ARTUĞ TUĞLA TOPRAK SANAYĠ A.ġ.

Transkript

1 Artuğ Tuğla Toprak San. A.ġ. ARTUĞ TUĞLA TOPRAK SANAYĠ A.ġ. KĠL OCAĞI PROJE TANITIM DOSYASI PROJE YERĠ HATAY ĠLĠ, ARSUZ ĠLÇESĠ, KARAHÜSEYĠNLĠ MAH., RUHSAT NOLU SAHA PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYAN KURULUġ HATAY SĠNERJĠ DANIġMANLIK ÇEVRE VE PROJE MÜH. LTD.ġTĠ. HATAY SĠNERJĠ Kanatlı Mah. TürkmenbaĢı Cad. Sabriye Civelek Apt. Kat.1 No.3 Antakya/HATAY Tel: (326) Fax: (326) Nihai HATAY

2 Proje Sahibinin Adı Adresi Telefon, GSM ve Fax Numaraları E-posta Projenin Adı Proje Bedeli Proje Ġçin Seçilen Yerin AçıkAdresi (Ġli, Ġlçesi, Beldesi, Mevkii) Proje Ġçin Seçilen Yerin Koordinatları Projenin ÇEDYönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) Artuğ Tuğla Toprak Sanayi A.ġ. KıĢla Mah. KıĢla Sok. No:6 Arsuz/HATAY ,00 TL Hatay Ġli, Arsuz Ġlçesi, Karahüseyinli Mahallesi, Ruhsat Nolu Saha Ruhsat Alanı Koordinatları Koor. Sırası:Sağa Yukarı Koor. Sırası:Enlem, Boylam Datum :ED-50 Datum :WGS-84 Türü :UTM Türü :COĞRAFĠK ZON :37 ZON : 37 DOM :39 DOM : 39 Ölçek Faktörü:1 Ölçek Faktörü: 1 Nokta No Sağa: Yukarı Enlem: Boylam : : : : : : : : : : : : : : Çed Talep Edilen Koordinatları : : : : : : : : Ocak Alanı Koordinatları : : : : : : : : : : : : : : : : Bitkisel Toprak Depo Alanı Koordinatları : : : : : : : : (EK II) 49- Madencilik projeleri Madde 49-a Madenlerin çıkarılması (Ek-I de yer almayanlar) Projenin NACE Kodu

3 Raporu Hazırlayan KuruluĢun Adı Raporu Hazırlayan KuruluĢun Adresi, Telefon ve Faks Numaraları Hatay Sinerji DanıĢmanlık Çevre Ve Proje Mühendislik Tic. Ltd. ġti. Kanatlı Mah. TürkmenbaĢı Cad. Sabriye Civelek Apt. Kat.1 No.3 Antakya / HATAY Tel: Fax: Rapor Sunum Tarihi ARALIK

4 ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa No ĠÇĠNDEKĠLER 4 TABLOLAR DĠZĠNĠ 5 ġekġller DĠZĠNĠ 6 HARĠTALAR DĠZĠNĠ 6 GRAFĠKLER DĠZĠNĠ 6 EKLER LĠSTESĠ 7 PROJENĠN TEKNĠK OLMAYAN ÖZETĠ 8 BÖLÜM I. PROJENĠN ÖZELLĠKLERĠ 9 1.a) Projenin ve yerin alternatifleri (proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri), 1.b) Projenin iģ akım Ģeması, kapasitesi, kapladığı alan, teknolojisi, çalıģacak personel sayısı 1.c) Doğal kaynakların kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.) 1. ç) Atık miktarı (katı, sıvı, gaz ve benzeri) ve atıkların kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri 1.d) Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski BÖLÜM II. PROJE YERĠ VE ETKĠ ALANIN MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ 2.a) Mevcut arazi kullanımı ve kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi ve benzeri) 2.b) EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak korunması gereken alanlar ( sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar, erezyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmıģ alanlar, potansiyel erezyon ve ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı yeraltı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akifer) Doğal Çevrenin Değerlendirilmesi BÖLÜM III. PROJENĠN ĠNġAAT VE ĠġLETME AġAMASINDA ÇEVRESEL ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER NOTLAR VE KAYNAKLAR 67 4

5 TABLOLAR DĠZĠNĠ Sayfa No Tablo 1. Üretim Miktarları 11 Tablo 2. Ruhsat Sınır Koordinatları ve Alanı 11 Tablo 3. ÇED Alanı Koordinatları 12 Tablo 4. Ocak Alanı Koordinatları 12 Tablo 5. Bitkisel Toprak Stok Alanı Koordinatları 12 Tablo 6. Makine ve Teçhizat Listesi 13 Tablo 7. Tesiste Kullanılacak Su Miktarı 14 Tablo 8. Personelden Kaynaklanacak Katı Atık Miktarı 15 Tablo 9. ĠĢletme AĢamasında Kullanılacak Makine Listesi 18 Tablo 10. Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (kg/t) 19 Tablo 11. Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından OluĢturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu Ġle Ġlgili Yönetmelik 21 Tablo 12. Kullanılacak Araçların Gürültü Seviyeleri 22 Tablo 13. Gürültü Kaynağının Mesafelere Göre Dağılımı (Yükleyici) 23 Tablo 14. Gürültü Kaynağının Mesafelere Göre Dağılımı (Ekskavatör ) 23 Tablo 15. Gürültü Kaynağının Mesafelere Göre Dağılımı (Damperli Kamyon) 24 Tablo 16. Makinelerin Birlikte OluĢturdukları Toplam Ses Basınç Düzeyleri 24 Tablo 17. Ortalama Gürültü Seviyelerinin Mesafelere Ve Atmosferik RotüĢ ile DüĢüĢüne Göre Dağılımı 25 Tablo 18. Hatay Ġli Arazi Dağılımı 31 Tablo 19. Hatay ili Arazi Sulama Durumu 32 Tablo 20. Hatay Ġlinin Agro -Ekolojik Alt Bölgeleri 37 Tablo 21. Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük YağıĢ Değerleri (mm) 40 Tablo 22. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Sayılı Günler Dağılımı 42 Tablo 23. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Maksimum Kar Kalınlığı 42 Tablo 24. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Gözlem Kayıtlarına Göre Aylık ve Yıllık Rüzgar Esme Sayıları 43 Tablo 25. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Gözlem Kayıtlarına Göre Mevsimsel Rüzgar Esme Sayıları 44 Tablo 26. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Gözlem Kayıtlarına Göre Aylık Rüzgar Hızları (m/s) 44 Tablo 27. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Gözlem Kayıtlarına Göre Mevsimsel Rüzgar Hızları (m/s) 44 Tablo 28. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Kayıtlarına Göre Aylara Göre Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı 46 Tablo 29. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Kayıtlarına Göre Aylara Göre Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı 46 5

6 ġekġller DĠZĠNĠ Sayfa No ġekil 1. Tesise Ait ĠĢ Akım ġeması 10 ġekil 2. Acil Müdahale Planı 30 ġekil 3. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Basınç Dağılımı 38 (hpa) ġekil 4. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Sıcaklık 39 Dağılımı (ºC) ġekil 5. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) YağıĢ Dağılımı 39 (mm) ġekil 6. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu YağıĢ-ġiddet-Süre-Tekerrür Eğrileri 40 ġekil 7. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Nem Dağılımı 41 (%) ġekil 8. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Kayıtlarına 43 Göre Ortalama ve Maksimum Açık Yüzey BuharlaĢması (mm) ġekil 9. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Kayıtlarına 45 Göre Yıllık Ortalama Rüzgar Hızları (m/s) Dağılımı ġekil 10. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Kayıtlarına Göre Maksimum Rüzgar Hızı Dağılımı (m/s) 46 HARĠTALAR DĠZĠNĠ Sayfa No Harita 1. Hatay Ġli Jeoloji Haritası 55 Harita 2. Türkiye Deprem Haritası 56 Harita 3. Hatay Ġli Deprem Haritası 57 Harita 4. Hatay Ġli Ava Açık Ve Kapalı Alanlar Haritası 60 GRAFĠKLER DĠZĠNĠ Sayfa No Grafik 1. Ortalama Gürültü Seviyelerinin Mesafelere Göre Azalması 23 6

7 EKLER LĠSTESĠ Ek 1: Proje için Seçilen Yerin Koordinatları Ek 2: 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita Ek 3: 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı Ek 4:Uydu Görüntüsü Ek 5:Yer Bulduru Haritası Ek 6: Vaziyet Planı Ek 7: 1-b Grubu ĠĢletme Ruhsatı Ek 8: Hatay Ġli Jeoloji Haritası Ek 9:Hatay Ġli Deprem Haritası Ek 10: Ġzleme - Kontrol Formu Ek 11: Taahhütname Ek 12:Doğaya Yeniden Kazandırma Planı 7

8 Projenin Teknik Olmayan Özeti: Proje; Hatay Hatay Ġli, Arsuz Ġlçesi, Karahüseyinli Mahallesi, Ruhsat Nolu Sahada Artuğ Tuğla Toprak Sanayi A.ġ. tarafından açılması planlanan dır. Söz konusu saha için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ĠĢleri Genel Müdürlüğü nden yürürlük tarihi olan numaralı I-b Grup ĠĢletme Ruhsatı alınmıģtır. I-b Grup ĠĢletme Ruhsatı projenin ekler kısmında sunulmuģtur. ĠĢletme Ruhsatı baģvurusu Hatay BüyükĢehir olmadan yapıldığı için ruhsatta adres Ġskenderun Ġlçesi, KarahüseyinlĠ Köyü olarak geçmektedir. Ancak Hatay BüyükĢehir olduktan sonra Karahüseyinli Köyü Mahalle olmuģ ve Arsuz Ġlçesi ne bağlanmıģtır. Sahada yapılacak olan çalısma ise; topografyası engebeli arazide, mevcut olan Kil mineralini kazarak çıkarmak ve endüstriyel hammadde olarak kullanmak olacaktır. Bu çalısmalarda, insan gücünün yanısıra makine gücünden de yararlanılacaktır. Bu makineler ise; topragı kazmak ve kamyonlara yüklemek için kepçe, kazılan toprağı taģımak veya sevkıyatını yapmak için kamyonlar ve arazinin tozlanmasını engellemek için ise arazöz olacaktır. Sahada kullanılacak iģletme yöntemi açık iģletme yöntemi olacaktır. Üretim teknolojisi bu tür madenler için kullanılan açık iģletme yöntemlerinden basamaklar Ģeklindedir. Proje alanında, çıkarılacak olan kil madeninin kalınlığı yer yer değiģmekle birlikte ortalama 25 m dir. Üretim ekskavatör, loder ve kamyon kombinasyonu ile gerçekleģecektir. Cevher üretimi sırasında; sahadaki kil cevherleģmesi çok gevģek bir yapıya sahip olduğundan kolayca iģ makineleri ile yerinden alınabildiği için patlayıcı madde kullanılmayacaktır. Killer endüstride Kalıp Kili, Tuğla Kili, Sise ve pota Kili, Seramik Kili olmak üzere 4 ayrı grupta isimlendirilirler. Projede kazılarak çıkarılacak olan Kil minerali veya toprak özellikleri ise söyledir. Kil çok ince taneli sediman minerali olup, tane boyu 0.02 mm den küçüktür. Kili olusturan ana eleman aleminyum içerigi yüksek olan mineraldir. Bu minerallerin basında Kaolin gelmektedir. Haloysit, illit ve Montmorillonitte kilin bünyesinde bulunabilir. Montmorillonitin ana bilesen olması halinde Kil, Bentonit olarak isimlendirilir. Bünyede ince taneli mika mineralinin bulunması minerale plastiklik kazandırır. Killer temel kullanım alanları sunlardır; Kagit imalinde, refraktörlerde, seramiklerde, sondaj çamurlarında, pelet ve biriket baglayıcılarında, abzorbanlarda, agartıcılarda ve Tugla yapımında kullanılmaktadır. Söz konusu kil ocağında yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde 8 saatlik tek vardiya ile toplam yılda 300 gün çalıģılması planlanmaktadır. Proje ile yılda açık iģletem ile toplam ton/yıl kil minerali çıkarıltılacak çıkartılan minerellarin yükleyiciler yardımıyla kamyonlara yüklenecek ve tuğla fabrikalarında tuğla yapımı için kullanılması amacıyla satıģa sunulacaktır. Sahada yapılan rezerv tespit çalıģmaları göz önüne alındığında sahada çalıģılanalanda çimento kili cevherinin kalınlığı ortalama 15 metre civarındadır. Proje alanında cevherin yayılımı ve ortalama cevher kalınlığı göz önünde tutularak yapılandeğerlendirmeler sonucu görünür rezerv miktarı yaklaģık olarak m 3 olarak belirlenmiģtir. 8

9 Planlanan faaliyet için, Faaliyet tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe ÇED Yönetmeliği nin EK- II Seçme, Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi Madde 49-a Madenlerin çıkarılması (Ek-I de yer almayanlar),kapsamında değerlendirilmiģ olup EK IV e göre hazırlanmıģtır. Hazırlanan proje; yapılması planlanan faaliyetin oluģabilecek çevresel ve ekonomik etkilerini açıklamak, projenin olumlu etkilerini artırmak ve olumsuz etkilerini azaltmak için alınacak önlemleri kapsamaktadır. Bu rapor, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, EK IV e göre hazırlanmıģtır. 1. PROJENĠN ÖZELLĠKLERĠ 1.a) Projenin ve yerin alternatifleri (proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri), Söz konusu proje ile Hatay Ġli, Arsuz Ġlçesi, Karahüseyinli Mahallesi, nolu ruhsat sahasında Artuğ Tuğla Toprak San. A.ġ. tarafından iģletilmesi planlanmaktadır. Sahanın bulunduğu yer Hatay Ġli, Arsuz Ġlçesi, Karahüseyinli Mahallesi civarındadır. Madencilik faaliyetlerinde proje yerinin değiģme imkânı bulunmamaktadır. Bundan dolayı madencilik faaliyeti için proje yeri seçimi söz konusu değildir. Üretim faaliyetinin gösterileceği alanda kil minerali üretilecek ve üretim yöntemi olarak açık kullanılacaktır. Proje sahasının baģka bir sanayi yatırımına yönelik cazibe içeren bir alan olarak kullanılmasının mümkün olmamasından dolayı proje sahasının kil ocağı amaçlı kullanılmasından baģka bir alternatifi bulunmamaktadır. - Nakliye açısından değerlendirildiğinde; sahada ulaģımın sağlanacağı karayolunun sahaya yakın olması, - Personel istihdamı açısından değerlendirildiğinde ise; sahada çalıģacak personelin yakın yerleģimlerden sağlanabilmesi, - Sahadan çıkarılacak olan madenin satıģında pazar sıkıntısının yaģanmaması, - Sahada üretimi yapılacak olan kil minarelinin kolay ulaģılır olması, Proje sahasının seçilme nedenleri arasında yer almaktadır. 1.b) Projenin iş akım şeması, kapasitesi, kapladığı alan, teknolojisi, çalışacak personel sayısı, Projenin ĠĢ Akım ġeması: Söz konusu faaliyet; Hatay Ġli, Arsuz Ġlçesi, Karahüseyinli Mahallesi, nolu ruhsat sahasında Artuğ Tuğla Toprak Sanayi A.ġ. tarafından kil ocağı iģletilmesidir. 9

10 ġekil.1 Tesise Ait ĠĢ Akım ġeması Bitkisel Toprağın Depolama Alanına Nakli Örtü tabakasının kaldırılması Rekrarasyon ÇalıĢmalarına Kadar Bekletme Üretim (basamaklarda açık iģletme yöntemi) Yükleme (iģ makineleri ile kamyonlara yükleme Gürültü ve Emisyon SatıĢ Nakil Gürültü ve Emisyon Doğanın Yeniden Hazırlanması Açıklama Raporu: Üretim teknolojisi bu tür madenler için kullanılan açık iģletme yöntemlerinden basamaklar Ģeklindedir. Proje alanında, çıkarılacak olan kil madeninin kalınlığı yer yer değiģmekle birlikte ortalama 15 m dir. Cevher üretimi sırasında; sahadaki kil cevherleģmesi çok gevģek bir yapıya sahip olduğundan kolayca iģ makineleri ile yerinden alınabildiği için patlayıcı madde kullanılmayacaktır. Proje ile yılda açık iģletem ile toplam ton kil minerali çıkarıltılacak çıkartılan minerellarin yükleyiciler yardımıyla kamyonlara yüklenecek ve baģta proje sahibine ait olmak üzere tuğla fabrikalarında tuğla yapımı için kullanılması amacıyla satıģa sunulacaktır. 10

11 Kapasitesi: Kapasitesi Toplam proje alanı : 12,92 ha Ocak Alanı:12,7917 ha Yıllık Üretim Miktarı :19.444,5 m 3 x 1,8 ton / m 3 = ton /yıl Aylık Üretim Miktarı :2.916,67 ton Günlük Üretim Miktarı : 116,68 ton Tablo 1. Üretim Miktarları Toplam Üretim : Ton ,5 m³ Aylık Üretim : 2.916,68 Ton 1.620,37 m³ Günlük Üretim : 116,68 Ton 64,815 m³ Saatlik Üretim : 14,5 Ton 8,10 m³ Vardiya Sayısı : 1 1 Yıllık ÇalıĢma Süresi : 300 Gün 300 Gün Aylık ÇalıĢma Süresi : 25 Gün/ay 25 Gün/ay Günlük ÇalıĢma Süresi : 8 Saat/gün 8 Saat/gün Arazinin Mülkiyet Durumu ve Koordinatları Söz konusu faaliyet Hatay Ġli, Arsuz Ġlçesi, Karahüseyinli Mahallesi, nolu 31,88 ha lık ruhsat sahasının 12,92 ha lık kısmında açılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. Faaliyet alanının mülkiyeti orman arazisidir. Söz konusu alan içerisinde herhangi bir Ģahıs veya hazine arazisi bulunmamaktadır. Ruhsat alanı, çed alanı, ocak alanı ve bitkisel toprak stok alanı koordinatları aģağıdaki tablolarda verilmiģtir. Tablo 2. Ruhsat Sınır Koordinatları ve Alanı 1.NOKTA 2. NOKTA 3.NOKTA 4. NOKTA SAĞA(Y) YUKARI(X) NOKTA 6. NOKTA 7.NOKTA SAĞA(Y) YUKARI(X) ALAN: 31,88 ha 11

12 Tablo 3. ÇED Alanı Koordinatları 1.NOKTA 2. NOKTA 3.NOKTA 4. NOKTA SAĞA(Y) YUKARI(X) ALAN:12,92 ha Tablo 4. Ocak Alanı Koordinatları 1.NOKTA 2. NOKTA 3.NOKTA 4. NOKTA SAĞA(Y) YUKARI(X) NOKTA 6. NOKTA 7.NOKTA 8. NOKTA SAĞA(Y) YUKARI(X) ALAN: 12,7917 ha Tablo 5. Bitkisel Toprak Stok Alanı Koordinatları 1.NOKTA 2. NOKTA 3.NOKTA 4. NOKTA SAĞA(Y) YUKARI(X) ALAN: 1332 m 2 Teknoloji: Kil üretimi, açık isletme yöntemiyle, basamaklar oluģturularak yapılacaktır. Üretim sırasında genelde makine gücünden yararlanılacaktır. Üretim tamamen makine gücüne bağlı olduğu için teknolojik bir faaliyet kabul edilebilir. Açık Ocak IĢletmeciliği; IĢletilmesi ekonomik olarak uygun bulunan maden yataklarının, mostra verenlerinin dogrudan kazılarak üretilmesi, ya da üzerini kaplayan örtü tabakasının alınarak açılması ve sonrasında cevherin üretilmesi Ģeklinde yapılan iģletme yöntemi Açık IĢletme olarak tanımlanmaktadır. Sahada planlanan açık ocak içletme yönteminde herhangi bir arazi dekapaj içlemi yapılmadan üretim gerçekleçtirilecektir. Bu üretim metodunda malzeme (kil) ekskavatör ile ocak alanında patlatma yapılmadan alınacak, kamyonlara yüklenecektir. Kamyonlara yüklenen kil baģta proje sahibinin fabrikası olmak üzere tuğla fabrikalarına stılacaktır. 12

13 GÖRÜNÜR REZERV HESABI Sahada kil mineralleri oldukça geniģ bir alana yayılmıģtır. Bu alan dahilinde kil derinliğinin ortalama 15 m olduğu varsayılarak rezerv hesaplamasına gidilmiģtir. Ocak alanı: m m 2 x 15 m = m 3 hacminde kil minerali olduğu düģünülmektedir. Makine Listesi Faaliyet alanında ve nakliye esnasında kullanılacak ekipman listesi aģağıda verilmiģtir. Tablo 6. Makine ve Teçhizat Listesi MAKĠNA VE TEÇHĠZAT LĠSTESĠ Ekipman Adı Adet Ekskavatör 1 Kamyon 6 Yükleyici 2 ÇalıĢacak Personel Sayısı Sahada 1 teknik nezaretçi olmak üzere üretim için toplam 10 kiģinin istihdam edilmesi planlanmaktadır. ÇalıĢacak personel yöre bölgesinden temin edilerek yöre ekonomisine katkı sağlanacak ve istihdam yaratılacaktır. 1.c) Doğal kaynakların kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.), Arazi Kullanımı: Hatay ili, Arsuz ilçesi, Karahüseyinli Mahallesi, nolu 31,88 ha lık ruhsat sahasında olan toplam 12,92 ha lık alanda açılması ve iģletilmesi planlanmaktadır. Saha yapısı engebeli arazi durumunda bulumakta ve en yakın ev çed alanının kuzeybatısında 500 metre mesafededir. Ayrıca çed alanının kuzeyinde 900 metre mesafede Karahüseyinli Mahallesi, kuzeydoğu yönünde 800 metre mesafde KıĢla Mahallesi yeralmaktadır. Faaliyet alanı çevresinde köy yolları mevcuttur ve ulaģım bu yollardan sağlanmaktadır. Ocaktaki çalıģmanın ve kademelerin faaliyet alanının yakınında bulunan yerleģim yerleri ve toprak kalınlığı dikkate alınarak yapılacaktır. 13

14 Faaliyet alanının mülkiyeti orman arazisidir. Söz konusu alan içerisinde herhangi bir Ģahıs veya hazine arazisi bulunmamaktadır. Toprağın niteliği üzerinde barındırdığı bitki örtüsü, fauna ve habitat yönünde değerlendirilir. Yapılan değerlendirmede kullanılan toprağın rekreatif, panoramik, tarihsel, turistik ve varlık içermediği tespit edilmiģtir. Faaliyet sahasında çıkarılan malzeme doğanın bizzat kendi yapı malzemelerinden olan kil minarelidir. Su Kullanımı: ĠĢletme esnasında iki alanda su kullanımına ihtiyaç vardır; Araçların hareketi esnasında oluģan tozlanmayı engellemek için gereken su, ÇalıĢacak iģçilerin ihtiyacını gidermek için gerekli su. Personelin su kullanımı miktarı: ÇalıĢacak personel (Maksimum) KiĢi baģına su tüketimi Günlük su tüketimi Aylık su tüketimi : 10 kiģi : 217 lt /gün alınırsa : 217 x 10 = 2,17 m 3 olmaktadır. : 2,17 m 3 /gün 25 gün = 54,25 m 3 /ay (Kaynak:TUĠK) Malzemenin alınması sırasında sahada toz oluģumun önlenmesi için saha su ile nemlendirilecektir. Bunun için günde 5 ton/gün (5 m 3 /gün) su sarfedilecektir. Faaliyet kapsamında personel ve sulama amaçlı olmak üzere iki aģamada su kullanımı söz konusu olup bunlar aģağıda açık bir Ģekilde verilmiģtir. Sulama için kullanılan su miktarı = 5 m 3 /gün + 2,17 m 3 /gün = 7,17 m 3 / gün Tablo 7. Tesiste Kullanılacak Su Miktarı Personelin Kullanacağı Su Miktarı M 3 GÜNLÜK 7,17 AYLIK (25 Gün) 54,25 YILLIK (300 Gün) Kil ocağında içme suyu damacanalardan kullanma suyu ise sahaya çok yakın olan ve Artuğ Tuğla Toprak San.A.ġ. ye ait tuğla fabrikasından tankerlerle taģınarak temin edilecektir. Kullanılacak Enerji Türü: nda enerji kaynağı olarak taģıtlar için motorin kullanılacaktır. Sahadaki yakıt ihtiyacı en yakın yakıt istasyonundan karģılanacaktır. 14

15 1.ç) Atık miktarı (katı, sıvı, gaz ve benzeri) ve atıkların kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri Katı Atıklar: Faaliyet açık ocak iģletmesi yöntemi ile çalıģmaktadır. Arazi temizliği ve üretimden çıkan atık malzemeler alan içinde tekrar depolanmaktadır. Depolanan bu malzeme zaten doğanın bizzat kendi malzemesi olduğu için tehlikeli bir kirlilik yaratmamaktadır. Arazinin hazırlanması ve iģletme aģamasında personelin gıda tüketiminden kaynaklanacak sebze-meyve-yemek artıkları, pet ĢiĢe, cam, ambalaj kağıdı gibi, evsel nitelikli katı atık oluģması muhtemeldir. Buna göre; ĠĢletme aģamasında oluģan katı atık miktarı hesaplanırken kiģi baģına oluģacak katı atık miktarı günlük 1,14 kg olarak alınmıģtır. nda 10 kiģinin çalıģması planlanmaktadır. Tesiste personelin günlük ihityaçlarından kaynaklanacak evsel nitelikli katı atık oluģması söz konusu olacaktır. KiĢi baģına 1.14 kg/gün kabul edilerek yapılan hesaplamalar aģağıda tablo halinde verilmiģtir. Hesaplamalar günde 12 saat, ayda 25 gün ve yılda 300 gün kabul edilerek hesap edilimiģtir. Q = q x N Q = Bir günlük toplam katı atık miktarı q = Bir kiģiden kaynaklanacak toplam katı atık miktarı N = Toplam çalıģan iģçi sayısı Q = 1,14 kg/kiģi-gün x 10 kiģi = 11,4 kg/gün dür. Tablo 8. Personelden Kaynaklanacak Katı Atık Miktarı Personelden Kaynaklanacak Katı Atık Miktarı Kg GÜNLÜK 11,4 AYLIK (25 gün) 285 YILLIK(300 gün) Vk = β x (N x C x T) / (α x yb) Burada ; Vk = Belirli bir yerleģim yeri için gerekli depolama (kap) hacmi β = Katı atıkların ortalama üretim miktarlarında değiģim faktörü (β = 1,15-1,30) α = Çöp kaplarınınn doluluk oranı (0,7-0,9) N = Nüfus ( personel sayısı ) C = Katı atık üretim miktarı (1,14 kg /gün) T = Çöp toplama frekansı veya iki toplama iģlemi arasındaki süre (her gün 2gün) yb = Katı atık birim hacim ağırlığı (ülkemiz için; 0,2-0,5 kg /lt) Vk = 1,30 x (10x 1,14 x 2) / (0,8 x 0,3) = 123,5 lt /gün = 0,123 m 3 /gün 15

16 OluĢan evsel nitelikli katı atığın herhangi bir olumsuz faktöre neden olmaması için tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Atıksu Miktarı ve Özellikleri: ĠĢletmede çalıģanlardan personelin kullanacağı sudan kaynaklanan atıksuların oluģucaktır. Bu sular Ģantiyede yapılacak olan sızdırmaz fosseptik depolanacaktır. Dolması halinde ücret karģılığı, vidanjörle çekilerek usulüne uygun olarak bertaraf edilecektir. OluĢacak olan atıksu miktarı aģağıda hesaplanmıģtır. 10 kiģi x 217 lt-kiģi/gün = lt/gün = 2,17 m 3 /gün Toz çıkıģını önlemek için yollarda kullanılan su, buharlaģma ile bertaraf olduğundan bu kullanımdan kaynaklı bir atık su söz konusu değildir. Bu iģlemler uygulanırken tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Su Kirliliği KontrolüYönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Hava Kirliliği Sahadaki hafriyat ve üretim çalıģmaları sırasında toz meydana gelecektir. Ocak sahasında iģletme aģamasında üst örtü tabaka sıyırma, yükleme, ve nakliye sırasında toz oluģumları meydana gelecektir. Bu aģamalardan meydana gelen toz emisyonları üretim miktarı, çalıģma alanının geniģliği, iģin kapasitesi gibi çeģitli faktörlere bağlı olup bu faktörlerle de doğru orantılıdır. Artuğ Tuğla Toprak San. A.ġ. tarafından iģletilmesi planlanan Kil ocağında toz emisyonlarının kütlesel debileri Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 2 gereğince emisyon faktörleri yardımıyla hesaplanmıģ olup aģağıda verilmiģtir. Emisyon faktörleri; Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı nın Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nden alınmıģtır. Kaynaklar Emisyon Faktörleri kg/ton Kontrolsüz Kontrollü Patlatma 0,080 - Sökme 0,025 0,0125 Yükleme 0,010 0,005 Nakliye (gidiģ-dönüģ toplam mesafesi) 0,7 0,35 BoĢaltma 0,010 0,005 Depolama 5,8 2,9 Birincil Kırıcı 0,243 0,0243 Ġkincil Kırıcı 0,585 0,0585 Üçüncül Kırıcı 0,585 0,

17 OLUġACAK TOZ EMĠSYONLARININ HESAPLANMASI Sahadan yılda toplam ton (19.444,5 m 3 /yıl) kil üretiminin yapılması planlanmıģtır. Buna göre ocakta oluģacak toz miktarı aģağıdaki gibidir. Yıllık üretim miktarı Aylık üretim miktarı Günlük üretim miktarı Saatlik üretim miktarı ÇalıĢma Süreleri Vardiye sayısı : 1 : ton /yıl : / 12ay = 2.916,67 ton/ay : 2.916,67 / ay / 25 gün = 116,68 ton / gün : 116,68 ton / gün/ 8 saat = 14,5 ton / saat : 300 gün / yıl, 8 saat / gün ÇalıĢma süreleri mevsim değiģikliklerine göre değiģim göstermesi muhtemeldir. Faaliyet açık iģletme yöntemi ile gerçekleģtirilecek olup, ĠĢletme Sırasında OluĢacak Toz Emisyonu: 1. Malzemenin Sökülmesi Sırasında OluĢacak Toz Emisyonu, Sökme Emisyon Faktörü Malzeme Miktarı Sökme Sonucu OluĢan Emisyon Debisi =0,0125 kg/ton = 14,5 ton / saat = 14,5 ton / saat x 0,0125 kg/ton = 0,181 kg/sa 2. Malzemenin Kepçe ile Kamyona Yüklenmesi Sırasında OluĢacak Toz Emisyonu, Yükleme Emisyon Faktörü Malzeme Miktarı Sökme Sonucu OluĢan Emisyon Debisi =0,005 kg/ton =14,5 ton / saat =14,5 ton / saat x 0,005 kg/ton =0,0725 kg/sa 3. Malzemenin TaĢınması Sırasında OluĢacak Toz Emisyonu, Sahadan üretilen kili cevherinin tamamı, firmanın bağlı bulunduğu holdinge ait araçlarla artuğla fabrikasına nakledilecektir. Cevherin nakliyesi sırasında yaklaģık 450 metrelik stabilize yol kullanılacaktır. Bu durumda her seferde gidiģ geliģ 900 m lik yol kullanılacaktır. (Yol mesafesi çed alanının ana yola en uzak mesafesi baz alınarak belirlenmiģtir.)günlük üretimi gerçekleģtirilecek yaklaģık 116 Ton maden için; 6 adet kamyonun 1 er sefer yapılması planlanmaktadır. Cevherin sahadan nakliyesi sırasında oluģacak toz miktarı aģağıda hesaplanmıģtır: 17

18 TaĢıma Emisyon Faktörü TaĢıma Mesafesi (6 sefer/gün) TaĢıma Sonucu OluĢan Emisyon Debisi =0,35 kg/km-araç =0,90 km x 6 = 5,4 km = 5,4 km x 0,35 kg/km-araç TOPLAM = 0,181 kg/sa + 0,0725 kg/sa +0,236 kg/sa = 0,4895 kg/saat = 1,89 kg/gün 1 gün / 8 sa =0,236 kg/sa Projenin iģletme aģamasında meydana gelen toz debisi (0,4895 kg/saat), 3 Temmuz 2009 tarih sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve 30 Mart 2010 tarih ve sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik MADDE 23 (1)..cbendinde, Emisyon tespiti ve sınırlamasında ; Emisyonların ölçümünde Ek-2 de belirtilen, tesis etrafında yapılması gerekli görülen hava kirliliği ölçümlerini düzenleyen ilgili mevzuattaki esaslar dikkate alınır. Tesis etki alanında hava kirliliğinin ölçümünde ise Ek-2 de yer alan esaslar dikkate alınır. hükmü yer almaktadır. Proje alanında yapılacak üretim sonucu oluģacak tozun emisyon debisi 0,4895 kg/saat olup, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nin Ek-2, Tablo 2.1 de verilen, baca dıģındaki yerlerden, normal iģletme Ģartlarında ve haftalık iģ günlerindeki, iģletme saatleri için kütlesel debi toz için 1 kg/saat değerleri aģmamaktadır. Dolayısıyla, hava kirlenmesine katkı değerleri ve bu değerlerle teģkil edilen toplam kirlenme değerlerinin hesaplanmasına gerek duyulmamıģtır. Tesis içi yollar için; Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-1 e bendinde Tesis içi yolların durumu: Tesis içi yollar düzenli olarak temizlenmeli, tozumaya karģı her türlü önlem alınmalı (sulama, süpürme, toz bağlayan maddelerle muameleye tabi tutulması vb.) ve yollar bitümlü kaplama malzemeleri (asfalt vb.) ve/veya beton malzemelerle kaplanmalıdır. denmektedir. Tesis içi yolların tozumayı önleyecek malzemlerle kaplanacağı, düzenli olarak temizleneceği ve tozumaya karģı her türlü önlemin alınacağı firmanın taahhüdü altındadır. GAZ ATIKLAR : ĠĢ Makinelerinde Kullanılacak Yakıt Miktarı : ĠĢletme aģamasında kullanılacak iģ makineleri Ģu Ģekildedir. Tablo 9. ĠĢletme AĢamasında Kullanılacak Makine Listesi MAKĠNA VE TECHĠSAT LĠSTESĠ Ekipman Adı Adet Ekskavatör 1 Kamyon 6 Yükleyici 2 18

19 harcamaları Akaryakıt ve yağ sarfiyatı; ĠĢletmede kullanılacak olan iģ makineleri ve araçların motorin Q=0.23 X LF X HP X S X G LF (loading factory): Makinelerin motorin tüketimi ile ilgili bir katsayı, HP: Makinelerin gücünün beygir gücü cinsinden ifadesi, S: Bir günde çalıģılan saati, G: Yılda çalıģılan iģ günü dür. LF değeri iģ makineleri ve araçlar için Ģu Ģekildedir. - Lastik tekerlekli yükleyici : Ekskavatör : Kamyon : Q= 0.23 X LF X HP X S X G ĠĢ Makinesi ĠĢ makinesi Kamyon :200 hp :180 hp :100 hp ĠĢ Makinesi ĠĢ Makinesi Kamyon TOPLAM edilerek ; = 0.23 x 0.06 x 200 x8 x 300x1 = 6.624,00 lt. = 0.23 x 0.06 x 180 x 8 x 300x2 = ,2 lt. = 0.23 x 0.05 x 100 x 8 x 300 x 6 = ,00 lt. = ,2 lt. (yaklaģık) makinelerin günde ortalama 8 saat çalıģacağı kabul Günlük yakıt ihtiyacı ,2 lt. / yıl 1 yıl / 300 gün 1 gün/ 8 saat = 14,62 lt /saat-yakıt Yoğunluk 15 0 C : kg/lt(hava Kirliliği Kontrol ve Denetimi) Q = 14,62 x kg/lt = 12,65 kg/h ( t/h) Tablo 10. Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (kg/t) KĠRLETĠCĠ DĠESEL Karbonmonoksitler 9.7 Hidrokarbonlar 29 Kükürt oksitler 6.5 Toz 18 (Kaynak: Hava Kirliliği Ve Kontrolü Esasları,Doç.Dr.Aysen Müezzioğlu) 19

20 ĠĢ makinelerinden kaynaklanması beklenen kirletici tahmin değerleri; Karbonmonoksitler : 9.7 kg/t x t/h = 0,122 kg/h Hidrokarbonlar : 29 kg/t x t/h = 0,365 kg/h Kükürt oksitler : 6.5 kg/t x t/h = 0,081 kg/h Toz : 18 kg/t x t/h = 0,226 kg/h ĠĢ makinelerinden kaynaklanan emisyonun kütlesel debi değerleri çok küçük olduğundan ve bu makinelerin hepsinin aynı anda çalıģması mümkün olmadığından hava kalitesine olumsuz bir etkinin olması beklenmemektedir. ĠĢ makinelerinin bakımları (yağ, su vb.), düzenli olarak tesise en yakın serviste yapılacaktır. Bu nedenle tesiste inģaat aģamasında iģ makinelerinden kaynaklı atık yağlar oluģmayacaktır. Bakımların tesiste yapılması durumunda ise atık yağlar sızdırmaz zemin üzerinde sızdırmaz kaparla toplanarak lisanslı firmalara verilecektir. Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ile ilgili hükümlere uyulması firmanın taahhüdü altındadır. Gürültü: Makinenin çalıģması sırasında mevcut güçlerinin çok az bir kısmını ses gücü olarak dıģarıya vermektedir ve makinenin yaydığı ses gücünün db olarak hesabı aģağıdaki gibidir: SES ġġddetġ: Sesi oluģturan titreģimlerin atmosferde yarattığı basınç sesin Ģiddetini belirler. Ses Ģiddeti değerlendirme birimi desibeldir. Desibel, genelde güç ya da güç eģdeğeri büyüklüklerin ölçmekte kullanılır. Desibel söz konusu bir büyüklüğün, referans büyüklüğe oranının logarıtmasının 10 katıdır. Desibel (db) ile ölçtüğümüz büyüklüklere düzey adı verilir. Faaliyet alanı üzerinde iģletme çalıģmaları esnasında kullanılacak ekipman kaynaklı gürültü oluģacaktır. Gürültü oluģturabilecek makinelerin listesi ve gürültü seviyeleriaģağıdaki daki tabloda verilmektedir. 20

21 Tablo 11. Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından OluĢturulanÇevredeki Gürültü Emisyonu Ġle Ġlgili Yönetmelik Teçhizatın tipi SıkıĢtırma makineleri (titreģimli silindirler, titreģtirici levhalar, titreģimli çekiçler) Paletli dozerler, paletli yükleyiciler, paletli kazıcı yükleyiciler Net kurulu güç P (kw), Elektrik gücü P el ( 1 )(kw), Uygulama kütlesi m (kg), Kesme geniģliği L (cm) Müsaade edilen ses gücü seviyesi db/1 pw 3 Temmuz 2004 den itibaren I. Safha 3 Ocak 2006 dan itibaren II. Safha P ( 2 ) 8 < P ( 2 ) P > log P log P( 2 ) P ( 2 ) P > log P log P( 2 ) Tekerlekli dozerler, tekerlekli yükleyiciler, tekerlekli kazıcı-yükleyiciler, damperli kamyonlar, greyderler, yükleyici tipli toprak doldurmalı sıkıģtırıcılar, içten yanmalı motor tahrikli karģı ağırlıklı hidrolik kaldırmalı kamyonlar, hareketli vinçler, sıkıģtırma makineleri (titreģimsiz silindirler), kaldırım perdah makineleri, hidrolik güç oluģturma makineleri Kazıcılar, eģya taģımak için yük asansörleri, yapı (konstrüksiyon) vinçleri, motorlu çapalama makineleri P ( 2 )( 3 ) P > log P log P( 2 )( 3 ) P P > log P log P m Elle tutulan beton kırıcıları ve deliciler 15< m < log m log m( 2 ) m log m log m Kule vinçleri 98 + log P 96 + log P Kaynak ve güç jeneratörleri Kompresörler Çim biçme makineleri, çim düzeltme/çim kenar düzeltme makineleri P el log P el 95 + log P el 2 < P el log P el 96 + log P el P el > log P el 95 + log P el P P > log P log P L (2) 50< L < L (2) L > (2) 21

22 Ekskavatör: Proje Alanında kullanılacak Ekskavatörün motor gücü 180 HP = 134 kw tır. Tablo. 10 da Ekskavatör için verilen değerlendirme sonucu, P = 109 kw > 55 kw olduğundan Lw = log P formülü ses gücü hesabında kullanılmıģtır; Lw = log 134 = 105 db Kamyon: Proje Alanında kullanılacak Kamyonun motor gücü 100 HP = 75 kw tır. Tablo 10 da kamyon için verilen değerlendirme sonucu, P = 112 kw > 55 kw olduğundan Lw = log P formülü ses gücü hesabında kullanılmıģtır; Lw = log 75= 102 db Yükleyici: Proje Alanında kullanılacak Yükleyicinin motor gücü 200 HP = 148 kw tır. Tablo 10 da tekerlekli yükleyici için verilen değerlendirme sonucu, P = 104 kw > 55 kw olduğundan Lw = log P formülü ses gücühesabında kullanılmıģtır; Lw = log 148 = 105 db Tablo 12. Kullanılacak Araçların Gürültü Seviyeleri Kullanılacak Araçlar Gürültü Seviyesi (dba Adet Yükleyici Ekskavatör Damperli kamyon Kaynak : Açık Alanda Kullanılan Techizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik Kaynaktan L mesafede bulunan bir noktanın ses basınç düzeyleri Lpi = Lw + 10 log ( Q / 4 π r 2 ) Lpi Lw r : X Mesafedeki Ses Basınç Düzeyi : Ses Gücü Düzeyi : X Mesafede Yarıçap Q : Sabit Değer (1) Alanda 2 adet yükleyiciden oluģacak toplam ses basıncı düzeyi ; Lpi= 10 log (2 x /10 ) = 108 dba 22

23 Tablo 13. Gürültü Kaynağının Mesafelere Göre Dağılımı (Yükleyici) Gürültü Kaynağı Yükleyici: 108 dba Gürültü Seviyesi X = 10 m 77 X = 20 m 70.9 X = 30 m 67.4 X = 50 m 63 X = 100 m 57 X = 200 m 50.9 X = 300 m 47.4 X = 500 m 43 X = 1000 m 37 X = 1500 m 33.4 X = 2000 m 30.9 Alanda 1 adet Ekskavatörden oluģacak toplam ses basıncı düzeyi ; Lpi= 10 log (1 x /10 ) = 105 dba Tablo 14. Gürültü Kaynağının Mesafelere Göre Dağılımı (Ekskavatör ) Gürültü Kaynağı Gürültü Seviyesi Ekskavatör: 105 dba X = 10 m 74 X = 20 m 67.9 X = 30 m 64.4 X = 50 m 60 X = 100 m 54 X = 200 m 47.9 X = 300 m 44.4 X = 500 m 40 X = 1000 m 34 X = 1500 m 30.4 X = 2000 m 30.9 Alanda 6 adet damperli kamyondan oluģacak toplam ses basıncı düzeyi ; Lpi= 10 log (6 x /10 ) = 109,7 dba 23

24 Tablo 15. Gürültü Kaynağının Mesafelere Göre Dağılımı (Damperli Kamyon) Gürültü Kaynağı Gürültü Seviyesi Damperli kamyon : 109,7 dba X = 10 m 78,71 X = 20 m 72,69 X = 30 m 69,17 X = 50 m 64,73 X = 100 m 58,71 X = 200 m 52,96 X = 300 m 49,17 X = 500 m 44,73 X = 1000 m 38,71 X = 1500 m 35,19 X = 2000 m 32,69 Buna göre her gürültü kaynağının X mesafesine göre ayrı ayrı gürültü seviyeleri hesap edildikten sonra X mesafesindeki ortalama gürültü seviyeleri aģağıdaki formülde hesaplanmıģtır. Lpt= 10 log 10 Lpi/10 = 111,9 Tablo 16. Makinelerin Birlikte OluĢturdukları Toplam Ses Basınç Düzeyleri Gürültü Kaynağı Lpt=111,9 dba Gürültü Seviyesi X = 10 m 80,91 X = 20 m 74,89 X = 30 m 71,37 X = 50 m 66,93 X = 100 m 60,91 X = 200 m 54,89 X = 300 m 51,37 X = 500 m 46,93 X = 1000 m 40,91 X = 1500 m 37,39 X = 2000 m 34,89 Atmosferik Emilimden Kaynaklanacak Azalma Hesabı atm 7, ( f 2 r / ) α atm = Atmosferik rötuģ ile ses basıncı düzeyindeki düģüģ (dba) f = Ġletilen sesin frekansı (3250) r = Kaynaktan uzaklık (m) φ = Havanın bağıl nemi (% 60) 24

25 Faaliyet sırasında oluģacak net ses düzeyi; gürültü seviyesinin hesabı ise ilk 100 metrede ortalama gürültü seviyesi alınarak, 100 metreden sonra eģdeğer gürültü seviyesinden atmosferik rötuģun çıkarılması ile bulunur. L pg =L pt (Ġlk 100 metrede) L pg =L pt -L atm (100 metreden sonra) Tablo 17. Ortalama Gürültü Seviyelerinin Mesafelere Ve Atmosferik RotüĢ ile DüĢüĢüne Göre Dağılımı Gürültü Kaynağı Lpt=113 dba Gürültü Seviyesi X = 10 m 80,91 X = 20 m 74,89 X = 30 m 71,37 X = 50 m 66,93 X = 100 m 59,6 X = 200 m 52,3 X = 300 m 47,5 X = 500 m 40,5 X = 1000 m 28,2 X = 1500 m 18,4 X = 2000 m 8,6 Grafik.1 Ortalama Gürültü Seviyesinin Mesafelere Azalması Tablo 17 de görüldüğü gibi iģletmede gürültü kaynaklarının çalıģmasından çıkacak gürültü düzeyi 20 m mesafede max 74,89 dba 1000 m mesafede 28,2 dba ve çed alanına 500 m mesafedeki en yakın ev gürültü düzeyi 40,5 dba dır. ĠĢletmedeki gürültüyü Çevresel Gürültünün 25

26 Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde Çevresel gürültü sınır değerlerinin aģılması halinde; kullanılacak makine ve ekipman ile gürültüye maruz kalan iģçiler bazında sorumlu kurum veya kuruluģlarca hazırlanan ilgili mevzuat çerçevesinde getirilen esasları sağlanmaya yönelik tedbirlerle birlikte etkin ve uygulanabilir, çevresel kontrol tedbirleri alınacaktır Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin ilgili hükümleri çerçevesinde sorumluluklar yerine getirilecektir. Diğer bir taraftan Gürültü konusunda 4857 sayılı İş Kanunu ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü nün ilgili maddeleri uyarınca önlem alınacaktır. Atık Yağ: Pratik olarak, hesaplamalarda motorin giderinin %5 i tutarında motor yağı gideri hesaplanmaktadır. Buna göre iģletmenin yıllık motor yağı gideri: Yağ Harcaması = ,2 x 0.05 = 1755 lt Tesiste yılda 1755 lt yağ kullanılması planlanmaktadır. Faaliyetin iģletme aģamasında kullanılacak motorlu araçlardan oluģacak atık yağlar acil bir durum olmaması halinde sahada değiģimi yapılmayacaktır. Olası acil durumlar için yağ değiģimi yapılması halinde faaliyet sahasında bulundurulacak sızdırmaz kap içerisinde çıkan atık yağ toplanacak ve lisanslı bir firmaya verilecektir. Konu ile ilgili olarak 30 Temmuz 2008 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Bitkisel Atık Yağ: ġantiye alanına yemekler hazır olarak getirileceğinden tesiste bitkisel atık yağlar oluģmayacaktır. Ancak konu ile ilgili olarak 19/04/2005 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve tarihli, sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik ve tarih ve sayılıresmi Gazetede yayımlananbitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Tıbbi Atık: Tesis kil ocağı olarak çalıģmaktadır. Tesiste olabilecek herhangi bir yaralanma vb. olaylar için Ģantiye binasında acil müdahale için ilk yardım malzemeleri bulundurulacaktır. Bu hususta meydana gelebilecek atıklar için ayrı bir tıbbi atık toplama kutusu bulundurulacak olup bu atıklar lisanslı firma ile sözleģme yapılarak teslim edilecektir. Konu ile ilgili olarak tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılıresmi Gazetede yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerineriayet edilecektir. 26

27 Ambalaj Atıkları: Tesiste iģletme aģamasında çalıģacak personelin yeme ve içme amaçlı olarak kullanacakları malzemelerden kaynaklanan kağıt, karton, naylon, plastik ve türevleri olmak üzere tesiste ambalaj atıkları oluģumu söz konusudur. OluĢan bu atıklar özelliklerine göre ayrı depolanarak lisans alan firmalara verilecektir. OluĢabilecek ambalaj atıklarını için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Atık Pil ve Akümülatörler Tesiste iģletme aģamasında kullanılacak araçlardan kaynaklanan atık pil ve akümülatör oluģması söz konusudur tarih ve sayılı Gazetede yayınlanan Atık Pil ve Akümülatörler kontrolü Yönetmeliği ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Atık Pil ve Akümülatörler, lisansı olan tesislere gönderilerek bertarafı sağlanacaktır. Tehlikeli Atıklar: ĠĢletme aģamasında oluģabilecek tehlikeli atıklar, kullanılmıģ akü veya piller ve araçların atık yağ kutu veya ĢiĢeleridir. Bu tehlikeli atıkların toplanması, biriktirilmesi ve bertarafı konularında tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tehlikeli Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Tehlikeli atıklar, lisansı olan tesislere gönderilerek bertarafı sağlanacaktır tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürülüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliğinin Yürürlükten Kaldırılan Mevzuat baģlığı altında 27 nci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde 14/3/2005 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıģtır denilmekte ise de Yürürlük baģlığı altında 28 inci maddenin birinci fıkrasının a bendinde Yönetmeliğin 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra yürülüğe girer denildiğinden Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği tarihine kadar yürürlükte olacaktır. Ayrıca iģletme aģamasında oluģabilecek tehlikeli atıkların bertarafı konusunda tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürülüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacağı firmanın taahhüdü altındadır. 27

28 1.d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski: ÇalıĢacak iģçiler için gerekli iģ sağlığı ve iģ güvenliği önlemleri alınarak Ģartların yerine getirilip getirilmediği kontrol edilecektir. Güvenliği sağlayabilmek için personel haricinde kimsenin iģletme alanı içerisine girmesine müsaade edilmeyecektir. ĠĢletme sırasında meydana gelebilecek kazalarda kazazedeye müdahale edilerek en yakın sağlık kuruluģuna hızlı bir Ģekilde ulaģtırılacaktır. Personelin hastalıklardan korunması için, ĠĢ Kanunu uyarınca çıkartılan tüzük, yönetmelik, genelge vb. tedbirlere uyulacaktır. Tesiste çalıģan elemanlardan oluģturulacak özel bir acil müdahale ekibi kurulacaktır. Bu ekip; doğal afet, kaza, arıza, yangın ve sabotaj vb. durumlarda gerekli müdahaleyi yapacaktır. Yangın tehlikesine karģı muhtelif yerlere yangın söndürücü tüpler, kum kovaları, kazma, kürek vb. ekipmanlar konulacaktır. Ocak sahasında yapılacak iģlemlerde olası kaza riskleri ve alınacak tedbirler Maden ve TaĢ Ocakları ĠĢletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Önlemlerine ĠliĢkin Tüzüğün kapsamında değerlendirilmiģtir. Tüzüğün 353. maddesine göre; kazı yapılan basamak cepheleri, Ģantiyeler iģçilerin geçtiği buralara yakın yollar, taģıma yolları, blok kayması ve parça düģmesine karģı sürekli denetlenecek; tehlike görüldüğü an giderilene kadar çalıģma yapılmayacaktır. Tüzüğün 355. maddesine göre; iģçilerin basamak altlarında iģ makineleri ve kamyonların yakınlarında yemek yemeleri ve dinlenmelerine izin verilmeyecektir. Tüzüğün 356. maddesine göre; ateģlemeden ve donmaları izleyen arazi gevģemesi, kar yağmur ve benzeri doğal olaylardan sonra, yeniden iģe baģlamalarda, kademe yüzleri ve çevresi, bu iģe ayrılmıģ deneyimli iģçiler tarafından yukarıdan baģlayıp aģağıya doğru sürdürülmek suretiyle, çatlak sökümü yapılarak temizlenir. Tüzüğün 358. maddesine göre; kademe düzlüklerinde, malzeme yığınları ve artıkları, iģçilerin tehlike anında kaçarak kurtulmalarını engellemeyecek Ģekilde düzenlenecektir. ĠĢletme aģamasında faaliyet ünitelerinde kullanılacak makinelerde yakıt olarak motorin kullanılacaktır. Ocak içersinde akaryakıt tankının depolanması söz konusu olmayıp ihtiyaçlar iģletmeye en yakın akaryakıt istasyonundan gelecek olan tankerlerle günlük olarak karģılanacaktır. Kaza riski olarak kullanılacak yükleyici ve kamyonun devrilmesi veya sahada çalıģacak personelin bu araçlarca ezilmesi gibi riskler bulunmaktadır. Bu amaçla çalıģacak personelin ocak sahasında iken çok dikkatli davranması sağlanacak ve araçlara ocak içinde hız ve kapasite sınırlaması getirilecektir. Olası kaza durumu için Ģantiyede ilkyardım dolabı bulundurulacak ve hemen en yakın sağlık kuruluģuna bu amaçla hazır bulundurulan araçla sevki yapılacaktır. ĠĢletmede kullanılan makine ve ekipmanlar arızalı olarak çalıģtırılmayacak bakımları periyodik olarak yapılarak, olası bir kaza riski önlenmiģ olacaktır. Tesis içinde çalıģacak yükleyici ve taģıyıcı araçlar kapalı kabinli olacak, çalıģanların ses ve gürültü kirliliğinden etkilenmeleri en aza indirilecektir. ÇalıĢanların iģ makineleri çalıģırken 28

29 çevresinde bulunmalarına izin verilmeyecektir. Yükleyici ve taģıyıcı araçların geri vites durumunda ses ve ıģıklı uyarı sistemleri konularak araç arkasında bulunan insanların olası kaza durumundan zarar görmeleri önlenmiģ olacaktır. Proje sahası çevresi hayvan ve insan giriģinin önlenmesi amacı ile fiziki engellerle (çit, tel örgü) çevrilecek, uygun yerlere sahaya girmenin tehlikeli olduğunu belirtir uyarı tabelaları konacak ve giriģ çıkıģlar kontrol altına alınacaktır. Görevli olmayan kiģilerin ocağa giriģine izin verilmeyecek ve bu konuda iģçiler uyarılacaktır. ĠĢ güvenliği açısından ocakta bir bekçi görevlendirilecektir. Faaliyet sırasında kullanılacak iģ makinelerinden ve nakliye araçlarından kaynaklanabilecek kazaları önlemek amacıyla; 1) Malzeme taģımada kullanılan kamyonlardan kaynaklanabilecek olası kazaları önlemek için sürücülerin trafik kurallarına ve hız limitlerine uymaları sağlanacaktır. 2) Faaliyet alanında yer alan is makinelerini kullanma ehliyetine sahip operatörden baģkasının kullanmasına izin verilmeyecektir. 3) Faaliyette kullanılan iģ makineleri sorumlu personel dıģında çalıģanların fazla yaklaģmaması sağlanacak ve gerekli yerlere uyarı levhaları asılacaktır. 4) Makinelerin periyodik bakımları belirlenecek isletme bakım talimatına göre yapılacaktır. 5) Herhangi bir arıza anında çalıģan makine tamamen durdurulacak, varsa elektrik bağlantısı kesilecek ve uygun iģ elbiseleri ile konusunda uzman kiģilerce bakım ve onarım yapılacaktır. 6) Herhangi bir kaza durumunda en yakın sağlık merkezinden gerekli yardım istenecektir. 7) Faaliyet sahasında bir telsiz telefon bulundurulacaktır. 8) Faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karģı yeterli sayıda yangın söndürme cihazı (kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacak, konu ile ilgili kullanılacak araç ve gereçlerin kullanımları çalıģanlara öğretilecek, Ģantiye hiçbir zaman boģ bırakılmayacak, bunun için Ģantiyede sürekli bir bekçi görev alacaktır tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacağı firmamızın taahhüdü altındadır. Proje kapsamında iģ güvenliği ve iģçi sağlığını koruma amaçlı olarak hazırlanan Acil Durum Planı, doğal afet, yangın, sabotaj gibi acil durumlarda iģlerlik kazanacaktır. Bu planda bulunması gerek unsurlar aģağıda sıralanmıģtır: Acil Durum Ekibi'nin (ADE) Belirlenmesi ADE'nin görev tanımlarının yapılması ADE içerisinde ast kademeler oluģturulması(kurtarma, ilk yardım, müdahale vb.) ADE'nin ilgili kurum/kuruluģlar ve kendi içerisindeki koordinasyon konularının belirlenmesi ADE'nin ihtiyaç duyacağı hizmet (ulaģtırma, levazım, ikmal, bakım vb.), tahsis ve protokollerin belirlenmesi ADE içerisinde çalıģacak personelin günlük çalıģma esaslarının belirlenmesi ADE'nin bir müdahale anında ihtiyaç duyacağı tüm ekipman ve araçlar hazır bulundurulmalıdır. ADE, acil müdahaleler konusunda gerekli eğitimi almalıdır. Eğitimler, araç ve ekipman bakımları periyodik olarak yapılmalıdır. Acil müdahale Planı koordinasyon öncelikleri aģağıda verilmiģtir ĠĢ kazalarına karģı iģletmeye uyarıcı levhalar yerleģtirilecek, iģçiler sürekli olarak uyarılacak, ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Tüzüğü hükümlerine riayet edilecektir. Tesiste olabilecek kaza, doğal afet, sabotaj vb. durumlarında aģağıda verilen Acil Müdahale Planı çerçevesinde hareket edilecektir. 29

30 ġekil 2. Acil Müdahale Planı ĠĢ Kazası Sesli Olarak Etrafından Yardım Ġsteme Amirine Bilgi Verme Yaralanma Var mı? Evet ÇalıĢma Alanında Ġlkyardım Yeterli mi? Evet Hayır ġantiye Yetkilisini Ara Kaza Hakkında Bilgi Ver Hayır Malzeme Hasarı Var mı? Ġlk Yardım Evet Hayır Hasarın Etkilerinin Giderilmesi Kontrol Ġçin Hastaneye Git. ġantiye Yetkilisine Haber Ver. Ambulansla Ġlk Müdahale Tedavi-revir-Hastane Kaza Yerinde Ġnceleme Kaza Raporu Hazırlaması KarĢı Önlemlerin Uygulanması Ġzleme Programı 1. ĠĢçilerin Sağlık Kontrolü 2. Makine Mühendisi tarafından makineler ve mekanik aksamların kontrolü 3. Her ay ilk yardım malzeme ve ilaçlarının tam ve kullanılabilir durumda olduğunun kontrolüdür. 2. PROJE YERĠ VE ETKĠ ALANIN MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ 2.a) Mevcut arazi kullanımı ve kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi ve benzeri) Proje; Hatay Ġli, Arszu Ġlçesi, Karahüseyinli Mahallesi, Ruhsat Nolu Sahada Artuğ Tuğla Toprak San. A.ġ. tarafından iģletilmesini kapsamaktadır. 30

31 Söz konusu saha için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ĠĢleri Genel Müdürlüğü nden yürürlük tarihi olan numaralı I-b Grup ĠĢletme Ruhsatı alınmıģtır. I-b Grup ĠĢletme Ruhsatı projenin ekler kısmında sunulmuģtur. ĠĢletme Ruhsatı baģvurusu Hatay BüyükĢehir olmadan yapıldığı için ruhsatta adres Ġskenderun Ġlçesi, KarahüseyinlĠ Köyü olarak geçmektedir. Ancak Hatay BüyükĢehir olduktan sonra Karahüseyinli Köyü Mahalle olmuģ ve Arsuz Ġlçesi ne bağlanmıģtır. Saha yapısı engebeli arazi durumunda bulumakta ve araziye en yakın ev çed alanına 500 metre mesafede yer almaktadır. Faaliyet alanı çevresinde köy yolları mevcuttur ve ulaģım bu yollardan sağlanmaktadır. Ayrıca çed alanının kuzeyinde 900 metre mesafede Karahüseyinli Mahallesi, kuzeydoğu yönünde 800 metre mesafde KıĢla Mahallesi yeralmaktadır. Faaliyet alanı çevresinde köy yolları mevcuttur ve ulaģım bu yollardan sağlanmaktadır. Faaliyet alanının mülkiyeti orman arazisidir. Söz konusu alan içerisinde herhangi bir Ģahıs veya hazine arazisi bulunmamaktadır. Ocaktaki çalıģmanın ve kademelerin faaliyet alanının yakınında bulunan yerleģim yerleri ve toprak kalınlığı dikkate alınarak yapılacaktır. Ġl Arazisinin Niteliklerine Göre Dağılımı: Hatay ili toplam arazi varlığı hektardır. Bunun %50,1 i tarım, %38,5 i orman ve fundalık,%9,9 u çayır-mera arazisidir. Ayrıca, ildeki tarım arazilerinin%74,3 ü sulanabilir, % 25,7 si kuru tarım arazisidir.tablo 18 de Hatay Ġli arazivarlığı verilmiģtir. Tablo 18.Hatay Ġli Arazi Dağılımı ARAZĠNĠN DAĞILIM YÜZÖLÇÜMÜ ha % Tarım Alanı ,1 Orman Ve Fundalık ,5 Çayır - Mera ,9 Diğer Araziler ,5 TOPLAM ,0 KAYNAK:HatayĠlininSosyo-ekonomikveTarımsalYapısı,E.Dağıstanvd.,MKUZiraat FakültesiDergisi Hatay Ġlinin toplam yüzölçümü hektardır ve bu alanın yarısını tarım arazileri oluģturmaktadır. Ġkinci sırada % lik payla orman-funda-tapusuz-konut-diğer araziler yer almaktadır. Tarım alanlarının hektarı (% 50,7) ekonomik olarak sulanabilir tarım arazisidir. Hatay Ġli toplam arazi varlığı hektardır. Bunun %50,1 i tarım, %38,5 i orman ve fundalık, % 9,9 u çayır-mera arazisidir. Ġldeki tarım arazilerinin %75 i sulanabilir,%25 si kurutarım arazisidir. Sulanabilen arazinin sadece ha ı(%52,8 i) sulanırken, ha (% 21,5 i) tarım arazisi teknik olarak sulanabilme olanaklarına sahip olmasına rağmen henüz sulamaya açılmamıģtır. 31

32 Tablo 19.Hatay ili Arazi Sulama Durumu HATAY ĠLĠ ARAZĠ SULAMA DURUMU Tarım Arazisi (ha) Sulanması Ekononik Olmayan Arazi(ha) %25 Sulanabilir Toplam Arazi (ha) %75 Sulanabilir Ancak Sulanmayan Arazi(ha) %30 Sulanan Toplam Arazi(ha) %70 Amik ovasında tarla bitkileri yetiģtiriciliği günümüze kadar alternatifsiz Ģekilde yapılırken Buğday dekarlık ekim alanı ve tonluk üretimi ile ovada yetiģtirilen ürünler için de ilk sırayı almaktadır. Topoğrafya Dağlar: Ġldeki dağlar, Güneydoğu Toroslar ın baģlangıcını oluģturur. Kuzeydoğu-Güneybatı doğrultusunda uzanan bu dağlar, Hatay daki çöküntü düzlüklerini doğudan, batıdan ve güneyden sınırlar. Toroslar ın uzantılarını oluģturan dağlar, ilin güneyinde Suriye tektoniğinin ana sıralarıyla iç içe girer. Hatay il sınırları içerisinde en büyük dağ; Amanos Dağları dır. KahramanmaraĢ ın güneyinde, Ceyhan Irmağı nın çizdiği geniģ yayın içinden baģlayan Amanos Dağları, güney kuzey yönünde ve Akdeniz e paralel olarak uzanır ve Gavur Dağı adını alarak Güneydoğu Toroslar la birleģir. Güneybatısında Samandağ civarında Musa Dağı ile Hatay ın güney ucunda Suriye sınırına paralel olarak uzanan El-Mansuriye Dağı vardır. Batı kesiminde ise Kızıldağ yükselmektedir. Amanos Dağları nın en yüksek yeri, Dörtyol ilçesinin doğusunda kalan metre yükseltili Mığır Tepe dir ( Bozdağ ). Burası aynı zamanda, Hatay ilinin de en yüksek noktasıdır.yine Amanoslar üzerindeki Hassa`daki KuĢçu Tepe m.`dir. Amanos Dağları üzerindeki diğer yüksek tepeler ise; 1735 m yükseltili Kızıldağı, 1700 m. yükseltili Ġkiztepe ve 1382 m. yükseltili Karlık Tepedir. Amanos dağlarının uzunluğu yaklaģık 175 km`dir. GeniĢliği ise km arasında değiģmektedir. Bu dağlar yüksek ve dik olduğundan güç geçit verir. En önemli geçit Elmadağ üzerindeki 660 m yükseltili Belen geçidi`dir. Hatay çöküntü alanının güneyini kuģatan Keldağ ise Yayladağı ve Altınözü ilçeleri arasını bütünüyle kaplar. En yüksek noktası Yayladağı ilçesinin Kuzeybatısındaki m. yükseltili Akra Dağıdır. Keldağ`ın Merkez ilçe`ye doğru uzanan bölümü, 440 m. yükseltili Habib Neccar Dağı`nı oluģturur. Keldağ`ın orta kesimi 1235 m. yükseltili Ziyaret Dağıdır. Vadiler ve Ovalar: Asi Havzasında asıl Asi Vadisi`nin yanı sıra Asi ırmağı ile birleģen Karasu ve Afrin Çayların oluģturduğu vadiler vardır. Ayrıca, Asi Havzası dıģına çıkıp, doğudan Akdeniz`e dökülen küçük dere ve çayların oluģturduğu çok sayıda küçük vadi bulunmaktadır. 32

33 Asi Vadisi: Asi Vadisi, Lübnan Dağlarının doğu yamaçlarından baģlar ve Lübnan Dağları ile Antilübnan Dağları arasında,geniģ El-Bekaa Vadisi`ni oluģturur. Sonra Kuzeydoğu yönünde uzanarak Suriye topraklarına girer. Hama yı geçtikten sonra batıya döner, Ansariye Dağları nın doğu ucunda vadi tabanı geniģler ve kuzeye döner. Yer yer geniģ düzlükler ve bataklıklar oluģturan vadi tabanı, Hatay ili sınırları yakınlarında yeniden dararır. Etun yöresinden Türkiye`ye göre Asi Vadisi yaklaģık 30 km Suriye ile sınır oluģturacak Ģekilde uzanır. Burada vadi, Keldağı nın doğu uzantılarını oluģturan platoların ortasından kuzeye doğru sokulan dar ve derin bir oluk biçimindedir. Asi Vadisi nin tabanı Hatay il topraklarında kuzeybatıya dönüģ noktasında birden geniģler. Asi ırmağı, Amanos dağları ile Keldağı arasında bir vadi açarak Akdeniz e akmadan önce, yöre kapalı bir havzaydı. Asi ırmağı ve kollarının taģıdığı bütün maddenler, bu kapalı havza yakınında yığıldı. Böylece zamanla Asi Vadisi ve öbür vadilerin tabanları birleģti ve çok geniģ düzlükler oluģtu. Asi, Karasu ve Afrin vadilerinin dolması ve birleģmesi ile ortaya çıkan bu çok geniģ düzlükler, Amik Ovası oluģmuģtur. Karasu Vadisi: Karasu Vadisi iki kol halinde baģlar. Asıl Karasu yu oluģturan birinci kol,gaziantep- KahramanmaraĢ sınırını oluģturacak Ģekilde kuzeye doğru sokulan Amanos Dağlarının doğu yamaçlarından baģlar. Güneydoğu yönünde uzanarak, Ġslahiye çöküntü alanına girer ve tabanı geniģler. Bu geniģ taban üzerinde Ġslahiye ovası yer almaktadır. Daha sonra Hatay iline girer.yaklaģık20 km Suriye ile sınır oluģturacak Ģekilde güneye uzanır. Ġl sınırları içinde, güneybatıya dönmeye baģladığı yerde tabanı hızla geniģler.ġslahiye nin güneybatısındak dağların doğu yamaçlarından Hatay a girince tabanı geniģleyen Hupnik Vadisi ile birleģir. Hupnik vadisi ile birleģen Karasu vadisi bugün kurutulmuģ durumundaki Amik Gölü nün yatağında da Afrin Vadisi ile birleģerek asıl Asi Vadisi ne ulaģır. Karasu Vadisi nin geniģ düzlüklerinde Amik Ovası nın bir bölümü yer alır. Afrin Vadisi: Gaziantep in Sof dağlarından baģlayan Afrin Vadisi, güneye doğru uzanarak Kilis in batısından Suriye topraklarına girer. Suriye de güneybatı doğrultusunda geniģ bir yayçizer ve Reyhanlı nın kuzeydoğusunda yeniden Türkiye ye girer. Afrin vadisinin tabanı Reyhanlı yöresinde birden geniģler. Kurutulan Amik Gölünün yatağında Karasu Vadisiyle birleģerek Asi Vadisine ulaģır. Vadinin geniģ düzlükleri Amik Ovasının bir bölümünü oluģturur. Amik Ovası: Hatay il topraklarının orta kesiminde; Asi, Karasu ve Afrin vadi tabanlarının dolmasıyla ortaya çıkan geniģ düzlüklerde Amik Ovası oluģmuģtur. Ġlin en geniģ ve verimli ovasıdır. Denizden yüksekliği yaklaģık 82 m. olan, Amik Ovasının batısını Amanos Dağları çevirir. Kuzeyden Karasu Vadisi, Doğudan Afrin Vadisi, Güneyden Asi Vadisi ve Kel Dağı masifinin çıkıntılarınca çevrelenmiģtir. Akdeniz iklimi özellikleri görülmekte olup, yıllık yağıģ ortalaması kuzey ve batısında mm., doğusunda ise mm. arasında değiģmektedir. YağıĢlar daha çok, kıģ ve bahar aylarında düģer. Bitki geliģimi için için tehlikeli kabul edilen Haziran-Ağustos döneminde ortalama yağıģ son derece düģük olmakla beraber 50 mm yi geçmemektedir. Mayıs sonlarından baģlayarak topraktaki su oranı azalmaktadır. Alanı ha olan Amik Ovasının ha ı ( % 94,4 ) 33

34 sulanabilir durumdadır lerin baģında bataklıklar ve göl kurutulmuģ olup, su altındaki topraklar tarıma açılmıģtır. Bugün Amik Ovasında ırmak yatakları ve verimsiz tepelerden oluģan tarıma elveriģsiz bir alan varsa da bunun dıģında ki topraklar tarıma elveriģli durumdadır. Amik Ovasındaki baģlıca engebeler, alçak dağlar ve platolarla, ovanın ortalarına doğru sokulan küçük tepeler ve çıkıntılardır. Ayrıca akarsu yatakları girintili çıkıntılı alanlar yaratmıģtır. Amik Ovasında güneyindeki küçük kabarıklar dıģındaki dağ ve tepeye rastlanmaz. Yalnızca kuzeyde Kırıkhan yöresinde sıralar halinde uzanan bazalt tepeleri vardır. Amik Ovası; kil, kireçli balçık ve kumdan oluģan, yaklaģık 60 metre kalınlığında bir alüvyal toprak tabakası ile örtülüdür. Üç yönden gelen akarsuların getirdiği alüvyonların toplanmasıyla oluģan bu çok verimli ovada bütün ürünler yetiģtirilebilir. Ovada belli baģlı yetiģtirilen ürünler ise; Pamuk, buğday ve II. Ürün mısır yetiģtirilmektedir. Ayrıca bir miktar Arpa, yulaf, ayçiçeği, gibi tarla ürünleri ile biber, soğan, bamya gibi sebzelerde yetiģtirilmektedir. Dörtyol, Erzin, Payas, Ġskenderun ve Samandağ ovaları Hatay kıyı ovalarıdır. Fazla büyük olmayan, denize koģut olarak, Ģerit Ģeklinde uzanan bu ovalar, alüvyol topraklarla kaplı verimli düzlüklerdir. Akdeniz iklimi egemen olan bu kıyı düzlüklerinde, yazlar sıcak ve kurak, kıģlar ılık ve yağıģlı geçer. Bu ovalarda bitkilenme dönemi 360 günün üzerindedir ve özellikle turfanda sebzecilik yoğundur. Dörtyol Erzin - Payas ovaları Ġlin ha. alanını kaplar ve ha. ı(% 54,1) sulanmaktadır. Arsuz ovası Ġlin ha.alanına sahip olup,3.150 ha. ı (% 46,1) sulanmaktadır. Samandağ ovası ise ha.alana sahiptir ve ha.(%68,8) alan sulanmaktadır. Platolar ve Yaylalar: Hatay da plato alanları Ġlin % 20 sini kaplamaktadır. Platolar, Amanos Dağlarının eteklerinde oluģmuģtur. Düz basamaklar Ģeklinde metre yükselti kuģağında yer alan platolar üzerinde, yaz-kıģ kullanılan yaylalık alanlar bulunmaktadır. Bunların en önemlileri; Belen, Atik, Zorkun ve Güzelyayla (Soğukoluk) yaylalarıdır. Keldağın, Asi oluğuna bakan yamaçlarında genç fayların oluģturduğu dik basamaklar vardır. Bu basamakların üzerinde, yaklaģık metre yükselti kuģağında, geniģ platolar yer alır. Keldağ ın doğu uzantılarıda, yükselti yitirerek Asi Vadisi ne dek sürer. Ġlin güneyini kaplayan bu plato düzlükleri bitki örtüsü bakımından fazla zengin değildir. Genellikle orman örtüsünden yoksun olan bu yöreler, Akdeniz iklimine özgü makiler ve otlarla kaplıdır. Zengin çayırlarla kaplı olan yaylalık kesimlerin, il hayvancılığının geliģmesinde önemli katkıları vardır. Akarsular Hatay ili Amanos Dağlarının batı yamaçlarından kaynaklanan ve doğrudan Ġskenderun Körfezine dökülen küçük çay ve derelerin su toplama alanları dıģta bırakılacak olursa, bütünüyle Asi Havzası içinde kalır. 34

35 Asi Irmağı Hatay ilinin en büyük ırmağı Asi dir. Kaynağını Lübnan Dağları ve Antilübnan Dağları arasında kalan El-Bekaa Vadisi nin Lübnan Dağlarına dönük yamaçlarından alır. Suriye topraklarını geçtikten sonra, Etun yöresinde Türkiye topraklarına girer. YaklaĢık 30 km. Türkiye - Suriye sınırını oluģturacak Ģekilde aktıktan sonra batıya döner. KavĢit yakınlarında, bugün kurutulmuģ olan Amik Gölü nün ayağı, Küçük Asi ile birleģir. KavĢit ten sonra güneybatı doğrultusunda akan Asi ırmağı, yaklaģık 40 ıncı km. sinde Samandağ a ulaģır ve bir delta oluģturarak Akdeniz e dökülür. Toplam uzunluğu 380 km olan Asi ırmağı, il sınırları içindeki uzunluğu 198 km dolayındadır. Karasu KahramanmaraĢ Ġlindeki Akçadağ ve Kartal dağı eteklerindenden doğan Karasu, çeģitli küçük derelerle birleģip, Emen Ovası nın ortasındaki Karagöl e (Emen Gölü) dökülür. Göl bataklığından çıkan ayak, doğudan Katranlı Deresi ni alıp, Karadere adıyla güneye doğru akar. Islahiye ve Yoğungöz dereleriyle birleģtikten sonra Altıntop Ovası na girer. Bu yerden sonra Türkiye-Suriye sınırını oluģturacak Ģekilde akar.çatalyurt yöresinde Hassa ilçe sınırlarına girer. KamıĢlar Köyünde, kuzeyden gelen Hupnik çayı ile birleģip, bugün kurutulmuģ durumda olan Amik Gölü nün yatağında Afrin Çayı ile birleģir. Karasu nun uzunluğu 122 km.dir. Ġl içerisindeki uzunluğu 77 km.dir. Afrin Çayı Asiden sonra uzunluk bakımından ilin, ikinci büyük akarsuyudur. Kaynağını Gaziantep ilinin batısında Sof Dağlarından alır. Önce güneye doğru akar ve Suriye topraklarna girer. Reyhanlı ilçesinin kuzeyinde Hatay il alanına girerek, kurutulan Amik Gölü yatağında Karasu ile birleģir. Toplam uzunluğu 197 km. olup, il sınırlarıımız içerisinde 24 km. lik kısmı geçer. Bu akarsuların dıģında il de eskiden Amik Gölüne dökülen, bugün göl kurutulduğu için Karasuya, Afrin Çayına yada Afrin ve Karasunun birleģmesiyle oluģan Küçük Asi ye katılançok sayıda dere ve çay vardır. Bunlar arasında MuratpaĢa, Delibekirli, Topboğazı, Karaali, Bedirge ve Harim dereleri ile Sarısu ve Kızılsu çayları sayılabilir. Ayrıca Hatay da Amanos Dağlarında doğup Akdeniz e dökülen bu küçük akarsular belli baģlıcaları ise; Deliçay, Mersin çayı, Arsuz ve Gülcihan çaylarıyla, Burnaz suyudur. Göller Hatay da bugün önemli ve büyük göl yoktur.geçmiģte ilin en büyük gölünü Amik Gölü oluģturuyordu lerin ortalarında DSĠ tarafından kurutma çalıģmalarına baģlanmıģ ve 1980 lerin baģında kurutma iģlemi bitirilmiģtir. Su altındaki topraklar tarıma açılmıģtır. Ġl içerisinde birkaç küçük göl bulunmaktadır. GölbaĢı Gölü:Kırıkhan ilçesinde m² yüzölçümüne sahip bir göldür. YeniĢehir Gölü:Reyhanlı ilçesinde m² yüzölçümüne sahip bir göldür. Turistik ve sulama amaçlı olarak değerlendirilmektedir. 35

36 Sultaniye Gölü:Reyhanlı ilçesinde m² yüzölçümüne sahip bir göldür. Barajlar ve Göletler : Yarseli Barajı: Antakya nın 30 km doğusunda, Yarseli ve Avsuyu köyleri yakınında ve Beyazçay deresi (BohĢin) üzerindedir. Barajın su kaynağını Beyaz Çay deresi akımları ile Asi nehrinden takviye debileri oluģturmaktadır. Zonlu Toprak Dolgu olarak inģa edilen baraj ile ha arazi sulanmaktadır. Yarseli Barajı nı destekleyecek m uzunluğunda Su destek kanalı, sulamaya hizmet edecek m klasik ana kanal Ģebekesi, m drenaj kanalı, 4 adet pompa binası, P1-P2- P3 pompaj istasyonları temin edilerek, 1994 yılında hizmete açılmıģtır. Sulama hizmetleri Sulama Birliği tarafından yürütülmektedir. Yüksekliği temelden 37 m, toplam depolama hacmi 54,5 hm³, dolusavak proje debisi 888 m³ / sn dir. Yayladağ Barajı: Hatay ili Yayladağ ilçesi sınırları dahilinde, KureyĢi deresi sağ ve sol dahilinde yer alır. 719 ha sahanın sulanması ve Yayladağ ilçesine 1,5 hm³ içme-kullanma suyu temini sağlamak amacıyla kurulmuģtur. Yüksekliği temelden 47,40 m, toplam depolama hacmi 6,50 hm³, dolusavak proje debisi 346 m³/sn dir. Tahtaköprü Barajı:Hassa ilçesinin yaklaģık 15 km kuzeydoğusunda, Suriye sınırı yakınında Karasu Çayı üzerinde 1975 yılında inģaatı tamamlanmıģ olup, 1977 yılında iģletmeye açılmıģtır. Tahtaköprü Barajı nın 2 aģamada yapılması planlanmıģtır. Ġlk aģamada havzanın kendi sularının düzenlenerek bir kısım arazilerin sulanması, ikinci aģamada ise baraj yükseltilerek Ceyhan Nehrinden derive edilecek sularla Amik Ovasındaki arazilerin sulanması düģünülmüģtür. Fakat daha sonra temeldeki jeolojik sorunlar nedeni ile yükseltilmesinin sonradan karara bağlanması koģulu ile inģa edilmiģtir. Baraj ile ha (net) arazi sulanmaktadır. Barajın yüksekliği temelden 49,50 m, toplam depolama hacmi 200 hm³, dolusavak proje debisi m³/sn ve aktif hacmi 162 m³/sn dir. Ġl deki göletler ise: GörentaĢ Göleti: Hatay ili Yayladağ ilçesi sınırları dahilinde, GörentaĢ köyünde Suriye ile Türkiye sınırındadır. Sulama amaçlı bu göletin su kaynağı kıģ suları ve NiĢrinli deresidir. Yüksekliği temelden 16,50 m, toplam depolama hacmi º m³, Sulama alanı da ve sulama kanal debisi lt/sn dir. Topboğazı Göleti: Antakya ya 30 km, Kırıkhan a 2 km mesafede Antakya-Kırıkhan-Ġskenderun yol ayrımındadır. Sulama amaçlı bu göletin su kaynağı kıģ suları ve Gözün deresidir. Yüksekliği temelden 25,80 m, toplam depolama hacmi º m³, Sulama alanı da ve sulama kanal debisi 212 lt/sn dir. Agroekolojik Alt Bölgeler Agro-ekolojik bölgelendirme, arazinin çevresel özellikleri potansiyel, verim ve arazi uygunluğu benzer olan özelliklere sahip alt alanlara bölünmesini ifade eder. 36

37 Hatay ilinin agro-ekolojik bölgeleri arasında çok az farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıklardan iklim, arazi formu, toprak yapısı, arazi örtüsü, topografya gibi özellikler ele alınarak; il dört ayrı agro-ekolojik bölgeye ayrılmıģ ve haritalandırılmıģtır. I. ve II. Alt Bölge de; meyvecilik ve sebzecilik ağırlıkta olup, yetiģtirmeye ve üretime en uygun bölgedir. III. Alt Bölge ise; en fazla tarım alanına sahip olup, sulu tarım yapılan en önemli bölgelerden biridir. IV. Alt Bölge; dağlık olması nedeniyle; diğer bölgelere göre iklim daha soğuk ve sert bir yapı göstermektedir. Ayrıca bu bölge, kuru ziraatın en fazla yapıldığı bölgedir. Tablo 20. Hatay Ġlinin Agro -Ekolojik Alt Bölgeleri ALT BÖLGELER I. ALT BÖLGE MERKEZ SAMANDAĞ II. ALT BÖLGE ERZĠN DÖRTYOL ĠSKENDERUN III. ALT BÖLGE KIRIKHAN KUMLU REYHANLI IV. ALT BÖLGE HASSA BELEN ALTINÖZÜ YAYLADAĞI ġubat AYI ORT. SICAKLIK ( Cº ) ĠKLĠMSEL FAKTÖRLER TEMMUZ AYI ORT. SICAKLIK ( Cº ) YILLIK YAĞIġ MĠKTARI (mm) 11.5 > 27 > 700 > > 27 > 700 > > 27 > 700 > < 27 > 700 < 69 ORT. ORANSAL NEM (%) Alan (Ha) ĠLÇELER Oran (%) Oran (%) Oran (%) ARAZĠ TARIM ORMANVE ÇAYIR- DĠĞER DAĞILIMI ALANI FUNDALIK MERA Alan (Ha) ARAZĠ TARIM ORMANVE ÇAYIR- DĠĞER DAĞILIMI ALANI FUNDALIK MERA Alan (Ha) ARAZĠ TARIM ORMANVE ÇAYIR- DĠĞER DAĞILIMI ALANI FUNDALIK MERA Alan (Ha) ARAZĠ TARIM ORMANVE ÇAYIR- DĠĞER DAĞILIMI ALANI FUNDALIK MERA Alan (Ha) Oran (%) Ġlde Kapladığı Alan Oranı ( % ) Meteorolojik ve Ġklimsel Özellikler Bölgenin Genel Ġklim ġartları Hatay ilinde genelde yazları sıcak ve kurak, kıģları ılık ve yağıģlı geçer. Ancak yüksekliğe bağlı olarak iklim özellikleri önemli farklılıklar gösterir. Hatay da kıģ aylarında rüzgâr Kuzey ve kuzeydoğu yönlerden hafif ve orta kuvvette, yaz aylarında güney ve güneybatı yönlerden orta kuvvette ve kuvvetli eser. 37

38 Projenin Hatay Ġli, Kırıkhan Ġlçesi sınırları içerisinde yapılması planlanmaktadır. Söz konusu proje alanına en yakın meteoroloji istasyonu olan Antakya Meteoroloji Ġstasyonu na ait yılları arasına ait Uzun Yıllar Meteorolojik Veri Bülteni dikkate alınarak aģağıdaki bölümler hazırlanmıģtır. Basınç Dağılımı Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre bölgede ortalama basınç 1001,2 hpa, maksimum basınç Ocak ayında 1023,7 hpa ve minimum basınç ise ġubat ayında olup 981,6 hpa dır. ġekil 3. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Basınç Dağılımı (hpa) Sıcaklık Dağılımı Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre bölgede ortalama sıcaklık 18,3 ºC dir. Ortalama sıcaklık açısından en sıcak ay Ağustos (27,7 ºC), en soğuk ay ise Ocak (8,2 ºC) ayıdır. Aynı rasat süresi içerisinde maksimum sıcaklık 43,9 ºC ile Ağustos ayında ve minimum sıcaklık -7 ºC ile Ocak ayında gözlenmiģtir. ġekil 4. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Sıcaklık Dağılımı (ºC) 38

39 YağıĢ Dağılımı Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre bölgede toplam yağıģ ortalaması yıllık 1119,7 mm dir. Aylara göre günlük maksimum yağıģ ise 432,1 mm ile Mayıs ayında gözlenmiģtir. YağıĢın 0,1 mm den büyük olduğu günler sayısı ortalama yıllık 95,2 gün dür. ġekil 5. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) YağıĢ Dağılımı (mm) Antakya Meteoroloji Ġstasyonu yağıģ Ģiddet-süre-tekerrür eğrilerinde, 100 yıllık yağıģ değerleri dikkate alındığında 24 saatlik zaman diliminde ölçülen en yüksek yağıģ miktarı 384,5 mm dir. Projenin arazi hazırlama ve iģletme aģamalarında söz konusu bilgiler dikkate alınacak ve söz konusu yağıģ miktarlarına uygun Ģekilde çalıģılacaktır. ġekil 6. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu YağıĢ ġiddet-süre-tekerrür Eğrileri 39

40 Tablo 21. Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük YağıĢ Değerleri (mm) GÖZLEM DAKĠKA S A A T YILI * * * * * N Y-ORT Y-EB Std.S Car.K UDF LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 LP3 2 YIL YIL YIL YIL YIL YIL PLF PLV

41 Nem Dağılımı Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre bölgede yıllık ortalama nem %69,1 olup, ortalama nispi nem nemin en yüksek olduğu Aralık ayında %74,8 ve en düģük olduğu Ekim ayında %64,6 dır. ġekil 7. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Nem Dağılımı (%) Bölgenin Sayılı Günler Dağılımı Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre ortalama kar yağıģlı günler sayısı yıllık toplamı 1,3 gün, ortalama kar örtülü günler sayısı yıllık toplamı 0,8 gün, ortalama sisli günler sayısı yıllık toplamı 56,1 gün, ortalama dolulu günler sayısı yıllık toplamı 2,0 gün, ortalama kırağılı günler sayısı yıllık toplamı 13,2 gün ve ortalama orajlı günler sayısı yıllık toplamı da 28,7 gün dür. Tablo 22. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Sayılı Günler Dağılımı AYLAR Ort. Kar YağıĢlı Ort. Kar Örtülü Ort. Sisli Ort. Dolulu Ort. Kırağılı Ort. Orajlı Günler Sayısı Günler Sayısı Günler Sayısı Günler Sayısı Günler Sayısı Günler Sayısı Ocak 0,5 0,3 3,2 0,2 5,0 2,0 ġubat 0,6 0,4 2,8 0,4 2,8 2,6 Mart 0,0-3,7 0,6 0,9 3,7 Nisan - - 4,1 0,3 0,0 3,5 Mayıs - - 5,2 0,1-2,7 Haziran - - 6, ,1 Temmuz - - 6, ,3 Ağustos - - 6, ,3 Eylül - - 5, ,1 Ekim - - 4,8 0,2 0,1 4,4 Kasım 0,0-3,5 0,0 0,9 3,2 Aralık 0,2 0,1 5,0 0,2 3,5 2,8 Yıllık Toplam 1,3 0,8 56,1 2,0 13,2 28,7 En çok kar yağıģlı gün, 0,6 gün ile ġubat ayında görülmüģ ve en çok kar örtülü gün 0,4 gün ile ġubat ayında yaģanmıģtır. Sis oluģumu ise en çok 6,4 gün ile Ağustos ayında görülmektedir. 41

42 Bölgede dolu yağıģı en çok Mart ayında görülmekte olup, ortalaması 0,6 gün dür. Kırağlı günler ise en çok Aralık, Ocak ve ġubat aylarında görülmekte olup sırası ile 3,5, 5,0 ve 2,8 gün dür. Orajlı günler ise en çok Ekim ayında yaģanmakta olup, uzun yıllar ortalaması 4,4 gün dür. Bölgenin Maksimum Kar Kalınlığı Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre görülen maksimum kar kalınlığı 20 cm olup, Ocak ayında ölçülmüģtür. Tablo 23. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Maksimum Kar Kalınlığı AYLAR Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Max. Değer Max. Kar Kalınlığı (cm) Bölgenin BuharlaĢma Durumu Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama buharlaģma miktarı 1.550,9 mm dir. En yüksek açık yüzey buharlaģması ise 19,8 mm ile Haziran ayında görülmüģtür. ġekil 8. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Kayıtlarına Göre Ortalama ve Maksimum Açık Yüzey BuharlaĢması (mm) Bölgenin Rüzgar Dağılımı Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre aylara ve mevsimlere göre rüzgar esme sayıları aģağıdaki Tablo 63 ve Tablo 64 de sunulmuģ olup, grafik hali de ġekil 13 ve ġekil 14 de sunulmuģtur. Buradan da görüleceği üzere hakim rüzgar yönleri 1. derecede güney güneybatı (SSW), 2. derecede kuzey kuzeydoğu (NNE), 3. derecede güneybatı (SW), 4. derecede kuzeydoğu dur (NE). 42

43 Tablo 24. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Gözlem Kayıtlarına Göre Aylık ve Yıllık Rüzgar Esme Sayıları Rüzgar Aylar Yıllık Yönü Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Tablo 25. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Gözlem Kayıtlarına Göre Mevsimsel Rüzgar Esme Sayıları RÜZGAR YÖNÜ SONBAHAR KIġ ĠLKBAHAR YAZ N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW

44 Yönlere Göre Rüzgar Hızı Rüzgar Yönü Tablo 26. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Gözlem Kayıtlarına Göre Aylık Rüzgar Hızları (m/s) Aylar Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Yıllık Ortala ma Tablo 27. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Gözlem Kayıtlarına Göre Mevsimsel Rüzgar Hızları (m/s) RÜZGAR YÖNÜ SONBAHAR KIġ ĠLKBAHAR YAZ N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Ortalama Rüzgar Hızı Dağılımı Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre, yıllık ortalama rüzgar hızı 3,7 m/s dir. 44

45 ġekil 9. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Kayıtlarına Göre Yıllık Ortalama Rüzgar Hızları (m/s) Dağılımı 4) Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre, maksimum rüzgar hızı 33,8 m/s ile Ocak Ayında ve 29,9 m/s ile ġubat ayında gözlenmiģtir. ġekil 10. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Kayıtlarına Göre Maksimum Rüzgar Hızı Dağılımı (m/s) Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı Antakya da en çok 1,4 gün ile Temmuz ayında fırtınalı günler yaģanmıģtır. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre yıllık Ortalama Fırtınalı Gün Sayısı toplamı 6,2 gün olarak gözlenmiģtir. 45

46 Tablo 28. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Kayıtlarına Göre Aylara Göre Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı Aylar Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı Yıllık Toplam 6) Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Antakya da kuvvetli rüzgarlı günler en çok 22,4 gün ile Temmuz ayında yaģanmıģtır. Antakya Meteoroloji Ġstasyonu uzun yıllar ( ) gözlem kayıtlarına göre yıllık Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı toplamı 113,8 gün olarak gözlenmiģtir. Tablo 29.Antakya Meteoroloji Ġstasyonu Uzun Yıllar ( ) Kayıtlarına Göre Aylara Göre Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Aylar Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortala ma Kuvvetli Rüzgarl ı Günler Sayısı Yıllık Toplam Bitki Örtüsü : Hatay ın doğal bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluģturur. Maki türleri, 4-5 metre boyunda, sert ve tüylü yapraklı bitkilerdir. Bunlar 800 m. yükselti kuģağına dek yapılır. Mersin, defne, kısa meģe, kermes, sakız, keçiboynuzu, yabani zeytin, zakkum, alıç, çitlembik, akçameģe, pırnal, meģeleri yörede en çok rastlanan maki türleridir. Ġl de doğal örtüyü oluģturan ormanlar, Amonos Dağları ile Keldağ da yoğunlaģmaktadır. Amanos Dağlarının denize bakan yamaçlarında, makilik alanlardan sonra, 800 metreden metreye dek, ardıç gibi ibreli ağaçlarla, meģe, kayın, kızılcık, kavak, çınar ve tespih gibi yapraklı ağaçlardan oluģan ormanlar bulunur metrenin üzerinde ibreli ağaçlardan kızılçam, karaçam, sedir, ve yer yer ardıçlardan oluģan geniģ orman alanları vardır. Keldağ ın Akdeniz e bakan kesimlerinde, yaklaģık 900 metreye dek, maki türü ağaçlardan mersin ve defneler çok yaygındır. Bu yükselti basamağının üzerinde, bazı ibreli ağaçlarla meģe ve kayın gibi yapraklı ağaçlarla meģe ve kayın gibi yapraklı ağaçlardan oluģan ormanlar baģlar. Keldağ doğal bitki örtüsü açısından, Amonos Dağları kadar zengin değildir. Flora Türler ve Populasyonlar : Amanos Dağları bitki coğrafyası açısından holarktik flora bölgesi içinde Doğu Akdeniz bölümünde bulunmaktadır. Ġzobotanik açıdan bölge Akdeniz sert yapraklı ormanları olarak 46

47 tanımlanmıģtır. Potansiyel bitki örtüsü yönünden bölgede 5 ayrı bitki formasyonu görülmektedir. Bunlar yükseltiye bağlı olarak sırasıyla; Kıyı kısımları kuģağı, Akdeniz herdem yeģil meģe ormanları sub humit Akdeniz kuģağı ve sub mediterranian meģe-çam ormanları kuģağıdır. Bunlara ek olarak m. yükseltide yer alan orman sınırı üzerindeki bodur çalı toplulukları ise subalgin kulminal kuģak olarak adlandırılmıģtır. Amanos Dağları florası, Türkiye florası içerisinde yer alan bitki cinslerinin yaklaģık olarak yarısını içermektedir. Sahip olduğu iklim özellikleri coğrafyası ve değiģken topografyası nedeniyle çok zengin bir tür çeģitliliği sergilemektedir. Bunun yanında Avrupa -Sibirya flora bölgesinden orjinlenen pek çok bitki türünü barındırması bu dağlık alanın önemini arttırmaktadır. Dağlık alan ile Ġskenderun Körfezi arasındaki dar kıyı Ģeridinde kumulları izleyen ovalık alan Ceratonia - Pistacia ile Pistacia - Qvercus - Coccifera maki toplulukları ile kaplıdır. Yapım alanı kullanımları etkisiyle alanın doğal potansiyeli bir vejetasvon strüktürüne sahip olduğu saptanmıģtır. Antropojen etkiler sonucu ortaya çıkan hemen hemen tümünü bahçe ve tarla yabani otlarının oluģturduğu genellikle tek veya iki yıllık otsu türler ile karakterize edilen bu topluluk ruderal vejetasyon olarak adlandırılmaktadır. Bu kıyı Ģeridinde tespit edilen bitki türleri habitat özelliklerine göre 3 gruba ayrılmıģtır. Ruderal Vejetasvon - Avena sterilis L. - Centaurea calcitrapa L. - Centaurea solstitialis L. - Cicorium intybus jacq - Daucus quttatus sm. - Dittrichia viscosal. - Fobalium elatrium (L) Aç Rich - Heliotropium europeum L. - Kordeum murinum L. - Lactutca serriola L. - Purosopis farctal Banks - RumexpulcherL. - Scolymus nıacupatus L. - Solidage virgaurea L. - Xanthium spinosum L. - Xanthium strumurium L. Tatlı Su Birikintileri Vejetasvonu - Cynodon dactylon (L) Pers - Echinops ritrod.c - Rupus sp. schreber - Thypasp.L: - Vitex ognus - castus L. 47

48 Kıyı Kumulu Vejetasyonu - Cahile Maritima Scop. - Salsola Kali L. Familyalara göre dağılıma bakıldığında % 47 oranında Compositae, % 13 Graminae, Chenopodiaceae, Cucurbitacea, Leguminoceae, Polygonaceae, Rosaceae, Thyphacecae, Umbellifierae ve verben acene familyalarına ait oldukları görülmektedir. Fauna Hatay ilinde fauna elemanları yönünden de doğal bir yapı görülmektedir. Amanos Dağları, ülkemizin en zengin faunustik alanları durumundadır. Yaban hayatı bakımından oldukça zengindir. Omurgalı Hayvanlar Memeliler ( Mammalia ) Böcekçiller ( Ġnsektivores ) LEPĠDOPTERA - PAPLLLIOMDAE FAMiLYA: Papıllıonıdae FAMiLYA: Pıerıdae Lahana Kelebeği FAMĠLYA: Elechistidae COLEOPTERA ORTHOPTERA FAMiLYA: Coccmellıdae ---- Hanım Böceği FAMILYA: Acrididae Kısa antenli Küçük Çekirge FAMĠLYA: Helix Bahçe Salyangozu HYMENOPTERA FAMĠLYA: Apidera - Bal arısı FAMILYA: Vespidae, Polistes Petekli Bal Arısı HEMĠPTERA FAMĠLYA: Pentatomidea, pentoma Ağaç Biti 48

49 Yarasalar TavĢangiller - TavĢan Lepus europus Kemirgenler ( Rodentia ) - Sincap Canis vulgaris - Kirpi Erinaceus europeus - Ağaç sancarı Martes martes - Muscardinus avellanarius ( Gliridae) - Fındık faresi Rattus rattus - Ev sıçanı Muridae - Ev faresi Mus musculus ( Muridae,) - Orman faresi Apodemus sylvaticus ( Muridae.) - Tarla faresi Microtis arvalis ( Muridae ) Yırtıcı Hayvanlar (Carnivora ) - Kurt Canis lupus L - Çakal Canis gureus - Tilki Vulpes vulpes - Kunduz Costor fiber - Sırtlan Hyaena hyaena Sürüngenler ( Reptilia ) Kaplumbağalar ( Testudines ) - Testudo graeca ( Testu dinidae, Kara kaplumbağası ) Pullu Sürüngenler ( Sqnamota ) A. Kertenkeleler ( Lecertillia ) Lecerta muralis ( Lecertidae, Duvar kertenkelesi ) B. Yılanlar ( Serpentes) Çift YaĢamlılar ( Amphibra) Kurbağalar Saptanan türler fitocoğrafik orjinlerine göre değerlendirilirse bunların % 48 inin çokbölgeli, % 22 sinin Akdeniz, % 12 sinin Doğu Akdeniz ve geri kalan kısmının da Paleotewper, Avrupa - Akdeniz ve Avrupa - Sibirya elementi oldukları görülür. Budurum, alanda orjinal floristik 49

50 kompozisyonun bozulduğunu ve geniģ yayılı alanlarına sahip çok bölgeli türlerin hakim olduğu vurgulamaktadır. Balıklar Ġlimiz Göl ve Göletlerinde Yılanbalığı, Aynalı Sazan, Yayın Balığı ve Karabalık bulunmaktadır. Deniz Balıkları - Barbunya (Mulus barbutus) - Çupra (Sparas aurata) - GümüĢ - Dil (Solen vuigaris) - Levrek (Pawatowus salatatriks) - Lüfer (pawatatowus salatatriks) - Mercan (Pagellus sp) - Kılıç (Xiprhas glasdius) - Sardalya (sardinella sp) - Ġstavrit (Trachurus meditterraneus) - Turna (Sphyraenna sphyreana) - Köpekbalığı (Mustelus mustelus) - Palamut - Sarpa - Mırmır (Çizgili Mercan) - Kayabalığı -Karagöz - Mezgit DiğerDeniz Ürünleri (Sarda sarda) (Boops Salpa) (Lithognat hus mormyrus) (Lağhes) (Epinephelis aeneus) (Sargos) (Diplodus sarpus) (Trisopterus minutus cahelanus) - Ahtapot (Octipus sg) - Deniz Anası (Aureila aunta) - Karides (Panaeeus spp) - Midye (Mytillus spp) - Sünger (Spongia efficinalis) - Yengeç (Portumus pelagicus) Tatlı SuBalıkları - Karabalık (Salwo) - Yılanbalığı (Anguilla anguilla) - Yayınbalığı (Silirus glaris) 50

51 Omurgasız Hayvanlar Yuvarlak Solucanlar ( Nemathelmintes ) Toprak Solucanlar (Annelida) Eklembacaklılar ( Arthropoda) Kürklü Hayvanlar KuĢlar ( Aves ) Kaynak: Hatay Ġl Çevre Durum Raporu Tarımsal Topraklar ve Ekilebilir Arazi Tarımsal Topraklar: Hatay ilinde çok değiģik toprak yapısı gözlenmektedir. Hatay da kireçsiz kahverengi orman toprakları hakimdir.( ha). Bunu sırasıyla kahverengi orman toprakları, alüvyal topraklar, kolüvyal topraklar ve diğer toprak çeģitleri takip eder. Ekilebilir Arazi: Hatay ilinde toplam ekilebilir alan ha olarak belirlenmiģtir. Ekilebilir alanın ha ı I. Sınıf, ha II. Sınıf, 54,948 haiii.sınıf, ha IV. Sınıf,33,162ha ı ekilebilir arazinin diğer sınıf (V-VIII) arazilerden oluģmaktadır ki, bu da uygun olmayan marjinal arazilerin tarımsal üretimde kullanıldığını göstermektedir. I IV. sınıf arazilerin büyük bölümü I. ve III. alt bölgede bulunmaktadır. Hatay ili genelinde agroekolojik faktörler ürün çeģitliği oluģturması, beraberinde bölgelerde bazı ürünlerin daha ağırlıkta olması sağlamıģtır. Su:(sulama, hidro-elektrik ve termik enerji kaynakları) Su ve yeraltı su kaynakları yılda hm 3 hacme sahip olup bunun %99'u yüzey kaynaklardan oluģmaktadır (nehirler, göller). Yeraltı suyu arama çalıģmaları devam etmekte olup DSI tarafından 200 araģtırma kuyusu açılmıģtır. Bazı su kaynaklarında bulunan alçıtaģı (kalsiyum sülfat) su kalitesini bozan ve suyun tekstil gibi sanayiilerde kullanımını kısıtlayan bir faktördür. Sulama: Sulanabilir toplam arazi miktarı ha olarak tahmin edilmekte olup bunun yalnızca ha'ı (%71,7) sulanmaktadır. Bunun %67,9'u halk sulaması ve %32,1'i devlet sulamasıdır (DSI ve KHGM). Hidro-elektrik: Ġl sınırları içinde Dörtyol Ġlçesinde Kuzuculu Hidro-Elektirik Santrali mevcuttur. Bu santralin akarsu hacmi;500 lt/sn,üretim kapasitesi,aylık ortalama KW/h ve 2 GWh/yıl dir. Bunların dıģında planlama ve kesin projesi tamamlanan Güvenç ve Güzelce Hidro-Elektirik santralleri mevcuttur. Jeotermal Enerji: Ġlde Erzin (Kırıkhan ve Reyhanlı-Suriye arasında askeri alanda ) ilçesinde Ġçme ve Kaplıca bulunmaktadır. Ġçmelerde su saniyede 0.2 lt olup,sıcaklığı Cº dir.hem içme, hemde banyo uygulamalarında kullanılan su; karaciğer,safra kesesi, mide,bağırsak,pankreas,metabolizma hastalıkları ve diabet hastalıklarında olumlu etkiler yapmaktadır.ayrıca ERZĠN Ġlçesi BaĢlamıĢ 51

52 Köyünde debisi 0.2 lt/sn olan ve sıcaklığı 22 Cº dir.enerji üretimine yönelik, ısıtma ve elektirik enerjisi üretimi gibi çalıģmalar yoktur. Jeolojik Özellikler HatayBölgesininJeolojisi Stratigrafik olarak Hatay bölgesinde, sırayla Paleozoik temel kayaçları, Mesozoyik kireçtaģları, Tersiyer(Eosen) kireçtaģları ve bunların altına beyaz renkli tebeģirli marn, marnlı kalker, ince kil ve kalker ara katkılı bir formasyon ve bunların üzerine açılı diskordansla gelen Oligo-Miyosen serileri üzerine Miyosen-Pliyosen-Kuvaterner çökelimi gelir (Tolun, 1975). Bu formasyonlar ve genel karakterleri, aģağıda stratigrafik istif düzeni içerisinde sokulmuģtur; PALEOZOYĠK: En bilinenleri Zabuk, Koruk, Sosink, Karadere, Kızlaç formasyonlarıdır. Bölgede yer alan paleozoik yaģlı birimler, çoğunlukla kuvarsit, Ģeyl ara katkılı kumtaģı, kısmen fillit ve Ģist türü kayaçlardan oluģmaktadır. Bölgenin doğu ve kuzeydoğusunda gözlenen Amanos dağlarının birçok yerinde yaygın olarak mostra vermektedir. ÜST KRETASE: Yayıkdamlar formasyonu olarak tanımlanır. Plaketli ve kumlu kireçtaģı, çörtlü kireçtaģı, marn, bitümlü marn ve killi kireçtaģlarıyla temsil edilir. Bölgede dar alanlarda mostralarına rastlamak mümkündür. Hatay güneyinde Kel dağı (Cebeli Akra)da 30m kalınlıkta arjli ve marnlı kalker seviyeleri, Üst Jurasik tabakalarını takip eder. Tabanda kumlu kireçtaģları ile ardalanmalı olarak iki seviye halinde yer alan mikrokonglomerelarla baģlar, kireçtaģlarının bazı seviyelerde çört bantları ve yumrularu vardır. KireçtaĢları killi kireçtaģı, marn, bitümlü marnlarla düģey ve yanal yönde geçiģlidir. EOSEN: Bölgede ofiyolit yerleģimini uyumlu olarak izler. FliĢ fasiyesinde geliģmiģtir. Tabakalı yapıda sarımsı kumtaģı ve ince tabakalı yeģilimsi-gri renkli kireçtaģlarıyla temsil edilirler. Tabakalar genellikle Kuzey-güney doğrultulu olup, genel eğim yönleri doğu ve güneydoğu istikametinde geliģmiģtir. Ortalama eğimleri 20 derecedir, m değiģen kalınlıklara sahiptir. MĠYOSEN: Balyatağı, Sofular, Tepehan, Nurzeytin, Vakıflı en bilinen formasyonlarıdır. Eosen istifi üzerine diskordansla gelir. Orta Miyosen ve Üst Miyosen çökelleriyle gri renkli kiltaģları, marn, kalker konglomeraları, resifal kireçtaģları ve killi kireçtaģlarıyla temsil edilirler. Resifal kireçtaģlarının rengi gri, taze kırılma yüzeyi krem, beyaz renklidir. Ġnceleme alanında miyosen yaģlı Balyatağı ve Sofular formasyonlarına ait birimler gözlemlenmektedir. Bu formasyonlar ile ilgili detaylı bilgi aģağıda verilmiģtir. 52

53 BALYATAĞI FORMASYONU Ġlk defa Selçuk (1985) tarafından Balyatağı formasyonu olarak adlandırılan birim, Serinyol (Bedirge), Kesecik, Ballıöz, Narlıca, Gökçegöz, Kuruyer, Balyatağı, Enek, Kerkezpınar dolaylarında yayılım göstermektedir. Orta Miyosen in tabanını oluģturan Balyatağı formasyonunun kaya türlerini çakıltaģı, mikro çakıltaģı ve kumtaģları oluģturmaktadır ÇakıltaĢı, kırmızı-kahve renkli olup, içinde bulunan yeģil renkli ofiyolit çakılları alacalı bir görünüm sağlamaktadır. Çakıl boyutları değiģken olup, 0.5 mm den 35 cm ye kadar farklılıklar sunmaktadır. ÇakıltaĢları köģeli, yarı köģeli ve yuvarlak oldukça kötü boylanmıģ tanelerden oluģmaktadır. Kırmızıkahverenkli CaCO3 çimentolu olan çakıl taģlarının % 75 ini ofiyolit çakılları, % 25 ini kireçtaģı çakılları oluģturmaktadır. Tane boyutları çakıltaģından küçük olan mikro çakıltaģı düzeyleri daha çok çakıltaģının kumtaģına geçiģ gösterdiği yerlerde gözlenmektedir. Bölgedeki kumtaģının ayrıģmıģ yüzeyi koyu gri renkli, taze kırık yüzeyi açık grimsi renkli olup, karbonat çimentoludur. Çimentolanmanın oldukça kötü olduğu kumtaģlarında tabakalanmada her yerde belirgin değildir. Balyatağı formasyonunun tabanında daha çok çakıltaģı yüzeylenmekte olup, üst seviyelere doğru kumtaģı litolojisi hakim duruma geçmektedir. Alt üst dokanak iliģkileri tüm lokasyonlarda net olarak gözlenir. Bu iliģkilerin en güzel izlendiği Balyatağı ve Enek dolayları tip kesit lokaliteleridir. Balyatağı formasyonunun kalınlığı önceki çalıģmalar da dikkate alındığında oldukça değiģken kalınlıklar sunmaktadır. Birimin kalınlığı metreler arasında değiģim göstermektedir. Balyatağı formasyonunun alt dokunağı KıĢlak formasyonu ve kendisinden eski tüm formasyonların üzerinde transgresif olarak yer alırken, üst dokanağı, Sofular formasyonu geçiģli olarak yer almaktadır. Balyatağı formasyonunundaki kumtaģı seviyeleri, Sofular formasyonuna geçen üst düzeylerde kireçtaģı bantlarına dönüģmeye baģlar. Bu kireçtaģlarının tabanı makro ve mikro fosil faunası bakımından çok zengindir. Bu fosillerden bazıları; Clypeaster tauricus DESOR, Clypeaster altus KLEĠN, Chlamys solarium (LAMARCK), Bu fosillere göre Balyatağı formasyonunun yaģı Langiyen Serravaliyendir. Belirgin bir sedimanter yapı göstermeyen kırmızı renkli karbonat çimentolu çakıltaģı ve kumtaģından oluģan Balyatağı formasyonu sedimanlarının, sığ denizel ortamda çökelmiģ olan Sofular formasyonu ile geçiģli olması sığ denize açılan yelpaze deltası çökelleri olduğunu göstermektedir. SOFULAR FORMASYONU BaĢlıca resifal kireçtaģlarından oluģan birim, Selçuk (1985) tarafından Sofular formasyonu olarak adlandırılmıģtır. Musadağı, Çiftlik Mahallesi, Altınözü doğusu, Toygarlı, Sofular, Kozkalesi, Yunushanı, Sebenoba, Çakırköy, Karaköse dolaylarında yayılım göstermektedir. Sofular formasyonunun tip kesit yeri olarak, Sofular, Kozkalesi, Toygarlı, ġakģak dolaylarını vermek mümkündür. Resifal kireçtaģından oluģan Sofular formasyonu içindeki kireçtaģı seviyelerinin ayrıģmıģ yüzeyleri açık gri - gri, taze kırılma yüzeyleri ise, krem - beyaz renklidir. Oldukça iyi dayanımlı, sert, sıkı çimentolu, yer yer keskin köģeli kırıklı, koğuk, kalıp ve kırık tipi gözenekli, kırılma yüzeyi 53

54 pürüzlü, belirgin orta kalın tabakalı ve tabaka yüzeyleri çoğun ondülelidir. Normal olarak tabanda kumlu olup, daha sonra kireçtaģlarına geçer, üst seviyelerinde ise kil miktarı artmaktadır. Sofular formasyonunun kalınlığı, ölçülmüģ stratigrafi kesitlerinde m. arasında değiģmekte olup, altındaki Balyatağı formasyonu ve üzerine gelen Tepehan formasyonuyla yanal ve düģey yönde geçiģli olarak bulunduğu için bazı yerlerde çok incelir ve bazende hiç gözlenmez. Sofular formasyonunun alt sınırı, Balyatağı formasyonu üzerinde geçiģli olarak yer alır, yer yer kendisinden daha yaģlı formasyonlar üzerinde diskordan olarak görmek mümkündür. Birimin üst sınırı ise, Tepehan formasyonu ile geçiģli olarak yer alır. Sofular formasyonu bol miktarda makro ve mikro fosil içermektedir. Makro fosil olarak lamellibranģ, ekinit, gastropod, mercan ve ostrea bulunmaktadır. Kayaç içerisinde mikro fosil olarak; Borelis melo curdica (REICHEL), Textularia sp., Heterostegina sp., Borelis sp., Rotaliidae, Rotalia sp., Robulus sp., Globorotalia sp., Operculina sp., Eorupertia sp., Globigerina sp., Lepidocyclina sp. Ve Alg fosilleri ayırtlanmıģtır (Prof. Dr. Niyazi AVġAR, Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği). Birimin alt seviyelerinden alınan örneklerden belirlenen bu fosillere göre birimin yaģı Akitaniyen- Burdigaliyen dir. Selçuk (1985), Sofular formasyonunun yaģını Langhiyen-Serravaliyen olarak belirlemiģtir. PLĠYOSEN: Pliyosen, Ġskenderun güneyinde Karasu vadisinde ve Arsuz güneyinde (azda olsa) körfez halinde kalın ve gayet sakin bir tektonik göstermektedir. Daha çok ovanın güneyinde yükselen tepelerde, yeģilimsi mavimsi renk tonlarında kiltaģları, sarımsı renkli kumtaģları Ģeklinde görünürler. Samandağı formasyonu ile temsil edilir. Kalınlıkları tahmin edilememektedir. Bol ufak taneli ince kumtaģı ve kumlu arjilli serilerden bileģiktir. KUVATERNER: Bölgede günümüze ait materyaller oldukça geniģ yer kapsar. Samandağ ovası, Amik ovası, Ġskenderun ovası, Akdeniz kıyısı ve Dere yataklarında veya derelerin kıyıya açıldıkları bölgelerde oluģmuģ olan yelpazelerde rastlanmaktadır. Kısa mesafelerde büyük kot farklarında ileri gelen yüksek enerjili akımın düzensiz rejimi nedeniyle çeģitli boylarda oluģmuģ alüvyon çökelleriyle temsil edilirler. Tektonik ve Paleocoğrafya Bölge; Ölü Deniz Fayı, Doğu Anadolu Fayı ve Kıbrıs Yayı nın altında karmaģık bir rejimi karakterize eder. Doğu Anadolu Fayı sol yönlü doğrultu atımlı aktif bir fay olup Ġskenderun dan Karlıova ya kadar uzanmaktadır. Fayın genel doğrultusu NE-SW dir. Fay zonu 2-3m geniģliğinde olup çok sayıda paralel ve verev, sürekli, yer-yer süreksiz ve keģifen fay izlerinden oluģur. Doğu Anadolu Fayının oluģumu Arap ve Anadolu plakalarının geç Miyosen de çarpıģması ile gerçekleģmiģtir (Dewey ve ġengör, 1979). Ġnceleme alanı deprem bölgeleri haritasına göre 1. Derecede deprem bölgesinde bulunmaktadır. Kaynak:MadenTetkikveAramaGenelMüdürlüğüDoğuAkdenizBölgeMüdürlüğüHatayĠlininJeolojisiAd ana2003) 54

55 Harita 1. Hatay Ġlinin Jeolojisi Deprem Durumu ÇalıĢma yapılan alan ve civarı Bakanlar Kurulunun 18 Nisan 1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararıyla yürürlüğe giren Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı Türkiye Deprem Bölgeleri haritasına göre 1. derece tehlikeli deprem bölgesi kuģağında yer almaktadır. Bu nedenle yapılacak tüm inģaatlarda bu bölgeler için hazırlanmıģ olan deprem inģaat yönetmeliğine mutlaka uyulmalıdır. Hissedilen ve beklenen en büyük Ģiddet değerlerine göre deterministik esasa dayanan önceki haritalardan farklı olarak yeni harita olasılık hesaplarına göre hazırlanmıģtır. Yeni harita için Ģiddet konturları yerine 475 yıl dönüģüm süresine haiz eģ ivme kontur haritası ve %90 güvenirlik seviyesi esas olarak alınmıģtır. Buna göre 475 yılda bir meydana gelecek depreme göre hesabı yapılan yapı 50 yıllık ekonomik ömrü içinde %90 ihtimal ile bu yüklenmeye maruz kalmayacak, diğer bir ifadeyle 50 yıllık bir süre içinde %10 aģınma ihtimaline sahip olacaktır. 55

56 Harita 2. Türkiye Deprem Haritası Harita 3. Hatay Ġli Deprem Haritası 56

57 2.b) EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak korunması gereken alanlar ( sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar, erezyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmıģ alanlar, potansiyel erezyon ve ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı yeraltı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akifer) Doğal Çevrenin Değerlendirilmesi nın Hazırlanmasında Esas Alınacak Seçme Eleme Kriterleri nde yer alan aģağıdaki duyarlı Yöreler listesine göre, faaliyet alanı etki alanı çevresinde yer almamaktadır. DUYARLI YÖRELER Bu yönetmelik kapsamında bulunan projelere iliģkin yapılacak çalıģmalar sırasında baģvurulması gereken mevzuatın dökümü aģağıda yer almaktadır. Mevzuatta olabilecek değiģiklikler bu bölümün ayrılmaz bir parçasıdır. 1. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar a) 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. maddesinde tanımlanan ve bu kanunun 3. maddesi uyarınca belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları bulunmamaktadır. b) 11/07/2003 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı nca belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı YerleĢtirme Alanları dıģında kalmaktadır. c) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. maddesinin a - Tanımlar bendinin 1.,2.,3. ve 5. alt bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 3386 sayılı kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin DeğiĢtirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar bulunmamaktadır. ç) 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri Ġstihsal ve Üreme Sahaları bulunmamaktadır. d) 31/12/2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar, 4 Eylül 1988 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayınlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar bulunmamaktadır. e) 2/11/1986 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. maddesinde tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği de tanımlanan alanlar bulunmamaktadır. f) 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilen alanlar bulunmamaktadır. g) 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar bulunmamaktadır. ğ) 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler bulunmaktadır. h) 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar bulunmamaktadır. ı) 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin AĢılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. i) 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. 57

58 j) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen alanlar bulunmamaktadır. 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleģmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a) 20/2/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve YaĢama Ortamlarını Koruma SözleĢmesi (BERN SözleĢmesi) uyarınca koruma altına alınmıģ alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku YaĢama ve Üreme Alanları bulunmamaktadır. b) 12/6/1981 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz in Kirlenmeye KarĢı Korunması SözleĢmesi (Barcelona SözleĢmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar bulunmamaktadır. I) 23/10/1988 tarihli ve sayılı Resmi Gazete!de yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol gereği ülkemizde Özel Koruma Alanı olarak belirlenmiģ alanlar bulunmamaktadır. II) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiģ BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmıģ olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer alan alanlar bulunmamaktadır. III) Cenova Deklerasyonu nun 17. maddesinde yer alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin yaģama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır. c) 14/2/1983 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması SözleĢmesi nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar bulunmamaktadır. ç) 17/05/1994 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Özellikle Su KuĢları YaĢama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması SözleĢmesi (RAMSAR SözleĢmesi) uyarınca koruma altına alınmıģ alanlar bulunmamaktadır. 3. Korunması gereken alanlar a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tesbit edilen ve yapılaģma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.) bulunmamaktadır. b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağıģa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı bulunmamaktadır. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, baģta su kuģları olmak üzere canlıların yaģama ortamı olarak önem taģıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler bulunmamaktadır. ç) Göller, akarsular, yeraltısuyu iģletme sahaları bulunmamaktadır. d) Bilimsel araģtırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düģmüģ veya düģebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaģama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluģumların bulunduğu alanlar bulunmamaktadır. 58

59 Faaliyet alanında milli parklar, özel koruma alanları, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar bulunmamaktadır. Harita 4 Hatay ili Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası 59

60 3. PROJENĠN ĠNġAAT VE ĠġLETME AġAMASINDA ÇEVRESEL ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER Katı Atıklar: Arazinin hazırlanması ve iģletme aģamasında personelin gıda tüketiminden kaynaklanacak sebze-meyve-yemek artıkları, pet ĢiĢe, cam, ambalaj kağıdı gibi, evsel nitelikli katı atık oluģması muhtemeldir. Hesaplamalar günde 12 saat, ayda 25 gün ve yılda 300 gün kabul edilerek hesap edilimiģtir. Q = q x N Q = Bir günlük toplam katı atık miktarı q = Bir kiģiden kaynaklanacak toplam katı atık miktarı N = Toplam çalıģan iģçi sayısı Q = 1,14 kg/kiģi-gün x 10 kiģi = 11,4 kg/gün dür. OluĢacak olan katı atıklar; niteliklerine göre (organik, plastik, cam, kağıt, metal, pil,ilaç vb.) ayrı ayrı toplanarak; görünüģ, koku, toz, sızdırma ve benzer faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek Ģekilde biriktirilecektir. Faaliyet alanında katı atık oluģumu söz konusu değildir. Çıkan malzemenin tamamı hammadde özelliğine sahiptir. Katı atıkların toplanması, biriktirilmesi ve uzaklaģtırılması Atık Yönetimi Yönetmeliği nde belirtildiği üzere yapılacaktır. Gerekli tedbirler alındığı taktirde, tesisten kaynaklı çevre üzerine olumsuz bir etki olmayacaktır. ÇalıĢan personelden kaynaklı günde 11,4 kg atık oluģmaktadır. OluĢacak evsel nitelikli katı atıkların toplanması çöp bidonlarına ihtiyaç duyulacaktır. Biriktirilecek atıklar tesis sahibine ait araçlarla taģınarak atık depolama alanına götürülerek bertaraf edilecektir. OluĢacak evsel nitelikli katı atığın herhangi bir olumsuz faktöre neden olmaması için tarih ve Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. Atıksu ĠĢletme esnasında iki alanda su kullanımına ihtiyaç vardır; Araçların hareketi esnasında oluģan tozlanmayı engellemek için gereken su, ÇalıĢacak iģçilerin ihtiyacını gidermek için gerekli su. Personelin su kullanımı miktarı: ÇalıĢacak personel (Maksimum) KiĢi baģına su tüketimi Günlük su tüketimi : 10 kiģi : 217 lt /gün alınırsa : 217 x 10= 2,17 m 3 olmaktadır. 60

61 Aylık su tüketimi : 2,17 m 3 /gün 25 gün = 54,25 m 3 /ay (Kaynak:TUĠK). Kullanıcak suların tamamınından atık su oluģacağı kabul edildiğinde tesiste ayda 54,25 m 3 olacaktır. OluĢacak atıksular Sağlık Bakanlığı nın 1971 yılında yayınladığı Lağım Mecrası ĠnĢası Mümkün Olmayan Yerlerde Kullanılacak Çukurlara Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak inģa edilmiģ olan (4mx4mx3m) ebatlarında yapılacak olan sızdırmaz fosseptikte biriktirilerek ve dolduğunda vidanjör yardımıyla alınarak bertarafı sağlancaktır. Yapılacak olan sızdırmaz fosseptiğin planı ekler kısmında verilmiģtir. Toz çıkıģını önlemek için yollarda kullanılan su, buharlaģma ile bertaraf olduğundan bu kullanımdan kaynaklı bir atık su söz konusu değildir. Bu iģlemler uygulanırken tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Su Kirliliği KontrolüYönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Gürültü: Tesiste iģletme sırasında gürültü oluģacaktır. ĠĢletmede üretim sırasında kullanılacak olan makine ve teçhizattan kaynaklanacak gürültü seviyeleri gürültü hesapları bölümünde verilmiģtir. ĠĢletmeye en yakın ev 500 metre uzaklıkta olup, bu noktada oluģacak gürültü seviyesinin 40,5 db olacağı hesaplanmıģtır. Bu değer tarih ve sayılı ResmiGazete de yayınlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde belirtilen 60 db sınırının altındadır. Faaliyet alanında, çalıģma gündüz saatlerinde yapılacak olup yakınında gürültüden etkilenecek herhangi bir yerleģim alanı mevcut değildir. En yakın yerleģim birimi olan KıĢla Mahallesi yaklaģık 800 m. mesafededir. Gürültü kaynaklarının çalıģanlar üzerinde olumsuz etkilerini azaltmaya yönelik önlemlerin alınması gerekmektedir. Bu amaçla kullanılan makine ve ekipmanların periyodik bakımlarının yapılması, eskiyen parçalar değiģtirilmesi ve gerektiğinde yeni makinelerin alınarak gürültü düzeylerinin mümkün olan değerlerde tutulması sağlanmaktadır. Ayrıca çalıģanlara gerekli hallerde kulaklık ve kiģisel koruyucu ekipmanlar verilerek çalıģanlar üzerinde olumsuz etkiler azaltılmaktadır. Tesis proses itibari tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Ġzin ve Lisans Dair Yönetmeliği kapsamında madde 2.17 Üretim kapasitesi 200 ton/gün ve üzeri olan ve 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun I.Grup a ve b, II.Grup (kireçtaģı dahil), IV.Grup, V.Grup larında yer alan madenlerin çıkartıldığı ocaklar denilmektedir. Tesisisin üretim kapasitesi günlük 116,68 ton olduğundan çevre iznine tabii olmadığı görülmektedir. 61

62 Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin ilgili hükümleri çerçevesinde sorumluluklar yerine getirilecektir. Hava Kirliliği: Faaliyet alanında enerji kaynağı olarak iģ makinelerinde kullanılacak olan petrol türevli yakıt kullanımı söz konusudur. Tesiste iģ makinelerinde kullanılacak olan yakıt tankerler vasıtasıyla sahaya getirilerek araçlara dolum yapılmaktadır. Bu araçların egzozlarından çevreye bırakılacak olan emisyonlar en aza indirilmesi amacıyla araçların periyodik bakımları düzenli olarak yapılacaktır. Yerüstü iģletmesinde cevherin sökümü sırasında, yerüstü iģletmesinde ocaktan çıkarılan stok sahasına boģaltılması ve satıģ sırasında kamyonlara yüklenmesi, cevherin nakliyesi sırasında toz oluģacaktır. Arazinin hazırlanması ve iģletme aģamasında oluģan toz miktarı 1 kg/saat altındadır. Projenin iģletme aģamasında meydana gelen toz debisi (0,4895 kg/saat), 3 Temmuz 2009 tarih sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve 30 Mart 2010 tarih ve sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik MADDE 23 (1)..cbendinde, Emisyon tespiti ve sınırlamasında ; Emisyonların ölçümünde Ek-2 de belirtilen, tesis etrafında yapılması gerekli görülen hava kirliliği ölçümlerini düzenleyen ilgili mevzuattaki esaslar dikkate alınır. Tesis etki alanında hava kirliliğinin ölçümünde ise Ek-2 de yer alan esaslar dikkate alınır. hükmü yer almaktadır. Proje alanında yapılacak üretim sonucu oluģacak tozun emisyon debisi 0,4895 kg/saat olup, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nin Ek-2, Tablo 2.1 de verilen, baca dıģındaki yerlerden, normal iģletme Ģartlarında ve haftalık iģ günlerindeki, iģletme saatleri için kütlesel debi toz için 1 kg/saat değerleri aģmamaktadır. Dolayısıyla, hava kirlenmesine katkı değerleri ve bu değerlerle teģkil edilen toplam kirlenme değerlerinin hesaplanmasına gerek duyulmamıģtır. Tesis içi yollar için ; Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-1 e bendinde Tesis içi yolların durumu: Tesis içi yollar düzenli olarak temizlenmeli, tozumaya karģı her türlü önlem alınmalı (sulama, süpürme, toz bağlayan maddelerle muameleye tabi tutulması vb.) ve yollar bitümlü kaplama malzemeleri (asfalt vb.) ve/veya beton malzemelerle kaplanmalıdır. denmektedir. Tesis içi yolların tozumayı önleyecek malzemlerle kaplanacağı, düzenli olarak temizleneceği ve tozumaya karģı her türlü önlemin alınacağı firmanın taahhüdü altındadır. Ayrıca yönetmelikte belirtilen ve aģağıda maddeler halinde yazılan tedbirler alınacaktır. Arazide rüzgar kesici levhalar yerleģtirilir, duvar örülür veya rüzgar kesici ağaçlar dikilir. Savurma yapılmadan boģaltma ve doldurma yapılır. Malzeme üstü naylon branda veya tane büyüklüğü 10 mm. den fazla olan maddelerle kapatılır. Üst tabakalar %10 nemde muhafaza edilir. Bu durumu sağlamak için gerekli donanım kurulur. 62

63 Tesis içi yollar hava kalitesini olumsuz yönde etkiliyorsa yolların bitümlü kaplama malzemeleri, beton veya benzeri malzemelerle kaplanması, düzenli olarak temizlenmesi veya toz bağlayan maddelerle muameleye tabi tutulması gerekir. Tesis proses itibari tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Ġzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında madde 2.17 Üretim kapasitesi 200 ton/gün ve üzeri olan ve 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun I.Grup a ve b, II.Grup (kireçtaģı dahil), IV.Grup, V.Grup larında yer alan madenlerin çıkartıldığı ocaklar denilmektedir. Tesisisin üretim kapasitesi günlük 116,68 ton olduğundan çevre iznine tabii olmadığı görülmektedir. Söz konusu faaliyet sahası için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ne ve Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde değiģiklik yapılmasına dair yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. Bitkisel Atık Yağ: ġantiye alanına yemekler hazır olarak getirileceğinden tesiste bitkisel atık yağlar oluģmayacaktır. Ancak konu ile ilgili olarak 19/04/2005 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve tarihli, sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik ve tarih ve sayılıresmi Gazetede yayımlanan Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Tıbbi Atık: Tesis kil ocağı olarak çalıģacaktır. Tesiste olabilecek herhangi bir yaralanma vb. olaylar için Ģantiye binasında acil müdahale için ilk yardım malzemeleri bulundurulacaktır. Bu hususta meydana gelebilecek atıklar için ayrı bir tıbbi atık toplama kutusu bulundurulacak olup bu atıklar lisanslı firma ile szöleģme yapılarak firmaya teslim edilecektir. Konu ile ilgili olarak tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerineriayet edilecektir. Ambalaj Atıkları: Tesiste iģletme aģamasında çalıģacak personelin yeme ve içme amaçlı olarak kullanacakları malzemelerden kaynaklanan kağıt, karton, naylon,plastik ve türevleri olmak üzere tesiste ambalaj atıkları oluģumu söz konusudur. OluĢan bu atıklar özelliklerine göre ayrı depolanarak lisans alan firmalara verilecektir. OluĢabilecek ambalaj atıklarını için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. 63

64 Atık Pil ve Akümülatörler Tesiste iģletme aģamasında kullanılacak araçlardan kaynaklanan atık pil ve akümülatör oluģması söz konusudur tarih ve sayılı Gazetede yayınlanan Atık Pil ve Akümülatörler kontrolü Yönetmeliği ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Atık Pil ve Akümülatörler, lisansı olan tesislere gönderilerek bertarafı sağlanacaktır. Tehlikeli Atıklar: ĠĢletme aģamasında oluģabilecek tehlikeli atıklar, kullanılmıģ akü veya piller ve araçların atık yağ kutu veya ĢiĢeleridir. Bu tehlikeli atıkların toplanması, biriktirilmesi ve bertarafı konularında tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tehlikeli Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. Tehlikeli atıklar, lisansı olan tesislere gönderilerek bertarafı sağlanacaktır tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürülüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliğinin Yürürlükten Kaldırılan Mevzuat baģlığı altında 27 nci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde 14/3/2005 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıģtır denilmekte ise de Yürürlük baģlığı altında 28 inci maddenin birinci fıkrasının a bendinde Yönetmeliğin 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra yürülüğe girer denildiğinden Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği tarihine kadar yürürlükte olacaktır. Ayrıca iģletme aģamasında oluģabilecek tehlikeli atıkların bertarafı konusunda tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürülüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacağı firmanın taahhüdü altındadır. Atık Yağ: Faaliyetin iģletme aģamasında kullanılacak motorlu araçlardan oluģacak atık yağlar acil bir durum olmaması halinde sahada değiģimi yapılmayacaktır. Olası acil durumlar için yağ değiģimi yapılması halinde faaliyet sahasında bulundurulacak sızdırmaz kap içerisinde çıkan atık yağ toplanacak ve lisanslı bir firmaya verilecektir. Konu ile ilgili olarak 30 Temmuz 2008 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasınsa Dair Yönetmelik tüm hükümlerine uyulması firmanın taahhütü altındadır. 64

65 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında değerlendirilenprojemiz ile ilgili olarak, 2872 sayılı Çevre Kanunu na istinaden yürürlüğe giren; tarih ve Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 6 Haziran 2008 tarihli ve sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği 30 Temmuz 2008 tarihli ve sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği 13 Ocak 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Ve Noktasal Kaynaklı KirlenmiĢ Sahalara Dair Yönetmelik tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, ĠnĢaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Yukarıda bahsi geçen yönetmeliklerin tüm hükümlerine uyacağımızı ve diğer mer i mevzuat çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluģlardan gerekli izinleri alacağımızı, ekolojik dengenin bozulmamasına, çevrenin korunması ve geliģtirilmesine yönelik tedbirlere riayet edeceğimizi, Proje kapsamında Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir kararının alınmasına müteakiben yatırımın baģlangıç, inģaat, iģletme ve iģletme sonrası dönemlerine iliģkin izleme raporları Bakanlığa veya Valiliğe iģletileceğini beyan ve taahhüt ederiz. Proje konusu tesiste üretim aģamasında 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 5491 sayılı Çevre Kanununda DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Kanun ilgili Yönetmelikleri ile diğer mevzuatkapsamında çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi için gerekli her türlü izinler alınacak ve ilgili Yönetmeliklere uyulacağını beyan ve taahhüt ederiz. 65

66 4. NOTLAR VE KAYNAKLAR TÜRKĠYE ÇEVRE VAKFI ( T.C. BAġBAKANLIK RESMĠ GAZETE ( T.C. ÇEVRE VE ġehġrcġlġk BAKANLIĞI ( T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ( T.C. ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK BAKANLIĞI ( T.C. ULAġTIRMA,DENĠZCĠLK VE HABERLEġME BAKANLIĞI ( T.C. TARIM, GIDA VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI ( T.C KÜLTÜR VE TURĠZM BAKANLIĞI ( T.C.SANAYĠ VE TĠCARET BAKANLIĞI ( T.C. ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK BAKANLIĞI ( T.C. KÜLTÜR VE TURĠZM BAKANLIĞI ( T.C.ENERJĠ VE TABĠ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ( T.C.ELEKTRĠK ĠġLERĠ ETÜD ĠDARESĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ( T.C.MAKĠNE VE KĠMYA ENDÜSTRĠSĠ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ( T.C. MĠLLĠ PARKLAR AV YABAN HAYATI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ( T.C. DEVLET METEOROLOJĠ ĠġLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ( T.C.KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ( T.C.TAPU KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ( T.C. DEVLET SU ĠġLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ( T.C. TMMOB ÇEVRE MÜHENDĠSLERĠ ODASI ( 66

67 EKLER 67

68 EK - 1 PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KOORDĠNATLARI 68

69 Ruhsat Alanı Koordinatları Koor. Sırası:Sağa Yukarı Koor. Sırası:Enlem, Boylam Datum :ED-50 Datum :WGS-84 Türü :UTM Türü :COĞRAFĠK ZON :37 ZON : 37 DOM :39 DOM : 39 Ölçek Faktörü:1 Ölçek Faktörü: 1 Nokta No Sağa: Yukarı Enlem: Boylam : : : : : : : : : : : : : : Çed Talep Edilen Koordinatları : : : : : : : : Ocak Alanı Koordinatları : : : : : : : : : : : : : : : : Bitkisel Toprak Depo Alanı Koordinatları : : : : : : : :

70 EK - 2 1/ ÖLÇEKLĠ TOPOĞRAFĠK HARĠTA 70

71 71

72 72

73 EK - 3 1/ ÖLÇEKLĠ ÇEVRE DÜZENĠ PLANI 73

74 74

75 75

76 76 FAALĠYET ALANI

77 77

78 EK - 4 UYDU GÖRÜNTÜSÜ 78

79 FAALİYET ALANI 79

80 ÇED ALANI RUHSAT ALANI OCAK ALANI BİTKİSEL TOPRAK STOK ALANI 80

81 81

82 EK - 5 YER BULDURU HARĠTASI 82

83 FAALİYET ALANI 83