male, happy, with lab coat and spectacle and working individually indoor. Scientists in the drawings of a few students were more likely to be Einstein and Newton. When the results obtained from the research are evaluated in general, it was seen that the drawings made by the students in the 5th, 6th and 7th grades and the male students were more detailed and it is determined that the scientist in the minds of the students is a stereotype. The scientist in the minds of the students is influenced by factors such as family, peer group, lectures, teachers, curriculum, mostly written and visual media and textbooks. For this reason, with the help of written and visual media and textbooks, students should be infused with the idea that science is independent of factors such as gender, nationality, time, location, age and physical appearance. Keywords: Scientist, Drawing, Secondary School Student. GİRİŞ Bilim doğru düşünme, doğruyu ve bilgiyi araştırma, bilimsel metotlar ile sistematik bilgi elde etme ve bilgiyi düzenleme için takip edilen süreçtir (Çepni, 2011: 2). Bununla birlikte bilim evrendeki olayları ve olguları anlamak, tanımak ve irdelemek amacıyla yapılan düzenli çalışmalar olarak da ifade edilmektedir (Çepni, 2009: 16). Bilimdeki gelişmeler 1957 yılı itibari ile hızlı bir ivme kazanmıştır. Öyle ki, uzay çağının miladı olarak nitelendirilen Sputnik in 4 Ekim 1957 tarihinde Rusya tarafından uzaya gönderilmesi ile bilim ve teknolojideki 50 Cilt: 20 - Sayı: 38, Aralık 2017

3 Ortaokul Öğrencilerinin Zihnindeki Bilim İnsanı hızlı gelişim başlamıştır. Bilim ve teknolojideki gelişim eğitimi de etkilemiş ve eğitimde üç ana başlıkta toplanabilecek son derece önemli değişiklikler yapılması hedeflenmiştir. Birincisi; derslerin bilimsel içeriğinin güncel bilgiler çerçevesinde yenilenmesi ve ülke çapında yaygınlaştırılması; ikincisi, bilimsel disiplinin anlaşılmasının temel alındığı kavramsal bir şema çerçevesinde ders içeriklerinin düzenlenmesi; üçüncüsü, bilim eğitiminde aktif katılımcı yaklaşımın kullanılması şeklinde bir süreç takip edilmeye başlanmıştır. Bilgi sahibi olmada araştırmacı yaklaşım önem kazanmıştır. Biliyor olmaktan ziyade üretiyor olabilmenin değeri ön plana çıkmıştır (Bulduk, 2015). Bu anlayış daha çok bilim insanı yetiştirmenin gerekliliğini gündeme getirmiştir. Eğitim sisteminde hedeflenen yeniliklere ilaveten eğitimin ve geleceğin temel unsurlarından biri olan öğrencilerin bilim insanına yönelik algılamaları araştırmacılar için merak konusu olmuştur. Bu merakı gidermeye yönelik ilk çalışma 1957 yılında Mead ve Metraux tarafından gerçekleştirilmiştir. O yıllardan günümüze uzanan geniş yelpazede çeşitli kademelerde öğrenim gören öğrencilerin bilim insanına yönelik algıları incelenmiş ve hala da incelenmeye devam etmektedir. Okul öncesi dönemden başlanarak yükseköğretimde dâhil olacak şekilde gerçekleştirilen çalışmaların ortak sonucu bilim insanına yönelik algıların kalıplaşmış olmasıdır. Bu kalıplaşmış algılar genellikle negatif düşünceler içermekle birlikte bireyin bilime ve bilimsel unsurlara yakın durmasına engel olabilecek niteliktedir. Bu durum bilimin gelişmesi ve ilerlemesi önünde bir engel teşkil edebilir. Oysa ki, Çepni (2011: 10) nin de belirttiği üzere bilim modern toplumlarda oldukça önemli bir güce ve yere sahiptir. Daha modern, sağlıklı ve güçlü bir toplum olabilmek dünyayı ve evreni daha yakından tanıyan, çevrede olanları anlayan ve yorumlayabilen bireylerle mümkündür. Çağın bir gerekliliği olarak araştıran, sorgulayan, keşfeden, düşünen, merak eden, kendine sunulan bilgiyi ezberlemeyen ve bu bilgi ile yetinmeyen, hata yapsa bile tekrar tekrar deneyen, vazgeçmeyen, etrafına daha dikkatli bakan, olaylara bilimsel bir bakış açısı ile yaklaşan, olayları tüm bilimsel yönleri ile görebilen, sorumluluk sahibi bireylerin yetiştirilmesi bilimin güçlenerek ilerlemesi için son derece önemlidir. Bir bireyin bu özelliklere sahip olmasında bilim insanına yönelik algıları etkin rol almaktadır. Öyle ki, Kara ve Akarsu (2015) nun da ifade ettiği üzere bireyin bilim insanına yönelik sahip olacağı olumsuz algı bilim ve bilimle ilgili obje ve etkinliklere de transfer edilerek olumsuz düşüncelerin oluşmasına neden olacaktır. Bireyde olumsuz düşüncelerin oluşumunun önlenmesi için bilim insanı imajının olabildiğince erken yaşlarda kazandırılması gereklidir. Bu kazanım araştırmacı ruha sahip nesiller yetiştirilmesi bağlamında da son derece önemlidir. Bilimi önemseyen, ilerlemesine katkıda bulunan nesillerin yetiştirilmesi kısa Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute Volume: 20 - Issue: 38, December

4 vadede bireye, uzun vadede ise ülkeye çok büyük katkılar sağlayacaktır (Kaya, Afacan, Polat ve Urtekin, 2013). Gelişmiş ülkeler bilimde daha ileriyi hedefleyerek bilim insanı sayılarını arttırma yönünde uğraş vermektedir. Geleceğin bilim insanı adayı olan bugünün çocuklarının zihinlerindeki bilim insanı imajı bu uğraşları büyük oranda etkileyebilir. Bu nedenle araştırmada ortaokul öğrencilerinin zihinlerindeki bilim insanını sınıf düzeyi ve cinsiyet bağlamında incelemek amaçlanmıştır. YÖNTEM Araştırma Deseni Tarama modelinin kullanıldığı araştırmada incelenecek durumun içinde bulunduğu koşullara müdahale edilmeden mevcut durum ayrıntılı bir biçimde betimlenerek durumla ilgili detaylı bilgi verilmiştir (Karakaya, 2009: 59-60). Çalışma Grubu güz yarıyılında gerçekleştirilen araştırmaya 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda öğrenim gören toplam 355 ortaokul öğrencisi katılmıştır. Araştırma kapsamında öğrencilerin zihinlerindeki bilim insanının sınıf düzeyine ve cinsiyete bağlı olarak nasıl bir değişim sergileyeceğini görebilmek amacıyla 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin yer aldığı araştırmada amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Amaçlı örneklemede evren araştırmanın amacına uygun olacak şekilde kümelere ayrılır. Bu kümeler içinden araştırmaya uygun olduğu düşünülen küme örneklem olarak seçilir (Şahin, 2009: 125). Araştırmaya katılan öğrencilerin sınıf düzeyi ve cinsiyete göre dağılımları Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Sınıf Düzeyi ve Cinsiyete Göre Dağılımı f % ,5 Sınıf düzeyi , , ,4 Cinsiyet Kız 97 27,3 Erkek ,7 TOPLAM Araştırmaya katılan öğrencilerin % 22,5 i beşinci, % 31,3 ü altıncı, % 22,8 i yedinci ve % 23,4 ü sekizinci sınıfta öğrenim görmektedir. Öğrencilerin % 27,3 ü kız, % 72,7 si ise erkektir. 52 Cilt: 20 - Sayı: 38, Aralık 2017

5 Ortaokul Öğrencilerinin Zihnindeki Bilim İnsanı Veri Toplama Aracı Araştırmaya katılan öğrencilerin zihinlerindeki bilim insanını belirleyebilmek amacı ile Chambers (1983) tarafından geliştirilen ve alanyazında yer alan pek çok çalışmada uygulanan Bir Bilim İnsanı Çiz Testi kullanılmıştır. Bu test öğrencilerin zihinlerindeki bilim insanını çizim aracılığı ile ortaya çıkarmayı hedefleyen Bir bilim insanı çiziniz. ifadesini içeren bir veri toplama aracıdır. Uygulama öncesinde veri toplama aracında yer alan ifadenin öğrencilerin zihinlerindeki bilim insanını ortaya çıkarmak için yeterli ve anlaşılır olup olmadığını saptamak amacıyla 5, 6, 7 ve 8. sınıf olmak üzere tüm sınıf düzeylerindeki öğrenciler ile pilot uygulama yapılmıştır. Uygulama sırasında öğrencilerden zihinlerindeki bilim insanını çizmeleri istenmiş ve öğrencilere çizimlerini yapabilecekleri kâğıtlar dağıtılmıştır. Ayrıca sınıf düzeyi ve cinsiyet olmak üzere kişisel bilgilerini resim yaptıkları kâğıtlara yazmaları istenmiştir. Uygulama bir ders saatinde tamamlanmıştır. Öğrencilerin veri toplama aracını dikkatli bir biçimde okuyup zihinlerindeki bilim insanını yansıttıkları varsayılmıştır. Verilerin Analizi Araştırma kapsamında öğrencilerin yaptıkları çizimleri analiz etmek için bir kontrol listesi hazırlanmıştır. Kontrol listesi hazırlanırken Chambers (1983), Finson vd. (1995) ve Özsoy ve Ahi (2014) tarafından yapılan çalışmalarda oluşturulan kategoriler harmanlanmıştır. Chambers (1983) tarafından yapılan çalışmada yer alan kategoriler: 1) Laboratuvar önlüğü (genellikle beyaz), 2) Gözlük, 3) Dağılmış saç-sakal, 4) Araştırma sembolleri: Bilimsel araçlar ve her çeşit laboratuvar malzemeleri, 5) Bilgi sembolleri: Kitaplar ve dolaplar, 6) Teknoloji: Bilimin ürünleri, 7) İlgili başlıklar: Formüller, aşamalı sınıflandırmalar, bilim insanlarının sözleri. Finson vd. (1995) tarafından yapılan çalışmada yer alan kategoriler: Laboratuvar önlüğü, Gözlük, Sakal, bıyık ve çok uzun favoriler, Araştırma sembolleri (Bilimsel araçlar ve her çeşit laboratuvar malzemeleri, bilimsel araçların boyutu ve türü), Bilgi sembolleri (kitaplar, dolaplar, panolar, ceplerdeki kalemler, vb.), Teknoloji (bilimin ürünleri), teknolojinin türü (televizyon, telefon, füzeler, bilgisayarlar, vb.), İlgili başlıklar (formüller, aşamalı sınıflandırma, bilim insanlarının sözleri), Cinsiyeti, Tehlike işaretleri, Yanan bir ampul gibi düşünce simgeleri, Efsanevi basmakalıplar, Gizlilik işaretleri, İç mekânda çalışan bilim insanı, Orta yaşlı ya da yaşlı bilim insanı. Özsoy ve Ahi (2014) tarafından yapılan çalışmada yer alan kategoriler: Bilim insanının fiziksel özellikleri, Bilim insanının cinsiyeti, Bilim insanının çalışma alanı, Bilimsel araçlar ve bilgi sembolleri, İcatlar, Ünlü bilim insanları. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute Volume: 20 - Issue: 38, December

6 Öğrencilerin yaptıkları çizimlerin analizi için oluşturulan kontrol listesinde bilim insanının cinsiyeti, yüz ifadesi, saç, sakal/bıyığı, kıyafeti ve aksesuarları, çalışma şekli, çalışma ortamı, çalışma ortamında yer alan araştırma sembolleri, bilgi sembolleri, teknoloji ve alternatif semboller, icatlar, ünlü bilim insanları kategorileri yer almıştır. Bu kategoriler dikkate alınarak çizimler incelenmiştir. Çizimler öğrencinin öğrenim gördüğü sınıf düzeyi, öğrencinin cinsiyeti ve araştırmaya katılan tüm öğrencilerin genel toplamı bağlamında birbirleri ile ilişkilendirilerek ve karşılaştırılarak açıklanmış, yorumlanmış ve anlamlandırılmıştır. Analiz sonuçları oluşturulan tablolarda frekans ve yüzde değerleri ile sunulmuştur. Araştırma konusu ile ilgili olarak alanyazında yer alan çalışmalar içerisinden özellikle 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri ile gerçekleştirilen çalışmalardan elde edilen sonuçlar dikkate alınarak bu araştırmadan elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. Alanyazında 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri ile yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçlar sunulurken genel olarak ortaokul öğrencisi ifadesi kullanılmıştır. BULGULAR Öğrencilerin yaptıkları çizimlerin analizi sonucunda elde edilen bulgular bilim insanının cinsiyeti, yüz ifadesi, saç, sakal/bıyığı, kıyafeti ve aksesuarları, çalışma şekli, çalışma ortamı, çalışma ortamında yer alan araştırma sembolleri, bilgi sembolleri, teknoloji ve alternatif semboller, icatlar, ünlü bilim insanları kategorileri altında sunulmuştur. Bilim İnsanının Cinsiyeti Öğrencilerin yaptıkları çizimler bilim insanının cinsiyeti açısından analiz edilerek frekans ve yüzde değerleri Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2: Çizimlerde Yer Alan Bilim İnsanlarının Cinsiyetleri için Frekans ve Yüzde Değerleri 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf 8. Sınıf Kız Erkek Toplam f % f % f % f % f % f % f % Erkek 74 92, , , , , , ,0 Kadın 3 3, , , , ,5 8 3, ,5 Erkek ve Kadın ,9 1 1, ,0 1 0,4 2 0,6 Yüz çizilmemiş 1 1,3 1 0, , ,6 4 1,1 İnsan figürü yok 2 2, , ,2 3 0,8 TOPLAM Tablo incelendiğinde öğrencilerin önemli bir bölümünün bilim insanını erkek olarak çizdiği görülmektedir. Araştırmaya katılan erkek öğrencilerin tamamına yakınının (% 93,8) bilim insanını erkek olarak çizdiği, buna karşılık kız öğrencilerin erkek ya da kadın olarak çizdikleri bilim insanlarının oran olarak 54 Cilt: 20 - Sayı: 38, Aralık 2017

7 Ortaokul Öğrencilerinin Zihnindeki Bilim İnsanı neredeyse birbirine eşit (% 50,5-%48,5) olduğu anlaşılmıştır. Tüm sınıf düzeyleri içinde az da olsa kadın bilim insanı çizen öğrenciler olmakla birlikte bu oranın en az 5. sınıfta (% 3,8) ve erkek (% 3,1) öğrencilerde görülmüş olması dikkat çekicidir. 6 ve 7. sınıfta öğrenim gören bir kız ve bir erkek öğrencinin ise yaptıkları çizimlerde biri kadın diğeri erkek olmak üzere iki bilim insanına yer verdikleri saptanmıştır. Çizimler bilim insanının cinsiyeti açısından incelenmiş ve bazı örnekler sınıf (S), öğrenci numarası (Ö) ve öğrencinin cinsiyeti (Erkek: E/Kız: K) belirtilerek Şekil 1 de verilmiştir. S5-Ö37E S5-Ö37E S6-Ö17K S8-Ö52K S8-Ö52K Şekil 1: Bilim İnsanının Cinsiyeti için için Çizim Çizim Örnekleri Örnekleri Bilim İnsanının Yüz ifadesi Bilim İnsanının Yüz ifadesi Öğrencilerin yaptıkları çizimler bilim insanının yüz ifadesi açısından analiz edilerek frekans ve de değerleri Öğrencilerin Tablo 3 te yaptıkları verilmiştir. çizimler bilim insanının yüz ifadesi açısından analiz edilerek frekans ve yüzde değerleri Tablo 3 te verilmiştir. Tablo 3: Çizimlerde Yer Alan Bilim İnsanlarının Yüz İfadeleri için Frekans ve Yüzde Değerleri 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf 8. Sınıf Kız Erkek Toplam f % f % f % f % f % f % f % Mutlu 41 51, , , , , , ,6 Mutsuz 24 30, , , , , , ,1 Düşünceli 3 3,8 2 1,8 7 8,6 4 4,8 4 4,1 12 4,7 16 4,5 Çılgın 6 7,5 1 0,9 6 7, ,0 12 4,7 13 3,7 Sinirli 2 2,5 3 2,7 1 1,2 3 3,6 1 1,0 8 3,1 9 2,5 Şaşkın 1 1,3 1 0, ,8 2 0,6 Yüz çizilmemiş 1 1,3 1 0, , ,6 4 1,1 İnsan figürü yok 2 2, , ,2 3 0,8 TOPLAM Tablo incelendiğinde 6. sınıf öğrencilerinin önemli bir bölümünün, 5. ve 7. sınıflar ile kız ve erkek öğrencilerin yarısından fazlasının bilim insanını mutlu olarak çizdikleri görülmektedir. Bu bulgunun aksine 8. sınıf öğrencilerinin yarısından fazlasının bilim insanını mutsuz olarak çizmesi dikkat çekicidir. Ayrıca az sayıda olmak üzere bazı öğrencilerin çizdikleri çılgın yüz ifadeli bilim Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute Volume: 20 - Issue: 38, December

8 Şaşkın Şaşkın Şaşkın 1 1,3 1,31 1 1,31 0,9 10,9-0, ,8 20,82 0,82 0,6 20,6 0,6 Yüz çizilmemiş Yüz çizilmemiş Yüz çizilmemiş 1 1,3 1,31 1 1,31 0,9 10,9-0, ,4 2,42-2, ,6 41,64 1,64 1,1 41,1 1,1 İnsan İnsan figürü İnsan figürü yok figürü yok 2 yok 2,5 2,52-2, ,2 1,21-1, ,2 31,23 1,23 0,8 30,8 0,8 TOPLAM TOPLAM TOPLAM Tablo Tablo incelendiğinde Tablo incelendiğinde 6. sınıf 6. sınıf öğrencilerinin 6. sınıf öğrencilerinin önemli önemli bir önemli bölümünün, bir Balıkesir bir Üniversitesi bölümünün, 5. Sosyal ve Bilimler ve sınıflar Enstitüsü ve sınıflar 7. ile Dergisi sınıflar kız ile ve kız ile v erkek erkek öğrencilerin erkek öğrencilerin yarısından yarısından yarısından fazlasının fazlasının fazlasının bilim bilim insanını bilim insanını insanını mutlu mutlu olarak mutlu olarak çizdikleri olarak çizdikleri çizdikleri görülmektedir. görülmekted Bu B bulgunun bulgunun bulgunun aksine aksine insanları 8. aksine sınıf 8. çoğunlukla sınıf öğrencilerinin 8. sınıf öğrencilerinin Albert yarısından Einstein a yarısından yarısından fazlasının benzemektedir. fazlasının fazlasının bilim bilim insanını bilim insanını insanını mutsuz mutsuz olarak mutsuz olarak çizmesi olarak çizme dikkat dikkat çekicidir. dikkat çekicidir. çekicidir. Ayrıca Ayrıca az Ayrıca sayıda az sayıda az olmak sayıda olmak üzere olmak üzere bazı üzere bazı öğrencilerin bazı öğrencilerin çizdikleri çizdikleri çizdikleri çılgın çılgın yüz çılgın yüz ifadeli yüz ifadeli bilim ifadeli bilim insanları insanları insanları çoğunlukla Çizimler çoğunlukla Albert bilim Albert Einstein a Albert insanının Einstein a Einstein a benzemektedir. yüz ifadesi benzemektedir. açısından incelenmiş ve bazı örnekler sınıf Çizimler Çizimler Çizimler (S), bilim öğrenci bilim insanının bilim insanının numarası insanının yüz yüz ifadesi (Ö) ifadesi yüz ve açısından öğrencinin ifadesi açısından açısından incelenmiş cinsiyeti incelenmiş (Erkek: ve bazı ve bazı E/Kız: örnekler ve bazı örnekler K) örnekler sınıf belirtilerek sınıf (S), sınıf (S), öğrenci (S), öğrenc ö numarası numarası numarası (Ö) ve (Ö) Şekil öğrencinin ve (Ö) 2 de öğrencinin ve öğrencinin verilmiştir. cinsiyeti cinsiyeti cinsiyeti (Erkek: (Erkek: E/Kız: (Erkek: E/Kız: K) E/Kız: belirtilerek K) K) belirtilerek Şekil Şekil 2 de Şekil 2 de verilmiştir. 2 de verilmiştir. S5-Ö7E S5-Ö7E S5-Ö7E S5-Ö7E S5-Ö7E S6-Ö41E S6-Ö41E S6-Ö41E S6-Ö41E S6-Ö21E S6-Ö21E S6-Ö21E S6-Ö21E S7-Ö15K S7-Ö15K S7-Ö15K S7-Ö15K S8-Ö58E S8-Ö58E S8-Ö58E S8-Ö58E Şekil Şekil 2: Bilim Şekil 2: Bilim Şekil 2: İnsanının Bilim 2: İnsanının Bilim İnsanının Yüz İnsanının Yüz İfadesi Yüz İfadesi için Yüz İfadesi için Çizim için İfadesi Çizim için Çizim Örnekleri için Çizim Örnekleri Örnekleri Çizim Örnekleri Örnekleri Bilim Bilim İnsanının Bilim İnsanının Bilim İnsanının Saç, Saç, Sakal/Bıyığı Saç, Saç, Sakal/Bıyığı Bilim İnsanının Saç, Sakal/Bıyığı Öğrencilerin Öğrencilerin yaptıkları yaptıkları yaptıkları çizimler yaptıkları çizimler çizimler bilim çizimler bilim insanının bilim insanının bilim insanının saç, insanının saç, sakal/bıyığı saç, saç, sakal/bıyığı açısından açısından açısından analiz açısından analiz edilerek analiz edilere analiz frekans frekans ve frekans yüzde ve frekans yüzde Öğrencilerin ve değerleri yüzde ve değerleri yüzde değerleri Tablo yaptıkları değerleri Tablo 4 de Tablo 4 de verilmiştir. Tablo çizimler 4 de 4 de verilmiştir. bilim insanının saç, sakal/bıyığı açısından analiz edilerek frekans ve yüzde değerleri Tablo 4 de verilmiştir. Tablo Tablo 4: Tablo Çizimlerde 4: Tablo 4: Çizimlerde 4: Yer Yer Alan Alan Yer Bilim Yer Alan Bilim İnsanlarının Alan Bilim Bilim İnsanlarının Saç, Saç, Sakal/Bıyığı Saç, Saç, Sakal/Bıyığı için için Frekans Frekans için için ve Frekans Yüzde Frekans ve Yüzde ve Değerleri Yüzde ve Değerleri Yüzde D 5. Sınıf 5. Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf Sınıf 8. Sınıf Kız 8. Sınıf Kız Kız Erkek Kız Erkek Erkek Toplam Erkek Toplam Tablo 4: Çizimlerde f f % Yer % f f Alan f f %% Bilim % f f f İnsanlarının f %%% f f f f % Saç, %% f f Sakal/Bıyığı f f %%% f f f için % f % Frekans f % f f % f % f % Saç Saç Saç Dağınık-Dik Saç Dağınık-Dik Dağınık-Dik ,8 33, , ,4 33,8 23, , ,23,4 43, , ,2 43,2 42, ,2 19,6 42,2 19, , ,3 19, , , ,6 40, ,61 ve Yüzde Değerleri Kel Kel Kel Kel ,5 12, ,5 32,712,5 2, ,7 89,92,79, ,9 3,69,93, ,6 1,03,61, ,0 238,9 1,023 8,924238,9 246,8,924 6,8 Uzun Uzun (erkekte) Uzun (erkekte) Uzun (erkekte) 7 (erkekte) 78,8 5. 8,8 7 Sınıf 3 78,8 32,7 6. 8,8 Sınıf 2, ,7 7. 4,9 Sınıf 2,74, ,9 Sınıf 56,04,96,0 5 5 Kız 56,0 5,26,05,25 Erkek 1455,2 145,4 5,2 Toplam 14 5,419145,4 195,4 5,419 5,4 Dökülmüş Dökülmüş Dökülmüş Dökülmüş 1 1,3 1,3 f 1 6 % 11,3 65,4 f 1,35,4 6 % 4 65,44 f 4,95,4 % 4, f 4,9 56,0 % 4,96,0 5 4 f 56,0 % 4,16,04,14 f 1244,1 % 124,7 4,1 f 12 4,716 % 124,7 164,5 4,716 4,5 Bıyık/Sakal Bıyık/Sakal Bıyık/Sakal Bıyık/Sakal Saç Dağınık-Dik Bıyık Bıyık , , , , , ,3 15, , , ,3 15,3 43,2 12, ,3 14,5 42,2 12,3 14, ,5 19,6 13,4 14, , ,3 13, ,1 13, , ,6 3915, ,6 15,152 14,6 Sakal Sakal Sakal Sakal ,5 12, ,5 10,8 12,5 10, ,8 11,1 9 10,8 11, ,1 10,8 9 11,1 10, ,8 16,5 10,8 16, ,5 249,3 16,524 9,340249, ,3 9,340 11,3 Kel 10 12,5 3 2,7 8 9,9 3 3,6 1 1,0 23 8,9 24 6,8 Uzun (erkekte) 7 8,8 3 2,7 4 4,9 5 6,0 5 5,2 14 5,4 19 5,4 Tablo Tablo incelendiğinde Tablo Tablo incelendiğinde bazı bazı öğrencilerin bazı bazı öğrencilerin çizimlerdeki çizimlerdeki bilim bilim insanlarının bilim bilim insanlarının dağınık-dik dağınık-dik oldukları görülmektedir. Bilim Bilim insanını Bilim insanını Bilim insanını uzun insanını uzun saçlı uzun saçlı bir uzun saçlı erkek bir saçlı erkek bir olarak bir erkek olarak erkek çizen olarak çizen olarak 5. çizen sınıfta 5. çizen sınıfta 5. öğrenim sınıfta 5. öğrenim sınıfta öğrenim gören göre saçlı saç Dökülmüş 1 1,3 6 5,4 4 4,9 5 6,0 4 4,1 12 4,7 16 4,5 oldukları oldukları oldukları görülmektedir. Bıyık/ erkek erkek öğrenci erkek öğrenci erkek öğrenci bilim öğrenci bilim Bıyık insanının bilim insanının bilim insanının yanına insanının 13 yanına 16,3 çizdiği yanına 17 çizdiği yanına 15,3 konuşma çizdiği 10 konuşma çizdiği 12,3 konuşma balonunun 12 konuşma 14,5balonunun 13içerisine 13,4 içerisine 39içerisine İcat 15,1 içerisine İcat bulacam 52 İcat 14,6 Sakal bulacam İcat bulacam diye diy saçlarımı saçlarımı saçlarımı kesmeyi saçlarımı kesmeyi kesmeyi unuttum Sakal kesmeyi unuttum unuttum cümlesini unuttum cümlesini 10 cümlesini 12,5 yazmıştır. 12yazmıştır. 10,8 yazmıştır. Bazı 9 11,1 Bazı çizimlerde Bazı 9çizimlerde 10,8 Bazı çizimlerde 16 dağınık-dik 16,5 24 dağınık-dik ya 9,3 ya 40uzun da ya 11,3uzun da ya saçlı, uzun da saçl u bıyıklı/sakallı bıyıklı/sakallı bilim bilim insanları bilim insanları bilim insanları sürekli insanları sürekli çalışma sürekli çalışma sürekli nedeni çalışma nedeni çalışma ile nedeni kişisel ile nedeni kişisel ile bakıma kişisel ile bakıma kişisel zaman bakıma zaman bakıma ayıramamayı; zaman zaman ayıramamayı; kel ya kel da ya kel d saçları saçları dökülmüş saçları dökülmüş saçları dökülmüş bilim bilim insanları bilim insanları bilim insanları ise insanları ise çok çok ise çalışma ise çok çalışma çok çalışma nedeni çalışma nedeni ile nedeni görüntüde ile nedeni görüntüde ile ile görüntüde gerçekleşecek gerçekleşecek olumsuz olumsu değişiklikleri değişiklikleri vurgulamaktadır. Tablo incelendiğinde vurgulamaktadır. bazı öğrencilerin çizimlerdeki bilim insanlarının dağınık-dik saçlı oldukları görülmektedir. Bilim insanını uzun saçlı bir erkek olarak çizen 5. sınıfta öğrenim gören erkek öğrenci bilim insanının yanına çizdiği konuşma balonunun içerisine İcat bulacam diye saçlarımı kesmeyi unuttum cümlesini yazmıştır. Bazı çizimlerde dağınık-dik ya da uzun saçlı, bıyıklı/ sakallı bilim insanları sürekli çalışma nedeni ile kişisel bakıma zaman ayıramamayı; kel ya da saçları dökülmüş bilim insanları ise çok çalışma nedeni ile görüntüde gerçekleşecek olumsuz değişiklikleri vurgulamaktadır. 56 Cilt: 20 - Sayı: 38, Aralık 2017

9 Ortaokul Öğrencilerinin Zihnindeki Bilim İnsanı Çizimler bilim insanının saç, sakal/bıyığı açısından incelenmiş ve bazı örnek- izimler bilim Çizimler bilim insanının sınıf bilim insanının (S), öğrenci saç, insanının saç, sakal/bıyığı numarası sakal/bıyığı saç, sakal/bıyığı açısından (Ö) açısından ve öğrencinin açısından incelenmiş incelenmiş cinsiyeti incelenmiş ve bazı ve (Erkek: bazı örnekler ve örnekler bazı E/Kız: sınıf örnekler K) sınıf (S), belirtilerek ve (Ö) öğrencinin ve (Ö) öğrencinin Şekil ve öğrencinin 3 te cinsiyeti verilmiştir. cinsiyeti (Erkek: cinsiyeti (Erkek: E/Kız: (Erkek: E/Kız: K) belirtilerek E/Kız: K) belirtilerek K) belirtilerek Şekil Şekil 3 te verilmiştir. 3 te Şekil verilmiştir. 3 te (S), sınıf (S), numarası renci (Ö) numarası verilmiştir. E Ö33E S5-Ö33E S5-Ö33E S6-Ö52E S6-Ö52E S6-Ö52E S6-Ö52E S6-Ö15K S6-Ö15K S6-Ö15K S7-Ö31E S7-Ö31E S7-Ö31E S8-Ö18E S8-Ö18E S8-Ö18E Şekil Şekil 3: Bilim Şekil 3: Şekil Bilim İnsanının 3: 3: Bilim Bilim İnsanının İnsanının Saç, Saç, Sakal/Bıyığı Saç, Sakal/Bıyığı için Çizim için Çizim için için Örnekleri Çizim Örnekleri Örnekleri ilim İnsanının Bilim İnsanının Kıyafeti İnsanının Kıyafeti ve Kıyafeti ve Aksesuarları ve Aksesuarları Bilim İnsanının Kıyafeti ve Aksesuarları Öğrencilerin yaptıkları yaptıkları çizimler yaptıkları çizimler bilim çizimler bilim insanının insanının bilim kıyafeti insanının kıyafeti ve kıyafeti ve aksesuarları ve aksesuarları açısından açısından analiz açısından analiz edilerek analiz edilerek edilerek ve zde kans yüzde değerleri ve Öğrencilerin yüzde değerleri Tablo değerleri Tablo 5 te yaptıkları Tablo verilmiştir. 5 te verilmiştir. 5 te çizimler verilmiştir. bilim insanının kıyafeti ve aksesuarları açısından analiz edilerek frekans ve yüzde değerleri Tablo 5 te verilmiştir. Çizimlerde o Tablo 5: Çizimlerde 5: Çizimlerde Yer Alan Yer Alan Bilim Yer Bilim Alan Bilim İnsanlarının İnsanlarının Kıyafet Kıyafet ve Kıyafet ve Aksesuarları ve Aksesuarları için Frekans için Frekans için ve Frekans Yüzde ve Yüzde ve Yüzde Tablo 5: Çizimlerde Yer Alan Bilim İnsanlarının Kıyafet ve Aksesuarları için Değerleri Değerleri Değerleri Frekans ve Yüzde Değerleri 5. Sınıf 5. Sınıf Sınıf 6. Sınıf Sınıf 7. Sınıf Sınıf 8. Sınıf 8. Kız Sınıf Kız Erkek Kız Erkek Toplam Erkek Toplam Toplam f % f % f f % 5. % Sınıf f f % 6. Sınıf % f 7. f % Sınıf% f 8. Sınıf f % % Kız f f % Erkek % f Toplam % f % f % nlük ıyafet Önlük Önlük 14 17, , , ,5 30,6 f % 25, ,6 f 25,9 17 % 21 20,5 f 17 25,9 % 20, f 39,2 20,5 38 % 39,2 f % 18, ,2 f 18,6 % f 18, ,2 % 24, ,2 stronot Astronot kostümü Astronot kostümü 1 kostümü 1,31 1,3 21 1,8 21,3 1,8-2 1, ,8 9-10, ,8 2,12 2, ,9 2,1 3, ,9 12 3,4 3,4 12 3,4 Kıyafet Önlük 14 17, , , , , , ,2 özlük r ksesuar Gözlük Gözlük 18 22, , , ,5 46, , ,8 18, , ,5 39, ,6 39, , , ,6 25, ,2 33,2 33, ,2 ravat Kravat Kravat 2 Astronot 2,52 2,5 kostümü 32 2,7 32,5 1 2,7-3 1,3 2,7-2 1, , , ,8 1,0 3,6 1 1, ,1 2,7 71,0 10 3,9 2, ,7 82,3 3,4 2,3 8 2,3 avuk Kavuk Aksesuar Kavuk 4 Gözlük 5,0 4 5,0-4 5, ,52, ,5 46, ,21 2,518,5 1, ,8 2,1 1, , ,61,9 52, ,2 1, ,9 72,0 33,2 2,0 7 2,0 apka Şapka Şapka 1 Kravat 1,31 1,3-1 1, ,51,21-3 1,2 2,7 31-3,63 1,2-3, ,1 3,6 3, ,0 0,8 23,1 7 2,7 0, ,8 51,4 2,3 1,4 5 1,4 es Fes Fes 1 Kavuk 1,31 1,3-1 1, , ,63-2,53, ,6 1, ,1 1, ,9 1, ,6 41,1 2,0 1,1 4 1,1 ral tacı Kral tacı Kral tacı 1 Şapka 1,31 1,3 1 0,9 1,3 10,9-1 1,3 0, , , ,1 0, , ,8 20,6 1,4 0,6 2 0,6 aç bandı Saç bandı Saç bandı 1 Fes 1,31 1,3-1 1, , , , ,6 0, ,4 10,3 1,1 0,3 1 0,3 apyon Papyon Papyon ,21-1,2 1 1,0 1,2 1,0-1 1, ,3-0,3 1 0,3 Kral tacı 1 1,3 1 0, ,8 2 0,6 aske Maske Maske ,21-1,2 1 1,0 1,2 1,0-1 1, ,3-0,3 1 0,3 Saç bandı 1 1, ,4 1 0,3 Papyon ,2 1 1, ,3 ablo incelendiğinde tüm tüm sınıf sınıf düzeylerinde olmakla olmakla birlikte birlikte daha daha çok 6. çok sınıf 6. sınıf öğrencilerinin Maske ,2 1 1, ,3 Tablo incelendiğinde tüm sınıf düzeylerinde olmakla birlikte daha çok 6. sınıf öğrencilerinin lim sanını önlüklü insanını önlüklü ve önlüklü gözlüklü ve gözlüklü ve çizdikleri gözlüklü çizdikleri çizdikleri görülmektedir. görülmektedir. Benzer Benzer durum Benzer durum cinsiyet durum cinsiyet açısından cinsiyet açısından açısından ında kız kıldığında öğrenciler kız öğrenciler kız için öğrenciler söz için konusudur. söz için konusudur. söz konusudur. izimler bilim Çizimler bilim Tablo insanının insanının bilim incelendiğinde kıyafeti insanının kıyafeti ve kıyafeti tüm ve aksesuarları sınıf ve aksesuarları düzeylerinde açısından açısından incelenmiş açısından olmakla incelenmiş incelenmiş ve birlikte bazı ve bazı örnekler daha ve örnekler bazı çok sınıf örnekler 6. sınıf (S), sınıf ve (Ö) öğrencilerinin öğrencinin ve (Ö) öğrencinin ve öğrencinin cinsiyeti bilim cinsiyeti insanını (Erkek: cinsiyeti (Erkek: önlüklü E/Kız: (Erkek: E/Kız: ve K) gözlüklü E/Kız: belirtilerek K) belirtilerek K) çizdikleri belirtilerek Şekil Şekil görülmektedir. 4 ve Şekil 4 ve Şekil 45 te ve Şekil 5 te 5 te rilmiştir. (S), sınıf (S), renci numarası (Ö) numarası Benzer durum cinsiyet açısından bakıldığında kız öğrenciler için söz konusudur. Çizimler bilim insanının kıyafeti ve aksesuarları açısından incelenmiş ve bazı örnekler sınıf (S), öğrenci numarası (Ö) ve öğrencinin cinsiyeti (Erkek: E/Kız: K) belirtilerek Şekil 4 ve Şekil 5 te verilmiştir. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute Volume: 20 - Issue: 38, December Ö50E E S5-Ö50E S6-Ö4E S6-Ö4E S6-Ö4E S7-Ö17K S7-Ö17K S7-Ö17K S8-Ö53K S8-Ö53K S8-Ö53K S8-Ö60E S8-Ö60E S8-Ö60E Şekil Şekil 4: Bilim 4: Şekil Bilim İnsanının 4: Bilim İnsanının Kıyafeti İnsanının Kıyafeti için Kıyafeti Çizim için Çizim için Örnekleri Çizim Örnekleri Örnekleri

10 Tablo Tablo Tablo incelendiğinde tüm sınıf tüm tüm sınıf sınıf düzeylerinde olmakla olmakla birlikte olmakla birlikte daha birlikte daha çok daha 6. çok sınıf 6. çok sınıf öğrencilerinin 6. sınıf öğrenci bilim bilim insanını bilim insanını insanını önlüklü önlüklü ve önlüklü gözlüklü ve gözlüklü ve gözlüklü çizdikleri çizdikleri çizdikleri görülmektedir. Benzer Benzer durum Benzer durum cinsiyet durum cinsiyet açısından cinsiyet açı Tablo Tablo Tablo Tablo incelendiğinde tüm tüm tüm sınıf sınıf tüm tüm sınıf tüm sınıf sınıf tüm sınıf sınıf düzeylerinde olmakla birlikte olmakla daha daha birlikte daha çok birlikte daha çok daha 6. çok daha 6. çok sınıf daha çok 6. sınıf çok 6. sınıf 6. sınıf çok 6. sınıf sınıf 6. öğrencilerinin sınıf bilim bilim insanını bilim bakıldığında bilim kız bilim öğrenciler insanını önlüklü kız insanını öğrenciler kız ve ve önlüklü öğrenciler için ve önlüklü gözlüklü ve söz için ve ve konusudur. söz için ve gözlüklü çizdikleri konusudur. söz konusudur. çizdikleri görülmektedir. Benzer durum Benzer Benzer cinsiyet durum durum cinsiyet açısından cinsiyet açısından bakıldığında Çizimler bakıldığında Çizimler kız kız bilim Çizimler kız öğrenciler kız bilim kız insanının kız bilim için kız öğrenciler insanının için söz için insanının kıyafeti söz için için söz konusudur. kıyafeti için söz söz için ve söz kıyafeti aksesuarları söz konusudur. ve ve aksesuarları açısından açısından açısından incelenmiş incelenmiş incelenmiş ve bazı ve örnekler bazı ve bazı örnekler sınıf örnekler sınıf (S), sın (S öğrenci öğrenci Çizimler numarası öğrenci numarası Çizimler bilim numarası (Ö) bilim insanının bilim ve (Ö) bilim öğrencinin ve (Ö) bilim insanının kıyafeti öğrencinin ve öğrencinin ve cinsiyeti ve kıyafeti ve aksesuarları kıyafeti cinsiyeti ve ve cinsiyeti (Erkek: ve aksesuarları ve (Erkek: açısından E/Kız: (Erkek: E/Kız: açısından incelenmiş K) E/Kız: belirtilerek K) incelenmiş ve belirtilerek K) ve bazı ve bazı belirtilerek ve bazı Şekil ve örnekler bazı ve bazı Şekil bazı ve 4 sınıf ve bazı Şekil sınıf örnekler 4 Şekil sınıf (S), ve sınıf (S), 4 sınıf Şekil (S), ve 5 te sınıf (S), (S), Şek sını 5 (S verilmiştir. öğrenci verilmiştir. verilmiştir. numarası öğrenci öğrenci (Ö) numarası (Ö) ve (Ö) ve (Ö) (Ö) ve öğrencinin (Ö) ve ve (Ö) ve ve öğrencinin cinsiyeti cinsiyeti (Erkek: E/Kız: (Erkek: (Erkek: K) K) E/Kız: K) belirtilerek Balıkesir E/Kız: K) K) K) Üniversitesi K) belirtilerek Şekil Sosyal Şekil 4 Bilimler 4 ve Şekil ve 4 Şekil Enstitüsü 4 ve Şekil 4 ve Şekil ve 45 te Dergisi ve 5 te 4 Şekil 5 te ve Şekil 5 te Şekil 5 te verilmiştir. verilmiştir. S5-Ö50E S5-Ö50E S5-Ö50E S5-Ö50E S5-Ö50E S5-Ö50E S5-Ö50E S6-Ö4E S6-Ö4E S6-Ö4E S6-Ö4E S6-Ö4E S7-Ö17K S7-Ö17K S7-Ö17K S7-Ö17K S7-Ö17K S7-Ö17K S8-Ö53K S8-Ö53K S8-Ö53K S8-Ö53K S8-Ö60E S8-Ö60E S8-Ö60E S8-Ö60E Şekil 4: Şekil Bilim Şekil 4: 4: Şekil Bilim 4: İnsanının Şekil 4: Şekil 4: İnsanının 4: Bilim 4: Bilim 4: Bilim Kıyafeti Bilim İnsanının Kıyafeti İnsanının Kıyafeti için için için Çizim Kıyafeti için Kıyafeti için Çizim için için Örnekleri için Örnekleri için için Çizim Çizim Örnekleri -Ö1E S5-Ö1E S6-Ö1E S5-Ö1E S5-Ö1E S6-Ö1E S6-Ö6E S6-Ö1E S6-Ö1E S6-Ö6E S8-Ö41E S6-Ö6E S6-Ö6E S8-Ö41E S8-Ö41E S8-Ö24E S8-Ö24E S8-Ö10E S8-Ö10E S8-Ö10E S8-Ö13E S8-Ö13E Şekil 5: Bilim İnsanının Aksesuarı için Çizim Örnekleri Bilim İnsanının Çalışma şekli Öğrencilerin yaptıkları çizimler bilim insanının çalışma şekli açısından analiz edilerek frekans ve yüzde değerleri Tablo 6 da verilmiştir. Tablo 6: Çizimlerde Yer Alan Bilim İnsanlarının Çalışma Şekli için Frekans ve Yüzde Değerleri 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf 8. Sınıf Kız Erkek Toplam f % f % f % f % f % f % f % Bireysel 78 97, , , , , , ,2 Grupla 2 2,5 2 1,8 3 3,7 3 3,6 3 3,1 7 2,7 10 2,8 TOPLAM Tablo incelendiğinde öğrencilerin neredeyse tamamının bireysel çalışan bilim insanları çizdikleri görülmektedir. Çizimler bilim insanının çalışma şekli açısından incelenmiş ve bazı örnekler sınıf (S), öğrenci numarası (Ö) ve öğrencinin cinsiyeti (Erkek: E/Kız: K) belirtilerek Şekil 6 da verilmiştir. 58 Cilt: 20 - Sayı: 38, Aralık 2017

11 Ortaokul Öğrencilerinin Zihnindeki Bilim İnsanı S5-Ö52E S6-Ö17K Şekil 6: Bilim İnsanının Çalışma Şekli için Çizim Örnekleri Bilim İnsanının Çalışma Ortamı Öğrencilerin yaptıkları çizimler bilim insanının çalışma ortamı açısından analiz edilerek frekans ve yüzde değerleri Tablo 7 de verilmiştir. Tablo 7: Çizimlerde Yer Alan Bilim İnsanlarının Çalışma Ortamı için Frekans ve Yüzde Değerleri 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf 8. Sınıf Kız Erkek Toplam f % f % f % f % f % f % f % İç Laboratuvar 26 32, , , , , , ,8 Ofis /oda 6 7, ,4 1 1,2 1 1,0 12 4,7 13 3,7 Dış Uzay 1 1, ,4 1 1,0 2 0,8 3 0,8 Tarla/Bahçe/ Sokak 2 2, , ,2 3 0,8 Bahçe ve Dış-İç laboratuvar 1 1, ,4 1 0,3 Mekân yok 44 55, , , , , , ,6 TOPLAM Tablo incelendiğinde sınıf düzeyi açısından daha çok 5. sınıf, cinsiyet açısından da erkek öğrencilerin bilim insanını bir mekân içerisinde çizdikleri görülmektedir. Bilim insanını laboratuvar ve ofis/oda gibi iç mekânlarda çizen öğrencilerin oranı uzay, tarla/bahçe/sokak gibi dış mekânlarda çizen öğrencilerden fazladır. Bilim insanını dış mekânda çizen öğrencilerin ise sadece 5. ve 8. sınıfta olması dikkat çekicidir. 5. sınıfta öğrenim gören bir erkek öğrenci ise bahçe ve laboratuvar olmak üzere iki mekânı da çizimine taşıyarak bilim insanının hem iç hem de dış mekânda çalışacağını düşündüğünü ortaya koymuştur. Genel olarak öğrencilerin çoğunun bilim insanını herhangi bir mekân içerisinde çizmediği saptanmıştır. Çizimler bilim insanının çalışma ortamı açısından incelenmiş ve bazı örnekler sınıf (S), öğrenci numarası (Ö) ve öğrencinin cinsiyeti (Erkek: E/Kız: K) belirtilerek Şekil 7 de verilmiştir. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute Volume: 20 - Issue: 38, December

12 S5-Ö58E S5-Ö58E S5-Ö48E S5-Ö48E S7-Ö3E S7-Ö3E S8-Ö38E S8-Ö38E Şekil Şekil 7: 7: Bilim 7: Bilim İnsanının İnsanının Çalışma Çalışma Ortamı Ortamı için için için Çizim Çizim Örnekleri Örnekleri Şekil 7: Bilim İnsanının Çalışma Ortamı için Çizim Örnekleri Bilim Bilim İnsanının İnsanının Çalışma Çalışma Ortamında Yer Yer Yer Alan Alan Araştırma Sembolleri, Bilgi Bilgi Sembolleri, Teknoloji Teknoloji ve ve Alternatif ve Alternatif Semboller Semboller Bilim İnsanının Çalışma Ortamında Yer Alan Araştırma Sembolleri, Bilgi Araştırma Sembolleri: Öğrencilerin yaptıkları yaptıkları çizimler çizimler bilim bilim insanının insanının çalışma çalışma ortamında ortamında yer yer yer alan alan alan araştırma Sembolleri, araştırma sembolleri sembolleri Teknoloji açısından açısından ve analiz analiz Alternatif edilerek edilerek frekans Semboller frekans ve ve yüzde ve yüzde değerleri değerleri Tablo Tablo 8 de 8 de 8 de verilmiştir. Araştırma Sembolleri: Öğrencilerin yaptıkları çizimler bilim insanının çalışma ortamında yer alan için araştırma için için Frekans Frekans ve sembolleri ve Yüzde ve Yüzde Değerleri açısından Değerleri analiz edilerek frekans Tablo Tablo 8: 8: Çizimlerde 8: Yer Yer Yer Alan Alan Bilim Bilim İnsanlarının Çalışma Çalışma Ortamında Ortamında Yer Yer Yer Alan Alan Araştırma Araştırma Sembolleri Araştırma ve Araştırma yüzde sembolleri değerleri sembolleri Tablo 5. Sınıf Sınıf 8 de Sınıf 6. verilmiştir. Sınıf Sınıf Sınıf 7. Sınıf Sınıf Sınıf 8. Sınıf Sınıf Sınıf Kız Kız Kız Erkek Erkek Toplam Toplam f f f % %% f f f % %% f f f % %% f f f % %% f f f % %% f f f % %% f f f % %% Deney Deney Tablo Cam 8: Cam Çizimlerde Cam malzeme malzeme 23 Yer ,8 Alan 28,8 28,8 41 Bilim ,9 36,9 36,9 İnsanlarının ,1 32,1 32, Çalışma 13 15,7 15,7 15, Ortamında 25,8 25,8 25, ,2 30,2 Yer 30, Alan ,0 29,0 29,0 malzemeleri malzemeleri İspirto İspirto ocağı ocağı ocağı ve ve ve 2 2 2,5 2,5 2, ,63,63,62 2 2,5 2,5 2,52 2 2,4 2,4 2,41 1 1,0 1,0 1, ,53,53, ,82,82,8 üçayak üçayak Araştırma Sembolleri için Frekans ve Yüzde Değerleri Terazi Terazi ,2 1,2 1,21 1 1,2 1,2 1, ,80,80, ,60,60,6 Mıknatıs Mıknatıs Sınıf Sınıf ,2 7. 1,2 Sınıf 1, Sınıf Kız Erkek 1 10,40,40,4 Toplam Araştırma sembolleri ,30,30,3 Teknik Teknik aletler aletler 3 3 3,8 3,8 f 3,82 % 2 21,8 f 1,8 1,82 % 2 2,5 f 2,5 2,5 % 1 1 1,2 f 1,2 % 1,2 - - f -- %- - 8 f 8 83,1 % 3,1 3,18 f 8 % 82,32,32,3 Büyüteç Büyüteç Cam malzeme 1 1 1,3 231,31 28,8 1 10,941 0,9 0,9 36, ,5 262,52,5 32, , ,025,8 1, ,2 30,2 1,2 1, ,0 41,11,1,1 Deney Dinamometre 1 1 1,3 1,3 1, ,40,40, ,30,30,3 malzemeleri Enjektör Enjektör İspirto ocağı , , , ,2 2 1,2, , ,4 3,5 0,4 0, ,8 10,30,30,3 El feneri El El feneri feneri ve üçayak ,2 1,2 1, ,40,40, ,30,30,3 Kimyasal Kimyasal Terazi madde madde ,2 11,2 1, , ,4 0,8 0,4 0, ,6 10,30,30,3 Asit Asit çözeltisi Asit Mıknatıs çözeltisi ,2 11,2 1,2 1, ,4 0,4 0,4 0,41 1 0,3 10,30,30,3 Atık Atık madde Atık madde ,90,90, ,0 1,0 1, ,30,30,3 Hayvanlar Hayvanlar Teknik aletler , ,81 1,2 21,21,2 2, , ,4 3,1 0,4 0, ,3 10,30,30,3 Bitkiler Bitkiler Büyüteç , ,91 1,22 1,2 1,2 2, , ,4 1,2 0,4 0, ,1 10,30,30,3 Eski Eski kemik Eski kemik Dinamometre 1 1 1,3 1,3 11,3-1, ,4 0,4 0,4 0,41 1 0,3 10,30,30,3 Enjektör , ,4 1 0,3 Tablo Tablo incelendiğinde genel genel olarak olarak öğrencilerin çizdikleri çizdikleri araştırma araştırma sembollerinin çoğunlukla El feneri , ,4 1 0,3 deney deney malzemeleri olduğu olduğu görülmektedir. Bilim Bilim insanının insanının çalışma çalışma ortamında ortamında yer yer yer alan alan alan araştırma araştırma sembollerine sınıf 8. sınıf sınıf öğrencilerinin Kimyasal diğer diğer - sınıflara, - sınıflara, - kız -kız öğrencilerin kız 1 1,2 -ise ise erkek -ise erkek -öğrencilere - 1 0,4 nazaran nazaran 1 0,3daha daha az az yer az yer verdikleri yer verdikleri anlaşılmaktadır. madde Ayrıca Ayrıca öğrencilerin cam cam cam malzeme malzeme olarak olarak deney deney tüpü, tüpü, cam cam cam balon, balon, balon balon joje, joje, joje, erlen, erlen, beher, Asit beher, ince çözeltisi ince ince cam cam cam boru, boru, -cam cam -cam şişe, şişe, -şişe, dereceli - dereceli 1silindir 1,2 silindir ve - ve musluklu ve - musluklu - bidon; - bidon; 1teknik 0,4 teknik malzeme 1 malzeme 0,3 olarak olarak ise ise İngiliz ise İngiliz anahtarı, Atık anahtarı, madde pense, pense, tornavida, tornavida, - -testere, 1testere, 0,9çekiç, -cetvel, cetvel, - gönye - gönye -ve ve makas 1ve makas 1,0çizdiği -çizdiği saptanmıştır ,3 Bilgi Bilgi Sembolleri: Hayvanlar Öğrencilerin yaptıkları - yaptıkları - -çizimler -çizimler 1bilim bilim 1,2 insanının - insanının - çalışma - çalışma - ortamında 1 ortamında 0,4 yer 1 yer 0,3 alan yer alan alan bilgi bilgi bilgi sembolleri sembolleri açısından açısından Bitkiler analiz analiz edilerek edilerek - frekans - frekans -ve ve yüzde -ve yüzde 1değerleri 1,2 değerleri -Tablo Tablo - 9 da -9 da 9 da verilmiştir ,4 1 0,3 Tablo Tablo 9: 9: Çizimlerde 9: Eski Yer Yer Yer kemik Alan Alan Bilim Bilim İnsanlarının 1 1,3 - Çalışma - Çalışma - Ortamında -Ortamında - Yer - Yer Yer Alan -Alan Bilgi - Bilgi 1Sembolleri 0,4 1 için 0,3için için Frekans Frekans ve ve Yüzde ve Yüzde Değerleri Değerleri Tablo incelendiğinde 5. Sınıf Sınıf genel Sınıf 6. Sınıf olarak Sınıf Sınıf 7. öğrencilerin Sınıf Sınıf Sınıf 8. Sınıf Sınıf çizdikleri Sınıf Kız Kız Kız araştırma Erkek Erkek sembollerinin çoğunlukla deney malzemeleri olduğu görülmektedir. Bilim insanının Toplam Toplam f f f % %% f f f % %% f f f % %% f f f % %% f f f % %% f f f % %% f f f % %% Masa Masa Masa ,8 43,8 43, ,0 27,0 27, ,1 32,1 32, ,0 12,0 12, ,5 17,5 17, ,6 32,6 32, ,5 28,5 28,5 Kalem Kalem çalışma ortamında 5 5 yer 56,36,3 alan 6, araştırma 11 9,9 9,9 9,91 1 1,2 sembollerine 1,2 1, ,27,27, ,2 sınıf 7,2 7,2 16 öğrencilerinin 16 16,26,26, ,56,5 diğer sınıflara, kız öğrencilerin ise erkek öğrencilere nazaran daha az yer ver- 6,5 Dolap Dolap 2 2 2,5 2,5 2, ,45,45, ,68,68,64 4 4,8 4,8 4,84 4 4,1 4,1 4, ,85,85, ,45,45,4 Kitap Kitap Kitap 3 3 3,8 3,8 3, ,63,63, ,47,47,44 4 4,8 4,8 4,87 7 7,2 7,2 7, ,9 3,9 3, ,84,84,8 Astronomik dikleri Astronomik görseller anlaşılmaktadır. görseller 1 1 1,3 1,3 Ayrıca 1, ,90,9 öğrencilerin 0, cam 2 2,4 2,4 malzeme 2,43 3 3,1 3,1 3,1 olarak ,40,4 deney 0, tüpü, 1,1 1,1 1,1 Pano/Deney Pano/Deney tahtası/ tahtası/ Tahta Tahta Tahta 3 3 3,8 3,8 3, ,21,21, ,80,80,8 Dünya Dünya modeli modeli ,81,81,81 1 1,2 1,2 1, ,0 1,0 1, ,80,80, ,80,80,8 Defter Defter Balıkesir Üniversitesi 2 Sosyal 2 2,5 Bilimler 2,5 2,5 - Enstitüsü Dergisi ,80,80, ,60,60,6 Matematiksel 60 işaretler Cilt: 20 işaretler - Sayı: 38, - Aralık ,5 2,5 2, ,0 1,0 1, ,40,40, ,60,60,6

13 Ortaokul Öğrencilerinin Zihnindeki Bilim İnsanı cam balon, balon joje, erlen, beher, ince cam boru, cam şişe, dereceli silindir ve musluklu bidon; teknik malzeme olarak ise İngiliz anahtarı, pense, tornavida, testere, çekiç, cetvel, gönye ve makas çizdiği saptanmıştır. Bilgi Sembolleri: Öğrencilerin yaptıkları çizimler bilim insanının çalışma ortamında yer alan bilgi sembolleri açısından analiz edilerek frekans ve yüzde değerleri Tablo 9 da verilmiştir. Tablo 9: Çizimlerde Yer Alan Bilim İnsanlarının Çalışma Ortamında Yer Alan Bilgi Sembolleri için Frekans ve Yüzde Değerleri 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf 8. Sınıf Kız Erkek Toplam f % f % f % f % f % f % f % Masa 35 43, , , , , , ,5 Kalem 5 6,3 11 9,9 1 1,2 6 7,2 7 7,2 16 6,2 23 6,5 Dolap 2 2,5 6 5,4 7 8,6 4 4,8 4 4,1 15 5,8 19 5,4 Kitap 3 3,8 4 3,6 6 7,4 4 4,8 7 7,2 10 3,9 17 4,8 Astronomik görseller 1 1,3 1 0, ,4 3 3,1 1 0,4 4 1,1 Pano/Deney tahtası/ Tahta 3 3, ,2 3 0,8 Dünya modeli ,8 1 1, ,0 2 0,8 3 0,8 Defter 2 2, ,8 2 0,6 Matematiksel işaretler , ,0 1 0,4 2 0,6 Tablo incelendiğinde bilim insanının çalışma ortamında yer alan bilgi sembollerine 8. sınıf öğrencilerinin diğer sınıflara, kız öğrencilerin ise erkek öğrencilere nazaran daha az yer verdikleri görülmektedir. Teknoloji: Öğrencilerin yaptıkları çizimler bilim insanının çalışma ortamında yer alan teknoloji açısından analiz edilerek frekans ve yüzde değerleri Tablo 10 da verilmiştir. Tablo 10: Çizimlerde Yer Alan Bilim İnsanlarının Çalışma Ortamında Yer Alan Teknoloji için Frekans ve Yüzde Değerleri 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf 8. Sınıf Kız Erkek Toplam f % f % f % f % f % f % f % Mikroskop 3 3,8 1 0, ,4 1 1,0 5 1,9 6 1,7 Bilgisayar 4 5, , ,9 5 1,4 Teleskop 1 1,3 1 0, ,4 1 1,0 3 1,2 4 1,1 Televizyon ,2 1 1, ,8 2 0,6 Radyo , ,4 1 0,3 Kulaklıklı mikrofon 1 1, ,4 1 0,3 Röntgen cihazı 1 1, ,4 1 0,3 Kumanda , ,4 1 0,3 Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute Volume: 20 - Issue: 38, December

14 Tablo Tablo 10: 10: Çizimlerde Yer Yer Alan Alan Bilim Bilim İnsanlarının Çalışma Çalışma Ortamında Yer Yer Alan Alan Teknoloji için için Frekans Frekans ve Yüzde ve Yüzde Değerleri Değerleri 5. Sınıf 5. Sınıf 6. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf 7. Sınıf 8. Sınıf 8. Sınıf Kız Kız Erkek Erkek Toplam Toplam f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % f f % % Mikroskop Mikroskop 3 3,83 3,8 1 0,9 1 0, ,42 2,4 1 1,01 1,0 5 1,9 5 1,9 6 61,7 1,7 Bilgisayar Bilgisayar 4 5,0 4 5, ,21 1, ,9 5 1,9 5 51,4 1,4 Teleskop Teleskop 1 1,31 1,3 1 0,9 1 0, ,42 2,4 1 1,01 1,0 3 1,2 3 1,2 4 41,1 1,1 Televizyon Televizyon ,21 1,2 1 1,21 1,2 - Balıkesir - Üniversitesi - 2 0,8 2 Sosyal 0,8 2 Bilimler 20,6 Enstitüsü 0,6 Dergisi Radyo Radyo ,21 1, ,4 1 0,4 1 10,3 0,3 Kulaklıklı Kulaklıklı mikrofon mikrofon 1 1,31 1, ,4 1 0,4 1 10,3 0,3 Tablo incelendiğinde az sayıda öğrencinin daha çok mikroskop, bilgisayar, Röntgen Röntgen cihazı cihazı 1 1,31 1, ,4 1 0,4 1 10,3 0,3 teleskop Kumanda Kumanda olmak üzere - - televizyon, - 1 0,9 1 0,9 - radyo, - - kulaklıklı mikrofon, - 1 0,4 1 0,4 1 röntgen 10,3 0,3 cihazı, kumanda gibi teknolojik ürünler çizdikleri, bu ürünlerin daha çok 5. sınıf ve Tablo Tablo incelendiğinde az sayıda az sayıda öğrencinin daha daha çok çok mikroskop, bilgisayar, teleskop teleskop olmak olmak üzere üzere televizyon, erkek öğrenciler radyo, radyo, kulaklıklı tarafından kulaklıklı mikrofon, çizildiği röntgen görülmektedir. röntgen cihazı, cihazı, kumanda kumanda gibi gibi teknolojik ürünler ürünler çizdikleri, bu ürünlerin bu ürünlerin daha daha çok çok 5. sınıf 5. sınıf ve erkek ve erkek öğrenciler tarafından çizildiği çizildiği görülmektedir. Çizimler Çizimler Çizimler çalışma çalışma çalışma ortamında ortamında yer yer alan yer alan araştırma alan araştırma araştırma ve bilgi ve bilgi ve sembolleri bilgi sembolleri ile ile teknoloji teknoloji ile teknoloji açısından açısından incelenmiş açısından ve bazı ve bazı örnekler incelenmiş örnekler sınıf sınıf (S), ve (S), öğrenci bazı öğrenci örnekler numarası numarası sınıf (Ö) (Ö) (S), ve öğrencinin ve numarası cinsiyeti cinsiyeti (Erkek: (Ö) (Erkek: ve E/Kız: öğrencinin Şekil Şekil 8 de cinsiyeti 8 de verilmiştir. (Erkek: E/Kız: K) belirtilerek Şekil 8 de E/Kız: K) K) belirtilerek verilmiştir. S5-Ö42E S5-Ö42E S5-Ö42E S5-Ö43E S5-Ö43E S5-Ö55E S5-Ö55E S6-Ö2E S6-Ö2E S6-Ö7E S6-Ö7E S6-Ö7E S7-Ö24E S7-Ö24E S8-Ö12E S8-Ö12E S8-Ö40E S8-Ö40E Şekil Şekil 8: Şekil Bilim 8: Bilim 8: İnsanının Bilim İnsanının Çalışma Çalışma Ortamında Ortamında Yer Yer Alan Yer Alan Araştırma Alan Araştırma ve Bilgi ve ve Bilgi Sembolleri Bilgi Sembolleri ile Teknoloji ile ile Teknoloji için için için Şekil 8: Bilim İnsanının Çalışma Çizim Çizim Çizim Örnekleri Ortamında Örnekleri Yer Alan Araştırma ve Bilgi Sembolleri ile Teknoloji için Çizim Örnekleri Alternatif Alternatif Semboller: Semboller: Öğrencilerin Öğrencilerin yaptıkları yaptıkları çizimler çizimler çalışma çalışma ortamında ortamında yer yer alan yer alan alternatif alan alternatif semboller semboller açısından Alternatif açısından analiz Semboller: analiz edilmiştir. analiz edilmiştir. Öğrencilerin yaptıkları çizimler çalışma ortamında yer Fantastik Fantastik öğeler öğeler öğeler bağlamında bağlamında 5. sınıftan sınıftan 1 erkek 1 erkek 1 öğrenci erkek öğrenci büyücü büyücü (S5-57E), (S5-57E), 8. sınıftan sınıftan bir kız bir bir kız kız alan alternatif semboller açısından analiz edilmiştir. öğrenci öğrenci cadı cadı kazanı cadı kazanı kazanı (S8-Ö54K), (S8-Ö54K), 6. sınıftan 6. sınıftan 6. bir erkek bir bir erkek öğrenci erkek öğrenci ise tek ise ise eli tek tek ile eli bir eli ile arabayı ile bir bir arabayı boyunca boyunca kaldıran kaldıran (S6-Ö8E) (S6-Ö8E) bir Fantastik bilim bir bir bilim insanı bilim öğeler insanı insanı çizmiş çizmiş bağlamında çizmiş ve bu ve çizimi ve bu bu çizimi 5. çizimi ile sınıftan bilim ile ile bilim insanının bilim 1 insanının erkek olağanüstü öğrenci olağanüstü büyücü bir güce bir bir güce sahip (S5-57E), güce sahip olduğunu sahip olduğunu 8. vurgulamıştır. vurgulamıştır. Güvenlik Güvenlik işareti işareti işareti olarak olarak olarak 6. sınıftan sınıftan 1 erkek 1 erkek 1 erkek öğrenci öğrenci şekilde şekilde görülen görülen Yasak Yasak olarak olarak olarak adlandırdığı adlandırdığı sınıftan işareti işareti işareti (S6-Ö9E) bir kız (S6-Ö9E) öğrenci çizmiştir. çizmiştir. cadı kazanı (S8-Ö54K), 6. sınıftan bir erkek öğrenci ise tek eli ile bir arabayı boyunca kaldıran (S6-Ö8E) bir bilim insanı çizmiş ve bu çizimi ile bilim insanının olağanüstü bir güce sahip olduğunu vurgulamıştır. Güvenlik işareti olarak 6. sınıftan 1 erkek öğrenci şekilde görülen Yasak olarak adlandırdığı işareti (S6-Ö9E) çizmiştir. S5-Ö57E S6-Ö8E S8-Ö54K S6-Ö9E Şekil 9: Bilim İnsanının Çalışma Ortamında Yer Alan Alternatif Semboller için Çizim Örnekleri Şekil 9: Bilim İnsanının Çalışma Ortamında Yer Alan Alternatif Semboller İcatlar için Çizim Örnekleri Öğrencilerin yaptıkları çizimler icatlar açısından analiz edilerek frekans ve yüzde değerleri Tablo 11 de verilmiştir. 62 Cilt: 20 Tablo - Sayı: 38, 11: Aralık Çizimlerde 2017 Yer Alan İcatlar için Frekans ve Yüzde Değerleri 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf 8. Sınıf Kız Erkek Toplam f % f % f % f % f % f % f % Telefon , ,0 6 2,3 7 2,0 Kimyasal madde 4 5,0 2 1, ,3 6 1,7