İyi Ölüm Haziran 2016, Kanserde Destek Tedavileri Sempozyumu, Adana

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İyi Ölüm. 28-29 Haziran 2016, Kanserde Destek Tedavileri Sempozyumu, Adana"

Derya Kimyacıoğlu
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İyi Ölüm

4 Neden Ölümü Konuşuyoruz? Rindlerin Ölümü Ölüm asude bahar ülkesidir bir rinde; Yahya Kemal Beyatlı Vara vara vardım ol kara taşa Hasret kodun beni kavim kardaşa Sebep gözden akan bu kanlı yaşa Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm Karacaoğlan Ne bir damla gözyaşı, ne yerde yaslı bir mum; Hazin, loş odalarda ölümü sevmiyorum. Bir çığ sesiyle nasıl inlerse bir uçurum Benim öyle verecek kalbim son nefesini vasfi mahir kocatürk

5 Neden Kanserde Ölümü Konuşuyoruz?

6 PLAN Tanımlar ve prensipler Sağlık Çalışanlarına Düşen Görev

7 PLAN Tanımlar ve prensipler Sağlık Çalışanlarına Düşen Görev

8 İyi Ölüm Yaşam=iyi Ölüm=kötü

9 Tanım Bir ölüme iyi ölüm diyebilmek için o ölüm; ağrısız, aileyle, arkadaşlarının yanında, saygın bir şekilde ve kendi seçtiği bir yerde olmalıdır.

10 İyi Ölüm nedir? Her birey için ayrı ve kültürel farklar içermekle birlikte; Olmazsa olmazlar; Fizik konfor Psikolojik/duygusal esenlik Manevi tatmin Kontrol Aile ile zaman

11 Kötü ölüm/iyi ölüm

12 İyi Ölüm nedir? İstenen yada pozitif özelliklere sahip Manevi açıdan takdire şayan Refah içinde Kabul edilebilir yada memnun edici Yada İstenmeyen bir durumun en iyi hale getirilmesi

13 İyi Ölüm nedir? İyi ölüm prensipleri Ölümün geleceği zamanı bilmek kişiyi neler beklediğini anlamak Olabilecekleri kontrol altına alabilmek Tüm bunları itibar ve mahremiyet e zarar vermeden yapabilmek Ağrı başta olmak üzere diğer semptomları kontrol etmek Ölüm yeri konusunda seçim yapabilmek Her çeşit bilgi ve uzmanlığa ulaşabilir olmak R Smith, ed, British Med J 320:129-30, 2000.

14 İyi Ölüm nedir? İyi ölüm prensipleri Manevi ve duygusal desteğe erişebilir olmak Hospice bakıma ulaşabilir olmak Sonu paylaşacak kişi ve zaman kontrol edilmeli İsteklerine saygı duyulmalı ve yerine getirilmeye çalışılmalı Elveda demek için zaman ayırmak Gitme zamanı geldiğinde gereksiz zaman uzatmaya çabalamamak R Smith, ed, British Med J 320:129-30, 2000.

15 Kötü ölüm/iyi ölüm

16 Hasta ve Yakınları Nasıl Bakıyor? Hasta, ailesi ve tedarikçiler üzerinde yapılan «iyi ölüm» gözleminde; 6 Major komponent tanımlanmış; Ağrı ve semptom kontrolü Net kararlar almak Ölüm hazırlığı Tamamlama Yakınlarına destek Herkesin onayını almak K Steinhauser, et al, Ann Int Med 132:825, 2000.

17 Hasta ve Yakınları Nasıl Bakıyor? Hasta, ailesi ve tedarikçiler üzerinde yapılan «iyi ölüm» gözleminde; 6 Major komponent tanımlanmış; Ağrı ve semptom kontrolü Net kararlar almak Ölüm hazırlığı Tamamlama Yakınlarına destek Herkesin onayını almak K Steinhauser, et al, Ann Int Med 132:825, 2000.

18 İyi Ölüm «İyi Ölüm» üzerine literatür özeti; Minimize ağrı Hasta ve ailesinin isteklerinin eşleştirilmesi Sevdikleriyle ilişkiye devam Yaklaşan ölümü kabullenme Uzun ve dolu dolu bir yaşamın sonunda ölüm Sevdiklerine yük olduğunu hissetmemeli D Carr, Rutgers University, 2000.

19 İyi Ölüm «İyi Ölüm» üzerine literatür özeti; Minimize ağrı Hasta ve ailesinin isteklerinin eşleştirilmesi Sevdikleriyle ilişkiye devam Yaklaşan ölümü kabullenme Uzun ve dolu dolu bir yaşamın sonunda ölüm Sevdiklerine yük olduğunu hissetmemeli D Carr, Rutgers University, 2000.

20 Taraflara göre Hasta tanımı; Uykumda Kaliteli Ağrısız Ani Sağlık çalışanı tanımı; Ağrısız Huzurlu Anksiyetesiz Konforlu Aile istekleri Kültüre uygun Hughes T, et al Payne et al., 1996

21 Taraflara göre Hasta tanımı; Uykumda Kaliteli Ağrısız Ani Sağlık çalışanı tanımı; Ağrısız Huzurlu Anksiyetesiz Konforlu Aile istekleri Kültüre uygun Hughes T, et al Payne et al., 1996

22 «İyi Ölüm» Ölçülebilir mi?

23 Kötü ölüm/iyi ölüm

24 PLAN Tanımlar ve prensipler Sağlık Çalışanlarına Düşen Görev

25 Sağlık çalışanlarınca terminal dönemdeki hasta; Kalan her bir günü en iyi şekilde yaşaması gereken insan olarak değerlendirilmeli Hastanın ölümüyle değil Ölüm gerçekleşene kadar en rahat bir şekilde yaşamasıyla ilgilenilmelidir

26 Sağlık Çalışanlarının Sorumluluğu Ölüme yakın hasta ve ailelerinin; Acılarını gidermek, Yeterli tıbbi bakımı vermek, Herhangi bir yarar sağlamayacak olan yöntemler uygulamaktan kaçınmak, Huzur içinde, konforlu, yeterli duygusal, manevi destek ve bakım vermek

27 Kötü ölüm/iyi ölüm

28 Ağrı ve Semptom Kontrolü Çok merkezli kanser hastaları üzerinde yapılan WHO çalışması, Vaino et al 1996: Orta- ağır düzeyde ağrı:51% Anoreksi: 30% Halsizlik: 25% Kabızlık: 29% Bulantı: 20% Dispne: 21%

29 Hasta gereksinimleri Fizyolojik Psikolojik Manevi

30 Fizyolojik Gereksinimler

31 Psikolojik Gereksinimler Terminal dönemdeki hasta; Ailesine ve başkalarına yük olma, Ölürken, fiziksel ve mental yeteneklerini kaybetme, Ölüm ile ilgili ağrı beklentisinde olma, Önemli yaşam hedeflerini başaramadan erken ölme, Terkedilme korkusu içinde olabilir. Sağlık çalışanı; Hastanın korkularını ifade etmesi, Saygınlığını, bireyselliğini ve aile bütünlüğünü koruma, Ailenin psikolojik olarak desteklenmesi, Fiziksel olarak güç toplamasına yönelik plan yapmalarına yardım etme, Aileyi yas sürecine hazırlama ve Semptomları kontrol ederek hastanın rahat ölümünü sağlama ile sorumludur.

32 Manevi Gereksinimler Bireyin kayıp, yas ve ölüme karşı reaksiyonlarını etkileyen faktörler; Değerler, İnançlar, Örf ve adetler Sağlık çalışanı; Hastaya özel önemli olan inançları bilmeli, Hastaya kendi inançlarını empoze etmemeli ve Sadece hasta için değil aile için de inançlarına yönelik uygulamaların öneminin farkında olmalıdır.

33 Kötü ölüm/iyi ölüm

34 Hasta Ailesine Yaklaşım Hastanın bakımı sırasında hasta ailesi ve yakınlarının da desteğe gereksinimleri olduğu unutulmamalıdır. Ailenin kederinin tanınması, Cihazların tanıtılıp açıklanması, Bilinen kelime ve kavramların kullanılması, Karar almalarına ve destek bulmalarına yardımcı olunması, Aile üyelerinin evdeki rol değişikliklerinin tanınması ve tanımalarının sağlanması, Destekleyici moral verilmesi önemlidir Aile bireylerine karşı mümkün olduğunca duyarlı ve şefkatli olunmalı, Ailenin acısı azaltmaya çalışılmalı ve her türlü tepkiye hazırlıklı olunmalıdır.

35 Hasta Ailesine Yaklaşım Kanser hastalarının yakınlarının %85 i iyi yada kötü prognoz hakkında bilgi sahibi olmak istiyor Hastalar? Bizim hastalarımız?

36 Terminal Dönemde Hasta Hakları

37 Kanserli Hastalarda Ölüm Yeri Tercihi Ölüm yeri tercihleri; %14-20 hastane %49-58 ev %13-29 bakım evi %2 hospice Ölüm yerleri; %61 hastane %21 ev %13 bakım evi %3 hospice Kanser dışı hastalarda bu tercihlerin ev lehine arttığı gerçeği! Ağrı mı etken?

38 Ölüm Yeri Tercihini Etkileyen Faktörler Hastanın sosyal ortamı ve yaşama düzeni. Bakım verenin hastaya bakma kapasitesi. Hastanın bakım veren/ailenin refahı hakkında endişelenmesi. Bakım verenin tutumları ve bakım için gönüllülüğü. Semptom yönetimi. Hastanın saygınlığını kaybetme korkusu. Hasta ve bakım verenin hizmetlerin güvenilirliği ve önerilen güvenlik derecesi algılamaları. Hastanın hospise bakış açısı. Hastan n hastanelerle ilgili deneyimi. Hastanın toplum odaklı hizmetlerle ilgili bilgi ve tecrübesi. Hastanın evde hastabakıcı hizmetine bakışaçısı. Hastanın ölüm ve ölme konusundaki dini inancını içeren bakış açısı. Ölüm ve ölme konusunda önceki kişisel deneyimler.

40 Ülke Gerçekleri Aynı anda neler yapıyoruz? Adjuvan tedavi planlıyoruz Kemoterapi toksisitesi ile mücadele ediyoruz Ağrı ve diğer semptomlarla mücadele Beslenme sorunlarıyla mücadele Tükenmişlik sendromu ile mücadele Literatür bombardımanını takip etmeliyiz Akademik kaygılar Palyatif bakıma ayırdığımız zaman?

41 Ne kadar başarılıyız?

43 TEŞEKKÜRLER

Benzer belgeler

PALYATİF BAKIMIN EVDE BAKIMA ENTEGRASYONU

PALYATİF BAKIMIN EVDE BAKIMA ENTEGRASYONU YRD DOÇ DR HİLAL ÖZKAYA SBÜ HAYDARPAŞA NUMUNE EAH. PALYATİF BAKIM MERKEZİ Uluslararası Katılımlı Palyatif Bakım ve Hospis Kongresi. 9-11 Mart 2018-İstanbul 324.000.000