DİN, FELSEFE VE BİLİM IŞIĞINDA ENGELLİ OLMAK VE SORUNLARI SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ

Transkript

1 DİN, FELSEFE VE BİLİM IŞIĞINDA ENGELLİ OLMAK VE SORUNLARI SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ

2 DR. MUZAFFER SARAÇ İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sağlık ve Sosyal Hizmetler Daire Başkanı BİLDİRİ YEREL YÖNETİMLERDE ÖZÜRLÜ HİZMETLERİ Sayın misafirler; Özürlü bireylerin yaşadığı sorunların tartışılması ve yeniden düşünülmesi için düzenlenen bu sempozyumda aranızda bulunmaktan onur duyuyorum. Öncelikle belirtmek gerekir ki, Din, Felsefe ve Bilim Işığında üst başlığıyla çağrıldığımız bu sempozyumun ismi bile bizi heyecanlandırıyor. Bu başlığın bizde uyandırdığı ilk intiba;türkiye de özürlü bireylerin yaşadığı sorunların günlük problemler ve çözümler ekseninde değil, günlük ve dönemsel sorunların bile daha geniş bir perspektifle masaya yatırılacağı yönündeydi. Bugün tarihsel mirasımızın, toplumsal kültürümüzün ve temel ahlaki değerlerin merkeze alınacağı bu sempozyumda, özürlü bireylerin sorunlarına daha kalıcı kültürümüz değerlerimizle daha uyumlu çözüm perspektiflerine yol alınacağını ümit ediyorum. İcracı bir kamu kurumunun temsilcisi olarak, değerli bilim adamlarının ortaya koyacağı önerileri ciddi olarak düşüneceğimizi ve yetki sınırlarımız içinde uygulamaya aktarmaya çalışacağımızı şimdiden belirtmek isterim. Değerli misafirler; İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak özürlü bireylerle ilgili ilk çalışmalarımız 1994 yılında başladı seçimleri sonrasında şekillenen yeni belediyecilik algısı, sosyal sorunlara da çözüm geliştirmek, merkezi hükümete ve topluma bu sorunların çözümü için katkı da bulunmak gerektiğini yöneticilerimize hissettirdi. Toplumdan gelen talepler; sosyal sorunların yaşandığı bölgelerde, en yakında ve rahatça ulaşılabilen kamu aktörü olarak belediyelerin etkin olmasını gerektiriyordu. 90 larda siyasetin sınırlarının gelişmesi ve toplumun demokratik taleplerinin daha hızlı dile geliyor olması da bu süreci tetiklemişti. Elbette tahmin edebileceğiniz gibi İstanbul; nüfus yoğunluğu, yoğun göç dalgaları, buna eşlik eden toplumsal yapı değişimleri, özellikle geçim ekonomisinin değişimi ile geleneksel geniş akrabalık ilişkilerinin ve mahalle örgütlenmesinin zayıflaması gibi nedenlerle ilk elde halledilmesi zorlaşan yeni sosyal sorunlarla yüklü bir şehir 20

3 haline geldi. Bu nedenle İstanbul da belediyecilik deneyimi de diğer Anadolu şehirlerinden çok farklı özellikler gösterdi. Bu sosyal sorunlar karşısında özürlü bireyler için özel çalışmalar yapma ihtiyacı oluşmuştu te İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Özürlü Koordinasyon Masası bu ihtiyaca karşılık olarak kurulmuştu. Merkezi örgütlenmenin sosyal hizmet teşkilatlarının özellikle İstanbul ölçeğinde ki bir şehir için yetersizliği ve 90 lı yılların başından itibaren toplumsal taleplerin sadece merkezden değil yerel yönetimlerden de talep edilebileceği yönünde bir algının ortaya çıkması, Belediye yönetimlerinin özellikle de bir misyon duyguları da var ise hareket alanlarını genişletti. Bu süreç sosyal sorunların çözülebileceği aracı kurumlardan biri olarak belediyelerin belirmesini sağladı. Özürlü hizmetlerini planlamak için kurulan koordinasyon masası sonrasında bir Özürlüler Merkezine dönüştüğünde şehrin mekansal genişliği ve nüfus dağılımı nedeniyle önce Kağıthane, Fatih ve Bağcılarda üç Özürlüler Merkezi hizmete açıldı. Bu süreçte önce Sirkeci de ilk pratiği yapılan sonra Çağlayan a taşınan Zihinsel Özürlüler Eğitim ve Beceri Kazandırma Merkezi de çalışmalarına başladı. Geldiğimiz noktada; 10 u Zihinsel Özürlüler Eğitim ve Beceri Kazandırma Merkezi olarak da çalışan, 1 i şu anda otizmle ilgili çalışmalar yapmak üzere düzenlenen, ayrıca ailelerin tatil ihtiyaçlarına yönelik oluşturulan Florya Yaz Kampı ile birlikte 22 ayrı Özürlüler Merkezi ile İstanbul un her ilçesinde müracaatçıların talepleri ile doğrudan karşılaşabileceğimiz bir yaygınlığa ulaştık. Bu merkezlerin tamamında ilk olarak Danışmanlık ve Destek Hizmetleri yürütülmektedir. Her merkezin çatısını bir Psiko-Sosyal Servis üzerine kurarak ailelerin ve bireylerin yaşadıkları sorunların ve bu sorunlara çözüm üretebilecek aktörlerin bilgisini bu servislere tutuyoruz. Psiko-Sosyal Servisler hem mahalle mahalle gezerek hem merkez binalarında müracaatçıları karşılayarak, yerinde bilgilendirme yapmaktadırlar. Temelde bir sosyolog, bir psikolog, bir hemşire ve bir kayıt personelinden oluşan bu servisler, özürlü bireyler ve ailelerin sorunlarına çözüm olabilecek ilk psiko-sosyal rehberliği yapmakta ve sorun sahiplerinin ihtiyaç duyduğu destek türüne göre ilgili kamu kurumlarının uygulamalarına ulaşmaları yönünde planlama yapmakta ve hizmete ulaşması için birebir yardımcı olmaktadır. Özellikle bilgi kirlenmesinden şikayet edilen günümüzde, ailelerin ve bireylerin kendileriyle ilgili en doğru bilgiye bir kamu kurumunda hızlı bir şekilde ulaşmaları ve destek bulmaları güçlü bir moral destek olmaktadır. Tahmin edilebileceği gibi özürlü birey ve aileler çoğu zaman birden fazla destek tarzına ihtiyaç duymaktadırlar. Psiko-sosyal rehberlik ve destek yanında, iyi bir eğitim planlaması ve takibi, sağlık temelli kontrol ve bakım desteği, mesleki eğitim ve istihdam desteği, sosyal rehabilitasyon çalışmaları, ulaşım ve fizik çevre iyileştirmeleri, ayrımcılık ve dışlanma riski karşısında hukuki-kamusal destek, sosyal hak ve asgari 21

4 yaşam standartlarına erişim konusunda gelir desteği gibi ilk başta birbirinden farklı görünecek birçok alanda çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu çalışmaların tamamını birbiri ile uyumlu ve birbirini destekleyecek tarzda ilerletmek bütün kamu kurumlarının temel ödevidir. Bizde kurum olarak, İstanbul da aynı alanda çalışan bütün kamu kurumları ile irtibatlı olarak, uyumlu bir eşgüdüm temelinde özürlü bireyi ve ailesini güçlendirmeyi hedef edinmiş durumdayız. İzninizle İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak bünyemizde bulunan Özürlüler Müdürlüğü (İSÖM) kontrolünde yürütülen çalışmaları sırasıyla aktaralım. 1- SOSYAL DESTEK HİZMETLERİ Sosyal destek hizmetleri kapsamında, özürlülerin sosyal hayata aktif katılımlarını sağlayacak sosyal ve mesleki rehabilitasyon çalışmaları yapılır. Özürlü kişinin yaşam boyu desteklenmesi için aile dayanışması ile sosyal bağları güçlendirecek ve sosyal çevre dinamiklerini aktifleştirecek çalışmalar gerçekleştirilir. Ayrıca, özürlü bireylerin toplum içinde hareketliliğini sağlayacak sosyal aktiviteler düzenlenmektedir. Sosyal rehabilitasyon kapsamında düzenlenen sosyal aktiviteler, şu başlıklar altında toplanmaktadır. a) Kültür-Sanat Festivalleri: Kültür-sanat festivalleri kapsamında el sanatları, resim sergileri, halk oyunları yarışmaları, koro ve tiyatro gibi faaliyetler düzenlenmektedir. b) Gezi ve Eğlence Programları: Özürlülere ve ailelerine yönelik olarak yıl boyunca tarihi ve turistik mekânlara gezi programları düzenlenmektedir. Bu programlar sayesinde özürlü bireyler, daha önce görme fırsatı yakalayamadıkları tarihi ve turistik mekanları yakından inceleme imkanı bulmaktadırlar. c) Spor Etkinlikleri: Özürlüler Müdürlüğü, her yıl geleneksel olarak görme, işitme ve ortopedik özürlülere yönelik turnuvalar, müsabakalar düzenlemekte, özel antrenman programları ile özürlü bireyleri bölgesel ve ulusal yarışmalara hazırlamaktadır. d) Kuaförlük Kişisel Bakım Hizmetleri: Evinden çıkamayacak derecede ağır özrü bulunan özürlülere İSÖM tarafından ücretsiz kuaförlük ve kişisel bakım hizmeti verilmektedir. Bu çalışmayla özellikle ailede, özürlü bireyin bakım standartlarına ilişkin bir deneyiminin oluşması amaçlanmaktadır. 2- PSİKOLOJİK DESTEK HİZMETLERİ Psikolojik destek hizmetleriyle, özürlü ve ailesinin toplumsal hayata katılımını arttırmak, bireysel ve çevresel sorunlarla başa çıkma becerileri kazandırmak amaç- 22

5 lanmaktadır. Bu hizmet kapsamında, özürlü bireylerin eğitsel, mesleki, duygusal ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesine yönelik çalışmalar yürütülür. Gerektiğinde aile üyelerinin psikolojik yönden güçlendirilmesi sağlanır. Psikolojik destek kapsamında verilen hizmetler şunlardır: a) Bireysel ve Grupla Psikolojik Danışmanlık: Bireysel ve grupla psikolojik danışmanlık çalışmalarıyla, özürlü birey ve ailelerinin yaşadıkları ruhsal sorunların çözümüne destek olunmaktadır. b) Aile Eğitim ve Seminer Çalışmaları: İSÖM tarafından ailelerin, çocuklarına doğru ve sağlıklı bir yaklaşım geliştirmeleri ve özürlülük konusunda bilgi sahibi olmalarını sağlamak amacıyla eğitim programları ve seminerler düzenlenmektedir. c) Konuşma Terapisi : Ağız ve dil kaslarındaki gelişim bozukluğu olan, konuşma güçlüğü çeken çocuklar için rehabilitasyon çalışmaları yapılmaktadır. d) Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı: Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı, 0 6 yaş arası gelişimsel geriliği olan çocukların ailelerine yönelik hazırlanmış bir erken eğitim programıdır. Üniversitelerle işbirliği halinde yürütülen proje; 0-4 yaş arasında normal gelişim sürecinde edinilen becerileri kapsamakta, ailenin eğitilerek çocuğun tedavisi sağlanmaktadır. 3- SAĞLIK DESTEK HİZMETLERİ a) Fizyoterapi Hizmetleri: Tıbbi rehabilitasyon etiği çerçevesinde, özürlülerin fiziksel kapasitelerini geliştirerek günlük yaşam aktivitelerinde, maksimum bağımsızlığa ulaşmalarını sağlamak amacıyla çalışmalar yürütülmektedir. Fizyoterapi biriminde, fizik tedaviye ihtiyacı olan özürlülerin değerlendirmesi yapılmakta, ev egzersiz programı hazırlanmakta, kurum içi ve dışı yönlendirmeler gerçekleştirilmekte, danışmanlık ve eğitim hizmetleri verilmektedir. b) Hippoterapi (Atla Terapi): İSÖM Tarafından Hippoterapi adı ile bilinen at üstünde terapi yöntemi ile özürlü çocukların kişisel gelişimine katkıda bulunulmaktadır. Atın çok boyutlu hareketlerinden faydalanılarak, özürlü çocukların duygusal, zihinsel ve fiziksel gelişimleri için destekleyici bir terapi yöntemi uygulanmaktır. c) Medikal Malzeme Desteği: Özürlülerin bağımsız yaşam becerilerini arttırmak amacıyla sosyal güvencesi olmayan özürlülere ücretsiz medikal yardım yapılmaktadır. Özürlüler Müdürlüğünde 2011 yılının sonuna kadar beyaz baston, tekerlekli sandalye, akülü araç, koltuk değneği, işitme cihazı, hasta altı bezi dağıtımı düzenli olarak gerçekleştirilmekteydi. Bu medikal destekler 2012 yılı içinde yeniden yapılandırılan SGK uygulamalarıyla uyumlu şekilde devam ettirilmektedir. 23

6 d) Ortez Protez Atölyesi: Özürlü bireylerin gerek fiyat yüksekliği ve gerekse kaliteli üretim yetersizliği nedeniyle büyük ölçüde sorun yaşadıkları ortez ve protez gereksinimleri, uluslararası standartlarda üretim yapan İSÖM Rami Ortez-Protez Atölyesi tarafından karşılanmaktadır. e) Sporla Rehabilitasyon: Sporla rehabilitasyon desteği için başvuran özürlü bireyler, fizyoterapist, psikolog ve alanında uzman spor eğitmenlerince değerlendirmeye alınmakta, kendisine uygun spor dalı tespit edilerek spor tesisine yönlendirilmektedir. Her özür grubuna, teşhisin özelliğine göre alanında uzman eğitmenlerce bireysel ve takım sporlarında eğitim sunulmaktadır. Değişik branşlarda verilen spor eğitimleriyle özürlü bireylerin özgüven ve yaşama sevinçleri arttırılmakta, takım sporlarıyla iletişim becerileri kazanmaları sağlanmaktadır. Yıl içerisinde, ulusal ve uluslar arası nitelikte spor organizasyonları tertip edilerek özürlü bireye, hedef bilinci ve kararlılık kazandırılmaktadır. f) Hidroterapi: Ortopedik veya zihinsel özürlülere su içinde egzersiz yaptırılarak kişilerin bedensel ve zihinsel gelişimlerine destek olunmaktadır. İSÖM, Avrupa ve Amerika da Watsu adıyla bilinen özürlünün psikolojik ve fizyolojik rahatsızlıklarının giderilmesi için uygulanan rehabilitasyon yöntemini Türkiye de ilk olarak hizmete koymuştur. İBB Spor komplekslerinde, yüzme antrenörlerince ücretsiz yüzme dersleri, hidroterapi ve Watsu terapisi özürlü bireylere sunulmaktadır. 4- YASAL HAKLAR DANIŞMANLIĞI Özürlü ve özürlü yakınlarına, sahip oldukları yasal haklar konusunda bilgilendirme ve yönlendirme hizmetleri yapılmaktadır. İSÖM Yasal Haklar Danışmanlığı Biriminde görevli avukatlar tarafından İSÖM Merkezlerinde gerçekleştirilen yasal haklar seminerleri, telefonla ve yüz yüze yapılan görüşmeler ile özürlü ve yakınlarına hukuki danışmanlık hizmeti verilmektedir. İSÖM Hukuki Danışmanlık servisine başvuran özürlü ve yakınları, özürlü raporu çıkarılması, özürlü maaşı, bakım hizmetleri, özel eğitim, istihdama ilişkin haklar, emeklilik, özürlü aracı alımı, özürlü kimlik kartı, beyazkart ve refakatçi kartlarının alımı vb. konularda bilgi desteği alırlar. Ayrıca İstanbul un farklı yerlerinde düzenlenen Özürlülerin Yasal Hakları seminerleriyle toplu bilgilendirmeler yapılmaktadır. 5- İSTİHDAM DESTEK HİZMETLERİ İSÖM, Özürlü bireyleri iş hayatına hazırlayarak ve özürlü bireyin iş bulmasında aracı olarak bireyin sahip olduğu engelleri aşması sağlanmaktadır. İSÖM Sosyal Servislerinde görevli sosyologlar tarafından çalışma hayatına katılmak isteyen özürlülerin özgeçmiş bilgileri alınıp, İSÖM Kariyer Geliştirme ve İstihdama Destek Birimine 24

7 iş takibi yapılmak üzere ulaştırılmaktadır. İSÖM Kariyer Geliştirme ve İstihdam Destek Birimince özürlünün fiziksel ve psiko-sosyal özellikleri dikkate alınarak kendisine uygun iş olanakları araştırılmakta; kriterlere uygun işler bulunmasıyla işverenlerle temasa geçilmektedir. Periyodik olarak toplu halde yapılan mülakatlar vasıtasıyla işveren ve özürlü bir araya getirilmekte, özürlü bireyin istihdamına aracı olunmaktadır. Ayrıca İSÖM Kariyer Geliştirme ve İstihdama Destek Birimince, İSÖM Sosyal Servislerle koordinasyon içinde, çalışabilecek özürlülerin çalışma hayatına katılımı için gerekli danışmanlık ve eğitim hizmetleri yürütülmektedir. 6- EĞİTİM DESTEK HİZMETLERİ a) Zihinsel Özürlüler Beceri Kazandırma ve Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri: Bu merkezlerde zihinsel özürlü bireylerin mesleki becerilerinin artırılması ve yeteneklerinin geliştirilmesi amacıyla özel eğitim programları uygulanmaktadır. Eğitim programları kapsamında özürlü bireyin sosyal becerileri, öz bakım becerileri ve el becerilerini arttıran eğitimler verilmektedir. Herhangi bir eğitim alma olanağı bulunmayan, yaş aralığında bulunan, eğitilebilir ya da öğretilebilir durumda olan, hafif veya orta düzeyde zihinsel özürlülere, şu eğitimler verilmektedir: 1) Spor 2) Takı Tasarım 3) Makrome/Süsleme 4) Ebru 5) Ahşap 6) Okuma Yazma 7) Resim 8) Müzik 9) Bahçıvanlık 10) Halk Oyunları 11) Temizlik 12) Ev Ekonomisi b) Karma Eğitim Hizmetleri: Zihinsel özürlüler için düzenlenen eğitim çalışmaları dışında İSÖM Merkezlerinde ayrıca diğer özürlülerin yararlanabileceği eğitim grupları da oluşturulmaktadır. Eğitim grupları dahilinde özür durumu nedeniyle örgün eğitimden yeterince yararlanamayan bireylere destek eğitimleri verilir. Karma eğitimlerin amacı, özürlü bireylere mesleki bilgi ve beceri kazandırarak üretkenliklerini arttırmaktır. Özürlü bireylerin, özür durumu, vasıf ve yetenekleri göz önüne 25

8 alınarak düzenlenen kurslarda, başarılı olan bireylerin Milli Eğitim Bakanlığı onaylı mesleki sertifikalar alması sağlanmaktadır. Ayrıca sosyal rehabilitasyon amacıyla kültürel ve sanatsal yetenekleri destekleyen eğitim grupları oluşturulmaktadır. c) Yaz Okulu Hizmetleri: Örgün eğitime devam etmelerine rağmen çeşitli nedenlerle yeterli eğitim desteği alamamış olan 8-13 yaş arası çocuklar ve gençlere destek eğitimleri verilir. Bu yaş aralığındaki özürlülerin örgün eğitim kurumlarında, aktif katılımcı bireyler olması amacıyla sosyal rehabilitasyonlarını destekleyecek kültürel çalışmalar yapılmaktadır d) Türk İşaret Dili Eğitimleri: İşitme özürlü bireylerle sağlıklı iletişim kurulması amacıyla İSÖM bünyesinde çalışan alanında uzman eğitmenlerce Türk İşaret Dili eğitimleri verilmektedir. Hızlandırılmış 1 aylık eğitim programlarından 3 aylık eğitim paketlerine değin uygulanan Türk İşaret Dili Eğitimi Kurslarında, Türk İşaret Dili Alfabesi, Türk İşaret Dilinin gramer yapısı ve günlük işaret dili konuşma teknikleri üzerine eğitimler gerçekleştirilmektedir. 7- ULAŞIM HİZMETLERİ VE ÇAĞRI MERKEZİ a) Ulaşım Hizmetleri: Alo Özürlü ve Yaşlı Ulaşım Servisi ni hayata geçiren İSÖM, yaşamını İstanbul da sürdüren ve toplu taşıma araçlarını kullanamayan özürlü ve kimsesiz yaşlılara ücretsiz ulaşım hizmeti sunmaktadır. Özürlülerin sosyal hayata katılımını gerçekleştirmek amacıyla hizmet veren Alo Ulaşım Servisi, özürlü ve yakınlarının rahatça sokağa çıkmalarını ve ihtiyaçlarını kolaylıkla temin etmelerini sağlamaktadır. Bu servis sayesinde evinden çıkamayan özürlü ve yakınları, Alo servisini önceden arayıp rezervasyon yaptırmak kaydıyla, Alo Özürlü ve Yaşlı Ulaşım Servisi nden yararlanabilmektedir. b) Çağrı Merkezi ( ALO ) : İstanbul Büyükşehir Belediyesi nin çağrı merkezi olarak çalışan ALO 153 ü arayan herkes, 3 ü tuşladıktan sonra özürlülerle ilgili servislere ulaşabilmekte ve sağlanan tüm hizmetlerden kolaylıkla faydalanabilmektedir. 8- TOPLUMUN BİLİNÇLENDİRİLMESİ (ÖSHA) Özürlülerin Sosyal Hayata Adaptasyonu ya da Toplumun Özürlülere Adaptasyonu Projesi ÖSHA Projesi İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından 2000 yılında imzalanan bir protokolle hayata geçen ÖSHA, ilk ve ortaöğretim öğrencilerine özürlülük bilincini kazandırmayı ve özürlülerin genç nesil tarafından daha iyi anlaşılmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Proje kapsamında oluşturulan gönüllü ekip, 26

9 üniversite ve ilköğretim kurumlarına giderek ya da öğrencileri Özürlüler Müdürlüğüne davet ederek eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yapmaktadır. 9- FLORYA ÖZÜRLÜLER YAZ KAMPI İSÖM, özürlü birey ve yakınlarının ücretsiz tatil yaparak dinlenmesi ve sosyalleşebilmesi için Florya sahilinde toplam 60 bin m² alan üzerine yayılan İSÖM Yaz Kampını özürlü ve ailelerinin hizmetine sunmuştur. Her yıl Mayıs ile Ekim ayları arasında faaliyet gösteren kampta, yıllık ortalama 5 bin 300 özürlü ve yakını ücretsiz tatil yapmaktadır. Televizyon, klima, 24 saat sıcak su imkânı, telefon, çardak ve çiçek bahçesine sahip 55 müstakil evin bulunduğu kampta, özürlü ve özürlü yakınları birer hafta süreyle ücretsiz olarak dinlenmektedir. 10- ERİŞİLEBİLİRLİK ÇALIŞMALARI İSÖM erişilebilirlik ile ilgili olarak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ne ait açık/kapalı tüm fiziksel alanların, işletmesi ve denetimi altında ki her türlü ulaşım sistemlerinin ve her türlü iletişim araçlarının ulusal ve uluslar arası standartlar çerçevesinde; herkesin erişimine ve kullanılmasına olanak verecek şekilde düzenlenmesini koordine etmektedir. Ayrıca isteyen bütün kurumlara erişilebilirlik ile ilgili danışmanlık vermekte ve fiziksel çevre ve sistemlerin yeniden yapılandırılmasına destek vermektedir. 11- MANEVİ BAKIM ÇALIŞMALARI Toplumda hasta, özürlü ve bakıma muhtaç yaşamlarını idame ettiren kişilerin kendi istek ve arzuları doğrultusunda manevi telkin ve terbiye yöntemlerini göstermek ve bu yolla ruh gönül ve kalbin güçlenmesine yardıma ve kişinin manevi tekamülüne destek veren nitelikte bir hizmet birimi bulunmaktadır. Kişisel ve toplumsal boyutuyla manevi değerler, insanların sosyal barış içinde temel değerler etrafında birlik içinde yaşamalarını sağlar. İstikrar ve güven içinde manevi değerlerini rahatlıkla yapabilen insanların harici sosyal ve manevi faydaları da yüksek olacaktır. Maneviyatı yüksek olan insanlar ( kronik depresif, özürlü hastalar) emsallerine göre inançlı, aktif, enerjik, güçlü, azimli, sabırlı, hatta üretken olurlar. Yılmayan, karşısına çıkan her engeli aşmak için hayatın her türlü şartlarıyla mücadele eden, bu mümkün değilse engellerle birlikte yaşamayı kabul eden maneviyat odaklı insanlar, geniş görüşlü, ferah yürekli, uyumlu hasletleriyle hem kendileriyle, hem de toplumla barışık olabilmeleri itibariyle çalışmalarımızdan beklediğimiz uzun, orta vadedeki olumlu sonuçlardır. 27

10 İSÖM, özürlülerin manevi ihtiyaçlarının giderilmesi ve özürlüye hizmet veren diyanet personelinin özürlüyü tanıyıp onunla rahat iletişim kurabilmesi için çeşitli hizmetler verilmiştir: a) Manevi bakım seminerleri: Özürlüler Merkezlerimizden yönlendirilmiş özürlü ve yakınlarına müftülük tarafından görevlendirilmiş vaizler düzenli aralıklarla seminerler vermektedirler. b) İşaret Diliyle Hutbe: Tophane Kılıç Ali Paşa Camiinde işitme engellilere işaret diliyle hutbe verilmektedir. c) Din görevlilerine İşaret Dili Kursu: Müftülük görevlilerine işaret dili eğitimleri verilerek, vaiz ve imamların işitme engellilerle iletişim kurmaları amaçlanmıştır. d) Din görevlilerine ÖSHA sunumu: Din görevlilerinin özürlü bireylerin deneyimlerine aşina olması için İl Müftülüğü ile yürütülen ortaklık temelinde imam, vaiz ve diyanet görevlilerine ÖSHA projesi kapsamında sunumlar yapılmıştır. Yukarıda aktardığım çalışmaları yerine getirirken çeşitli dönemlerde bilim adamlarının ve sivil toplum aktörlerinin desteğine ihtiyaç duymaktayız. Elbette ki yaptığımız çalışmaların özürlü bireylere ve toplumumuza katkısını ölçecek ve değerlendirecek bilim adamlarının çalışmaları bizim için hayati önemdedir. Bunun yanı sıra çeşitli çalışmaların niteliklerinin arttırılarak erişiminin yaygınlaştırılması yolunda sivil toplum aktörlerinin desteği ve katkıları önem arz etmektedir. Yine de yapılan bütün çalışmaları şekillendirecek olan şey, en sonunda toplumumuzun manevi vicdanıdır. Bugün burada bulunan insanları sadece bilim insanları olarak değil toplumun vicdanını şekillendiren mimarlar olarak da görüyoruz. Bu nedenle bu ve benzer toplantılarda belirginleşecek perspektiflerin toplumda temel ahlaki değerlerin, fedakarlığın, dayanışmanın, paylaşmanın öne çıkmasına katkı sağlayacağını düşünüyorum. Bütün çalışmaların ötesinde en çok ihtiyaç duyduğumuz şeyin bu perspektif olduğunu düşünüyorum. Saygılarımla.. 28