AB Kulisi. Ajanda Türkiye nin AB katılım sürecinde önemli tarihler ve dönüm noktaları...

Transkript

1 AB Kulisi Kasım 2009 Editör den AB Kulisi nin bu ayki Editör den bölümünde, Avrupa Parlamentosu tarafından Aralık ayında açıklanması beklenen Türkiye İlerleme Raporu tavsiye kararı çerçevesinde Türk dış politikasına yönelik mevcut tartışmalar irdeleniyor Gündem Bu ay AB gündeminde öne çıkan gelişmeler... Ajanda Türkiye nin AB katılım sürecinde önemli tarihler ve dönüm noktaları... 1

2 Editör den AB de İran Rahatsızlığı Türkiye nin son dönemde Ortadoğu da uyguladığı politika AB den alkış toplamıştı. Hatta Avrupa Komisyonu, Türkiye ye yönelik geçen ay açıkladığı İlerleme Raporu nda, Türkiye nin dış politika başarılarını övmüştü. Ancak Başbakan Erdoğan ın Tahran a kısa süre önce gerçekleştirdiği resmi ziyaret ile bu ziyaret sırasında demeç düzeyinde İran a açık desteği Brüksel de kafaları karıştırdı. AB den gelen sinyaller, İran ile ilişkiler konusunun, Brüksel-Ankara arasında önümüzdeki dönemde ciddi bir görüş ayrılığına neden olacağını açıkça ortaya koyuyor. Buna ilişkin ilk rahatsızlık, Avrupa Parlamentosu nda (AP) şu anda halen tartışılan ve yakında tavsiye kararına dönüşecek olan AB nin genişleme sürecine ilişkin raporda yer aldı. Raporun Türkiye ye ayrılan paragrafı, Türkiye nin AB nin dış politikası ile özellikle de İran konusunda eşgüdüm içerisinde çalışması gerektiğini ifade ediyor. Ankara ya dış politikanızda bizimle uyumlu olun uyarısında bulunan AP raporunun, aynı paragrafta, Türkiye nin AB ye tam üyelik hedefinin altını çizmemesi de dikkat çekici bir unsur. AP Türkiye Raporu da Uyaracak... İran rahatsızlığı, Avrupa Parlamentosu nun (AP) Türkiye için hazırlamakta olduğu ve Aralık ayında AP Genel Kurulu nda oylanması beklenen tavsiye niteliğindeki karar tasarısına da yansıyacak. AP nin, geçen yıl olduğu gibi, bu yılki Türkiye raportörlüğünü de üstlenen Hollandalı milletvekili Ria Oomen-Ruijten, Parlamento nun Dış İlişkiler Komisyonu nda söz alarak, Biz Avrupalılar için sadece dostluk yeterli değil, İran da insan hakları yetersizliğinden de konuşmalıyız. Ayrıca İran ın nükleer programı ve nükleer silahlar konusundaki görüşleriniz de açıklığa kavuşturulmalı şeklinde konuşması ile eleştiri oklarını hükümete yöneltti. Ancak nedense AP raportörü, atom bombası üretmesinden korkulan İran ın nükleer programı nedeni ile dış dünya ile son bir yıldır kapanan bütün diyalog yollarının, Türkiye nin sürpriz arabuluculuğunda tekrar açılmış olduğuna değinmedi. Son olarak Ankara nın Tahran ile imzaladığı 3,5 milyar Euro değerindeki yatırım anlaşmasının, Ankara nın doğalgazda Avrupa ya karşı elini oldukça güçlendiren bir koz olduğu unutulmamalı. Bu da bazılarını rahatsız ediyor olmalı! Duygu Leloğlu BRÜKSEL 2 2

3 Gündem AB Yeni Antlaşma Lizbon u Nihayet Onayladı Avrupa Birliği nin (AB), Türkiye nin de içinde bulunduğu genişleme sürecinin sekteye uğramadan devam etmesini sağlayacak Lizbon Antlaşması nın yürürlüğe girebilmesinin önündeki en son engel olan Çek Cumhuriyeti tehdidi de nihayet aşıldı. AB, Çek Cumhurbaşkanı Klaus un Lizbon a yeşil ışık yakması için, geçtiğimiz hafta Çeklere taviz vererek, ülkenin, Lizbon Antlaşması nın bir bölümü olan İnsan Hakları Şartı ndan muaf tutulmasına razı olmuştu. Çekler, ikinci dünya savaşından sonra Çekoslavakya dan kovulan Almanların ülkelerinden mülk talebinde bulunmalarını engellemek istiyor. Çek Anayasa Mahkemesi, 3 Kasım tarihinde, Birlikteki yapısal ve kurumsal reformları gerçekleştirecek olan yeni AB Antlaşması nın ülke Anayasası na aykırı olmadığı yönünde karar verdi. AB ye kuşku ile yaklaşan Çek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Vaclav Klaus da aynı gün Antlaşmanın altına imzasını attı. Bu sayede, AB nin 27 ülkesindeki onay süreci nihai hale gelmiş oldu. Çek Cumhuriyeti nin muafiyeti kapsamında hazırlanacak ek protokol 27 ülke tarafından hâlihazırda onaylanan Lizbon Antlaşması na doğrudan eklenmeyecek ve AB nin bir sonraki genişleme antlaşmasına ilave edilecek Ekim tarihlerinde düzenlenen Avrupa Konseyi kapsamında, Antlaşma nın 2009 yılı sonuna kadar onaylanmasının öngörülmesi ile birlikte, AB liderlerinin Kasım tarihleri arasında biraraya gelerek Lizbon Antlaşmanı, 1 Aralık 2009 tarihi itibari ile yürürlüğe sokması bekleniyor. Oomen-Ruijten, AP Türkiye Raportörlüğüne Devam Edecek Avrupa Parlamentosu nun son iki yıldır Türkiye raportörlüğünü yürüten Hollandalı Hristitiyan Demokrat Milletvekili Ria Oomen-Ruijten, görevini bu yıl da devam ettirecek. AP Dış İlişkiler Komitesi nde, İtalyan Hıristiyan Demokrat Gabriele Albertini tarafından kaleme alınan AP nin genişleme karar taslağı kapsamında Türkiye ve Batı Balkanlar ile İzlanda nın görüşüldüğü oturumda söz alan raportör Oomen-Ruijten, taslak rapora ilişkin bilgi verdi. Türkiye de yargının tarafsızlık ve bağımsızlık sorununun çözülmesi gerektiğini belirten Oomen-Ruijten, yargı reformu stratejisinin vakit kaybetmeden uygulanması gerektiğinin altını çizdi. Aynı zamanda raporda, Türkiye den İran konusu başta olmak üzere AB ile koordineli dış politika yürütmesi, Ek protokol yükümlülüklerini yerine getirmesi, Kıbrıs sorununa hızla kapsamlı çözüm bulunmasına aktif katkıda bulunması ve AB-NATO stratejik işbirliğinin ilerletilmesini engellemekten vazgeçmesi talebinde bulunuluyor. Ruijten, AP nin en fazla koltuk sayısını oluşturan ve Türkiye nin AB üyeliği konusunda ikiye bölünmüş olan Hıristiyan Demokratların daha dengeli bir tavır almasını sağlamakla tanınıyor. Rehn den Fransa da Türkiye Desteği Avrupa Komisyonu nun Genişlemeden sorumlu Üyesi Olli Rehn, Türkiye nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğine karşı olan Fransa Senatosu nda Kasım ayı başında yaptığı konuşmasında, Türkiye nin üyelik sürecine tam destek verdi. Fransız Senatörlerine hitaben konuşan Rehn, AB nin Türkiye ile birçok konuda ortak amaçları paylaştığını belirtti. Bu amaçları, Ortadoğu da barış, Kafkaslarda istikrar, Afganistan ve Pakistan da güvenlik ve enerji güvenliği şeklinde sıraladı. Türkiye nin, Ermenistan ile olan ilişkilerini diplomatik açıdan belirgin bir şekilde geliştirdiğini vurgulayan Rehn, iç politikada ise Kürt vatandaşlarına ilişkin demokratik açılımın da aynı şekilde dikkate değer olduğunu belirtti. AB yetkilisi, Türkiye nin, AB ile ilişkilerinde en zor aşamaya girdiğini ifade ederek, Ankara nın eksiklikleri konusunda Türkiye nin özellikle ifade 3

4 özgürlüğü, basın, din özgürlüğü, sendikal haklar, sivil-asker ilişkileri, kadın hakları konularında reform çabalarını artırması gerekiyor. Kıbrıs ile ilişkilerin de normalleşmesi lazım. şeklinde konuştu. Rehn, AB nin genişleme sürecine de kuşku ile yaklaşan Fransız Senatörlerine, genişleme sürecini överek, genişleme süreci sayesinde AB nin uluslararası arenada ağırlığının arttığını kaydetti. Yeni Alman Hükümeti Türkiye konusunda Ilımlı Almanya da son yapılan genel seçimlerden zaferle çıkan Hıristiyan Demokratların kuracağı koalisyon hükümetinin, Türkiye ye yönelik politikasının sertleşeceği zannedilirken, beklenen gerçekleşmedi. Ülkede Hıristiyan Birlik Partileri ile liberal parti olan Hür Demokratlar arasında kurulan koalisyon hükümeti Türkiye politikasına ilişkin olarak AB ile Türkiye arasında müzakerelerin sonu açık bir şekilde sürdürülmesi kararını aldı. Bununla birlikte, Türkiye'nin AB'ye tam üyeliğinin reddi durumunda ise Ankara ile imtiyazlı ilişki oluşturulması öngörülüyor. Alman Şansölyesi Angela Merkel, Ankara ile imtiyazlı bir ilişki isterken, koalisyon hükümetinin Türkiye politikasını ılımlaştıran liberaller oldu. Hür Demokrat Parti, Türkiye nin üyeliği konusuna Merkel den daha ılımlı yaklaşıyor. AB, KKTC ye Yardımının Bir Bölümünü Gelecek Yıla Kaydırdı Avrupa Birliği (AB), KKTC için 2004 yılında hazırlanan 259 milyon Euro luk mali yardım tüzüğündeki 42 milyon Euro luk yardımı 2010 yılına kaydırdı. Avrupa Komisyonu sözcüsü Amadeu Altafaj Tardio, gecikmeler nedeniyle 2009 yılında yapılamayan 42 milyonluk yardımın 2010 paketine kaydırıldığını açıkladı. Tardio, Türk basınında mali yardımın askıya alındığı yolunda çıkan haberlerin gerçeği yansıtmadığını belirterek, herhangi bir kesinti olmadan yardım programının planlanandan birkaç ay gecikmeli olarak uygulanacağını duyurdu. Komisyon, Şubat 2006 da karara bağlanan 259 milyon Euro değerindeki mali yardım paketinin, Güney Kıbrıs Rum Kesimi nin engellemeleri nedeni ile bugüne kadar sadece 38,5 milyon Euro luk %15 lik bölümünü işleme koyabildi. Hırvatistan ve İzlanda ile müzakereler 2010 yılında tamamlanabilir Türkiye ile aynı dönemde tam üyelik müzakerelerine başlayan Hırvatistan ın 2010 yılında AB ile üyelik müzakerelerini tamamlaması ve Birliğe en geç 2011 de tam üye olarak katılması öngörülüyor. Avrupa Komisyonu, Hırvatistan a ilişkin hazırladığı İlerleme Raporu nda, ülke ile yürütülen müzakerelerin gelecek yıl sonuçlanabileceğinin altını çizdi. Öte yandan, ülkenin özellikle yargı reformuna devam etmesi istendi. Hırvatistan ın AB üyeliğinin önündeki en büyük iki engel ise ülkenin kendisinden daha önce AB üyesi olan Slovenya ile sınır anlaşmazlığı ve genişleme sürecinin devamına engel olarak görülen AB nin yeni Lizbon Antlaşması nın yürürlüğe girmesi konusunda yaşanan zorluklardı. Her iki engelin de ortadan kalkmış olması Hırvatistan a AB üyelik yolunu açıyor. Komisyon, aynı zamanda İzlanda nın mevcut adaylığına ilişkin gelişmelerin olumlu olduğunu ve ülkenin Hırvatistan ile aynı zamanda üyelik statüsü kazanabileceğini belirtti. AB den Makedonya ya Yeşil Işık Balkan ülkelerinden AB ile tam üyelik müzakerelerine başlayacak ülkeler kervanına Makedonya da katıldı. Avrupa Komisyonu, geçtiğimiz ay Makedonya için kaleme aldığı raporunda, ülkenin AB ile tam üyelik müzakerelerine başlamaya hazır olduğu vurguladı. Alınacak karar, Makedonya yı aday ülke olarak,, 2005 de müzakerelere başlayan Türkiye ve Hırvatistan ile aynı düzeye yerleştirmiş olacak. Avrupa Komisyonu nun Genişlemeden sorumlu Üyesi Olli 4

5 Rehn, Makedonya nın, bu adımı, Yunanistan ile arasındaki isim kavgasına bir son vermesi için cesaretlendirme olarak görmesi gerektiğini belirtti. İki komşu ülke arasında Makedonya devletinin adına ilişkin tartışma 18 yıldır sürüyor. Yunanistan ın ısrarıyla AB, Makedonya adını tanımayarak, resmi olarak Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti adını kullanıyor. Avrupa Komisyonu Yenileniyor Avrupa Komisyonu Başkanlığı koltuğunu önümüzdeki beş yıl için de garantileyen Jose Manuel Barroso, Komisyon un yeni üyeleri konusunda AB ülkeleri ile pazarlığa oturdu. Sosyal Demokratların son dönemdeki seçimlerde, Avrupa da gösterdiği başarısızlık, Komisyon daki Sosyal Demokrat üye sayısının yediden beşe düşmesine neden olacak. Bununla birlikte, görevler genel olarak; Liberal ve Hıristiyan Demokratlar tarafından paylaşılacak. Avrupa Komisyonu nda en güçlü portföyler; ortak pazar, rekabet politikası ve endüstri ve ticaret olarak sıralanıyor. Avrupa ülkeleri, üyelerine; ulaştırma, iletişim, eğitim ve çok dillilik gibi görevlerin teklif edilmesini ise neredeyse aşağılanma olarak addediyorlar. Barroso Komisyonu nda yeni yaratılan görevler arasında; iklim değişikliği, iç güvenlik, temel haklar ve inovasyon üyelikleri de yer alacak. Lizbon Antlaşması nın imzalanması ile birlikte, 31 Ekim tarihinde görevi sona eren eski Komisyon yerine geçecek yeni Komisyon için adaylar resmen açıklanacak. Avrupa Parlamentosu nun onayının ardından, ikinci Barroso Komisyonu nun göreve Ocak 2010 da başlaması bekleniyor. AB de Başkanlık Tartışmaları Kızıştı AB nin yeni Antlaşması Lizbon Antlaşması nın yürürlüğe girmesi önündeki engellerin kalkması, yeni antlaşmada yer alan AB Başkanlığı görevine kimin getirileceği tartışmalarını kızıştırdı. AB ülkelerinin eski devlet başkanı veya başbakanlarından oluşan Başkan adaylarının sayısı her geçen gün artarken, son bir yıldır adı medyada bu görev için geçen İngiltere eski Başbakanı Tony Blair in AB Başkanı olma olasılığı azalıyor. AB nin birçok ülkesinin, Irak savaşı sırasında ABD nin eski Başkanı George Bush a verdiği destek yüzünden Blair in adının üstünü çizdiği belirtiliyor. Bununla birlikte Brüksel kulislerinde, AB nin 27 ülkesinin ilk defa Belçika Başbakanı Herman van Rompuy üzerinde uzlaşmaya vardığı konuşuluyor. Belçika Başbakanlığından konu hakkında hiçbir yorum yapılmazken, ülke basını, son iki yıldır kriz üzerine kriz yaşayan Belçika Başbakanı nın görevinden ayrılması durumunda, ülkenin yine başbakansız kalacağından endişe ediyor. AB liderleri, Brüksel de Kasım ortasında bir araya gelecekleri akşam yemeğinde, AB nin yeni Başkanı için son kararı almaya çalışacaklar. AB Süt Üreticilerinin Yardımına Yetişecek Bütün dünyada düşen süt fiyatlarının ardından Avrupa çapında haftalardır devam eden çiftçi protestoları üzerine AB, üreticilerin yardımına yetişmeye karar verdi. Avrupa Komisyonu nun Tarımdan sorumlu Üyesi Mariann Fischer Boel, AB nin üreticiler için 280 milyon Euro luk bir yardım paketi oluşturduğunu açıkladı. Süt üreticilerine yardım için mevcut tüm kaynakların seferber edildiği belirten AB yetkilisi, Bende hepsi bu kadar. İsviçre de veya başka bir yerde özel bir hesabım yok diyerek, Komisyon un bu yardımdan daha fazlasını yapmasının mümkün olmadığını anlatmaya çalıştı. Erener ve Demirkan Gönüllü İletişim Elçileri Oldu 2003 Eurovision şarkı yarışması birincisi Sertab Erener ve besteci Demir Demirkan Avrupa Birliği Genel Sekreterliği tarafından gönüllü iletişim elçileri olarak atandı. Sertab Erener, Demir Demirkan tarafından bestelenen Everyway that I can şarkısı ile 2003 Eurovision şarkı yarışmasında birinciliği kazanmıştı. 5

6 AB nin Küresel Isınma Uzlaşması Çevrecileri Memnun Etmedi AB liderleri, Ekim tarihlerinde yaptıkları AB Zirvesi nde, küresel ısınma ile mücadele için gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere 2020 yılına kadar her yıl 100 milyar Euro yardım etmesi gerektiği üzerinde uzlaşma sağladılar. 22 ila 50 milyar Euro su kamu ödeneklerinden sağlanacak 100 milyar Euro değerindeki küresel mali yardımın üçte birinin AB ülkeleri tarafından ödenmesi öngörülüyor başlangıç dönemi için ise her yıl 5 ila 7 milyar Euro luk yıllık bir bütçe tahsis edilmesi öngörülüyor. Bununla birlikte, AB nin kararı; ABD, Çin, Avustralya, Kanada ve Hindistan gibi diğer gelişmiş ülkelerin Aralık ayındaki Kopenhag Zirvesi nde verecekleri taahhüde bağlı. AB üye ülkelerinin bireysel olarak mali desteğe ne kadar katkı yapacakları ise Zirve den önce açıklanmayacak. Greenpeace gibi çevreci kurumlar ise, AB nin üzerine düşeni ödeyeceği sözü vermesine rağmen, sözünü yerine getirmek için kararlı bir hedefin belirlenmemesini eleştirdi. BusinessEurope ise; son olarak açıkladığı araştırma verileri çerçevesinde, dünya genelinde eşit şartlar oluşturulmadığı sürece AB sanayinden sera gazı emisyonlarını daha fazla düşürmesinin talep edilmemesi gerektiğini belirtti. AB Baltık Denizi Stratejisini Onaylandı AB, Baltık Denizi Bölgesi ne yönelik Avrupa Stratejisinin son Avrupa Konseyi nde onayladı. Makro-bölgesel stratejilere örnek teşkil eden program; özellikle çevre olmak üzere bölge sorunlarına ortak çözüm sunulmasını, ekonomik başarının yakalanmasını ve sosyal ve kıtasal uyum ve rekabetin sağlanmasını öngörüyor. Komisyon, stratejinin uygulanmasına ilişkin ilk değerlendirme raporunu en geç Haziran 2011 de yayınlayacak. Ajanda 6 Kasım -AB-Hindistan Zirvesi - AB nin Kültür İşleri Komitesi -Genişleme Grubu toplantısı 9 Kasım -Euro Grubu toplantısı -AB Bütçe Komitesi 10 Kasım -AB nin Ekonomi ve Mali İşler Bakanları Konseyi 11 Kasım -Avrupa Parlamentosu Genel Kurul toplantıları (11 12 Kasım) I -AB-Ukrayna arasında Siyasi İşler Genel Direktörleri toplantısı 6

7 12 Kasım I -Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu -İsveç Başbakanı Fredrik Reinfeldt in AP Genel Kurulu na katılımı 13 Kasım 16 Kasım -AB Genel İşleri ve Dış İlişkiler Konseyi -AB nin Askeri Komitesi Çalışma Grubu 17 Kasım -AB Genel İşleri ve Dış İlişkiler Konseyi 18 Kasım -AB-Rusya Zirvesi I 19 Kasım -AB nin Tarım ve Balıkçılık Konseyi --AB nin Ekonomi ve Mali İşler Bakanları Konseyi -AB nin Askeri Komitesi Çalışma Grubu 20 Kasım -AB nin Tarım ve Balıkçılık Konseyi 23 Kasım -AB nin Çevre Konseyi -Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu (23-26 Kasım) 24 Kasım 25 Kasım I 26 Kasım -AB nin Eğitim, Gençlik ve Kültür Konseyi (26-27 Kasım) 27 Kasım -AB nin Eğitim, Gençlik ve Kültür Konseyi 7

8 30 Kasım -AB nin Adalet ve İçişleri Bakanları Konseyi -AB nin İstihdam, Sosyal Politikalar, Sağlık ve Tüketici Hakları Konseyi 1 Aralık -AB nin Adalet ve İçişleri Bakanları Konseyi -AB nin İstihdam, Sosyal Politikalar, Sağlık ve Tüketici Hakları Konseyi 2 Aralık -AB nin Ekonomik ve Mali İşler Konseyi 3 Aralık -AB nin Rekabet Konseyi CPS Advisory Group Brüksel, Istanbul, Washington CPS AB Kulisi nde yer alan haberler, çeşitli AB haber kaynaklarından derlenmiştir. 8