AVRUPA BİRLİĞİ REHBERİ

Transkript

1

2 İSTANBUL TİCARET ODASI AVRUPA BİRLİĞİ REHBERİ HAZIRLAYAN Müge Bulut AB ve Uluslararası İşbirliği Şubesi Uzman Yardımcısı YAYIN NO: İstanbul, 2006

3 Bu eserin tüm telif hakları İstanbul Ticaret Odası'na (İTO) aittir. Eser üzerinde 5846 sayılı FSEK tarafından sağlanan tüm haklar saklıdır. İTO'nun ve yazarın adı belirtilmek koşuluyla eserden normal ölçüde alıntı yapılabilir. İTO ve yazarın izni olmadan eserin tamamı veya bir bölümü fotokopi, faksimile veya başka bir araçla çoğaltılamaz, dağıtılamaz, elektronik ortamlarda ticari ya da başka bir amaçla kullanılamaz. İstanbul Ticaret Odası: 50 ABR AB Rehberi. Haz.Müge Bulut. İstanbul, 2006, 105 sayfa. 1.AVRUPA BİRLİĞİ I.AB-TARİHÇE II.AB-KURUMLARI III.AB-GENİŞLEME IV.AB-TOPLULUK PROGRAMLARI V.AB-TÜRKİYE MÜZAKERE SÜRECİ VLAB-TÜRKİYE İLE İLİŞKİSİ VII.AB-TÜRKİYE ÜYELİK SÜRECİ VIILÎTO ISBN NO: Türkçe Reşadiye Cad.Eminönü/İstanbul İTO BİLGİ HATTI (212) İTO yayınları için ayrıntılı bilgi Bilgi ve Doküman Yönetimi Şubesi'nden alınabilir. Tel: (212) Faks: (212) E. Posta: Web: YAYINA HAZIRLIK, BASKI, CİLT -EUROMAT ENTEGRE MATBAACILIK ANONİM ŞİRKETİ Sanayi Caddesi No: Çobançeşme-Yenibosna / İSTANBUL Tel: (212) (pbx) Faks: (212)

4 ÖNSÖZ Bilindiği üzere Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ilişki yasal dayanağını 1963 yılında Avrupa Ekonomik Topluğu (AET) ve Türkiye arasında imzalanan Ankara Antlaşması'ndan almakta olup, çok yakın tarihe kadar çeşitli iniş ve çıkışlara sahne olmuştur Aralık 1997 tarihli Lüksemburg Zirvesi sonucunda, Türkiye'nin tam üyeliğe ehil olduğu teyit edilmiş ve adaylık sürecinin çerçevesi çizilmiştir Aralık 1999 tarihlerinde Helsinki'de gerçekleştirilen AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi'nde ise Türkiye'ye diğer aday ülkelerle eşit şartlarda "aday ülke statüsü" verilmiştir. Nihayet Aralık 2004 tarihlerinde, Brüksel'de gerçekleştirilen Avrupa Konseyi Zirvesi sonrasında, AB Komisyonu Türkiye için müzakere sürecinin Ekim 2005'te başlatılacağını açıklamış, böylelikle Türkiye'nin 42 senedir emin adımlarla yürüdüğü Avrupa Birliği'ne üyelik sürecinde son aşamaya gelinmiştir. 3 Ekim tarihinde resmen başlayan müzakere süreci, geniş kapsamh ve zorlu bir süreç olup, toplumun her alanında köklü değişiklikleri gerektirmektedir. Büyük bir toplumsal dönüşümü ifade eden süreç ve bu sürecin sonrasında hayata geçirilmesi beklenen uygulamalar, toplumun tüm kesimini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyecektir. Bu nedenle, başta iş dünyası olmak üzere toplumun her kesimi Avrupa Birliği hakkında bilgi sahibi olmalı, müzakere sürecinde gerçekleştirilecek olan çalışmaları izlemeli ve oluşturulacak olan idari yapılanma çerçevesinde aktif katılım sağlamalıdır. Elinizde bulunan "Avrupa Birliği Rehberi" adlı yayın, kamuoyunun ve ilgili tüm kesimleri Avrupa Birliği hakkında bilgilendirmek ve bu çerçevede müzakere sürecinin etkinliği ve uyum çalışmalarının hayata geçirilmesine katkıda bulunmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmayı gerçekleştiren Avrupa Birliği ve Uluslararası İşbirliği Şubesi Uzman Yardımcısı Müge Bulut'a teşekkür eder, araştırmanın tüm üyelerimize ve konuyla ilgili herkese faydalı olmasını dilerim. Dr. Cengiz Ersun Genel Sekreter

5

6 İÇİNDEKİLER 1. Avrupa Birliği (AB) Nedir? 7 2. AB Kronolojisi ^ 3. AB'nin Tarihçesi 9 4. ABnin Hedefleri H 5. AB'nin Kurumları Avrupa Parlamentosu Avrupa Birliği Konseyi Avrupa Komisyonu Avrupa Adalet Divanı Sayıştay: Ekonomik ve Sosyal Komite Avrupa Birliği Bölgeler Komitesi Ombudsman Avrupa Yatırım Bankası Avrupa Merkez Bankası Avrupa Zirvesi Kuruluşlar, Vakıflar ve Merkezler AB'nin Karar Alma Mekanizması Ortak Karar Prosedürü (Codecision Procedure) İstişare Prosedürü (Consultation Procedure) Onay Prosedürü (Assent Procedure) AB'nin Genişlemesi ^4 8. AB'ye Üye Ülkeler AB'ye Aday Ülkeler Türkiye-AB îlişküeri Kronolojisi Tarihçe AB ile Müzakere Süreci AB Müktesebatı (Acquis Communautaire) AB İle Müzakere Süreci Müzakereye Konu Olan Müktesebat Başlıkları Müzakerelerin Başlatılmasında Öncelik AB'nin Ekonomik ve Sosyal Politikaları Topluluk Programları ve Türkiye'nin Katılımı Topluluk Programları İstihdam ve Sosyal İşler Alanında Girişimcilik Alanında Enerji ve Ulaştırma Alanında Çevre Alanında Araştırma Alanında 62

7 Bilgi Toplumu Alanında Gümrük ve Vergi Alanmda Eğitim Alanmda Sağlık ve Tüketicinin Korunması Alanında Adalet ve İçişleri Alanında Avrupa Dolandırıcılıkla Mücadele Bürosu Faaliyet Alanında Türkiye'nin Katıldığı Topluluk Programları İstihdam ve Sosyal İşler Alanında Girişimcilik Alanında Araştırma Alanında Bilgi Toplumu Alanında Gümrük ve Vergi Alanında Eğitim ve Kültür Alanında Sağlık ve Tüketicinin Korunması Alanında AB Resmi Para Birimi Euro (Avro) AB Avrupa Günü ^0 17. AB Amblemi 81 EKLER EK 1 Faydalı Adresler 82 EK 2 Faydalı Linkler 89 EK 3 Yayınlar ve Bültenler 92 EK 4 Haber Kaynakları 93 EK 5 Avrupa Birliği ile Müzakere Sürecinde Tarama Fasıllarına Göre Temasa Geçilecek Kurumların Listesi 95 EK 6 Tarama Takvimi 101 EK 7 Tablolar Listesi 103 EK 8 Şekiller Listesi 103 İTO Yayın Listesi (2005,2006) 104

8 1. AVRUPA BİRLİĞİ (AB) NEDİR? II. Dünya Savaşı sonrasında, savaştan yeni çıkmış, büyük ekonomik ve siyasi yıkım yaşayan Avrupa'da sürekli barışın sağlanması amacıyla "Birleşik Avrupa" fikri ortaya çıkmıştır. Fransız Dışişleri Bakanı Robert Schuman 9 Mayıs 1950 tarihinde, yüzyıllardır Avrupa'da süregelen Fransız - Alman çekişmesinin ortadan kaldırılması ve I. Dünya Savaşı sonrasmda Avrupa'da bir birlik oluşturulması amacıyla, Eski Milletler Cemiyeti Genel Sekreteri Jean Monnet'nin tasarısına dayanan Schuman Planı'm yayımlamıştır. Birleşik Avrupa'nm temellerini atan Schuman Planı, Avrupa'da barışm kurulabilmesi için Fransız-Alman dostluğunun şart olduğunu, bunun ise Fransız-Alman ortak kömür ve çelik üretimini yüksek bir otoritenin yönetimi altına alınması ve söz konusu örgütün bütün Avrupa ülkelerinin katılımına açık tutulmasıyla mümkün olacağını belirtmiştir. Bu çerçevede, 1951 yılında Federal Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg, Paris'te imzaladıkları bir Antlaşma ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu (AKÇT) kurmuş, böylece tarihte ilk defa ülkeler, kendi iradeleri ile ulusal egemenliklerinin bir kısmını uluslarüstü bir kuruma devretmiştir. Bugün çeşitli genişlemeler sonucu 25 üyeli büyük bir birlik haline gelen Avrupa Birliği, kalıcı barışın sağlanması, birlik, eşitlik, özgürlük, güvenlik ve dayanışma temel değerlerinden oluşan, ekonomi, sanayi, siyaset, yurttaş hakları ve dış politika alanlarını kapsayan çok-sektörlü bütünleşmenin en ileri biçimidir. 2. AB KRONOLOJİSİ 18 Nisan 1951 : Paris Antlaşması imzalanmış; Belçika, Batı Almanya, Lüksemburg, Fransa, İtalya ve Hollanda'dan oluşan 6 üye ile Avrupa Kömür Çelik Topluluğu (AKÇT) kurulmuştur. 25 Mart 1957 : Roma Antlaşması imzalanmış; Avrupa Atom Enerji Topluluğu (AAET) ve Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kurulmuştur.

9 1 Ocak Ocak Şubat Ocak Temmuz Şubat Ocak Ekim Şubat Ocak Mart Nisan Mayıs 2004 İrlanda, Danimarka ve İngiltere Avrupa Topluluğu (AT)'na katılmıştır. Yunanistan AT ye katılmıştır. Avrupa Tek Senedi imzalanmıştır. (Lüksemburg ve Lahey) İspanya ve Portekiz AT ye katılmıştır. Avrupa Tek Senedi yürürlüğe girmiştir. Kasım 1993'te yürürlüğe giren Avrupa Birliği (Maastricht) Antlaşması imzalanmıştır. 1 Kasım 1993 tarihinde yürürlüğe giren Antlaşma, üye ülkeler arasında savunma ve adalet ve içişleri alanında işbirliğine zemin hazırlamıştır. Bu işbirliğinin eklenmesi ile üç sütunlu yeni bir yapı ortaya çıkmış, buna da Avrupa Birliği (AB) adı verilmiştir. Avusturya, Finlandiya ve İsveç AB'ye katılmıştır. Amsterdam Antlaşması imzalanmış. Mayıs 1999'da yürürlüğe girmiştir. Nice Antlaşması imzalanmış. Şubat 2003'te yürürlüğe girmiştir. 12 Avrupa ülkesi ortak para birimi olan Euro ya geçmiştir. Euro, tüm Euro Bölgesi'nde tek resmi para birimi olarak kabul edilmiştir. 10 aday ülke ve AB arasında (Çek Cumhuriyeti, Estonya, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Letonya, Litvanya, Macaristan, Maita, Polonya, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya) ile katılım antlaşmaları imzalanmıştır. 10 aday ülke AB'ye üye olmuştur.

10 3. AB'NÎN TARİHÇESİ İkinci Dünya Savaşı'mn ( ) galip ve mağlup devletleri olan Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda Avrupa kıtasmda sürekli barışı, kalkınmayı ve refahı sağlamak için bir araya gelmiş ve savaşın hammaddesi olan kömür ve çeliğin üretim ve ticaretinin ortaklaşa kontrol edilmesi için 1951 yılında Paris Anlaşması'm imzalayarak Avrupa Kömür Çelik Topluluğu (AKÇT)'nu kurmuştur. Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman tarafından planlanan ve Batı Avrupa ülkelerinin kömür ve çelik sanayilerinin bütünleşmesini öngören Topluluğun, üye ülkelerdeki kömür ve çelik sanayii ile ilgili karar verme yetkileri, bağımsız ve devletler üstü bir kurum olan Yüksek Otorite'ye devredilmiştir yılında imzalan ve 1958 yılında yürürlüğe giren Roma Antlaşması ile temelini 1951'de kurulan AKÇT'nin oluşturduğu, Avrupa Atom Enerji Topluluğu (AAET) ve Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kurulmuştur. Önce malların üye ülkeler arasında serbest dolaşımını yani Gümrük Birliği'ni öngören Antlaşma'nm nihai hedefi ise, birçok alanda ortak politika oluşturulması, ekonomik ve parasal birliğin kurulması ve ortak dış ve güvenlik politikasının oluşturulmasıydı. Antlaşma ayrıca, üye devletleri bağlayıcı niteliği olan uluslarüstü bir karar alma mekanizmasını da öngörmüştür yılında, AKÇT, AAET ve AET'nin bütün kurumları birleştirilmiş ve Komisyon ile Bakanlar Konseyi de Avrupa Parlamentosu'nun yanında göreve başlamıştır. Avrupa Topluluğu ilk olarak 1973 yılında İngiltere, Danimarka ve İrlanda'nın katılımıyla genişlemiştir yılından itibaren Parlamento üyeleri 5 yılda bir doğrudan seçilmeye başlanmıştır yılında Yunanistan ve 1986 yılında İspanya ve Portekiz Avrupa Topluluğu'na üye olmuştur Aralık 1991 tarihinde imzalanarak 1 Ocak 1993'de yürürlüğe giren Avrupa Birliği'nin oluşturulmasına ilişkin Maastricht Antlaşması, Avrupa Birliği'ni ortaya çıkarmış ve üye ülkeler arasında yeni işbirliği imkânlarını başlatmıştır. Antlaşma ile Ekonomik ve Parasal Birliğin (EPB) aşamaları, bu süreçte izlenecek ekonomik

11 ve parasal politikalar ile gerekli olan kurumsal değişiklikler düzenlenmiştir. Antlaşmada belirlenen Maastricht kriterleri, AB'ye üye ülkelerin Ekonomik ve Parasal Birliğe katılabilmeleri için gerekli koşulların esaslarını belirlemektedir. Ekonomik ve siyasi bütünleşme, zaman içerisinde birçok alanda ortak politikalar geliştirilmesini gerektirmiştir yılı sonunda resmi olarak tamamlanan Ortak Pazar'da, üye devletler kendi aralarındaki tüm ticari engelleri kaldırmış; Avrupa pazarı, malların, hizmetlerin, kişilerin ve sermayenin serbestçe dolaşabileceği tek bir pazar haline gelmiştir. 3 Kasım 1990'da iki Almanya'nın birleşmesi, Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri'nin (MDAÜ) Sovyet denetiminden kurtularak demokratikleşmeleri ve Aralık 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılması, Avrupa'nın siyasi yapısını tamamen değiştirmiştir. Haziran 1993'te Kopenhag'da yapılan Zirve'de arzu eden Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri'nin siyasi ve ekonomik kriterleri yerine getirmesi halinde AB'ye üye olabileceği açıklanmıştır yılında Avusturya, Finlandiya ve İsveç Avrupa Birliği'ne üye olmuştur Aralık 1997 tarihlerinde gerçekleştirilen ve Avrupa'nın geleceği için tarihi bir dönüm noktası olan Lüksemburg Zirve toplantısında, AB'nin genişleme sürecinin başlatılması için gerekli kararlar alınmış, böylelikle önce Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Estonya ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile daha sonra da Romanya, Bulgaristan, Slovak Cumhuriyeti, Litvanya ve Letonya ile üyelik görüşmelerine başlanması planlanmıştır Aralık 1999 tarihlerinde yapılan Helsinki Zirvesi ile Türkiye de bu aday ülkeler arasına dahil edilmiştir. 1 Ocak 2002 tarihinde Avrupa Birliği'nin 12 üyesi (Belçika, Almanya, Yunanistan, İspanya, Fransa, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Avusturya, Portekiz ve Finlandiya) ulusal para birimleri yerine ortak para birimi Euro'yu kullanmaya başlamıştır yılında on yeni ülke (Güney Kıbns Rum Yönetimi, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya) Avrupa Birliği'ne üye olmuştur yılında üyelikleri öngörülen Bulgaristan ve Romanya'nın üyelik müzakereleri devam etmekte olup, Türkiye aday ülke konumunda bulunmaktadır. 17 Aralık 2004 tarihli Brüksel Zirvesi'nde Türkiye ile Ekim 2005'te üyelik müzakerelerine başlanması kararlaştırılmış olup, 3 Ekim 2005 tarihinde müzakerelere resmen başlanmıştır.

12 TABLO 1 AB'nin Kurucu Antlaşmalan ve Değişiklik Tarihleri Antlaşma İmza Tarihi Yürürlüğe Giriş Tarihi Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) Antlaşması 18 Nisan Temmuz 1952 Avrupa Ekonomik Topluluğu AET (Roma) ve Euratom Antlaşması 25 Mart Ocak 1958 Danimarka, İrlanda ve İngiltere'nin Katılım Antlaşması 2 Ocak Ocak 1973 Yunanistan'ın Katılım Antlaşması 28 Mayıs Ocak 1981 ispanya ve Portekiz'in Katılım Antlaşması 12 Haziran Ocak 1986 Avrupa Tek Senedi 17 Şubat Temmuz 1987 Maastricht Antlaşması 7 Şubat Kasım 1993 Avusturya, Finlandiya ve İsveç'in Katılım Antlaşmalan 30 Mart Ocak 1995 Amsterdam Antlaşması 2 Ekim Mayıs 1999 Nice Antlaşması 26 Şubat Şubat 2003 Kaynak: Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu 1986'da Tek Avrupa Senedi, 1992'de Maastricht Antlaşması, 1997 yılında Amsterdam Antlaşması ve 2000 yıhnda Nice Antlaşmasıyla AB'yi oluşturan kurumlar üzerinde reformlar yapılmıştır. 4. AB'NİN HEDEFLERİ Hukuk ve demokrasi kuralı üzerine kurulmuş olan Avrupa Birliği'nin dört ana hedefi vardır. Bunlar: "Avrupa Vatandaşlığı" kavramının oluşturulması (Temel haklar, dolaşım özgürlüğü, soysal ve siyasi haklar vb.). Özgürlük, güvenlik ve adaletin güvence altına alınması (Adalet ve İçişleri alanlarında işbirliği). Ekonomik ve sosyal gelişmenin desteklenmesi (Tek Pazar, Euro, Bölgesel gelişme vb.), Avrupa'yı dünyada iddialı bir konuma getirmektir. 11

13 5. AB'NİN KURUMLARI Bugün 25 üye ülkeden oluşan Avrupa Birliği, her biri karar verme sürecinde ayrı sorumluluğa sahip olan 5 kurum tarafından yönetilmektedir: 5.1. Avrupa Parlamentosu (European Parliament) Dünyanın çok uluslu en büyük parlamentosu olan Avrupa Parlamentosu, üye devlet halklarmm temsilcilerinden oluşmakta olup, 25 üye devlette yaşayan 400 milyonun üzerinde kişiyi doğrudan temsil etmektedir. Parlamento üyeleri 1979 yılından bu yana doğrudan genel seçimlerle işbaşına gelmektedir. Ulusal parlamentolara benzer yetkilere sahip Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birliği'nin ana karar verme ve danışma kuruluşudur, ayrıca karar usulü çerçevesinde mevzuat çıkarma yetkisini Konseyle birlikte paylaşır. Konseyle birlikte bütçesel yetkileri kullanır. Ayrıca, Komisyon üzerinde denetim yetkisi bulunmaktadır. Avrupa Parlamentosu faaliyetlerini Strasbourg, Brüksel ve Lüksemburg'ta sürdürmektedir yılından itibaren tek dereceli genel seçim ile iş başına gelmekte olan Avrupa Parlamentosu'nun dönemini kapsayan 6. dönem sandalye dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmektedir:

14 TABLO 2 ÜLKE PPE-DE Hristiyan Demoktrat Grubu PSE Sosyalistler Grubu ALDE Avrupa Liberaller ve Demokratla Grubu Verts/ALE Yeşiller Grubu GUE/NGL Avrupa Birleşik Solu Grubu IND/DEM Özgürlük ve Demokras Grubu UEN Uluslar Avrupası Birliği Grubu Nl Bağımsız Toplam Sandalye Sayısı Almanya Avusturya Belçika Çek Cumhuriyeti Danimarka Estonya Finlandiya Fransa Hollanda nqiltere rlanda soanya sveç talya G. Kıbns Letonya Litvanya Luksemburq Macaristan Malta Polonya Portekiz Slovakya Slovenya Yunanistan Toplam Türk Kökenli Parlamenter PSE PSE Verts/ALE GUE/NGLE Kaynah : Vural OGER Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) : Emine Bozkurt Hollanda Sosyal Demokrat Partisi (SPD) : Cem Özdemir Almanya Yeşiller Partisi (BÜNDNİS 90/DIE GRUNEN) : Feleknas UCA Almanya Demokrat Sosyal Partisi (PDS) İktisadi Kalkınma Vakfı (tkv) Avrupa Parlamento 'sunun İngilizce sayfası: h ttp://www. europarl. eu. int 5.2. Avrupa Birliği Konseyi (The Council of the European Union) Merkezi Brüksel'de bulunan Avrupa Birliği Konseyi, üye devlet hükümetlerinin bakan düzeyinde temsil edildiği ve 25 AB üyesi devletin doğrudan çıkarlarını ifade ettikleri kurumdur. Gündeme göre ilgili bakanların katılımıyla oluşan Konsey, AB'nin temel karar alma ve yasama organıdır. Konsey, Avrupa Parlamentosu ile birlikte veya tek başına mevzuat çıkarma yetkisine sahiptir ve Avrupa Parlamentosu ile birlikte bütçesel yetkileri kullanmaktadır. Her

15 üye devletin yetkili bakanlarından oluşmakta olan Konsey in toplantılarına, dönem başkanlığını yürüten üye ülkenin bakanı başkanlık etmekte olup, toplantılar başkanlığı üstlenen ülkede yapılmaktadır. Konsey Başkanlığı'm, Avrupa Birliği üyesi her ülke sırayla altı aylık bir süre için üstlenmektedir. Resmi ve gayri resmi Konsey toplantılarını da dönem başkanhğını yürüten bu ülke organize etmekte ve üye ülkenin başkanı yönetmektedir. TABLO 3 Yıllar İtibarıyla Konsey Başkanlıkları Yıllar Üköay Son 6 ay 2000 Portekiz Fransa 2001 îsveç Belçika 2002 İspanya Danimarka 2003 Yunanistan İtalya 2004 İrlanda Hollanda 2005 Lüksemburg İngiltere 2006 Avusturya Finlandiya 2007 Almanya Portekiz 1 Ocak 2006 itibariyle dönem başkanlığı Avusturya devralmış olup, 2006 yılının ikinci yarısında bu görevi Finlandiya, 2007 yılında ise sırasıyla Almanya ve Portekiz üstlenecektir. The Austrian Presidency of the Council of the EU Aşağıdaki linkten şimdiki Dönem Başkanlığı hakkında hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz eu2006. at/en/ AB Konseyi 'nin İngilizce sayfası: ue. eu. int

16 5.3. Awupa Komisyonu (European Commission) Brüksel'de faaliyet gösteren Avrupa Komisyonu, Birliğin ortak çıkarlarmı temsil eden yürütme kurumudur. Üye devletlerin. Topluluk kurumlarmm ve kişilerin Topluluk hukukuna uygun hareket edip etmediğini denetler, mevzuat önerileri hazırlar, ortak politikaların ve Topluluk programlarının yürütülmesini sağlar. Dış ilişkilerde Birliği temsil eder ve müzakereleri yürütür. Komisyon 5 yıl süreyle atanan 20 üyeden (komiser) meydana gelmektedir. Geniş bir bürokrasiye sahip olan Komisyon, Komisyon üyelerinin sorumluluğunda bulunan 24 Genel Müdürlük'ten ve çeşitli hizmet birimlerinden oluşmaktadır. 24 Genel Müdürlük aşağıdaki gibidir; Tarım Rekabet Ekonomik ve Mali İşler Eğitim ve Kültür İstihdam ve Sosyal İşler Enerji ve Ulaştırma Girişim ve İşletmeler Çevre Balıkçılık Sağlık ve Tüketicinin Korunması Bilgi Toplumu İç Pazar Ortak Araştırma Merkezi Adalet ve İçişleri Bölgesel Politika Araştırma Vergilendirme ve Gümrük Birliği Kalkınma Genişleme Dış İlişkiler

17 Ticaret Bütçe Mali Kontrol Personel ve Yönetim Avrupa Komisyonu'nun yetki ve sorumlulukları şunlardır: Yasama sürecini başlatmak, Antlaşmaları korumak ve gözetmek, AB politikalarını ve uluslararası ticaret ilişkilerini AB fonlarını idare etmek. yönetmek, Avrupa Komisyonu 'nun İngilizce sayfası: http'j/europa. eu. int/comnı/index_en. htm 5.4. Avrupa Adalet Divanı (European Court of Justice)^ Avrupa Adalet Divanı, Kurucu Antlaşmaların yorumlanması ve uygulanmasında hukuka uygunluğu sağlayan kurum olup. Birliğin ^ --^^^ en yüksek yargı organıdır. Merkezi Lüksemburg'da olan Divan, '^XVIUA^J^ üye ülke hükümetleri tarafından ortak kararla 6 yıl için atanan 15 ^%.,^^ hakim ve 8 hukuk sözcüsünden meydana gelmektedir. Adalet Divanı 'nın İngilizce sayfası: curia, eu. int/ 5.5. Sayıştay (European Court of Auditors) '^r>j "''^ Konsey tarafından Avrupa Parlamentosu'nun görüşü alındıktan sonra oybirliğiyle atanan 15 üyeden oluşan Sayıştay'ın Başkanı üyeler tarafından kendi aralarından seçilmektedir yılında imzalanan Avrupa Birliği Antlaşması ile kurum statüsüne yükseltilmiştir. Toplantı ve çalışmalarını Lüksemburg'da sürdüren Sayıştay, Avrupa Birliği'nin tüm gelir ve harcamalarının hukuka uygun ve düzenli biçimde yapılıp yapılmadığmı ve maliye yönetiminin tutarlı olup olmadığını denetlemektedir Avrupa Adalet Divanının, Lahey'de bulunan ve Birleşmiş Milletler (BM)'in bir organı olan Uluslararası Adalet Divanı (International Court of Justice) veya Strasbourg'te bulunan ve Avrupa Konseyinin bir organı olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (European Court of Human Rights) ile karıştırılmaması gerekmektedir.

18 Sayıştay'ın İngilizce sayfası: eca. eu. int Bunlara ek olarak yapısal sistemde beş kurum daha bulunmaktadır: 5.6. Ekonomik ve Sosyal Komite (Economic and Social Committee-EESC) Ekonomik ve Sosyal Komite, çeşitli ekonomik ve sosyal çıkar gruplarının temsilcilerinden meydana gelen Konsey ve Komisyon'un danışma organıdır. Antlaşmada öngörülen hallerde ve birçok konuda. Ekonomik ve Sosyal Komiteye danışılması ve görüş alınması gerekmektedir. Komite, 4 yıl süreyle seçilmekte olan 222 üyeden meydana gelmekte olup, üyeler işverenler, iççiler ve diğer ekonomik gruplar olmak üzere üç grubu temsil etmektedir, üyeler 4 yıl süreyle seçilmektedir. Komite Brüksel'de toplanmaktadır. Ekonomik ve Sosyal Komite'nin İngilizce Sayfası: esc. eu. int/ 5.7. Avrupa Birliği Bölgeler Komitesi (Committee of the Regions) Bölgesel ve yerel yönetimlerin temsilcilerinden meydana gelen Komite'ye Antlaşmada öngörülen hallerde danışılmaktadır. Yerel ve bölgesel mercileri temsil eden 317 asil, ve 317 yedek üyesi vardır. Asil ve yedek üyelerin görev süreleri dört yıldır. Avrupa Birliği Bölgeler Komitesi'nin İngilizce sayfası: cor. eu. int/ 5.8. Ombudsman (The European Ombudsman) Ombudsman, 1992 yılında Maastricht Antlaşması ile kurulmuştur. Avrupa Parlamentosu tarafından 5 yıllık süre için seçilen Ombudsman, AB ülkelerinde ikamet eden kişilerin, faaliyette bulunan kuruluş ve şirketlerin haklarını kötü yönetim uygulamalarına karşı korumakla görevli denetleme kurumudur.

19 Merkezi Strasburg'daki Avrupa Parlamentosu binasmda bulunan Ombudsman, tamamen bağımsız çalışmakta olup, kötü yönetim, ayrımcılık gibi konularda gelen şikayetleri incelemekle yükümlüdür. Ombudsman 'tn İngilizce sayfası: euro-ombudsman, eu. int/home/en/default.htm 5.9. Avrupa Yatırım Bankası (European Investment Bank) 1958'de Roma Antlaşması sonucu kurulan banka, II European Avrupa Birliği'nin fînans ve yatırım kurumudur ve Investment uluslararası para piyasalarmdan aldığı kredilerle faaliyet Bank göstermektedir. Banka, kâr amacı gütmemektedir. Merkezi Lüksemburg'ta bulunan Avrupa Yatırım Bankası, Birliğin yatırımlarını finanse etmekte olup, verdiği krediler ile dünyada finans kuruluşlan arasmda çok önemli bir yere sahiptir. Avrupa Yatırım Bankasının İngilizce sayfası: eib. org Avrupa Merkez Bankası (European Central Bank) Avrupa Merkez Bankası 'nın İngilizce sayfası: ecb. int/home/html/index, en. html 1 Haziran 1998 tarihinde faaliyete geçen Avrupa Merkez Bankası, AB'nin para politikalarını oluşturmakta ve yürütmektedir. Merkezi Frankfurt'ta olan Banka, ayrıca AB üyesi ülkelerde fiyat istikrarını sağlamakta ve faiz oranlarını da belirlemektedir. Banka tam bağımsız çalışmaktadır.

20 5.11. Avrupa Zirvesi (European Summit) Ayrıca, devlet ve hükümet başkanlarının yılda iki kez toplanarak Birliğin siyasi hedeflerini belirlediği Avrupa Zirvesi bulunmaktadır. Avrupa Zirveleri, devlet ve Hükümet Başkanları ile Komisyon Başkam'nm belirli aralıklarla biraraya geldiği toplantılardır. Üye ülke COUNCIL CONSEIL OF'^EUROPE DEL LJROPE liderlerince 1974'te Paris'te yapılan Zirve toplantısında, 1975 yılından itibaren Avrupa Konseyi'nin düzenli olarak toplanmasına karar verilmiştir yılında imzalanan Avrupa Tek Senedi'ndeki hüküm ile Zirve, hukuki bir temel kazanmıştır. AB Konseyi dönem başkanhğmı yürüten üye devlet tarafından düzenlenen Zirve toplantıları, yılda iki kez gerçekleştirilmekte ve Birliğin gelişimi çerçevesinde genel siyasi hedefler ve çalışmaların genel hatları belirlenmektedir. Avrupa Birliği Konseyi ve Avrupa Konseyi aynı kavramlar değildir. "Avrupa Zirvesi" veya "Avrupa Konseyi" adı altında yılda iki kez toplanan devlet ve hükümet başkanları, Avrupa Birliği Konseyi'nde çözümlenemeyen sorunları çözmektedir. Bunların dışında, Türkiye'nin de dahil olduğu, 45 üyeden oluşan Avrupa Konseyi (Council of Europe) ise, 1949 yılında bireysel özgürlük, hukukun üstünlüğü ve demokratik ilkelerin geliştirilmesi ve korunması amacıyla kurulmuş olan hükümetier arası bir danışma kurumu olup, AB kurumları ile bağlantısı yoktur Kuruluşlar, Vakıflar ve Merkezler Kuruluşlar, vakıflar ve merkezler tamamen özerk organlar olup, Avrupa Komisyonu veya Avrupa Birliği Konseyi'nin kararıyla kurulmaktadır. CEDEFOP- Mesleki Eğitimin Geliştirilmesi İçin Avrupa Merkezi http ://www. cedefop. eu. int/ EUROFOUND- Yaşam ve Çalışma Şartlarmm İyileştirilmesi için Avrupa Vakfı http: //www. eur ofound. eu. int/

21 EEA - Avrupa Çevre Ajansı ETF- Avrupa Eğitim Vakfı EMCDDA - Uyuşturucular ve Uyuşturucu Bağımlılığı İçin Gözlemevi E.M.E.A.- Tıbbi Ürünlerin Değerlendirilmesi İçin Avrupa Kurumu OHIM- İç Pazarda Uyumlaşma Bürosu EU-OSHA- İşyerinde Emniyet ve Sağlık için Avrupa Ajansı CPVO- Topluluk Bitki Çeşitliliği Bürosu CDT- AB Kurumları için Çeviri Merkezi http: //www. cdt. eu. int EUMS- Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığı Gözlemevi EAR- Avrupa Yeniden Yapılanma Ajansı EFSA- Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu EMSA- Avrupa Deniz Güvenliği Ajansı EASA- Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı

22 ENISA- Avrupa Ağ ve Bilgi Güvenliği Ajansı Detaylı Bilgi İçin: 6. AB'NİN KARAR ALMA MEKANİZMASI Avrupa Birhği düzeyinde karar alma mekanizmasma Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi başta olmak üzere birçok kurum dahil olmaktadır. Yeni mevzuat Komisyon tarafından önerilirken yasa, Parlamento ve Konsey tarafından geçirilmektedir. Kuralları ve prosedürleri antlaşmalarda belirlenmiş olan karar alma mekanizması, aralarındaki temel farkı Parlamento'nun bu süreçte Konsey ile olan ilişkisinin oluşturduğu aşağıdaki üç ana prosedürden oluşmaktadır; Ortak Karar Prosedürü, İstişare Prosedürü, Onay Prosedürü Ortak Karar Prosedürü (Codecision Procedure) AB'nin ana karar alma mekanizması olan Ortak Karar Prosedürü'nde, Parlamento yasama yetkisini Konsey ile paylaşır. Şayet Konsey ve Parlamento yasa teklifi üzerinde bir anlaşmaya varamaz ise, teklif Uzlaştırma Komitesi'ne (conciliation committee) gönderilir. Uzlaştırma Komitesi, Parlamento ve Konsey'den eşit sayıda temsilciden oluşmaktadır. Komite teklif üzerinde bir anlaşmaya varırsa, teklif yasa olarak kabul edilmek üzere tekrar Parlamento ve Konsey'e gönderilir. (Şekil: 1) Ortak Karar Prosedürü, iç pazar, işçilerin serbest dolaşımı, istihdam, eğitim, kültür sağlık gibi çok geniş bir alanda uygulanmaktadır.

23 ŞEKİL 1 Avrupa Birliği'nin Ortak Karar Alma Prosedürü Komisyon mevzuat taslağını AP'ye ve Bakanlar Konseyl'ne iletir A 1 [ AP değişiklik önemieden taslağı kabul eder AP değişiklik önerisinde bulunur Komisyon taslak önerisiniz değiştirir 1^ Konseyi. Okuma AP'nın değişiklik önersınde bulunmadan taslağı kabul etmesi halinde Konsey taslağı kabul edilebilir Taslak yasalaşır Konsey değiştirilmiş taslak öneriyi kabul eder AP 2. Okuma Konsey taslak üzerinde "işlik yapar ve bir ortak slgesj kabul eder AP ortak pozie >yon belgesini kabul eder veya hiç bir görüş bildirmez AP ortak pozisyon belgesini reddeder AP ortak pozisyon değişiklik liklik öneri! önerisinde bulunur Taslak yasalaşır Komisyon değişikliklere ilişkin Konsey 2. Okuma Konsey değişikleri İl eder Konsey değişikleri Taslak yasalaşır Uzlaşma komitesi kurulur Ortak bir metin üzerinde anlaşma sağlanır Uzlaşma^ varılamaz AP ve Konsey 3. okuma Her İki kurum kabul ederse taslak yasalaşır 1 r I Taslak yasalaşır reddedilir] Kurumlann reddedilmesi halinde taslak yasalaşmaz Kaynaki İktisadi Kalkınma Vakfı (ÎKV)

24 6.2. İstişare Prosedürü (Consultation Procedure) İstişare Prosedürü'nde Avrupa Komisyonu, Konsey'e ve Parlamento'ya teklifini gönderir. Fakat, Konsey Parlamento'ya ve Bölgeler Komitesi ve Ekonomik ve Sosyal Komite gibi kurumlara resmi olarak danışmakla görevlidir. Hukuki dayanağın gerektirdiği hallerde, istişare zorunlu olup, Parlamento'nun görüşü alınmadan teklif yasalaşamaz. Parlamento, Komisyon tarafından sunulan teklifi onaylayabilir, reddebilir veya değişiklik talep edebilir. Parlamento'nun değişiklik talep etmesi durumunda Komisyon, önerilen değişiklikleri göz önüne alır, önerilerden birini kabul ederse Konsey'e değişiklik önerisini gönderir. Konsey yeni teklifi olduğu gibi kabul edebilir veya değişiklik talep edebilir. Komisyon'un önerisinde değişiklik getirmesi için oybirliği gerekmektedir. Bu usulün kapsadığı alanlar şunlardır; Ekonomi politikaları Tarım Rekabet kuralları Antlaşmaların revizyonu Cezai konularda polis ve yargı işbirliği Cinsiyet, ırksal ya da etnik köken, din veya siyasi görüş, engellilik, yaş ya da cinsel tercihe dayalı ayrımcılık AB vatandaşlığı Vize, sığınma, göç gibi kişilerin serbest dolaşımı ile ilgili politikalar Taşımacılık (belli bölgeler üzerinde önemli etkisi olan durumlarda) Vergi düzenlenmeleri 6.3. Onay Prosedürü (Assent Procedure) Onay Prosedürü, Konsey'in bazı çok önemli kararlar alınmadan önce Avrupa Parlamentosu'nun onayını almak zorunda olduğu anlamına gelmektedir. Bu prosedür, İstişare Prosedürü ile aynı şekilde işlemektedir. Ancak Parlamento teklif üzerinde değişiklik yapamaz, teklifi ya kabul eder veya reddeder. Teklifin kabul edilmesi, oyların mutlak çoğunluğu ile mümkündür.