PROJE SAHĠBĠNĠN ADI. ORHAN ĠġĠ. PROJENĠN ADI ALABALIK YETĠġTĠRME TESĠSĠ (Kapasitesi 495 ton/yıl) PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN ADI-MEVKĠĠ

Transkript

1 PROJE SAHĠBĠNĠN ADI ORHAN ĠġĠ PROJENĠN ADI ALABALIK YETĠġTĠRME TESĠSĠ (Kapasitesi 495 ton/yıl) PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN ADI-MEVKĠĠ BAYBURT ĠLĠ DEMĠRÖZÜ ĠLÇESĠ DEMĠRÖZÜ BARAJ GÖLÜ MEVKĠĠ RAPORU HAZIRLAYAN KURULUġUN ADI ÇEVREN MÜHENDĠSLĠK DANIġMANLIK TEMZ. GIDA TAAH. ĠTH. ĠHR. TĠC. LTD. ġtġ. Adres : Selahattin Eyyübi Mah. ġanlıurfa Yolu Cad. Akgül-2 Apt. Kat:1/1 Bağlar/DĠYARBAKIR Tlf/Fax : / ĠLĠ / RAPOR TARĠHĠ BAYBURT / KASIM 2015

2 PROJE SAHĠBĠNĠN ADI VERGĠ DAĠRESĠ VERGĠ NO ADRESĠ ORHAN ĠġĠ BAYBURT V.D GENÇOSMAN MAH. KORUK CAD. NO: 38 MERKEZ / BAYBURT TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENĠN ADI PROJE BEDELĠ PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN ADRESĠ ALABALIK YETĠġTĠRME TESĠSĠ TL BAYBURT ĠLĠ DEMĠRÖZÜ ĠLÇESĠ DEMĠRÖZÜ BARAJ GÖLÜ MEVKĠĠ PROJENĠN ÇED YÖNETMELĠĞĠ KAPSAMINDAKĠ YERĠ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) Tarih ve Sayılı ÇED YÖNETMELĠĞĠ EK - II LĠSTESĠ 28. MADDE HAYVANSAL ÜRÜNLERĠN ÜRETĠMĠ ç) Kültür Balıkçılığı Projeleri ( 30 ton/yıl ve üzeri üretim) PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KOORDĠNATLARI 1/25000 LĠK KOORDĠNAT ÇĠZELGESĠ ALAN : m² Koordinat Sırası : Sağa Yukarı Koordinat Sırası : Enlem Boylam Datum : Ed 50 Datum : WGS 84 Türü : UTM Türü : COĞRAFĠK ZON : 37 ZON : - DOM : 39 DOM : - Ölçek Faktörü : 6 Derecelik Ölçek Faktörü : - No Sağa : Yukarı No Enlem : Boylam : : : : : : : : PROJENĠN NACE KODU PTD RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUġUN ADI PTD/ÇED RAPORU/NĠHAĠ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUġUN/ÇALIġMA GRUBUNUN ADRESĠ, TELEFON VE FAKS NUMARALRI ÇEVREN MÜHENDĠSLĠK DANIġMANLIK TEMZ. GIDA TAAH. ĠTH. ĠHR. TĠC. LTD. ġtġ Selahattin Eyyübi Mah. ġanlıurfa Yolu Cad. (Malabadi Otel yanı) Akgül 2 Apt. Kat:1/1 Bağlar / DĠYARBAKIR PTD RAPORU SUNUM TARĠHĠ (Revize ) - 1 -

3 BÖLÜM ĠÇĠ N D E K Ġ L E R SAYFA NO PROJENĠN TEKNĠK OLMAYAN ÖZETĠ 1 1 PROJENIN ÖZELLIKLERI a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisinin Ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri) 2 b) Projenin ĠĢ Akım ġeması, Kapasitesi. Kapladığı Alan, Teknolojisi, ÇalıĢacak Personel Sayısı 4 c) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) 20 ç) Atık Üretimi Miktarı (Katı, sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri 23 d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski 29 PROJE YERI VE ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım alanı, Orman alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi vb.) b) Ek-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkatte Alınarak Korunması Gereken Alanlar PROJENĠN ĠNġAAT VE ĠġLETME AġAMASINDA ÇEVRESEL ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER SONUÇLAR 51 NOTLAR VE KAYNAKLAR 53 EKLER

4 TABLOLAR DĠZĠNĠ Tablo 1 Kullanılacak Yem ile Vitaminlerin Kimyasal Özellikleri 11 Tablo 2 Kafes Ebatları 15 Tablo 3 Proje Yatırım Bedeli 16 Tablo 4 ÇED İzin Koordinatları 17 Tablo 5 Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Ek-7 Tablo 10 a göre değerlendirmesi 19 Tablo 6 Motorin Özellikleri 21 Tablo 7 Tesiste Kullanılacak Ekipmanların Yakıt Harcamaları 21 Tablo 8 Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Faktörleri 21 Tablo 9 Tekneden Kaynaklanması Beklenilen Kirletici Değerler 22 Tablo 10 Flora Tablosu 40 Tablo 11 Memeli Faunası 41 Tablo 12 Kuş Türleri 42 Tablo 13 İki Yaşamlılar ve Sürüngenler 43 ġekġller DĠZĠNĠ Şekil 1 İş Akım Şeması 4 Şekil 2 Proje Alanı Uydu Fotoğrafı 18 Şekil 3 Acil Durum Eylem Planı 31 Şekil 4 Faaliyet Alanı Etki Alanı 32 Şekil 5 Demirözü Baraj Bilgileri 33 Şekil 6 Demirözü Barajı Yasak Bölge Haritası

5 PROJENĠN TEKNĠK OLMAYAN ÖZETĠ Bayburt Ġli, Demirözü Ġlçesi Demirözü Baraj Gölü mevkii adresinde m² lik su yüzey alanında Orhan ĠġĠ tarafından Alabalık YetiĢtirme Tesisi yapılması projesidir. Proje konusu tesisin yapılacağı alan için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su ürünleri Genel Müdürlüğü nün tarih ve 2162 sayı numaralı yazısı ile Bayburt Ġli Demirözü Ġlçesi Demirözü Baraj Gölü mevkii de m² lik su yüzey alanında ağ kafeslerde 495 ton/yıl kapasiteli alabalık yetiģtirme tesisi için ön izin verilmiģtir.(bkz. EK-3) Projede yapılı vaziyette ağ kafesleri getirilip su yüzey alanına bırakılacaktır. Bu nedenle projenin inģaat aģaması bulunmamaktadır. Projenin iģletme aģamasında 4 personelin çalıģtırılması planlanmıģtır. Söz konusu 495 ton/yıl kapasiteli alabalık yetiģtirme tesisine, kuluçkahanelerden temin edilecek olan yaklaģık adet 20 gr alabalıkta % 25 kayıp olabileceği düģünülerek adet yavru temin edilecektir. Bu miktar ile çeģitli ebatlardaki ağ kafeslerde ortalama 250 gr ağırlığa kadar besiciliği gerçekleģtirilecektir. Hesaplamalarda 495 ton/yıl olan proje kapasitesi dikkate alınmıģtır. Alabalık üretimi amacıyla ekstruder yem kullanılacaktır. Ekstruder yem, tüm dünyada çevre dostu yem (environmental friendly) olarak adlandırılmaktadır. Ekstruder yemler, sindirilebilirliği çok yüksek yemler olup atık miktarı son derece düģüktür. Kuluçkahanelerden temin edilen yavru balık genellikle gr arasında sayılmıģ ve boylanmıģ olarak temin edilecek, taģınması ise tesisinin imkanları veya üreticinin kendi imkanları ile karayolu ile balık taģıma tanklarında yapılacaktır. Günlük yem tüketimi canlı ağırlık ve su sıcaklığı paralelinde hesaplanarak uygulanacak ve özellikle yavru balıklara günlük 6-10 öğün arası yemleme yapılacaktır. Balık ağırlıklarının artması ile bu oran günlük su sıcaklığının derece olduğu zamanlarda 3 öğüne kadar düģürülebilir gr ağırlığa gelen balıklar satıģa çıkartılmaktadır. ÇED Açısından Projenin Durumu Bu faaliyet 25/11/2014 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ÇED Yönetmeliği (Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği) Ek-II Listesi Madde-28 Hayvansal Ürünlerin Üretimi ç) [Kültür Balıkçılığı Projeleri (30 ton/yıl ve üzeri üretim)] bendi kapsamında Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıģtır. Yönetmelikte ön görülen gerekli Ģartlar yerine getirileceği taahhüt edilmektedir. Olası Çevre Koruma Önlemleri: ÇalıĢma alanı içerisinde iģçi ve iģ sağlığı ve güvenliği açısından gerekli tüm emniyet tedbirleri alınacak, saha içerisine personel harici kimse alınmayacak ve gerekli yerlere uyarı levhaları asılacaktır. OluĢabilecek atıklar içinde ilgili yönetmeliklere uyulacaktır. 1

6 1-PROJENĠN ÖZELLĠKLERĠ 1.a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje Teknolojisi -Proje Alanının Seçilme Nedenleri) Proje; Bayburt Ġli, Demirözü Ġlçesi Demirözü Baraj Gölü mevkii adresinde m² lik su yüzey alanında Orhan ĠġĠ tarafından Alabalık YetiĢtirme Tesisi yapılması projesidir. Proje konusu tesisin yapılacağı alan için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su ürünleri Genel Müdürlüğü nün tarih ve 2162 sayı numaralı yazısı ile Bayburt Ġli Demirözü Ġlçesi Demirözü Baraj Gölü mevkii de m² lik su yüzey alanında ağ kafeslerde 495 ton/yıl kapasiteli alabalık yetiģtirme tesisi için ön izin verilmiģtir.(bkz. EK-3) Projede yapılı vaziyette ağ kafesleri getirilip su yüzey alanına bırakılacaktır. Bu nedenle projenin inģaat aģaması bulunmamaktadır. Projenin iģletme aģamasında 4 personelin çalıģtırılması planlanmıģtır. Söz konusu tesise 495 ton/yıl kapasitede, ağ kafeslerde alabalık yetiģtirme projesine kuluçkahanelerden temin edilecek olan yaklaģık adet 20 gr alabalık % 25 kayıp olabileceği düģünülerek adet yavru temin edilecektir. Bu miktar ile çeģitli ebatlardaki ağ kafeslerde ortalama 250 gr ağırlığa kadar besiciliği gerçekleģtirilecektir. Beslemede tamamen ticari pelet yemlerden faydalanılacaktır. Kuluçkahanelerden temin edilen yavru balık genellikle gr arasında sayılmıģ ve boylanmıģ olarak temin edilecek, taģınması ise yavru üretim tesisinin imkanları veya üreticinin kendi imkanları ile karayolu ile balık taģıma tanklarında yapılacaktır. Günlük yem tüketimi canlı ağırlık ve su sıcaklığı paralelinde hesaplanarak uygulanacak ve özellikle yavru balıklara günlük 6-10 öğün arası yemleme yapılacaktır. Balık ağırlıklarının artması ile bu oran günlük su sıcaklığının derece olduğu zamanlarda 3 öğüne kadar düģürülebilir. Alabalık yetiģtiriciliği baraj göllerinde su sıcaklığına bağlı olarak yıl boyunca sürdürülebileceği gibi, yaz aylarında sıcaklığın 20 ºC geçmesi durumunda üretime ara verilerek su sıcaklığının 20 ºC nin altına indiği aylarda üretim yapılması uygun bulunmaktadır. Bu durumda iklim özelliklerine göre bazı baraj göllerinde yılda tek, bazılarında ise iki defa üretim yapmak mümkün olabilmektedir. Yer seçiminde, baraj göl suyunun üretime uygunluğu ve ulaģım kolaylıkları dikkate alınmıģtır. Demirözü Baraj Gölünde yapılan incelemeler sonucunda yaz aylarında da alabalık üretimine elvereceği üretimin 10 ay yapılmasının uygun olduğu belirlenmiģtir. Kafeslerde balık yetiģtiriciliği; mevcut su kaynaklarının en iyi bir Ģekilde değerlendirildiği, düģük sermaye ile birim alandan kısa zamanda azami verim elde edilebilen oldukça basit bir yetiģtiricilik sistemidir. 2

7 Proje alanında yapılacak yetiģtiriciliğin sağladığı avantajlar aģağıda maddeler halinde sıralanmıģtır. Su kaynağının en ekonomik Ģekilde kullanılması Karasal alan ihtiyacının azalması Kaynakta çeģitli yetiģtiricilik tiplerini kombine imkanı Gerektiğinde yer değiģtirme kolaylığı Yoğun stoklama ve üretim, optimum yemleme imkanının sağlanabilmesi Yemden yararlanma oranının yüksek olması Balık hasadının kolay ve üniform yapılabilmesi Balığı yetiģtirildikten sonra da canlı olarak muhafaza kolaylığı Ġlk yatırım sermayesinin nispeten düģük olması Yatırımların kısa sürede tamamlanabilmesi Kapasite artırımını kısıtlayıcı faktörlerin daha az olması, büyümeye açık olması Hızlı geri dönüģüm gibi cazip özellikleri vardır. Kültür balıkçılığı yapan tesislerde intensif yetiģtiricilik yöntemiyle, teknolojik üretim yapılmakta olup, bu yöntem bu alanda uygulanan verimli ve ekonomik yöntemlerin baģında gelmektedir. Tesis için gerek yer gerekse üretim teknolojisi açısından alternatif sunmamızı gerektirecek herhangi olumsuz bir etkinin oluģması beklenmemektedir. ARAZĠNĠN MÜLKĠYET DURUMU: ĠĢletmenin kurulacağı alan Demirözü Baraj Gölü alanında olup bu alan T.C. Devletinin mülkiyet ve tasarrufunda olup, proje sahibi tarafından Bayburt Ġl Özel Ġdare Müdürlüğü nden projenin amacı doğrultusunda kiralanacaktır. Kurum ve KuruluĢlardan gerekli izin ve ruhsatlar alınmadan faaliyete baģlanmayacaktır. KARADA KURULACAK ALANLAR: Yapılması planlanan tesisi için ĠĢletmeci karada kurulacak olan idari bina ve depo gibi yapılar için yer araģtırması aģamasındadır. ĠĢletmeci karadaki alan için Bayburt Ġl Özel Ġdaresinden uygun olan bir alan kiralanmasını veya özel tapulu alanı kiralama veya satın alma yolunu seçecektir. ĠĢletmeci Karada kullanılacak alan için Bayburt Ġl Özel Ġdaresinden, Tarım Gıda ve Hayvancılık Ġl Müdürlüğünden, DSĠ Bölge Müdürlüğünden, Çevre ve ġehircilik Ġl Müdürlüğünden, Sağlık Ġl Müdürlüğü ve gerekli kurumlardan görüģ alacağını taahhüt etmektedir. 3

8 1.b) Projenin ĠĢ Akım ġeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Personel Sayısı; 1.b-1 ) Projenin ĠĢ Akım ġeması; Yapılması planlanan tesis yılda 495 ton kapasiteli alabalık yetiģtirme tesisidir. Projenin ĠĢ akım ġeması ġekil 1 de verilmiģtir. KULUÇKAHANEDEN ALINAN YAVRU BALIKLAR YEMLEME Ambalaj Atığı 7-20 GR ARASI BALIKLAR DIġKI ÖLÜ BALIK FAZLA YEM YEMLEME Ambalaj Atığı GR ARASI BALIKLAR DIġKI ÖLÜ BALIK FAZLA YEM YEMLEME Ambalaj Atığı GR ARASI BALIKLAR DIġKI ÖLÜ BALIK FAZLA YEM SATIġ Şekil 1 İş Akım Şeması 4

9 495 ton/yıl kapasiteli ağ kafeslerinde alabalık yetiģtirme projesinde kuluçkahanelerden temin edilecek olan yaklaģık adet yavru temin edilecektir. Bu miktar ile çeģitli ebatlardaki ağ kafeslerde ortalama 250 gr ağırlığa kadar besiciliği gerçekleģtirilecektir. Beslemede tamamen ticari pelet yemlerden faydalanılacaktır. Kuluçkahanelerden temin edilen yavru balık genellikle gr arasında sayılmıģ ve boylanmıģ olarak temin edilecek, taģınması ise yavru üretim tesisinin imkanları veya üreticinin kendi imkanları ile karayolu ile balık taģıma tanklarında yapılacaktır. Günlük yem tüketimi canlı ağırlık ve su sıcaklığı paralelinde hesaplanarak uygulanacak ve özellikle yavru balıklara günlük 6-10 öğün arası yemleme yapılacaktır. Balık ağırlıklarının artması ile bu oran günlük su sıcaklığının derece olduğu zamanlarda 3 öğüne kadar düģürülebilir gr ağırlığa gelen balıklar satıģa çıkartılır. Alabalık besleme Ģekli olarak elle yemleme sistemi uygulanacaktır. Alabalık soğuk, berrak, bol oksijenli akarsularda, göl ve kaynak sularında yaģar. Dünyada ve ülkemizde, yetiģtiriciliği en yaygın ve en çok yapılan bir balıktır. YetiĢtiriciliği yapılan alabalıkların; kaynak alabalığı, alp alası, dere alabalığı, göl alabalığı, deniz alabalığı, gökkuģağı alabalığı gibi türleri vardır. Bu türler içerisinde en çok yetiģtiriciliği yapılan gökkuģağı alabalığıdır. Hepsinden önemlisi yem değerlendirme kabiliyeti yüksek, çabuk büyüyen ve hızlı geliģen bir türdür yılda sofralık balık büyüklüğü olan grama ulaģır. Alabalık yetiģtiriciliği yapılabilmesi için; suyun uygun sıcaklıkta, temiz, berrak, yeterli ve devamlı olması gerekir. Suyun fiziksel ve kimyasal özellikleri de uygun olmalıdır. Alabalık yetiģtiriciliğinde en önemli unsurların baģında su gelir. Su, her Ģeyden önce, balığın hayatını geçirdiği yerdir. Karada yaģayan canlılar nasıl havanın oksijenini kullanıyorsa balık da suyun oksijenini kullanır. Bundan dolayı suyun miktarı ve kalitesi balığın isteklerine ne ölçüde cevap verirse üretimde baģarı da o nispette yüksek olur. Alabalık yetiģtirilecek suların sıcaklığı ise 20 ºC nin altında olmalıdır. Suyun sıcaklığının yükselmesiyle ihtiva ettiği oksijen miktarı azaldığından 20 ºC nin üzerindeki sularda alabalıklar solunum güçlükleri çeker. Alabalık yetiģtirilen suların oksijen miktarının 9 mg/lt ve daha yukarı, PH' sinin ise arasında olması demektir. Alabalıklar, günde 2-3 öğün yemlenir. Balığın yediği yem balığın büyüklüğüne, sağlık durumuna, su sıcaklığına bağlı olarak değiģir. Balığın verilen yemden en iyi Ģekilde istifade etmesini sağlamak için, balık, tam doyuma ulaģmadan yemleme kesilir. Bu Ģekilde, bir sonraki yemlemede, balığın yemi iģtahla ve ağ kafesi tabanına düģmeden alması sağlanır. Alabalıklar iyi bir bakım ve yemleme ile ayda grama ulaģırlar. Bu büyüklük balığın tam pazarlanabileceği büyüklüktür. 5

10 Bayburt Ġli Demirözü Baraj Gölü nde kurulacak olan iģletmede, kuluçkahanelerden 10 gr ve üzeri ağırlıkta yavru balık alınarak porsiyon ağırlığı olarak kabul edilen 250 gram ağırlığa ulaģtırarak satılması planlanmaktadır. Yapılacak olan üretimin 495 ton / yıl kapasite ile yapılması planlanmaktadır. ÜRETĠM TEKNĠĞĠ YaĢam ortamı bakımından berrak, temiz, serin ve oksijen yönünden zengin suları tercih eden alabalık halkımız tarafından özellikle etinin lezzetli oluģuyla anımsanan balıklar arasında bulunmaktadır. Alabalık türleri sistematikte Salmonidaefamilyasında yer alırlar. Morfolojik bakımdan yağ yüzgeci ile karakterizedirler. Salmonidae familyasında ekonomik yetiģtiricilik ve doğal suların balıklandırılması için önem arz eden çeģitli Alabalıklar üç cinsin türleridir. Bu cinsler; a- Salmo b- Salvelinus c- Oncorhynchus Dünya genelinde en çok tanınan alabalık türleri aģağıda gösterilmiģtir. Salmo salar Linnaeus (Atlantik Salmonu) Salmotruttaf.truttaLinnaeus (Deniz alabalığı) Salmotruttaf.farioLinnaeus (Dere alabalığı) OncorhynchusmykissWalbaum (GökkuĢağı alabalığı) SalvelinusfontinalisMitchill (Kaynak alabalığı) SalvelinusalpinusLinnaeus (Alp alabalığı) SalvelinusnamaycushWalbaum (Göl alabalığı) Ülkemizin yerel alabalık alt türleri ise Ģöyle sıralanabilir (Çelikkale 1994). SalmotruttamacrostigmaDumeril (Anadolu Dağ alabalığı) SalmotruttaabanticusTortonese (Abant alabalığı) SalmotruttacaspiusKessler (Aras alabalığı) SalmotruttalabraxPallas (Karadeniz alabalığı) Salmotruttaf.lacustrisLinnaeus(Göl alabalığı Yukarıda belirtilen alabalık türleri içerisinde yetiģtiriciliği en yaygın olanı Kuzey Amerika kökenli gökkuģağı alabalığı Oncorhynchusmykiss olmuģtur. GökkuĢağı alabalığı ile kaynak alabalığı hemen hemen aynı yıllarda yaklaģık 120 yıl önce Kuzey Amerika dan Avrupa ya getirilmelerine karģın kültür koģullarına uygun niteliklerinden dolayı gökkuģağı alabalığı yetiģtiriciliği hızlı bir artıģ göstermiģ ve günümüzde bir endüstri haline gelmiģtir. 6

11 GökkuĢağı alabalığının yetiģtiriciliğe uygun özellikleri aģağıdaki baģlıklar halinde belirtilebilir. GökkuĢağı alabalığının çevre koģullarına çok iyi uyum göstermesi yanında özellikle yüksek sıcaklıklara oransal olarak daha dayanıklı olması, Aktif yem alması nedeniyle yemlenmesinin kolay olması ve yemi değerlendirmesinin daha iyi olması yönünden iyi bir büyüme göstermesi, Daha yüksek ilkbahar sıcaklığında dere alabalığı ve kaynak alabalığı gibi diğer alabalık türlerine göre daha kısa süreli kuluçka dönemine sahip olması, Ġnsan eli altında çoğalmaya uygun olması Yukarıda belirtilen özellikler nedeniyle tatlı sularda yetiģtiriciliği en çok tercih edilen balık türü gökkuģağı alabalığıdır. KAFESLERDE GÖKKUġAĞI ALABALIĞI YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Su ürünlerine olan talebin artması ile birlikte mevcut su ürünleri iģletmeleri kapasitelerini artırmaya baģlamıģ ve yeni iģletmeler kurulmaya baģlanılmıģtır. Karasal tesislerde yapılan yetiģtiricilik için gerekli su kaynaklarının sınırlı olması ve yatırım maliyetlerinin çok yüksek olması nedeniyle yatırım maliyeti daha düģük olan ve ülkemiz koģullarında üretim yapılabilecek bir çok su alanının değerlendirilebileceği ağ kafeslerde balık yetiģtiriciliği çok büyük önem kazanmıģ ve hızlı bir yükseliģe geçmiģtir. Ağ kafeslerde gökkuģağı alabalığı yetiģtiriciliğinde, kuluçkahanelerden 20 gr ve üzeri ağırlıkta temin edilen alabalık yavruları pazarın istediği ağırlığa ulaģıncaya kadar alabalık yemleriyle beslenerek hasat edilmektedir. Kafesler de balık yetiģtiriciliğinin avantajları Ģu Ģekilde sıralanabilir; Kafesler de balık yetiģtiriciliği yapılarak üretim açısından atıl durumda bulunan ve yararlanılamayan su alanlarından verimli olarak yararlanmak mümkündür. Kafeslerde balık yetiģtiriciliğinde yetiģtirilecek balık türü beslenme bakımından doğadan yararlanabildiği için daha az yem ile balık yetiģtirmek mümkündür. Sistem sabit olmadığından baģka yerlere taģımak mümkündür. Yatırım maliyeti karasal tesislere göre daha düģüktür. 7

12 Kafeslerde balık yetiģtiriciliğinde yer seçiminde aranan kriterler; Kafeslerin kurulacağı su alanında ki su kalitesinin alabalığın isteklerine uygun olmalıdır. Kafes kurulacak su alanına sanayi tesisleri atıkları, zirai ilaç kalıntıları ve yerleģim yerleri atıklarından etkilenmeyecek uzaklıkta olmalıdır. Kafes ağlarına ve balıklara zarar verebilecek predatör hayvanların yaģam alanlarından uzak olmalıdır. Kafes iģletmesinin kurulacağı su alanının maksimum ve minimum kotları bilinerek yapılacak bağlantılar bu değerler göz önüne alınarak yapılmalıdır. Kafeslerin kurulacağı su alanında su derinliği, kafes ağ derinliğinin en az 2 katı olmalıdır. Kurulması düģünülen iģletmenin diğer kafes iģletmelerine uzaklığı ilgili yönetmelikte belirtilen en az 250 m uzaklıkta olmalıdır. Kafes kurulacak su alanında su sirkülasyonu ve sıcaklık değiģimleri tespit edilmeli ve kafesler sirkülasyonu iyi olan sıcaklık değiģimlerinin en az olduğu nokta tercih edilmelidir. Kafeslerin kurulacağı alanın balık nakil ve pazarlamasının daha rahat ve masrafsız yapılabilmesi için karayoluna yakın olması tercih edilmelidir. ĠĢletmenin faaliyetini sürdüreceği süreç içerisinde ihtiyaç duyulacak içme suyu ve elektrik gibi ihtiyaçlara yakınlığına göre yer seçimi yapılmalıdır. Kültür Balıkçılığında Kullanılan Kafes ÇeĢitleri Dünyada ve ülkemizde balık yetiģtiriciliği amacıyla farklı materyallerden yapılmıģ ve farklı yapıda bir çok kafes tipi kullanılmaktadır. Bu kafes tipleri temelde sabit ve yüzer kafesler olarak ikiye ayrılmaktadır. Sabit kafesler su kot farkı gibi dezavantajları nedeniyle günümüzde pek tercih edilmemektedir. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan kafes tipleri, yüzer kafeslerdir. Bu tip ağ kafeslerde platform iskeleti yüzeyde bulunmaktadır. ÇeĢitli yüzdürücüler kullanılarak kafesin yüzmesi temin edilir. ÇalıĢma kolaylığı açısından tercih edilen bu kafes tipi yurdumuzda da en çok kullanılan sistemdir. Ġç sularda ve denizde kullanılmak için uygundur. Yüzer kafesler çok çeģitli materyallerden yapılabilmektedir, ülkemizde yoğun olarak ahģap, metal ve sentetik materyalden yapılmıģ kafesler kullanılmaktadır. Belirtilen materyallerden yapılan kafesler kare, dikdörtgen, altıgen, sekizgen ve dairesel Ģekillerde yapılmaktadırlar. Yüzer kafesler, kafes çerçevesi, yüzdürücüler, servis yolları, ağlar, ağırlık ve halatlardan oluģmaktadır. Yüzdürücü olarak strafor bloklar, plastik bidon ve metal fıçılar kullanılabilmektedir. Sabit ve yüzer kafes tiplerine alternatif olarak günümüzde dalgıç kafes tipleri de kullanılmaya baģlanılmıģtır. 8

13 Dalgıç kafesler kötü hava Ģartlarından en az etkilenmek ve daha iyi su Ģartlarında balıkları büyütmek amacı ile geliģtirilmiģ kafes sistemleridir. Silindirik yada çokgen Ģeklinde imal edilmektedirler. Sürekli su altında bulunan modeller olduğu gibi zaman zaman su yüzeyine çıkarılıp indirilebilen modeller de bulunmaktadır. Dalgıç kafes kullanımının bir baģka nedeni de suyun fiziko-kimyasal parametrelerindeki değiģimlerdir. Kafeslerde ağ olarak genellikle Rachel tipi ağ olarak tabir edilen düğümsüz polipropilen veya polietilen ağlar kullanılmaktadır. Kullanılacak ağların göz açıklıklarının balığın kaçmasına engel olacak aynı zamanda su sirkülasyonunun da rahatlıkla olacağı Ģekilde ayarlanması gerekmektedir. Bunun için önerilen göz açıklığı kafese stoklanacak balık boyunun 1/10 undan daha küçük olduğu su sirkülasyonunun en az etkilendiği göz açıklığıdır. Ağ kafes sistemlerinin yerleģim Ģekilleri çevresel faktörler ve kullanılan kafesin yapısı göz önüne alınarak düzenlenir. Su değiģiminin yeterli olduğu alanlarda kafesler ünite olarak yerleģtirilerek çalıģma ve kontrol kolaylığı sağlanmaktadır. Bu Ģekilde sistemi sabitlemek kolaylaģmaktadır. Dikdörtgen yada kare biçimindeki yüzer kafesler yerleģtirme kolaylığı açısından tercih edilirler. Genelde ikiģerli sıra olarak düz bir hat boyunca sıralanırlar. Bu yöntem çalıģma kolaylığı açısından da en avantajlı olan Ģekildir. Bu Ģekilde su değiģimi de kolayca gerçekleģebilmektedir. YerleĢim hattının doğrultusu hakim rüzgarla aynı yönde seçilerek sistemin olumsuz Ģekilde etkilenmesi engellenmektedir. 9

14 Alabalıkların Yemlenmesi Alabalıkların yemlenmesinde öncelikli olarak su sıcaklığı, suyun oksijen içeriği, stok yoğunluğu, stoktaki toplam balık ağırlığı ve balığın ortalama ağırlığı, yemin içeriği gibi faktörler göz önüne alınmalıdır. GökkuĢağı alabalıklarının yemlenmesinde öncelikli olarak aģağıdaki faktörler dikkate alınmalıdır. Su sıcaklığı Suyun oksijen içeriği Suyun alkalinitesi Stok yoğunluğu Balığın performansı Yem Ġhtiyacı; Yapılacak üretimde 1.2 kg yem ile 1 kg balık yetiģtirilmesi planlanmıģ olup, tesiste ihtiyaç duyulan yem miktarları aģağıda verilmiģtir. Tesis 300 gün 10 ay çalıģması planlanmıģtır. Proje kapasitesi x Yem değerlendirme Oranı = kg x 1,2 kg = kg/yıl yem Yıllık Yem Ġhtiyacı = kg/yıl Aylık Yem Ġhtiyacı = kg/ay Günlük Yem Ġhtiyacı = kg/gün ihtiyaç olacaktır. Kullanılacak olan yem 25 kg lık torbalar halinde alınacağından; kg/yıl / 25 kg = torba yem kullanılacaktır. Balıkların beslenmesinde kullanılacak yem piyasada kurulu yem fabrikalarından temin edilecektir. Yemin Ġçeriği Alabalık üretimi amacıyla ekstruder yem kullanılacaktır. Ekstruder yem, tüm dünyada çevre dostu yem (environmental friendly) olarak adlandırılmaktadır. Ekstruder yemler, sindirilebilirliği çok yüksek yemler olup atık miktarı son derece düģüktür. GökkuĢağı alabalığının yetiģtiriciliği için optimum su sıcaklığı Cº olmasına karģın, yemlemeye uygun su sıcaklığı ise Cº dır. GökkuĢağı alabalıklarının baģlangıç yavru yeminde % 55, yavru yeminde % 50 ve sofralık balıkların yeminde ise % 45 protein bulunması genel kullanım oranlarıdır. Bu oranlar yavru baģlangıç yeminde %60 a, sofralık balık beslenmesinde %48 e kadar yükseltilebilmektedir. Yemleme metodu, su ve iģletme koģullarına göre seçilir. Alabalık yemlerinde yağ içeriği baģlangıçta % 4-5 oranında önerilmektedir. Rasyonda protein miktarının yüksekliği ile birlikte yağ oranı % 8 e kadar artırıldığında, yem değerlendirme ve balığın et kalitesi iyileģir. Alabalık pelet yemlerinde % 8-12 oranında yağ ve % oranında protein üst sınır olarak kabul edilmektedir. Buna karģılık piyasa da yüksek performans için çeģitli firmalar yüksek protein ve yağ oranı içeren yemler piyasaya sürmüģlerdir, yemin performansına ve uygulanacak olan yemleme stratejisine göre alabalıkları daha kısa süre pazar boyutuna ulaģtırmak mümkün olacaktır. Gün ıģığından tam anlamıyla faydalanılarak yapılan ve gerekirse aydınlatma yöntemiyle gecelerinde balığa yem verilerek balığı pazar boyutuna ulaģtırmak daha kısa bir süre alacaktır. 10

15 Tablo 1 Kullanılacak Yem ile Vitaminlerin Kimyasal Özellikleri Yemleme (Besi) Süresi Balıkların yemlenmesi gün ıģığına bağlı olarak eģit zaman dilimleri arasında yapılmalıdır. Çoğu alabalık iģletmesinde yemleme sabah öğle akģam olarak 3 parça halinde yapılmaktadır, yemleme sayısının artırılması ile balığın yemi değerlendirme oranı da artacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus ise yemden Kafesler de ki tüm balıkların eģit Ģekilde yararlanacağı Ģekilde bir yemleme tekniği uygulanması olmalıdır. Alabalık yetiģtiriciliğinde bir diğer önemli konu yavru balıkların ne kadar süre beslenerek pazara sunulabileceğidir. Bu konu tamamen su ve yemleme koģullarıyla balığın kalıtımsal kökenli büyüme performansına bağlı bir durum olanak kabul edilir. Yemleme Oranı Alabalık üretiminde baģarılı besiciliğin temelini balıkları canlı ağırlıklarının % si olarak doğru oranda yemlemek oluģturur. Yemleme oranını saptamada stok miktarı, su kalitesi ve miktarıyla birlikte, yetiģtirme ortamında su değiģimi gibi bir çok faktör dikkate alınabilir. Fakat balıklara günlük olarak verilecek yem miktarını saptarken iki ana ilke unutulmamalıdır. Bu iki ilke : 1- Balıkların yem alımı su sıcaklığına bağlıdır. 2- Balıklar büyüdükçe yem gereksinimi oransal olarak düģmektedir. 11

16 AĢı ve Vitaminler: Balıkların hastalıklara karģı korunması amacıyla vitamin kullanımı söz konusu olmaktadır. Uygulanacak olan projede yem fabrikası ile anlaģılarak mevsimsel geçiģ dönemlerinde (ilkbahar ve sonbahar aylarında) vitamini yükseltilmiģ yemler kullanılacaktır. Balığın ihtiyaç duyduğu tüm vitamin ve mineraller yem içerisinde bulunmaktadır. Ancak stres yaratan iģlemlerden (aģılama, boylama, seyreltme) sonra yeme ilave edilmek sureti ile vitamin C takviyesi yapılabilmektedir. Genel olarak GökkuĢağı alabalığı üretiminde kullanılan aģılar ve aģılama yöntemi etkenin türüne, balığın büyüklüğüne ve balığın bulunduğu ortama bağlı olarak immersiyon (daldırma), oral (yemle) ya da enjeksiyon yöntemleri ile yapılmaktadır. Proje kapsamında genellikle enjeksiyon yöntemi ile aģılama iģlemi yapılacaktır. AĢılama, yavru balıklar kafeslere alındıktan sonra her üretim periyodunda bir kez yapılmaktadır. AĢı, balık bünyesine direkt enjekte edilecektir. Bu durumda daldırma yönteminde olduğu gibi herhangi bir atık oluģmayacaktır. Daldırma yöntemiyle aģıları yapılmıģ 5 gram ağırlığındaki balıklar gram ağırlığa ulaģtıklarında enjeksiyon yöntemi ile aģılanırlar. Su Ürünleri Tesislerinde kullanılacak ilaç ve kimyasallar; AB uyum çalıģmaları çerçevesinde, A.B mevzuatlarından ilgili, 2232/2004/EC, 75/2005/EC, 712/2005/EC, 869/2005/EC, 1148/2005/EC, 1299/2005/EC, 1356/2005/EC, 1518/2005/EC, 1911/2005/EC, 6/2006/EC, 205/2006/EC, 1055/2006/EC, 1231/2006/EC, 1451/2006/EC, 90/2377, 1729/2006/EC, 1805/2006/EC ve 1831/2006/EC sayılı Komisyon Yönetmelikleri dikkate alınarak belirlenerek Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili mevzuatında bildirilmiģtir. Bu mevzuat; Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Kökenli Gıdalarda Veteriner Ġlaçları Maksimum Kalıntı Limitleri Tebliği, Hayvansal Kökenli Gıdalarda Veteriner Ġlaçları Maksimum Kalıntı Limitleri Tebliğinde DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Tebliğ, Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler ile Bunların Kalıntılarının Ġzlenmesi Ġçin Alınacak Önlemlere Dair Yönetmelik, Sayılı Gıda Olarak Değerlendirilen Hayvanların Bulundurulduğu Hayvancılık ĠĢletmelerinde Ġlaç Kullanımı Kontrolleri Hk Genelge, Sayılı Gıda Değeri Olan Hayvanlara Uygulanması Yasak Olan Maddeler Hakkında Tebliğ, Sayılı Gıda Değeri Olan Hayvanlara Uygulanması Yasaklanan ve Belli ġartlara Bağlanan Hormon ve Benzeri Maddeler Hakkında Tebliğ, Veteriner Ġspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Ruhsat Yönetmeliği, Hayvancılık ĠĢletmelerinin KuruluĢ, ÇalıĢma, Denetleme Usul Ve Esaslarına Dair Yönetmelik tir. Kurulması planlanan tesiste kullanılacak ilaç ve kimyasallar, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının izin verdiği etken maddeleri içeren ve ruhsatlı preparatlardır. Aynı zamanda kullanılacak ilaçlar Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı Hayvanları Koruma Kanunu, Madde-7 de de bildirildiği gibi sadece veteriner hekim kontrolünde kullanılacaktır 12

17 Ölü Balıklar: Yapılan araģtırmalara ve Su Ürünleri Mühendislerince verilen bilgilere göre kullanılan yem ve aģılama programı sayesinde havuzlarda balık ölüm oranı % 0,1-0,3 arasında değiģmektedir. Buna göre maksimum değer dikkate alındığında oluģabilecek ölü balık miktarı aģağıdaki gibidir: kg/yıl x 0,003 = kg/yıl ölü balık oluģması beklenmektedir. ĠĢletme aģamasında oluģacak ölü balıklar kafeslerin altında konik Ģekilde bulunacak olan sık dokunmuģ ağlarda toplanacak ve belirli periyotlarla dalgıç tarafından toplanarak su üstüne çıkarılacaktır. ĠĢletme aģamasındaki ölü balıklar 29 Haziran 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Su Ürünleri YetiĢtiriciliği Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca bu yönetmeliğin 21.maddesi (b) fıkrası gereği kara alanında açılacak ve kireçlenecek çukurlara gömülerek bertaraf edilecektir. Ölü balıklar kesinlikle evsel katı atık depolama alanına gönderilmeyecektir. Hastalık döngüsünün kırılması için ölen balıkların bir kireç kuyusunda bertaraf edilmesi önemlidir. Bunun için dikdörtgen Ģeklinde açılan gömme çukurlarının duvarları tuğla veya kil olacaktır. Tesiste herhangi bir hastalık kuģkusu veya bulgusu ortaya çıktığında bu durumu en kısa zamanda tesisin bulunduğu Tarım, Gıda ve Hayvancılık Ġl Müdürlüğüne bir dilekçe ile bildirilecektir. Klinik hastalık belirtisi gösteren balıklar Ġl Müdürlüğü yetkililerinin gözetiminde ve yine yetkililer tarafından önerilecek yöntemle bertaraf edilecektir. Balıkların uzaklaģtırılmasından veya bertaraf edilmesinden sonra, havuzlar, donanımlar ve hastalık bulaģması olası her türlü malzeme, alet ve ekipman, hastalığın ortaya çıkmasına, yayılmasına veya sağ kalmasına yol açabilecek her türlü riski ortadan kaldıracak Ģekilde, Ġl Müdürlüğü yetkililerince önerilecek Ģekilde temizlenip, dezenfekte edilecektir. Ölü balıkların bertarafı için ilgili kurumlardan gerekli izinlerin alınacağı iģletmeci tarafından taahhüt edilmektedir. 13

18 1.b-2 )Kapasitesi ve ÇalıĢan ĠĢçi Sayısı Tesis, mevsim koģullarına ve piyasadan gelecek talebe ve miktara bağlı olarak, günde 8 saat, 300 gün çalıģmak koģuluyla faaliyetini sürdürecektir. Tesiste 495 ton/ yıl üretim yapılması planlanmaktadır. Yavru Alabalık Ġhtiyacı; kg/yıl / kg/adet = adet/yıl adet/yıl Kayıp Oranı % 25 = adet Toplam Yavru Alabalık Ġhtiyacı adet adet = adet olacaktır. Yem Ġhtiyacı; Yapılacak üretimde 1.2 kg yem ile 1 kg balık yetiģtirilmesi planlanmıģ olup, tesiste ihtiyaç duyulan yem miktarları aģağıda verilmiģtir. Tesis 300 gün 10 ay çalıģması planlanmıģtır. Proje kapasitesi x Yem değerlendirme Oranı = kg x 1,2 kg = kg/yıl yem Yıllık Yem Ġhtiyacı Aylık Yem Ġhtiyacı = kg/yıl = kg/ay Günlük Yem Ġhtiyacı = kg/gün ihtiyaç olacaktır. Buna göre 495 ton/yıl ( kg/yıl) Alabalık yetiģtirilmesi yapılabilmesi için % 25 kayıp oranı göz önünde bulundurularak toplam adet yavru alabalığa ihtiyaç duyulacaktır. Tesise ihtiyaç duyulan yavru alabalık piyasadan temin edilecektir. ÇalıĢan ĠĢçi Sayısı; Tesiste 4 personelin çalıģması planlanmıģtır. Yapılması planlanan tesiste yıllık üretim miktarının Proje Tanıtım Dosyasında belirtilen değerleri aģması ya da değiģmesi durumunda Bayburt Çevre ve ġehircilik Ġl Müdürlüğüne bilgi verilecek ve ÇED Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda gerekli baģvurular yapılacaktır. 14

19 Demirözü Baraj Gölü alanı üzerine kurulması planlanan kafesler sekizgen ve kare Ģeklinde olacaktır. Kare kafeslerin kenar uzunluğu 12 m dir. Yürüme platformu olduğundan kafes alanı 11 m olarak hesaplanacaktır. Sekizgen kafeslerin kenar uzunluğu 3 m olacaktır. Yapılması planlanan Alabalık YetiĢtirme Tesisinde 19 adet sekizgen kafes ve 45 adet kare kafes kurulması öngörülmüģtür. Tablo.2 Kafes Ebatları KAFES TĠPĠ Derinlik (m) Yüzey Alanı (m 2 / adet) Hacim (m 3 /adet) Kafes Sayısı (Adet) Toplam Kafes Hacmi (m 3 ) Toplam Kafes Alanı (m 2 ) Sekizgen Kafes 6 43,45 260, ,3 825,55 Kare Kafes x 11 = TOPLAM , ,55 YetiĢtiricilik sisteminde kullanılacak yüzer ağ kafesler geniģ yüzey alanına yayılacak Ģekilde yerleģtirilerek üretim yapılacaktır. Bu tip yetiģtiricilikte yüzdürücü sistemler gruplar halinde birbirine ve göl dibine halatlarla bağlanarak sabitleģtirilmektedir. Ayrıca balıkların geliģim dönemlerine bağlı olarak değiģik göz açıklığındaki ağ torbalar bu sisteme bağlanarak kullanılır. Ağ kafeslere ulaģım 1 adet tekne ile yapılacak, karada iģletmenin yem ve malzemelerinin muhafaza etmek için depo ve irtibat bürosu yapılacaktır. Su yüzey alanında belirtilen koordinatların oluģturduğu sahanın dıģına çıkılmayacaktır. Tesiste yemleme Ģekli olan elle yemleme yöntemi kullanılacaktır. Bu yöntemle balıklar özenle yavaģ bir Ģekilde ve en az yem zayiatıyla yemlenecektir. 15

20 Projenin Yatırım Bedeli: Kurulması planlanan iģletmede kullanılacak olan kafesler sekizgen ve kare Ģeklinde olacaktır. Üretim için 45 adet kare ve 19 adet sekizgen kafes kullanılacaktır. Projenin yatırım bedeli Tablo-2 de detaylı bir Ģekilde verilmģtir. Tablo 3 Proje Yatırım Bedeli Sıra No Cinsi Miktarı Birim B. Fiyatı Tutarı 1 3 m kenar uzunluğunda servis yolu olan 19 adet 1.000,00 19, TL demirden imal edilen sekizgen kafes çerçevesi 2 Polysteel halat 26 mm 500 m 4,90 2, TL 3 Zincir 26 mm 300 kg 10,00 3, TL 4 Zincir 18 mm 300 m 8,75 2, TL 5 Kollektör 4 adet 150, TL 6 Balon Ģamandıra 4 adet 10, TL 7 Radansa 80 adet 8, TL 8 Klemens 80 adet 15,00 1, TL 9 6,5 mm göze açıklığında, 250 denye 6 m 19 adet 2.000,00 38, TL derinlikte ağ mm göze açıklığında, 250 denye 6 m 19 adet 1.500,00 28, TL derinlikte ağ 11 Yüzdürücü 300 adet 10,00 3, TL mm lik köģebent demir (04.256/2) 7000 kg 1,45 10, TL mm lik köģebent demir (04.256/2) 4500 kg 1,45 6, TL 14 Lama demiri 3000 kg 2,00 6, TL 15 Yüzdürücü 720 adet 10,00 7, TL 16 Kollektör (6 delikli, 2 cm kalınlık, 40 cm 10 adet 150,00 1, TL çap) 17 Yüzey Ģamandırası 10 adet 5, TL 18 Radansa 100 adet 15,00 1, TL 19 Klemens 180 adet 15,00 2, TL 20 6,5 mm göze açıklığında, 250 denye adet 1.500,00 67, TL m derinlikte ağ mm göze açıklığında, 250 denye adet 1.250,00 56, TL m derinlikte ağ mm likkģb. demir 520 kg 1, TL 23 Lama demiri 95 kg 2, TL 24 Platform kerestesi 1,5 M 3 550, TL 25 Yüzdürücü 40 adet 25,00 1, TL 26 Antipas 5 kg 30, TL 27 Yağlı boya 5 kg 30, TL 28 Klemens 8 adet 15, TL 29 Radansa 8 adet 8, TL 30 ĠĢçilik 50, TL 31 Etüd - Proje Giderleri 50, TL 32 Alet - Ekipman Tekne Diğer Giderler 100, TL (TL) TOPLAM (TL) 461, TL 16

21 1.b -3) Projenin Kapladığı Alan Proje; Bayburt Ġli, Demirözü Ġlçesi Demirözü Baraj Gölü mevkii adresinde Orhan ĠġĠ tarafından m² lik su yüzey alanında Alabalık YetiĢtirme Tesisi yapılması projesidir. Proje konusu tesisin yapılacağı alan için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su ürünleri Genel Müdürlüğü nün tarih ve 2162 sayı numaralı yazısı ile Bayburt Ġli Demirözü Ġlçesi Demirözü Baraj Gölü mevkii de m² lik su yüzey alanında ağ kafeslerde 495 ton/yıl kapasiteli alabalık yetiģtirme tesisi için ön izin verilmiģtir. Tablo 4 ÇED İzin Koordinatları 1/25000 LİK KOORDİNAT ÇİZELGESİ ALAN : m² Koordinat Sırası : Sağa Yukarı Datum : Ed 50 Türü : UTM ZON : 37 DOM : 39 Ölçek Faktörü : 6 Derecelik Koordinat Sırası : Enlem Boylam Datum : WGS 84 Türü : COĞRAFĠK ZON : - DOM : - Ölçek Faktörü : - No Sağa : Yukarı No Enlem : Boylam : : : : : : : : Proje alanı Bayburt Ġli Demirözü Ġlçesi Demirözü Baraj Gölü mevkide bulunmaktadır. ĠĢletmenin kurulacağı alan Demirözü Baraj Gölü alanında olup bu alan T.C. Devletinin mülkiyet ve tasarrufunda olup, proje sahibi tarafından Bayburt Ġl Özel Ġdare Müdürlüğü nden projenin amacı doğrultusunda kiralanacaktır. Kurum ve KuruluĢlardan gerekli izin ve ruhsatlar alınmadan faaliyete baģlanmayacaktır. 17

22 Şekil 2 Proje Alanı Uydu Fotoğrafı 18

23 Proje alanında Demirözü Baraj Göl suyunun mevcut durumunun belirlenmesi amacı için DSĠ ĠĢletme ve Bakım Dairesi BaĢkanlığı tarafından mevsimsel olarak alınan su analiz sonuçları ile Bayburt Valiliği Bayburt Halk Sağlığı Müdürlüğü Halk Sağlığı Laboratuvarının tarih ve sayı numaralı KĠM-41 protokol numaralı Alabalık YetiĢtiriciliği için Su Analiz Raporu ile Çevre ve ġehircilik Bakanlığı Yetkili Laboratuarında tarih ve R-18424/16 rapor numaralı analiz sonuçları Ek-3 te verilmiģtir. Suyun mevcut kalitesinin belirlenmesi için Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Ek-7 Tablo 10 a göre değerlendirmesi aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo 5 Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Ek-7 Tablo 10 a göre değerlendirmesi Trofik düzey Toplam P Toplam N Klorofil a Seki Disk (μg/l) (μg/l) (μg/l) Derinliği (m) Oligotrofik <3.5 >4 Mezotrofik 10>TP >TN Ötrofik 30>TP >TN Hipertrofik >100 >1200 >25.0 <1 Analiz Sonuçları < ,7 Faaliyet alanında alınan numunelerin yukarıdaki tablolarda görüleceği üzere Yüzeysel su Kalitesi Yönetmeliği Tablo 10 için belirtilen limit değerleri sağladığı görülmektedir. Yüzeysel su Kalitesi Yönetmeliği Tablo 10 a göre Analiz sonuçlarında yapılan değerlendirme neticesinde, birden fazla ve her biri farklı trofik seviyenin çıkması durumunda en yüksek trofik seviye geçerlidir. Bu kapsamda söz konusu tesis alanı oligotrofik seviyede olup; balık yetiģtiriciliği için elveriģli bir ortamdır. Projenin montaj ve iģletme aģamalarında karada ve göl alanında 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmeliği nde yer alan Ek-5 alıcı ortam değerlerinin sağlanması amacı ile gerekli tüm önlemler alınacaktır. 19

24 1.c) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) 1.c.1 )Arazi Kullanımı; Proje alanı Bayburt Ġli Demirözü Ġlçesi Demirözü Baraj Gölü mevkide m 2 lik su yüzey alanıdır. ĠĢletmenin kurulacağı alan Demirözü Baraj Gölü alanında olup bu alan T.C. Devletinin mülkiyet ve tasarrufunda olup, proje sahibi tarafından Bayburt Ġl Özel Ġdare Müdürlüğü nden projenin amacı doğrultusunda kiralanacaktır. Kurum ve KuruluĢlardan gerekli izin ve ruhsatlar alınmadan faaliyete baģlanmayacaktır. 1.c.2 )Su Kullanımı; Faaliyet sırasında kullanılacak doğal kaynaklarımızdan olan su, çalıģacak personelin ihtiyacından kaynaklanan içme ve kullanma suyudur. ĠĢletmede çalıģacak personel ve iģçi sayısı 4 kiģi olarak belirlenmiģtir. KiĢi baģına günlük içme ve kullanma suyu tüketimi 150 lt olarak düģünürsek; Projenin ĠĢletme aģamasında 4 personelin çalıģtırılması planlanmaktadır. Personelin su ihtiyacı = 4 x 150 lt = 600 lt/gün = 0,6 m 3 / gündür. Ağların temizliği ve dezenfeksiyonu için herhangi bir kimyasal ya da dezenfektan madde kullanılmayacaktır. Ağların temizliği ve bakımı yılda iki defa olmak üzere her bir üretim periyodu sonunda gerçekleģtirilecektir. Ağların temizliği için periyotta 20 m 3 suyun kullanılması öngörülmektedir. Söz konusu çalıģmaların Göl ortamında yapılmayacak olması nedeni ile sucul ortama olumsuz yönde bir etkisi olmayacaktır. Ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliğinde yer alan yüzeysel su kaynaklarının sınıflarına göre kalite kriterleri kapsamında su analizleri yaptırılacak ve faaliyet ile ilgili olarak Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı ndan gerekli izinler alınacaktır. Personelin gerekli olan günlük su ihtiyacı Demirözü Ġlçesinden karģılanacaktır. 20

25 1.c.3 )Kullanılan Enerji; Projenin üretim aģamasında herhangi bir enerji kullanılmayacaktır. Ağ kafeslerine ulaģım aracı olarak tekne kullanılacak olup yakıt olarak motorin kullanılacaktır. Tablo 6 Motorin Özellikleri ÖZELLĠKLER MOTORĠN ÖZELLĠKLER MOTORĠN Kıvam Çok Akıcı Karbon Atıkları ( % ) Eser Tıp DamıtılmıĢ Kükürt ( % ) 0,4-07 Renk Amber Oksijen-Azot ( % ) 0.2 Yoğunluk ( 15 c-gr / Cm³ ) Hidrojen ( % ) 12.7 Viskozite ( 38 c ) 2.68 Karbon ( % ) 86.4 Akma Noktası ( c ) -18 Su ve Çökelti ( % ) Eser Atomizasyon Sıcaklığı ( c ) Atmosferik Kül ( % ) Eser Pompalama Sıcaklığı ( c) Atmosferik Isı Değer ( Kcal / Lt ) Faaliyette kullanılacak teknenin yakıt kullanımı aģağıdaki gibidir. Harcanacak yakıt = HP X ÇalıĢma süresi X 0.18 Tablo 7 Tesiste Kullanılacak Ekipmanların Yakıt Harcamaları Kullanılacak Ekipman Adet Hp ÇalıĢma Süresi Harcanacak Yakıt (Lt /Gün) Tekne Saat 22,5 Gerekli motorin ihtiyacının yaklaģık 22,5 lt / saat olacağı düģünülürse; Q = 22,5 lt/saat x 0,8654 = kg/saat ( 0,019 ton / saat ) olacaktır. Teknenin çalıģması sonucu emisyon oluģumu söz konusu olacaktır. Tekneden oluģacak kirlenmenin birim değerlerine göre Kaynaklanması Beklenilen Kirletici Değerler Tablo-8 de verilmiģtir.. Tablo 8 Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Faktörleri KĠRLETĠCĠ DĠESEL ( kg / t ) Karbonmonoksit 9.7 Hidrokarbonlar 29.0 Azot Oksitler 36.0 Kükürt Oksitler 6.5 Toz 18.0 Kaynak: Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları,

26 Makinelerinden kaynaklanması beklenilen kirletici tahmini değerleri Tablo-9 da verilmiģtir. Tablo 9 Tekneden Kaynaklanması Beklenilen Kirletici Değerler Karbonmonoksit Hidrokarbonlar 9,7 kg / t x 0,019 t / h = 0,18 kg/h 29 kg / t x 0,019 t / h = 0,55 kg/h Azot Oksitler 36 kg / t x 0,019 t / h = 0,68 kg/h Kükürt Oksitler 6,5 kg / t x 0,019 t / h = 0,12 kg/h Toz 18 kg / t x 0,019 t / h = 0,34 kg/h Tekneden kaynaklanması beklenilen kirletici değerler yönetmelikte belirlenen sınır değerlerin altında kaldığı görülmüģtür. Bu nedenle olumsuz bir etki beklenmemektedir. 06 Haziran 2008 tarihli sayılı Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği gereği yerine getirilecektir. Tesiste kullanılacak aracın bakım, onarım, yağ ve filtre değiģimleri zamanında bakım servisinde yapılacaktır. 22

27 1.ç)Atık Miktarı (Katı, Sıvı, vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri Proje alanı Demirözü Baraj gölü su yüzey alanı içerisinde kaldığından dolayı içerisinde herhangi bir Ģantiye alanı, tuvalet vb. yerler yapılmayacaktır. Bu nedenden dolayı proje alanı içerisinde evsel nitelikli atık oluģmayacaktır. Proje sahibinin karada kiralanacak veya satın alınacak olan bir alanda veya yapıda Ġdari bina olarak kullanılması ve personellerin ihtiyaçlarının bu yapıda karģılanması planlanmıģtır. Proje Sahibinin Karada Kullanacağı Alanda Meydana Gelebilecek Atıklar; Katı Atıklar: Personelden kaynaklanan günlük kiģi baģına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1,15 kg/kiģi.gün değeri kullanılarak 4 personelden kaynaklanacak katı atık miktarı aģağıdaki Ģekilde hesaplanmıģtır. Mevsel-katı= (qb) x (N) Mevsel-katı : Evsel nitelikli katı atık miktarı (kg/gün) qb: Evsel nitelikli katı atık birim üretim hızı (kg/kiģi. gün) N: KiĢi sayısı Mevsel-katı = 1,15 kg/kiģi.gün x 4 kiģi = 4,6 kg/ gün olacaktır. Ambalaj Atıkları: Ambalaj atıkları oluģabilecek evsel nitelikli katı atıkların yaklaģık % 12,5 ine tekabül etmektedir. 4,6 kg/gün evsel nitelikli katı atığın % 12,5 i = 0,58 kg/gün Ambalaj atığı meydana gelmesi hesaplanmıģtır. Yem Torbalarından OluĢacak Ambalaj Atıkları : adet yem torbası kullanılacaktır. Yem torbasının ağırlığının yaklaģık 200 gr (0,2 kg) olmaktadır. Yem Torbalarından OluĢacak Ambalaj Atıkları = x 0,2 kg = kg/yıl = kg/yıl / 300 gün = 15,84 kg/gün oluģacaktır Toplam Ambalaj Atığı = 0,58 kg/gün + 15,84 kg/gün = 16,42 kg/gün oluģacaktır. Faaliyet sahasında oluģabilecek katı atıklardaki cam, kağıt ve plastik ambalajları ayrı olarak biriktirilip Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. 23

28 Atık Su: Projenin ĠĢletme aģamasında 4 personelin çalıģtırılması planlanmaktadır. Personel kaynaklı atık su tamamen evsel nitelikli olacaktır. Personelin günlük kullandığı 150 lt suyun tamamının atık suya dönüģtüğü kabulüyle oluģacak atık su miktarı hesaplanmıģtır; Q Atıksu = ( q ) x ( N ) Burada Q Atıksu : Atıksu debisi ( lt / gün ) q = Birim su tüketimi ( lt / kiģi. Gün ) N = KiĢi sayısı olmak üzere; Q Atıksu = 4 kiģi x 150 lt / kiģi. gün = 600 lt/gün = 0,6 m 3 /gün olacaktır. Ağların temizliği ve dezenfeksiyonu için herhangi bir kimyasal ya da dezenfektan madde kullanılmayacaktır. Ağların temizliği ve bakımı yılda iki defa olmak üzere her bir üretim periyodu sonunda gerçekleģtirilecektir. Ağların temizliği için periyotta 20 m 3 suyun kullanılması öngörülmektedir. OluĢacak atıksu sızdırmasız fosseptikte biriktirilecek ve proje sahibi tarafından Bayburt Ġl Özel Ġdaresi veya Demirözü Belediyesinden kiralanacak vidanjör ile taģınıp en yakın alt yapı tesisine verilecektir. Söz konusu çalıģmaların Göl ortamında yapılmayacak olması nedeni ile sucul ortama olumsuz yönde bir etkisi olmayacaktır. Ölü Balıklar: Yapılan araģtırmalara ve Su Ürünleri Mühendislerince verilen bilgilere göre kullanılan yem ve aģılama programı sayesinde havuzlarda balık ölüm oranı % 0,1-0,3 arasında değiģmektedir. Buna göre maksimum değer dikkate alındığında oluģabilecek ölü balık miktarı aģağıdaki gibidir: kg/yıl x 0,003 = kg/yıl ölü balık oluģması beklenmektedir. ĠĢletme aģamasında oluģacak ölü balıklar kafeslerin altında konik Ģekilde bulunacak olan sık dokunmuģ ağlarda toplanacak ve belirli periyotlarla dalgıç tarafından toplanarak su üstüne çıkarılacaktır. ĠĢletme aģamasındaki ölü balıklar 29 Haziran 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Su Ürünleri YetiĢtiriciliği Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca bu yönetmeliğin 21.maddesi (b) fıkrası gereği kara alanında açılacak ve kireçlenecek çukurlara gömülerek bertaraf edilecektir. Ölü balıklar kesinlikle evsel katı atık depolama alanına gönderilmeyecektir. Hastalık döngüsünün kırılması için ölen balıkların bir kireç kuyusunda bertaraf edilmesi önemlidir. Bunun için dikdörtgen Ģeklinde açılan gömme çukurlarının duvarları tuğla veya kil olacaktır. Tesiste herhangi bir hastalık kuģkusu veya bulgusu ortaya çıktığında bu durumu en kısa zamanda tesisin bulunduğu Tarım, Gıda ve Hayvancılık Ġl Müdürlüğüne bir dilekçe ile bildirilecektir. Klinik hastalık belirtisi gösteren balıklar Ġl Müdürlüğü yetkililerinin gözetiminde ve yine yetkililer tarafından önerilecek yöntemle bertaraf edilecektir. Balıkların uzaklaģtırılmasından veya bertaraf edilmesinden sonra, havuzlar, donanımlar ve hastalık bulaģması olası her türlü malzeme, alet ve ekipman, hastalığın ortaya çıkmasına, yayılmasına 24

29 veya sağ kalmasına yol açabilecek her türlü riski ortadan kaldıracak Ģekilde, Ġl Müdürlüğü yetkililerince önerilecek Ģekilde temizlenip, dezenfekte edilecektir. Ölü balıkların bertarafı için ilgili kurumlardan gerekli izinlerin alınacağı iģletmeci tarafından taahhüt edilmektedir. Organik Atıklar: Yemler günde 3-4 periyot halinde verilecektir. Yapılması planlanan tesiste alabalıklar için yıllık yem ihtiyacı 495 ton balık için 594 ton yeme ihtiyaç duyulması planlanmaktadır. Çevresel ve fizikokimyasal parametrelere göre değiģmekle birlikte, verilen yemin ortalama % 85 i sindirilmekte, sindirilen yemin bir kısmı bazal metabolizma (canlının yaģamsal faaliyetlerine sürdürebilmesi için gerekli besin) ihtiyacı ve artanı verim payı olarak kullanılmakta, sindirilmeyen % 15 lik kısım ise metabolik atık olarak ortama bırakılmaktadır. Yıllık Kullanılacak yem miktarı Günlük kullanılacak yem miktarı(ort.) OluĢacak dıģkı miktarı = 594 ton/yıl = 1,98 ton/gün = ton/gün Balık çiftliklerinin bulundukları ortamlara en büyük etkileri, ortaya çıkan organik maddelerin (fazla yem, dıģkı), baģta nitrojen ve fosfor olmak üzere çeģitli formdaki nutrientleri serbest bırakması ve oksijeni tüketerek ötrofikasyona sebep olmalarıdır. Yapılan araģtırmalar neticesinde, balık çiftliklerinden kaynaklanan nitrojen ve fosfor miktarının tahmin edilmesi ve dağılımının yaklaģık olarak bulunması konusunda bazı yaklaģımlar geliģtirilmiģtir. Balık çiftliklerinden kaynaklanan nitrojen ve fosforun kütle denkliği aģağıdaki Ģekilde açıklanmaktadır. (Wallin and Hakanson,1991). Buna Göre; Kullanılacak yem miktarı = 1,98 ton/gün = kg/gün Yemin toplam azot miktarı (max) = % 7,41 Yemin fosfor miktarı (max) = % 1,5 (Yukarıda belirtilen yemle ilgili fosfor ve azot miktarları, kullanılacak yemi üreten firmadan temin edilmiģtir.) 25

30 Nitrojen Ortama yemle birlikte verilecek azot miktarı: 146,7 kg/gün Balık bünyesinde kalan Suda çözünen Partikül halinde çöken = 36,6 kg/gün = 80,68 kg/gün = 29,34 kg/gün Fosfor Ortama yemle birlikte verilecek fosfor miktarı: 29,7 kg/gün Balık bünyesinde kalan Suda çözünen Partikül halinde çöken = 7,42 kg/gün = 5,9 kg/gün = 16,3 kg/gün Ancak bu araģtırma sonucunda belirlenen değerlerin laboratuar çalıģmalarına dayandığı unutulmamalıdır. Gerçek akua kültür ortamında bu değerlerin farklılık göstereceği göz önünde bulundurulmalıdır. Gerçek ortamlarda bu değerleri etkileyecek en önemli etkenler, yemin ete dönüģüm oranı, dıģ ortamda bulunan balıkların kullanılan yemi tüketme oranları, mevsimsel değiģiklikler, bu değiģiklikler arası farklar vb. etkenlerdir (Kaynak: Guidelines for the promotion of environmental management of coastal aquaculture development, FAO Fısheries Technical Paper 328). Yayılım Modeli: Göl ortamında atıkların yayılımı; çiftliğin su yüzeyindeki alanına, dıģkıları çökme hızına, akıntı hızına ve su derinliğine bağlı olarak değiģmektedir. Buna göre yayılım mesafesi: d = D.Cv / V(1 ve 2) d: Dağılım mesafesi D: Su derinliği Cv: Akıntı hızı V( 1 ve 2): Fazla yem ve dıģkıların çökme hızı Hesaplamada dıģkıların çökelme hızı 0,017-0,06 m/sn arasında değiģtiğinden ortalama 0,03 m/sn olarak kabul edilmiģ, yemlerin çökelme hızı 0,09 m/sn 0,15 m/sn arasında değiģtiğinden ortalama 0,12 m/sn olarak kabul edilmiģtir. (Warrer Hansen, 1979). 26