Piyasalarda Sonbahar

Transkript

1 Piyasalarda Sonbahar Üçüncü Çeyrek Değerlendirmesi ve Beklentiler 9 Ekim 2013 Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü 1

2 Piyasalar Şebnem Mermertaş 2

3 İlk dokuz ay nasıl geçti? İlk Çeyrek İkinci Çeyrek Üçüncü Çeyrek Not artışı beklentileri ve endişeleri S&P Türkiye nin notunu bir kademe yükseltti (28 Mart) Kredi büyümesi kontrol edilebilir Köprü ve otoyollar özelleştirmesi iptal edildi İtalya da sonuçsuz seçimler sonrasında hükümet kuruldu ABD tahvil alımını azaltabilir endişeleri Avrupa bankaları merkez bankasından kullandıkları uzun vadeli finansmanları geri ödüyor. Moody s Türkiye yi yatırım yapılabilir seviyeye yükseltti. (16 Mayıs) Not artış beklentileri tamamen sona erdi Merkez Bankası politika faizini 2 defa indirdi Çin in ilk çeyrek büyümesinde hayal kırıklığı: %7,7 ABD tahvil alımını azaltabilir endişeleri Siyasi risk artışı Emlak Konut GYO halka arzı iptal edildi Altında sert düşüş TL de değer kaybı Suriye ye askeri müdahale endişeleri Merkez Bankası ndan borç verme faizi artırımı ve likidite tedbirleri Özelleştirme gelirlerinde rekor: İlk 9 ayda 10,6 milyar dolar Büyüme beklentiden güçlü, cari açık finansmanında sorunlar Almanya da seçimleri Merkel kazandı, Avrupa da bütçe tedbirlerine devam 3

4 /2/13 1/22/13 2/11/13 3/3/13 3/23/13 4/12/13 5/2/13 5/22/13 6/11/13 7/1/13 7/21/13 8/10/13 8/30/13 9/19/13 1/2/13 1/16/13 1/30/13 2/13/13 2/27/13 3/13/13 3/27/13 4/10/13 4/22/13 5/8/13 5/22/13 6/5/13 6/19/13 7/3/13 7/17/13 7/31/13 8/16/13 9/2/13 9/16/13 9/30/13 31/12/12 10/01/13 20/01/13 30/01/13 09/02/13 19/02/13 01/03/13 11/03/13 21/03/13 31/03/13 10/04/13 20/04/13 30/04/13 10/05/13 20/05/13 30/05/13 09/06/13 19/06/13 29/06/13 09/07/13 19/07/13 29/07/13 08/08/13 18/08/13 28/08/13 07/09/13 17/09/13 27/09/13 İlk Dokuz Ayı Geride Bırakırken Eylül sonu YBB Değişim Üçüncü Çeyrek İMKB 74, % -2.4% Tahvil MB faizi Dolar % 5.8% Euro % 9.4% Sepet % 7.8% YBB: Yılbaşından Beri 96,000 92,000 88,000 84,000 80,000 76,000 72,000 68,000 64,000 60, BIST-100 Tahvil Politika Faizi Dolar/TL Faiz Koridoru MB Haftalık Repo (Politika) 4

5 Sektörler Fiyat Performans Son 30/09/2013 Üçüncü Çeyrek Yılbaşından Beri Son yükseliş 28 Ağustos Eylül 2013 Düşüş 16 May Ağu 2013 Yükseliş Yılbaşı - 16 May 2013 BIST ,487-2% -5% 14% -29% 18% BIST 30 91,390-1% -6% 14% -30% 17% Bankacılık Endeksi 140,669-5% -13% 13% -37% 21% Sanayi Endeksi 65,074-2% 1% 14% -21% 12% BIST ,827-6% 4% 14% -24% 20% Piyasa Değeri (milyar dolar) BIST % -14% 15% -36% 16% Tapering yok beklentisi 30 Eylül 2013 Yılbaşı? Yükseliş/Düşüş? Savaş ve tapering endişesi Not artış beklentisi Tapering: Tahvil alımının azaltılması Beklenti? 5

6 2013 İlk 9 Ay 2013 Üçüncü Çeyrek Borsalar 39% Global Piyasalar 18% 10% 13% 14% 11% 3% 8% 4% 6% 17% 8% S&P 500 (ABD) FTSE Dax (İngiltere) (Almanya) CAC (Fransa) -2% -2% -1% -5% -5% -14% Nikkei Bovespa BIST 100 MSCI EM MSCI (Japonya) (Brezilya) World sonu 2013 üçüncü çeyrek sonu 10 Yıllık Faizler (%) Almanya ABD İngiltere İtalya İspanya Macaristan Portekiz Türkiye Brezilya Yunanistan 6

7 Yurtdışı Gündem ABD ekonomisi Gelişmekte olan ülkeler Avrupa nın toparlanması 7

8 19 Haziran 2013 Kafa karıştıran değişim Veriler beklentilerimize paralel gelirse, tahvil alımlarının aylık tutarını bu yıl içinde azaltabiliriz. Veriler desteklediği takdirde tahvil alımları 2014 ün ilk yarısı boyunca azaltılıp, yıl ortasında tamamen sona ermiş olabilir. 18 Eylül 2013 Tahvil alımını azaltmak için belli bir planımız yok. Tahvil alımının azaltılması için ekonomik verilerin istikrarlı bir şekilde iyileşmesi gerekir. Mevcut istihdam artışı tahvil alımlarını azaltmayı desteklemiyor. 8

9 Neden değişti? ABD ABD ekonomisi 2014 ün sonuna kadar her çeyrek Hükümetin kapanması nedeniyle 4. Çeyrekte büyüme %3 civarı büyüyebilir. hızının 0,5-1,5 puan arası gerilemesi bekleniyor. İşsizliğin %6,5 e 2014 te gerilemesi için aylık istihdam artışının olması yeterli. Ağustos İşsizlik gerçek bir istihdam artışıyla düşmüyor. itibarıyla son bir yıllık ortalama artış seviyesinde. Eylülde bu açıklamanın hazırlık niteliğinde olduğu, kredi Haziran toplantısında 2014 te tahvil alımlarının faizlerinin beklentinin üzerinde yükseldiği ve dünyada da tamamen sona erebileceği vurgulandı. çok büyük problemlere yol açtığı söylendi. Fed'in beklentileri Eylül 2013 (Haziran 2013) Büyüme 2,0 2,9 3,0 2,5 2,3 3,0 2,9 İşsizlik 7,1 6,4 5,9 5,4 7,2 6,5 5,8 9

10 Taperingten kaçış yok Tapering iptal olmadı, ertelendi. Bernanke nin 3 toplantısı kaldı: 30 Ekim, 18 Aralık ve 29 Ocak 18 Eylül toplantısından sonra 30 Ekimde tapering beklentisi nerdeyse yok. Aralık toplantısına kadar shutdown sonrası zayıf veriler tapering beklentisi oluşmasını önleyebilir. Görev süresinin dolmasına 2 gün kala yapacağı son toplantı yeni başkanın etkisinde olacağı için belirsiz. Endişeler 2014 e ertelendi. 10

11 Gelişmekte olan ülkeler Yılbaşı - 4 Ekim Dolar/Kur değişimi Faiz Değişimi (puan) Borsa Ne yaptı? Endonezya 19% - 2% 1,5 puan faiz artışı Güney Afrika 18% % Hindistan 12% % Türkiye 12% % Brezilya 8% % Rusya 6% % Faiz artış beklentilerini karşılamadı, gevşeme programını sonlandıracağını açıkladı 0,25 puan faiz artışı, ticari bankalara swap imkanı, limitsiz dolar satımları, faiz koridorunu daraltma Borç verme faizinde 1,25 puan artış, döviz satım ihaleleri, 1,75 puan faiz artışı, yılsonuna kadar 60 milyar dolarlık swap satışı Gecelik faizde indirim, haftalık faizde artırım, sıkı politika uygulaması Polonya 1% % 1,75 puan indirim Macaristan -1% % 2,15 puan indirim 11

12 Avrupa Avrupa toparlanıyor Euro Bölgesinde PMI verisi marttan beri yükseliyor, temmuzda 50 nin üzerine çıkarak büyümeye geçiş için ilk sinyali verdi. Eylül itibarıyla 52,2 ye yükselmiş durumda. Avrupa Merkez Bankası mayıstaki faiz indirimi yapmış ve yeni indirim sinyali vermişti. Eylül toplantısında hiçbir mesaj verilmedi de %0,4, 2013 ün ilk çeyreğinde %0,2 küçülen Euro Bölgesi, 2. çeyrekte %0,30 büyüme kaydetti. IMF 2013 te bölgede %0,3 küçülme bekliyordu. Burada yapılacak revizyon, toparlanmanın teyidi olacak. 12

13 Yurtiçi Gündem Güçlü büyüme, enflasyon endişesi azaldı, cari açık finansmanı risk Yabancılar ne yapıyor? Merkez Bankası politikaları Özelleştirmeler 13

14 Büyüme-İkinci çeyrek 5.9% Çeyreklere Göre Büyüme (%) 12.6% 10.4% 5.3% 12.4% 9.3% 9.3%8.7% 5.3% 3.1% 2.8% 1.5%1.4% 2.9% 4.4% I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II -2.8% % -14.7% 15% 10% 5% 0% -5% -10% Büyümeye Katkılar /1Ç 2013/2Ç Dış Talep Stok Yatırım Devlet Harcamaları Özel Tüketim Sektörlere Göre Büyüme (%) 2Ç12 1Ç13 2Ç13 1H13 Tarım Madencilik İmalat sanayi Elektrik, gaz, buhar İnşaat Sanayi Ticaret Ulaştırma Mali kuruluşlar GSYİH

15 Büyüme-Beklenti Son veri: Eylül Sektör * İlk Çeyrek İkinci Çeyrek Üçüncü Çeyrek Elektrik %-5 %1 %-1 Otomotiv %-1 %3 %23 Beyaz Eşya %3 %4 %-1 Sanayi üretimi %1 %3 %3 Krediler %5 %10 %7 Bankacılık %4 %7 %7 GSYH %3 %4 %3.9 *Geçen yılın aynı dönemine göre üretim değişimi, açıklanmayan Eylül verileri için tahminimiz kullanılmıştır. Son veri: 27 Eylül 15

16 Enflasyon 12 Enflasyon (%) Oca '11 Tahminlerimiz Doğalgaz zammı Nis Tem Eki Oca Nis Tem Eki Oca Nis Tem Eki Oca Nis Tem Eki '13 '14 TÜFE Çekirdek (H) MB Tahmini (yılsonu) 16

17 Oca-09 May-09 Eyl-09 Oca-10 May-10 Eyl-10 Oca-11 May-11 Eyl-11 Oca-12 May-12 Eyl-12 Oca-13 May-13 Eyl-13 J-08 A-08 J-08 O-08 J-09 A-09 J-09 O-09 J-10 A-10 J-10 O-10 J-11 A-11 J-11 O-11 J-12 A-12 J-12 O-12 J-13 N-13 J-13 O-13 Dış Ticaret Açığı (milyar $, yıllık) Dış Ticaret & Cari Açık Enerji Hariç Dış Açık Kaynak: TÜİK Portföy yatırımları /cari açık % % 2013/4 25% Cari Açık (mn $, yıllık) mn $ 2013/ Cari işlemler Finans Hesabı Hisse senetleri Tahvil&Bono Bankalar Diğer sektörler Net Hata & Noksan Genel Denge

18 Ara-08 Mar-09 Haz-09 Eyl-09 Ara-09 Mar-10 Haz-10 Eyl-10 Ara-10 Mar-11 Haz-11 Eyl-11 Ara-11 Mar-12 Haz-12 Eyl-12 Ara-12 Mar-13 Haz-13 Oca-08 May-08 Eyl-08 Oca-09 May-09 Eyl-09 Oca-10 May-10 Eyl-10 Oca-11 May-11 Eylül-11 Ocak-12 Mayıs-12 Eylül-12 Ocak-13 Mayıs /6 2013/6 Yabancı Yatırımları Yabancı Portföyü (milyar $) Mevduat Hisse Bono Toplam 2011 sonu sonu Değişim Değer değişiminden arındırılmış değişim Eylül sonu Değişim Değer değişiminden arındırılmış değişim Kaynak: TCMB, MKK, BDDK BIST'te Yabancı Payı (%) 30% 25% 20% % 10% 5% 0% Bonoda Yabancı Payı 25.0% Yabancı Doğrudan Yatırımlar (mlr $) Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 18

19 7/19/2012 8/7/2012 8/28/2012 9/17/ Merkez Bankası nı anlamak Enflasyon Merkez Bankası enflasyonda risk görmüyor. Politika faiz artışı yapmıyor. Politika Faizi Sermaye Girişleri Sermaye girişleri azaldı. Bu durumda Merkez Bankası faiz koridoru ve likidite politikasıyla ek sıkılaştırma yapıyor Sonuç Faiz Koridoru Politika faizi (%) MB Haftalık Repo (Politika) Ağırlıklı fonlama maliyeti (%) Kaynak: Merkez Bankası 19

20 Özelleştirmeler ,622 Seyitömer Termik Santralı 2248 Aras Edas 129 Gediz Edas 1,231 Boğaziçi Edas 1,960 Akdeniz Edas 546 EÜAŞ santralleri 183 Dicle 387 Başkent Doğalgaz 1,162 Hamitabat 105 Vangölü 118 Anadolu Yakası EDAS 1,227 Kangal Termik Santralı 985 Diğer 342 Elektrik dağıtımlarından bu yıl elde edilen gelir 6 milyar dolara ulaştı. Toplam özelleştirme gelirleri 10,6 milyar dolar oldu. Bu yıl için belirlenen 2 milyar dolarlık hedef çok çok mütevazı kaldı. Gelecek sene özelleştirme gelirlerinin bu performansı gösterebilmesi için portföyde bulunan THY, otoyol ve köprüler, Milli Piyango gibi ihaleler gündeme gelse bile satışların tamamlanması 2015 e kalabilir. Sonuçta özelleştirme tarafında sermayeyi 2013 te tükettik, 2014 kayıp yıl olabilir. Beklenen Özelleştirmeler Milli Piyango Emlak Konut GYO Vakıfbank Köprü ve otoyollar Türk Telekom Ziraat Bankası THY 20

21 Piyasalar Kısa vadede ABD borç tavanı sorunu: 17 Ekim de 16,7 trilyon dolarlık borç limitinin dolması bekleniyor. Tavanın yükseltilmemesi büyük bir kaosa neden olabilir. Fed in tahvil alımını azaltması takvimi : Kısa vadede hükümetin kapanması, borç tavanı sorunu ve başkanlık değişimi bu kararı erteletebilir ün ilk yarısı içinde yeniden gündeme gelebilir. Avrupa nın toparlanması: ABD deki durum Avrupa nın toparlanmasını geciktirebilir ve euro rekabet gücünü önlercesine değer kaybedebilir. Bu durumda Avrupa MB den yeni gevşeme açıklamaları gelebilir. İç piyasada siyasi gündem öne çıkabilir: Kabine revizyonu (piyasaların gözü ekonomi yönetiminde olacak), Mart 2014 te yerel seçimler, çözüm süreci, siyasi liderlerin kararları Portföy girişleri: Hem dolar/tl nin yükselişini önlemek hem de hisselerde pozitif görünümün korunması açısından gerekli. Şu ana kadar önemli bir çıkış olmadı ancak güçlü bir alım iştahı izlemiyoruz. 21

22 BIST 3 5? b a 1 4 C? 2 22

23 Ocak '06 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '07 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '08 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '09 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '10 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '11 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '12 Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak '13 Mart Mayıs Temmuz Eylül BIST te Yabancı İşlemleri Net Yabancı Alışı & İMKB , , ,000 (200) 30,000 20,000 (700) (1,200) Net alım/satım BIST-100 (ay sonu kapanış, $) 10,

24 Euro/Dolar & Dolar/TL Avrupa da toparlanma beklentileri Avrupa Merkez Bankası ndan hiçbir sinyal gelmedi, faiz indirimi beklentileri kırıldı ABD de çıkış beklentileri kısa vadede zayıfladı Teknik olarak 1,3650 direnç, 2 yıldan beri aşılamadı. ABD de bütçe ve borç tavanı konusunda anlaşılması kısa vadede dolara değer kazandırabilir Özel sektörün 109 milyar doları kısa vadeli 250 milyar dolar dış borcu Merkez Bankası ndan faiz değişimi sinyali gelmemesi Portföy çıkışları ve cari çığın finansmanına yönelik endişeler ABD de anlaşma olasılığı kısa vadede düşüş etkisi yapabilir 1,92 zirvesinin aşılmasıyla teknik olarak yükselişin 2,11 de sona ermiş olması olasılığı 24

25 Faiz Enflasyon tahminleri %7-7,5 civarında. Enflasyonla ilgili fiyatlamanın tamamlandığını düşünüyoruz. Hazine son çeyrekte toplam 17 ihaleyle yoğun bir ihale programına sahip. Yabancı ilgisi belirleyici olacak. Portföy çıkışları durdu. %7,5 enflasyon beklentisi düşüşleri sınırlar, yükselişler yurtdışı gelişmelere bağlı. 25

26 Makroekonomik göstergeler 2013 Tahmin 2014 Tahmin Dönem Değer Önceki Dönem Değer TSKB OVP TSKB OVP Büyüme Büyüme Ç/2012-2Ç 4.40% Ç/2012-1Ç 3.10% 3.8% 3.6% 3.5% 4.0% GSYİH (mlr $) 2013/2Ç - yıllık /1Ç - yıllık Kişi Başına gelir ($) 2013/2Ç - yıllık 11, /1Ç - yıllık 10,920 10,818 11,277 Enflasyon TÜFE (aylık) Eylül 0.77% Ağustos -0.10% 1.30% (Eki) TÜFE (yıllık) Eylül 7.88% Ağustos 8.17% 7.5% 6.8% 6.5% 5.3% Dış Ticaret İhracat (aylık, mlr $) Ağustos 11.2 Temmuz 13.1 İthalat (aylık, mlr $) Ağustos 18.2 Temmuz 22.9 İhracat (yıllık, mlr $) Ağustos Temmuz İthalat (yıllık, mlr $) Ağustos Temmuz Dış Ticaret Açığı (aylık, mlr $) Ağustos -7.0 Temmuz 9.8 Dış Ticaret Açığı (yıllık, mlr $) Ağustos Temmuz Cari Açık Cari açık (aylık, mlr $) Temmuz 5.8 Haziran 4.6 Cari açık (yıllık, mlr $) Temmuz 55.8 Haziran Cari açık/gsyih Temmuz 6.8% Haziran 6.6% 7.6% 7.1% 6.9% 6.4% Bütçe Bütçe dengesi (aylık, mlr TL) Ağustos -3.1 Temmuz 0.3 Bütçe dengesi (yıllık, mlr TL) Ağustos Temmuz Bütçe dengesi/gsyih Ağustos -1.4% Temmuz -1.2% -2.2% -1.2% -1.9% Faiz MB haftalık repo faizi Eylül 4.50% Ağustos 4.50% 4.50% İç Borçlanmanın ağırlıklı ortalama maliyeti Ağustos 7.5% Temmuz 9.0% Reel Efektif Döviz Kuru Eylül Ağustos Borç Merkezi Yönetim Borç Stoku (Brüt, mlr TL) Ağustos Temmuz Borç stoku / GSYİH Ağustos 39% Temmuz 38% 35.0% 33.0% Sanayi (Önceki yılın aynı ayına göre değişim) Sanayi üretimi Ağustos -1.4% Temmuz 5.9% Elektrik üretimi Eylül 1.2% Ağustos -0.7% Otomotiv üretimi Ağustos 24.0% Temmuz 21.0% Beyaz Eşya Üretimi Ağustos -12.0% Temmuz 4.0% İşsizlik İşsizlik Haziran 8.8% Mayıs 8.8% 9.5% 9.4% 26

27 Bankacılık Sibel Alpsal 27

28 H1 H3 H5 H7 H9 H11 H13 H15 H17 H19 H21 H23 H25 H27 H29 H31 H33 H35 H37 H39 H41 H43 H45 H47 H49 H51 H1 H3 H5 H7 H9 H11 H13 H15 H17 H19 H21 H23 H25 H27 H29 H31 H33 H35 H37 H39 H41 H43 H45 H47 H49 H51 Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Krediler Kur etkisinden arındırılmış son 1 yıllık artış oranları: Toplam kredilerde %34 den %15 e kadar geriledi, bugün: %26 Kurumsal kredilerde %35 den %14.7 ye kadar geriledi, bugün: %26 Tüketici kredilerinde %38 den %13 e kadar geriledi, bugün: %28 Toplam kredilerde YBB artış %19.9, geçen yıldan 765 baz puan hızlı Mevsimsel olarak önceki yıllara benzer ilk yarı kredi büyümesinde hızlanma ile kapatıldı. Üçüncü çeyrekte %34 den %20 ye geriledi. 45.0% 40.0% 35.0% 30.0% 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% -5.0% Toplam krediler, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim 19/09/ /05/ /09/ /12/ /06/ /06/ /11/2012 %26.2 Toplam Krediler YBB - kur etkisinden arındırılmış değişim (haftalık bazda) Kredi değişimi (yıllıklandırılmış haftalık değişim, 13 haftalık ortalama) ort % 35.0% 30.0% 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% -5.0% -10.0% 40.00% 35.00% 30.00% 25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 5.00% 0.00% 3/5/ % 20.34% 2/11/

29 Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Feb-08 Apr-08 Jun-08 Aug-08 Oct-08 Dec-08 Feb-09 Apr-09 Jun-09 Aug-09 Oct-09 Dec-09 Feb-10 Apr-10 Jun-10 Aug-10 Oct-10 Dec-10 Feb-11 Apr-11 Jun-11 Aug-11 Oct-11 Dec-11 Feb-12 Apr-12 Jun-12 Aug-12 Oct-12 Dec-12 Feb-13 Apr-13 Jun-13 Aug-13 Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Kurumsal Krediler 40.0% 35.0% 30.0% 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% -5.0% -10.0% Toplam Kurumsal krediler, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim 19/09/ /05/ /09/ / % 31/05/ /03/ /11/ % 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% -10.0% -20.0% Kurumsal krediler, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim 19/09/2008 TP 25/09/2009 YP- kur etkisinden arındırılmış 22/04/2011, 33.68% 30/12/ /05/ /03/ /11/ /06/ % 15.9% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% -10.0% -20.0% Diğer Kurumsal krediler, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim 19/09/ /05/ /09/ / /03/ /11/ /05/ % 60.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% -10.0% -20.0% Diğer Kurumsal krediler, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim TP YP- kur etkisinden arındırılmış 16/03/ /05/2013, 4.39% 25.3% 9.1% (*) Diğer kurumsal krediler; spot, taksitli ticari ve kurumsal kredi kartları ile mali sektör hariç kurumsal kredileri göstermektedir. 29

30 Banka grubu bazında kredi büyümesi 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Toplam krediler - Q3 değişimi Sektör Kamu Özel Yabancı KYB Katılım KYB, 13% 10% 11% 7% 7% 5.2% 4.9% 2.7% 3% Toplam krediler Kurumsal krediler Diğer Kurumsal Üçüncü çeyrekte toplam sektörde %5.2 kredi artışının %54 ü %7 artan TP kurumsal krediler, %10 u %1.9 artan YP kurumsal krediler, %19 u %4.2 artan tüketici kredileri ve %5 i %3 artan bireysel kredi kartları kaynaklı oldu. Kurumsal krediler içinde spot, taksitli ticari ve kurumsal kredi kartları ile mali sektör hariç diğer kurumsal krediler artışı ise TP tarafında %5.7 iken, YP tarafında gerileme görüldü. Kalkınma ve yatırım bankalarında ise üçüncü çeyrekte TP kredilerin %13.7, YP kredilerin %6.8 artışı ile toplamda %10.2 kredi artışı sağlandı. TP krediler - Q3 değişimi YP krediler - Q3 değişimi Sektör Kamu Özel Yabancı KYB Katılım Sektör Kamu Özel Yabancı KYB Katılım 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% KYB, 14% 6.5% 7.0% KYB, 15% 5.7% KYB, 33% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% 8% 8% 7% 7% KYB, 7% 4% 4% 1.9% 1.9% -0.4% 0% 0% Toplam krediler Kurumsal krediler Diğer Kurumsal -4% Toplam krediler Kurumsal krediler Diğer Kurumsal 30

31 11/06 17/06 21/06 27/06 03/07 09/07 15/07 19/07 25/07 31/07 06/08 12/08 16/08 22/08 28/08 03/09 09/09 13/09 19/09 25/09 01/10 30/04 14/05 28/05 11/06 25/06 09/07 23/07 06/08 20/08 03/09 17/09 01/10 Merkez Bankası politika araçları ,000 20,000 15,000 10,000 5,000-5,000-10,000-15,000-20,000-25,000 Politika faizi Ağr.Ort. Fonlama mal. 20/05/2013 Dönemsel Ağr.Ort. Fon. mal. O/N Üst bant >>> Haz - 5 Eylül arası ortalama 250 bps artış >>> 6 Eylül'den beri yaklaşık 60 bps gevşeme 0 20/08/ /07/ /06/ /09/ Haz'dan beri Döviz satış ihaleleri ile çekilen birikimli TL toplam 11 haziran'dan beri APİ Net fonlamada değişim Net etki 23/07/ /08/ /09/ TL Likidite Yönetimi ve ortalama fonlama maliyeti Mayıs sonundan itibaren TL likidite politikası ile fonlama maliyeti politika faizi üstünde tutularak parasal sıkılaştırma başlamış olup, 5 Eylül e kadar yaklaşık 250 baz puanlık sıkılaştırma gerçekleşmiştir. Günlük ortalamaya göre Ağustos sonundan itibaren, dönemsel ortalamaya göre ise 6 Eylül den (zayıf kalan ABD istihdam verisi) itibaren MB fonlama maliyetini gevşetmektedir. 11 Haziran da başlayan döviz satış ihaleleri karşılığında çekilen TL nin birikimli etkisi Haziran sonundan itibaren belirgin olmaya başlamış olup, 23 Temmuz a kadar yükselen tutarda APİ fonlaması ancak döviz satış ihaleleri ile çekilen TL likiditenin etkisini gidermiştir. Bayram dönemi hariç 23 Temmuz 29 Ağustos arasında tutar bazında TL fonlama ve döviz satışlarının TL likiditesinde net sıkılaştırıcı etkisi olmuştur. Benzer sıkılaştırma 20 Eylül den itibaren tekrar uygulanıyor. Ağırlıklı ortalama MB fonlama faizi (%) 2013 Q Q Q Ağırlıklı ortalama MB fonlama faizi (%) 04/ / / / / /

32 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Merkez Bankası politika araçları 2 Rezerv Opsiyonu Mekanizması, döviz rezervlerinde birikim ve döviz satış ihaleleri 27 Eylül itibarıyla toplam brüt döviz rezervleri milyar USD olup, bu tutarın yaklaşık 33 milyar USD si ROM kaynaklı, 29 milyar USD si YP yükümlülükler için tutulan döviz cinsi zorunlu karşılıktır. Mayıs başından 19 Temmuz a kadar döviz rezervlerinde 10 milyar USD gerileme oldu. 19/7-27/9 döneminde ise 5.8 milyar USD artış gösterdi. ROM mekanizmasından Mayıs Haziran döneminde 7.5 milyar USD çekiş olduğunu, Temmuz ayından itibaren net 5.5 milyar USD yatırıldığını öngörüyoruz. Eylül ayında yaklaşık 3 milyar USD lik çekiş ve geri yatırma işlemi olduğunu tahmin ediyoruz. Merkez Bankası TP olarak kullandırılıp döviz olarak geri ödenen eximbank kredilerinden aylık ortalama döviz girişleri Haziran ayında 250 milyon USD olarak ifade ederken, son sunumlarında bu tutarın aylık ortalama 350 milyon USD ye yükseldiğini açıklamıştır. Merkez Bankası Haziran ayından beri döviz satışı 10.5 milyar USD (Ekim dahil toplam satış 11.2 milyar USD) Bankanın Ağustos 2009 Temmuz 2011 döneminde yaptığı 25.6 milyar USD lik dövizi alımına karşılık, daha önce Ağustos 2011 Ocak 2012 döneminde yapılan satışlarla birlikte 2008 krizinden beri yapılan döviz alım-satım tutarları birbirini notrlemiştir. 120, , ,000 90,000 80,000 70,000 60,000 Merkez Bankası Brüt Döviz Rezervleri (milyon USD) (-) 11/ YP karşılık indirimi milyar (+) Döviz alım ihaleleri, Ağustos Temmuz 2011, toplam 25.6 milyar USD (+) YP zorunlu karşılık artışları, Nisan Nisan 2011, yaklaşık 4.5 milyar USD (-) Döviz satışları, Ağustos Ocak 2012, toplam 16.1 milyar USD (müdahaleler dahil) (-) YP zorunlu karşılık indirimi, Ağustos - Ekim 2011, yaklaşık 2.8 milyar USD (+) TP karşılıkların döviz cinsinden tutulması, Eylül 2011'den itibaren, Nisan 2013 itibarıyla 32.7 milyar USD (+) YP ZK artışı, Ocak , 3.7 milyar USD (-) Döviz satışları, Haz , toplam 10.5 milyar USD (-) net ROM çekisi, Mayıs - Haz, tahminen 7.5 milyar USD çekiş (+) net ROM kullanımı, Temmuz başından beri tahminen net +5.5 milyar USD geri yatırıldı. 32

33 Dec-10 Feb-11 Apr-11 Jun-11 Aug-11 Oct-11 Dec-11 Feb-12 Apr-12 Jun-12 Aug-12 Oct-12 Dec-12 Feb-13 Apr-13 Jun-13 Aug-13 Jul-12 Aug-12 Sep-12 Oct-12 Nov-12 Dec-12 Jan-13 Feb-13 Mar-13 Apr-13 May-13 Jun-13 Jul-13 Aug-13 Sep-13 Kredi faiz oranları Merkez Bankası nın 2012 başından Haziran 2013 e kadar uygulanan genişleyici ve zorunlu karşılık tesislerinde esneklik sağlayan politikaları ile kredi faizleri geriledi. Haziran 2013 den beri ise bankanın fonlama maliyetini artırmaya başlaması ile önce ticari kredi faizlerinde, ilk yarı kapanışından sonra ise ihtiyaç ve konut kredisi faizlerinde artış başlamıştır. Son dönemde izlenen gevşemenin de öncelikli olarak ticari kredi faizlerine yansıdığı görülmektedir. Tüzel kişi KMH ve kurumsal kredi kartları hariç TL ticari kredi faizleri Nisan sonunda %5.92 ye kadar geriledikten sonra Eylül ortasında %11 seviyesini gördü. Bankalarca TL Üzerinden Açılan Kredilere Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları (Akım Veriler, %) /06/2011 İhtiyaç Taşıt Konut Ticari 21/10/ /01/2012, /06/ Ticari Tüzel Kisi KMH ve Kurumsal Kredi Kartlari Haric 500 baz puan artış, 140 baz puan düşüş

34 Feb-08 May-08 Aug-08 Nov-08 Feb-09 May-09 Aug-09 Nov-09 Feb-10 May-10 Aug-10 Nov-10 Feb-11 May-11 Aug-11 Nov-11 Feb-12 May-12 Aug-12 Nov-12 Feb-13 May-13 Aug-13 Dec-08 Mar-09 Jun-09 Sep-09 Dec-09 Mar-10 Jun-10 Sep-10 Dec-10 Mar-11 Jun-11 Sep-11 Dec-11 Mar-12 Jun-12 Sep-12 Dec-12 Mar-13 Jun-13 Sep-13 Konut kredileri Konut kredileri (milyar TL) Konut kredisi faiz oranları (%) (sağ eksen) 120 % Yıllık bileşik büyüme oranı - %28 %11 %12 % /06/2011 BDDK ihtiyaç kredileri kararı 27/01/2012 Ek sıkılaştırm anın sonu + alternatif ZK tesis imkanları 14/09/ % 45.0% 40.0% 35.0% 30.0% 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% Tüketici kredileri, kur etkisinden arındırılmış (2007 bazlı), son 1 yıllık değişim 14/05/ /09/ /12/2010 BDDK kararı 17/06/ /06/ /11/2012 Merkez Bankası nın politikalarındaki değişim ile kredi faizlerine Temmuz ayından itibaren izlenen artış konut kredilerinde bileşik büyüme oranını %33 den %25 e çekmiştir. 34

35 2007/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /06 Dec-07 Mar-08 Jun-08 Sep-08 Dec-08 Mar-09 Jun-09 Sep-09 Dec-09 Mar-10 Jun-10 Sep-10 Dec-10 Mar-11 Jun-11 Sep-11 Dec-11 Mar-12 Jun-12 Sep-12 Dec-12 Mar-13 Jun / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /06 Bankacılık sektörü kar marjları Ticari kredi Spread Toplam Mevduat Spread - KMH ve Kurumsal KK Haric Ticari Kredi - Mevduat Spread ortalaması 3Q %5.6 4Q %4.9 1Q %4.7 2Q %3.6 3Q %3.5 Yıllık bazda kar marjı bileşenleri Kredilerden alınan faizler / krediler Mevduatta verilen faizler / Mevduat Kredi - Mevduat spreadi 20% 15% % % % % 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% Yıllık bazda kar marjı gelişimi Toplam faiz getirisi Toplam kaynak maliyeti 90.0% Spread (sağ eksen) 2011/03, 85.0% 8% 81.1% 2012/11 7% 6% 5% 4% 3% 2% 80.0% 75.0% 70.0% 65.0% 60.0% Yıllıklandırılmış Faiz dışı gelir / faiz dışı gider 2012/10, 64.8% 35

36 Bankacılık Sektörü Bilanço Gelişimi Yılbaşından beri değişim Son 1 ayda değişim (milyar TL) Nominal Kur etkisinden arınd. Nominal Kur etkisinden arınd. Aktifler (T) (*) 1, % 13.0% 1.5% 1.1% Nakit, Bankalar % -2.7% -2.8% -3.3% Menkul değerler % 3.6% 1.6% 1.4% Krediler % 19.9% 2.1% 1.9% Brüt sorunlu krediler % 23.7% 0.4% 0.4% Mevduat % 11.1% 2.4% 2.1% Repodan Sağ. Fonlar % 37.8% -4.4% -4.7% Bankalara borçlar % 18.0% 0.4% -0.5% Özsermaye (**) % 11.1% 0.10% 0.10% (*) Aktif büyüklüğü tahmin edilmiştir. (**) Özsermaye: yasal özkaynak tutarı, uzun vadeli tahvil ihraçları ve sermaye benzeri kredileri kapsamaktadır. Kaynak: BDDK haftalık bülten, 27 Eylül

37 Bankacılık Sektörü Bilanço Gelişimi Aktifteki değişim (Yılbaşına göre kur etkisinden arındırılmış, milyar TL) Pasifdeki değişim (Yılbaşına göre kur etkisinden arındırılmış, milyar TL) yılbaşından beri yılbaşından beri Y.İçi Nakit ve Ben. Varlıklar Y.Dışı Bank. Alacaklar TP Mevduat YP Mevduat Menkul Değ. Plasmanlar TP Krediler Y.İçi Bankalara Borçlar Y.Dışı Bankalara Borçlar YP Krediler Takipteki Alacaklar (Net) Repodan Sağ. Fonlar Özkaynak 37

38 Bankacılık Sektörü Bilanço Gelişimi aylık bazda Aktifteki aylık değişim (Aylık bazda kur etkisinden arındırılmış, milyar TL) Pasifdeki aylık değişim (Aylık bazda kur etkisinden arındırılmış, milyar TL) Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Y.İçi Nakit ve Ben. Varlıklar Menkul Değ. Plasmanlar YP Krediler Y.Dışı Bank. Alacaklar TP Krediler Takipteki Alacaklar (Net) TP Mevduat Y.İçi Bankalara Borçlar MB'den borçlanma Özkaynak YP Mevduat Y.Dışı Bankalara Borçlar MB dışı Repodan Sağ. Fonlar 38

39 Mevduat Temmuz Ağustos aylarında YP mevduatta gözlenen artış Eylül ayında, Merkez Bankası Başkanı Başçı nın Ağustos sonunda yaptığı kur yorumu sonrasında hız kesti. 28 Haziran dan beri sektörün toplam TP mevduat artışı Eylül ayı son haftasında izlenen sıçrama etkisinde %2.6 iken, toplam YP mevduat artışı %9.5, yaklaşık 14.3 milyar USD oldu. Eylül ayı son haftası öncesinde ilgili artış oranları sırasıyla %0.7 ve %10.5 idi. Bu artışın %54 ü ticari, %34 ü tasarruf mevduatı kaynaklıdır. Aynı dönemde YP kredi kullandırımının yavaşlaması ile bankalar yeniden ROM mekanizmasında döviz biriktirme yoluna gitmiştir. İkinci çeyrek kapanışı sonrası ilk hafta gelişmeleri ihmal edildiğinde 5 Temmuzdan beri YP mevduat artışının yaklaşık %90 ı, stokdaki payı %85 olan banka hariç yurtiçi yerleşik mevduat sahipleri sağlarken, bu grupta 5 Temmuz 30 Ağustos döneminde görülen 11.2 milyar USD artış sonrasında Eylül ayı ilk üç hafta artışı 410 milyon USD seviyesinde kaldı. Bu grupta YP mevduat artışına karşılık özellkle Eylül ayı kapanış haftası katkısı ile TP mevduat artışı da görülüyor. Aylık YP mevduat artışı (milyon USD) 28 Haziran'dan beri YP mevduat artışı (milyon USD ve artış oranı) 10,000 8,000 6,000 Temmuz Ağustos Eylül 8,285 5,536 12,000 10,000 8, % 7, % 18.0% 16.0% 14.0% 12.0% 4,000 2, ,000 Ticari mevduat Tasarruf mevduatı Bankalar mevduatı Katılım fonları Diğer mevduat 968 Toplam 6,000 4,000 2,000 4, % 2, % % 8.0% 6.0% 4.0% 2.0% 0 Ticari mevduat Tasarruf mevduatı Bankalar mevduatı Katılım fonları 0.0% 39

40 Nov-08 Apr-09 Sep-09 Feb-10 Jul-10 Dec-10 May-11 Oct-11 Mar-12 Aug-12 Jan-13 Jun-13 12/ / / / / / / / / / / / / / / / / / /2013 Jan-13 Feb-13 Mar-13 Apr-13 May-13 Jun-13 Jul-13 Aug-13 Özsermaye 200, , , , , ,000 80,000 60,000 40,000 20,000 0 Özsermaye (milyon TL) 10/ /2013, 183,165 6,000 4,000 2, ,000-4,000-6,000-8,000-10,000 Özsermaye gelişimi 2013 yılı aylık bazda (milyon TL) -2,245 1,812-1, % 1.5% 1.0% 0.5% 0.0% -0.5% -1.0% -3, % -1.3% -2.0% -8, % -2.5% -3.0% Menkul Değerler Değer Artış Fonu Sabit Kıymet Yeniden Değerleme Fonu Yedek Akçeler+ Dönem karı + Geçmiş yıl kar/zararı Ödenmiş Sermaye Aylık özsermaye değişimi 120, ,000 80,000 60,000 40,000 20,000 0 Ekim 2008'den beri özsermaye büyümesinin kaynakları (milyon TL) Menkul Değerler Değer Artış Fonu Sabit Kıymet Yeniden Değerleme Fonu Yedek Akçeler+ Dönem karı + Geçmiş yıl kar/zararı Ödenmiş Sermaye Özsermaye en yüksek değerini Mayıs 2013 de milyar TL seviyesinde görmüş olup, bu tarih itibarıyla Ekim 2008 den beri görülen özsermaye büyümesinin %66 sı net kar artışı ve temettü kısıtlamaları etkisinde oluşan yedek akçe birikimi, %17 si ödenmiş sermaye artışından sağlanırken, %14 ü de menkul değerler değer artış fonundan sağlanmıştır yılında özsermaye gelişiminde aylık bazda Mart ayından itibaren menkul değerler değer artış fonundaki erime etkili olmaktadır. Aylık bazda en yüksek kayıp Haziran ayında 8.3 milyar TL ile görülmüş olup, Ağustos ayında da 3.7 milyar TL lik değer kaybı özsermayede aylık bazda %1.3 gerilemeye neden olmuştur. Ağustos verileri ile yılbaşından beri sektörün aktif toplamı %12.7, kredileri %17.3, mevduatı %8.9 artarken, özsermaye artışı %0.6 seviyesinde kalmıştır. 40

41 TSKB Ekonomik Araştırmalar MECLISI MEBUSAN CAD. NO 81 FINDIKLI ISTANBUL 34427, TÜRKİYE (90) faks: (90) Ekonomik Araştırmalar 2013 Ekim Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. her hakkı mahfuzdur. Bu dökuman Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin yatırım bankacılığı faaliyetleri kapsamında, kişisel kullanıma yönelik olarak ve bilgi için hazırlanmıştır. Bu dokümana dayalı herhangi bir işlem yapılması tarafımızdan öngörülen bir husus değildir. Belirtilen görüşler sadece bizim güncel görüşlerimizdir. Bu raporda yer alan bilgileri makul bir esasa dayalı olarak güncelleştirirken, bu konuda mevzuat, uygunluk veya diğer başka nedenlerle amaca uygunluk tam olarak sağlanamamış olabilir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve/veya bağlı kuruluşları veya çalışanları, burada belirtilen senetleri ihraç edenlere ait menkul kıymetlerle ilgili olarak bir pozisyon almış olabilir veya alabilir; menkul kıymetler üzerinde opsiyonları olabilir veya ilgili diğer bir yatırıma girebilir; bu menkul kıymetleri ihraç eden firmalara danışmanlık yapmış, hisselerinin halka arzına aracılık veya yüklenim taahhüdünde bulunmuş olabilir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve/veya bağlı kuruluşları bu raporda belirtilen herhangi bir şirket için yatırım bankacılığı da dahil olmak üzere önemli tavsiyeler veya yatırım hizmetleri sağlıyor veya sağlamış olabilir. Bu raporun ilgili olduğu yatırım fiyatı veya değeri, direkt veya indirekt olarak, yatırımcıların menfaatlerine ters düşebilir. Döviz kurlarındaki herhangi bir değişmenin yatırımın değeri veya fiyatı veya bu yatırımdan sağlanan gelir üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir. Geçmişteki performans her zaman gelecekteki performansın kılavuzu olacak demek değildir. Yatırım geliri dalgalanma gösterebilir. Bu rapor kamuya açık bilgilere dayalıdır. Doğru veya tamam olmayan hiçbir beyan yapılmamıştır. Bu rapor söz konusu menkul kıymetlerin alınması veya satılması için bir teklif, yorum ya da yatırım tavsiyesi değildir veya bu menkul kıymetlerin alınıp satılmasına yönelik bir teklif için de bir istek veya zorlama değildir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve kendisiyle bağlantılı olan diğerleri bahsedilen şirketlerin menkul kıymetleriyle ilgili pozisyon alabilirler veya bu menkul kıymetlerle ilgili işlem yapabilirler, ayrıca bu şirketler için yatırım bankacılığı hizmetleri de verebilirler. Herhangi bir yatırım kararı yatırımcının tamamıyla kendi kişisel seçimine dayanmalıdır. Bu rapordaki bilgiler herhangi bir yatırım tavsiyesi olmayıp, raporda yer alan firmalara yatırım yapılmasından ötürü Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. hiç bir sorumluluk kabul etmez.