YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST - 1

Transkript

1 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST X merkezinde gündüz süresi 21 Haziran da 24 saat olduğuna göre Kuzey Kutup Dairesi üzerinde yani kuzeydedir. Aydınlanma Dairesi 21 Haziran ve 21 Aralık ta bu daireye teğet geçer. Bu durumda B ve D doğrudur. Y merkezi Güneş ışınlarını yılda iki kez dik aldığına göre Yengeç ve Oğlak Dönencesi arasındadır yani tropikal kuşaktadır, ancak yarım küresi belli değildir. C ve E doğrudur. K merkezinde gece gündüz yıl boyunca eşit olduğuna göre ekvatordadır. Işınları sadece 21 Mart ve 23 Eylül de iki kez dik alır. A yanlıştır. 5. Kuzey yarım kürede gündüz süresi haziran ayında 21 ine kadar sürekli uzar. 21 Haziran dan sonra gündüzler kısalmaya başlar. Asya gözlemini haziran ayını kapsayan bir dönemde yapmıştır meridyeni tarih değiştirme çizgisidir. Bu meridyen geçildiğinde boylam farkı ne olursa olsun tarih bir gün farklı olur. 2. Okyanus akıntılarında halkalar oluşması günlük sıcaklık farkının sonucu değil, Dünya nın günlük hareketinin sonucudur. IV. olay sıralamayı bozar. 3. Soruda cisimlerin gölge boyuna bakılarak enlemleri, gölge yönüne bakılarak yarım küreleri bulunur. 23 Eylül de ışınlar Ekvator a dik geldiği için Ekvator daki cismin gölgesi oluşmaz. I Ekvator dadır (A). Işınları 45 lık açıyla alan cisimlerin boyları ile gölge boyları aynıdır (D). Bu yüzden II. ve III. cisim 45 enlemindedirler. Yani Ekvatorla eşit uzaklıktadılar (B). II. cismin gölgesi kuzeye baktığına göre kuzey yarım kürede (C), III. cismin gölgesi güneye baktığından güney yarım kürede yer almaktadır. E yanlıştır. 7. Ekvator ın tam ortadan geçmesi Dünya nın şekliyle ilgilidir. Dönenceler ve kutup dairelerinin geçtiği yerler eksenin eğikliğine bağlıdır. 4. Kuzey yarım kürede 21 Haziran da Güneş daha erken doğar. D seçeneğinde Dünya 21 Haziran konumundadır. 1

2 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST V B IV 45 III 30 I D Şekilde kentler arasındaki açılar aynı zamanda boylam farkını verir. II. ve III. kent arasındaki boylam farkı 30 olduğuna göre yerel saat farkı 30 X 4 dakika = 120 dakika = 2 saattir. B doğrudur. III. kent baş meridyen üzerindedir, boylamı 0 dir. I. kent ile V. kent arasındaki boylam farkı 90 olduğuna göre V. kent 90 doğu boylamındadır. C doğrudur. IV. kent ile baş meridyen yani III. kent arasındaki boylam farkı 45, II. kentin başmeridyen ile aralarındaki boylam farkı 30 dir. Yani IV. kent baş meridyene daha uzaktır. D doğrudur. IV. kentin III. ve V. kentle aralarında boylam farkı 45 dir. Yani IV. kente eşit uzaklıktadırlar. E de doğrudur. A seçeneği yanlışır. I. kentte Güneş en geç yani yeni doğmuştur. Batıda Güneş geç doğacağına göre I. kent en doğuda değil en batıdadır. II 11. Bu yer şeklinde eğim fazla olduğuna göre tarama çizgileri kısa, sık ve kalındır. Yükselti m arasında olduğuna göre koyu kahverengi tonlar kullanılır. Dağ bulunduğuna göre kabartılar vardır. Topoğrafya haritasında gösterilen yer şeklinde kalıcı karların bulunup bulunmadığı kesin olarak bilinmediğinden E seçeneği yanlıştır. 12. Ölçek yükselti değerlerini etkilemez. 9. Kentlerin boylamlarından yararlanarak yerel saat farkı (II), Güneş in doğuş saati (IV), enlemlerinden yararlanılarak kuşuçuşu uzaklık (I), ışınların geliş açısı (III) bulunabilir. Boylamların arasındaki uzaklık sadece ekvatorda 111 km dir. Türkiye de aralarının kaç km olduğu bilinmediğinden Çanakkale ile Iğdır arasındaki kuşuçuşu uzaklık bulunamaz. 13. Trabzon un nüfus yoğunluğu daha kısa sürede değişeceğinden haritası da çabuk değişir. 10. Bir bölgede gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki fark fazlasıyla yer şekilleri engebelidir. Bu bölgede yol yapımında tüneller kullanılır. 2

3 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST İklimde uzun süreli hava olaylarından bahsedilir. Muğla nın yaz mevsimindeki sıcaklığı (III) ve yağış miktarı (IV) iklimle ilgilidir. I, II ve V teki hava olaylarında yarın, hafta sonu gibi ifadeler kullanılmıştır. Yani bu hava olayları kısa süreli olduğundan hava durumu hakkında bilgi verir. 4. Tokyo ve Yakutsk ta bakı etkisi aynıdır. İkisi de kuzey yarım kürede olduğundan güney yamaçları daha sıcaktır. E seçeneğindeki bilgi yanlıştır. 2. Parçada açıklananlar tundra iklimine ait özelliklerdir. 5. İzobar haritasına bakılarak basınç merkezleri, aralarındaki basınç farkı, rüzgarın esis yönü, basınç merkezlerine göre havanın açık ya da yağışlı olduğu bulunur. Haritadaki bölgenin yarım küresi belli olmadığından hakim rüzgar yönünün sıcaklık üzerine etkisi hakkında yorum yapılamaz. 6. Özellikleri verilen rüzgârlar aşağıdaki gibi eşleştirilir. 3. Kalıcı kar sınırı enleme ve bakıya göre değişir. IV I II III 0 I. ve IV. dağın güney yamaçlarında kalıcı kar sınırları daha yüksek olduğundan bu dağlar Kuzey yarım kürededir. IV. de kalıcı kar sınırı daha alçak olduğundan en kuzeyde yer alır. II. ve III. nün kuzey yamaçlarında kalıcı kar sınırı daha yüksek olduğundan güney yarım kürededirler. III. de kalıcı kar sınırı en alçak olduğundan en güneydedir. Böylece III ve IV arasındaki enlem farkı en fazladır. En düzenli ve sürekli esen rüzgârlardır. Okyanus akıntalarının etki ederler. Başlangıçta kuru olan bu rüzgârlar deniz üzerinden aldıkları nemi Ekvator çevresindeki kıtaların doğu kıyılarına yağış olarak bırakırlar. Alize (C) Asya Kıtası, onun güney ve güneydoğusunda yer alan Hint Okyanusu ile Büyük Okyanus arasında esen mevsimlik devirli rüzgârlardır. Muson (B) Dağın bir yamacında yükselen havanın diğer yamacında alçalarak kuru ve sıcak havaya dönüşmesiyle oluşan rüzgârlardır. Föhn (D) Büyük Sahra dan Kuzey Afrika ve İtalya kıyılarına doğru esen sıcak ve kuru rüzgârlardır. Sirocco (A) E deki Batı rüzgârları açıklanmamıştır. 3

4 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST İzoterm haritasına bakıldığında kara soğuk olduğundan yüksek basınç deniz sıcak olduğundan alçak basınçtır. Bu durumda karadan denize doğru gece kara meltemi eser. 11. Yıllık sıcaklık ortalaması en yüksek olan iklim çöldür. Bu iklimde kurakçıl otlar ve kaktüsler bulunur. 8. Sisin oluşabilmesi için hava kütlesinin gittiği bölgede soğuması gerekir. A seçeneğinde açıklanan ani hava hareketleri sonucunda dolu oluşur, sis oluşmaz. 12. Soruda ekvatoral iklimin sıcaklık ve yağış grafiği verilmiştir. Avustralya nın güney batısında bu iklim görülmez. Burada Akdeniz iklimi etkilidir. 13. Kavram haritasında Kuzey yarım kürede güneyden gelen sıcak yerel rüzgarlar gösterilmiştir. 9. Mutlak nemin maksimum nemden fazla olması sonucunda yoğuşma olur. Bu yüzden 30 C, 20 C ve 10 C sıcaklıktaki hava kütlelerinde yoğuşma olur. 30 C sıcaklıktaki hava kütlesinde mutlak nem gr, maksimum nem dır. Bu durumda = 9.80 gr yoğuşma olur. 10. Haritada IV. bölgede yağışın bol olmasının nedeni muson rüzgarlarıdır. 4

5 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST Tektonik hareketler orojenez (dağ oluşumu), epirojenez (kıta oluşumu), volkanizma ve depremlerdir. Soruda tanımlanan izostatik denge epirojeneze yol açar. Karaların üzerinde oluşan buzullar, volkanizma karaların ağırlaşmasına, mantoya batmasına yol açar. Bunun sonucunda deniz karaya doğru ilerler. Bu durumda B seçeneği doğrudur. A ve E seçeneğinde dağ oluşumu, C seçeneğinde volkanizma, D seçeneğinde depremler açıklanmıştır. 5. Parçada kayaç cinsleri ve bu kayaçların bulunduğu yerlerde oluşan yer şekilleri açıklanmıştır. 6. Fay hatları levha sınırlarında yer alır. Bunun sonucunda bu bölgeler sıcak su kaynaklarının bulunduğu jeotermal bölgelerle benzerlik gösterir. 2. E seçeneği yanlıştır. V. bölge Kanada nın kuzeyini göstermektedir. Bu bölgede kutup ikimi görülmez. Tundra iklimi görüldüğü için tundra bitkilerine ve tundra topraklarına rastlanır. Kutup iklimi Antarktika ve Grönland ın kuzeyinde görülmektedir. 3. I. deki kıyı okları ve lagünler dalgaların etkisiyle, III. deki vadiler akarsuların etkisiyle oluşur. II. deki morenler, sander düzlükleri buzulların etkisiyle, IV. deki tafoniler rüzgârların etkisiyle oluşur. Buzullar tundra ve kutup ikliminde, rüzgârlar ise step ve çöl ikliminde etkili olan dış kuvvetlerdir. Dalgalar kıyılarda, akarsular ise genelde tüm iklim bölgelerinde etkili olduğu için bu dış kuvvetlere bakılarak bulunduğu bölgenin iklimi hakkında yorum yapılamaz. 7. Sirk, vadi, hörgüçkaya ve sander düzlükleri buzulların etkisiyle oluşan yer şekilleridir. 4. Soruda peri bacalarının oluşumu zincir şeklinde verilmiştir. Peri bacalarının oluşumunda sel sularının aşındırması etkilidir. 8. Kalıcı kar sınırı ekvatorda yüksek, kutuplarda alçaktır. IV. bilgide hata yapılmıştır. 5

6 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST Şekilde geniş tabanlı vadide menderes çizerek akan akarsu verilmiştir. Menderesler eğimin az olduğu bölgelerde yana doğru aşındırmayla oluşur. Şeklin altındaki çizik ölçekten yararlanarak akarsuyun boyu ölçüldüğünde 500 km den uzun olduğu görülür. Şekilde yön oku verilmemiştir ve akarsuyun akış yönüyle ilgili bir bilgi yoktur. Bu durumda akarsuyun güneye aktığı söylenemez. 10. Denizdeki bir adanın kıyı oku ile karaya bağlanmasıyla oluşur. Tombolo (B) Buzulların sert kayaçları çizerek ve cilalayarak oluşturduğu kayaçlardır. Hörgüçkaya (E) Sular tarafından çözünen kalker tabakası üzerinde oluşan küçük oluklardır. Lapya (D) Akarsuların yatak eğimlerinin azaldığı yerlerde oluşturdukları salınımlardır. Menderes (A) Mantarkaya (C) ile ilgili bilgi verilmemiştir. 6

7 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST Paragrafta açıklanan olaylar ölüm oranlarının azalmasına, nüfusun aşırı artmasına neden olmuştur. 6. I. ve III. de göçün çevreye, IV. de ise ekomik alana olan etkisinden bahsedilmiştir. II. deki gecekondulaşma, V. teki kültürel çeşitlilik sosyal alandaki sonuçlarıdır. 2. Haritada V. bölge Sibirya da yer almaktadır. Bu bölgede sıcaklığın düşük olması nüfus yoğunluğunun azalmasına neden olmuştur. Sonuçta V. bölge de az da olsa yerleşmelere rastlanır. 7. I. ülke gelişmemiş, II. ülke gelişmekte olan, III. ülke ise gelişmiş ülkedir. Bu ülkelere örnek olarak verilenler A seçeneğinde doğru olarak sıralanmıştır. 3. Parçada II. ve IV. örnekteki göçlerin nedeni ekonomiktir. I. sinin nedeni doğal, III. sünün nedeni siyasidir. 4. Göç hikayesinde evlerin bomboş olması (A), otuz hanenin kalması (D), tarlaların ekilmemesi (B), sağlık ocağının kapanması (C) anlatılmıştır. E seçeneğindeki ormancılık faaliyetlerinden bahsedilmemiştir. 8. Doğal nüfus artışı, doğumlar ile ölümler arasındaki farktır. Gerçek nüfus artışında ise göçlerin etkisi vardır. II. ve III. ülkede gerçek artışlar doğal artışlardan fazla olduğu için göç almaktadır. IV. ülkede göç alma ve göç verme olayı yoktur. I. ve V. ülkede gerçek artış doğal artıştan azdır. Yani göç vermektedir. I. ülkede verilen göç daha fazladır. 5. Arı kovanı şeklinde olan bu piramit kalkınma düzeyi yüksek olan ülkelere aittir. Bu ülkelerde doğum oranı düşük olduğundan nüfusu dinamik değil, yaşlıdır. 9. Birincil ekonomik faaliyetler tarım (çiftçi), ormancılık (ormancı), balıkçılık (balıkçı), hayvancılık ve madencilikten (maden işçisi) oluşmaktadır. III. deki bankacı ile V. deki doktor hizmet sektöründedir. Yani üçüncül ekonomik faaliyette yer alan mesleklerdir. 7

8 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST Ekonomik faaliyetlerin değişmesi çeşitli mesleklerin ortaya çıkmasına yol açarak toplumun sosyal yapısında değişmelere neden olmuştur. 11. Paragrafta açıklanan olaylar maden (kalkolitik) çağa aittir. 8

9 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST Paragrafta bahsedilen sıcak su kaynakları fay hatlarıyla ilgilidir. Bu durum jeolojik yapıya bağlıdır. Bu soruda A seçeneğindeki jeomorfolojik yapı güçlü çeldiricidir. Jeomorfolojik yapı yer şekilleriyle ilgilidir, yerin iç yapısı hakkında bilgi vermez. 5. Oluşan şekiller ve etkili olan dış kuvvetler sırasıyla şöyledir. Kanyon vadiler akarsularla Falezler dalgalarla Şahit kayalar ve kumullar rüzgarlarla Kırgıbayırlar sel sularıyla oluşmuştur. Buzulların oluşturduğu şekillerden bahsedilmemiştir. 2. Türkiye de enlemin sıcaklığa etkisi kıyıdaki illerde belirgindir. Enlemin etkisiyle güneydeki kıyılardan kuzeye gidildikçe illerin sıcaklıkları düşer. Bu yüzden I., II. ve IV. deki illerin sıcaklıklarının farklı olması enlemle açıklanır. III. deki Çanakkale ile Kars, V. deki Aydın ile Konya aynı enlemlerde bulunmalarına rağmen sıcaklıkları farklıdır. Kars ın ve Konya nın sıcaklıklarının farklı olmasında yükselti ve karasallığın etkisi vardır. 6. Grafiğe bakıldığında nüfus miktarı, nüfus artış hızı, nüfus patlaması ile ilgili sonuçlara ulaşılır. C seçeneğindeki 1945 te nüfusta azalmalar olduğu sonucuna ulaşılamaz te nüfusta değil, nüfus artış hızında azalmalar olmuştur. 3. Piramidin tabanında yani çocuk nüfusta azalmalar görülmektedir. Bu durum nüfus artış hızının azaldığını göstermektedir. Bu piramide bakılarak yaşam süresinin kısaldığıyla ilgili yorum yapılamaz. 7. I. Lagün, III. Falez, IV. Sinop Yarımadası (tombolo), V. Terkos Gölü (lagün) dalgaların etkisiyle oluşan şekillerdir. II. deltanın oluşmasında akarsular, gel git ve akıntılar etkilidir. 4. Türkiye deki Kuzey Anadolu Dağları ile Güney Anadolu Dağları (Toroslar) III. Jeolojik zamanda kıvrılmalarla oluşmuş yüksek dağlardır. Dağların doruklarında buzullaşmanın etkili olduğu görülür. Ancak bu dağ sıralarının tamamından fay hatları geçmez. 8. İllerle seçeneklerdeki grafikler şöyle eşleştirilir: Erzurum D, Rize C, Antalya B, Urfa A dır. E seçeneğinde grafik dışarda kalır. 9

10 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST Seçeneklere bakıldığında I. Ova (Çukurova), II. Ova (Gediz), III. Ova (Konya), IV. Ova (Amasya) ile ilgili bilgiler doğrudur. Türkiye de buzulların oluşturduğu ovalara rastlanmaz. 10. Haritada makilerin dağılışı gösterilmiştir. Makiler yaz kuraklığına dayanaklıdırlar, sararmazlar. 11. Grafiğe bakıldığında kırsal nüfus sürekli azalırken, kentsel nüfusun arttığı görülmektedir. Bu değişim göçlerle açıklanır. 12. Doğu Karadeniz de göllerin toplandığı bölgeye rastlanmaz. 10

11 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST Sorudaki ilk dört bilgi doğrudur. Son bilgi yanlıştır. Demir yolu ağı genelde gelişmiş olan, nüfusu fazla olan kıtalarda yoğundur. Afrika kıtasında demir yolu ağı yoğun değildir. 5. Haritada gösterilen ülkelerden Japonya (I), Avustralya (II), ABD (III), İngiltere (IV) yüksek gelirli ülke grubunda yer alır. Güney Afrika Cumhuriyeti (V) ise orta gelirlidir. 2. Parçada muson rüzgarları, yağmur gibi hava olaylarından bahsedilmiştir (A). Nüfusun hızlı artışı, tarım gibi beşeri faktörlere de değinilmiştir (B). Bangladeş in alçak düz bir ülke olması özel konumuyla ilgilidir (C). Paragraftaki orman tahribatı, seller çevre sorunlarıdır (D). Paragraftaki Ganj ve İndus nehirleri verilmiştir. Ancak rejimleriyle ilgili bir bilgi yoktur. 6. Paragrafta I., III., IV. ve V. de depremden önce alınacak önlemlerden bahsedilmiştir. II. de dökülen tehlikeli maddelerin temizlenmesi ise depremden sonra yapılmalıdır. 3. E seçeneği yanlıştır. Volkanik faaliyetler levha sınırlarında, fay hatlarında yaygındır. E seçeneğindeki Afrika Kıtası nda bulunan II. bölgedeki arazi yaşlı olduğundan volkanik faaliyetlere rastlanmaz. 7. Tropikal siklonlar (tayfun, kasırga), seller ve taşkınlar, volkanizma önceden tahmin edilen doğal afetlerdir. Doğal afetler içerisinde en zor tahmin edilen ve etkisi en uzun süren kuraklıktır. Yanıt: 8. I. Süveyş Kanalı, Akdeniz i Kızıldeniz e bağlar. 4. Tabloda üç ülkedeki depremin magnitüdü (büyüklüğü) birbirine yakın olmasına rağmen ölü sayıları çok farklıdır. Ölü sayısı Japonya da çok azken, İran da çok fazladır. Bu farklılık ülkelerin gelişmişlik düzeyine bağlıdır. II. Hürmüz Boğazı petrol tankerlerinin çıkış kapısıdır. Basra Körfezi ni Hint Okyanusu na bağlar. III. Panama Kanalı, Orta Amerika da yer alır. Pasifik ve Atlantik Okyanuslarını birbirine bağlar. 11

12 YGS COĞRAFYA ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST Bölgeler sınıflandırılırken A da yer şekilleri, B de iklim tipleri, C ve D de bitki örtüsü kriter olarak kullanılmıştır. Yani ilk dört seçenekte doğal özellikler kriter olarak kullanılmıştır. Avrupa Birliği bölgesi siyasi bölgedir. Beşeri özellikler kriter olarak alınmıştır. 10. Faks çekmek için telefonun olması gerekir. Bu yüzden önce telefon icat edilmiş ardından faks makinesi geliştirilmiştir. II. ve III. icat yer değiştirilirse sıralama doğru olur. 12