Marmara Denizi genelinde gözlemlenen karışık alg patlaması sonucunda oluşan musilaj agregat konusunda rapor

Transkript

1 31. Mart Marmara Denizi genelinde gözlemlenen karışık alg patlaması sonucunda oluşan musilaj agregat konusunda rapor M. Levent Artüz Hidrobiyolog Giriş: Bilindiği gibi Marmara Denizi, geçtiğimiz 2007 senesinin ekim ayından beri, balıkçıların salya adını verdikleri bir oluşum ile gündeme gelmektedir. Söz konusu oluşum, yoğun yapısı dolayısı ile su ürünleri istihsalinde önemli bir yer tutan bu denizimizde, su ürünleri avcılığını engellemekte ve fiziksel yapısı dolayısı ile de Marmara Denizi nin zaten dramatik bir şekilde gerilemiş olan tür çeşitliliğine, ciddi ve onarılması çok zor, olumsuz etkiler bırakmaktadır. Teknolojinin ilerlemesi, Marmara Denizi çevresi ve etki alanına endüstri merkezlerinin kurulması, yerleşim bölgelerinde nüfusun artması paralelinde, önlemlerin alınmayışına bağlı olarak, kirlenme hızı büyük oranda artmış ve bu su kütlesi atık yüklerini kaldıramayacak hale gelmiştir. Söz konusu değişimlerin izlenmesi gerekliliğinden hareketle, Vakfımız bünyesinde Marmara Denizi nin Değişen Oşinografik Şartlarının İzlenmesi adı altında uzun soluklu bir proje gerçekleştirilmektedir. Marmara Denizi nin Değişen Oşinografik Şartlarının İzlenmesi Projesi bir deniz için yapılmış uzun soluklu izleme projeleri arasında önemli bir yer işgal etmektedir. Söz konusu proje 1954 senesinde Et ve Balık Kurumu tarafından başlatılmış ve sırası ile İ.Ü. Hidrobiyoloji Araştırma Enstitüsü, İ.Ü. Çevrebilimleri Enstitüsü, Marmara ve Boğazları Belediyeler Birliği, İ.T.Ü. Gemi İnşaat ve Denizbilimleri Fakültesi tarafından bir bayrak yarışı şeklinde 1995 senesine kadar devam ettirilmiştir senesinden sonrası ise, proje 2005 senesinde Sevinç Erdal İnönü Vakfı bünyesine geçene değin, senelik bağımsız bölümler halinde yürütülmüştür. Bu uzun süre içersinde biriken veriler, birçok kez farklı yayınlar ile değerlendirilmiş ve temel olarak Marmara Denizinde 1978 Şubat Döneminde Yapılan Hidrografik Çalışmalar Ön Raporu (ARTÜZ, M. İ., KORKMAZ, K. 1978), Marmara Denizinin hidrografisi ve su kirlenmesi açısından etüdü (ARTÜZ, M. İ., BAYKUT, F. 1986), Marmara Denizi ekosisteminde değişen oseanografik şartların araştırılması Böl I., Böl II., Böl III. ( ARTÜZ, M. İ. et all, ; ARTÜZ, M. L. et all, 1995) ve Bilimsel Açıdan Marmara Denizi (ARTÜZ, M. L. et all, 2007) isimli yayınlarda söz konusu veriler toplu halde verilmiştir. Bu oldukça uzun soluklu proje, Sn. Prof. Dr. Erdal İnönü nün sahiplenmesi ve Sevinç Erdal İnönü Vakfının desteği ile, tekrar ciddi bir şekilde ele alınmış ve yürütülmektedir. Vakfın projeye sahiplenmesi ile, geçmişten günümüze tüm veriler bir veri tabanı içersinde toplanmış ve değerlendirilmeye alınmıştır senesinde yapılan ilk çalışmadan bu güne kadar devamlılık gösteren bu veriler, dünya yüzünde az bulunur uzunlukta bir zaman dilimini içermektedir. Marmara Denizi nde oluşan ve bu denizimizi çok yönlü olarak etkileyen söz konusu oluşum da, Marmara Denizi nin değişen Oşinografik Şartlarının İzlenmesi Projesi çerçevesince izlenmiş ve değerlendirilmiştir. Sevinç Erdal İnönü Vakfı 1

2 Materyal Metot: Marmara Denizi nin Değişen Oşinografik Şartlarının İzlenmesi projesi, 2007 yaz ayağı saha çalışması 31 temmuz 2007 günü başlamış ve 15 ağustos 2007 günü sonlandırılmıştır. Sevinç - Erdal İnönü Vakfı bünyesinde ve Beşiktaş Belediyesi sponsorluğunda 45 hidrografik istasyonda (Bkz. İstasyon dağılım ve konumları) çalışmalar yapılmıştır. Söz konusu saha çalışması sırasında in-situ olarak aktarılan parametreler ve gözlem sonuçları, bizlere Marmara Denizi genelinde ciddi olarak nitelendirilebilecek boyutlarda bir alg patlamasının ve olası musilaj agregat oluşumunun, belirgin ön sinyallerini vermiştir. Bu ön ölçüm sonuçlarından hareketle, durumun izlemeye alınması gereği ortaya çıkmış ve acilen yeni bir izleme programı oluşturularak, Marmara Denizi geneline dağınık pilot istasyonlarda ölçüm, numune alımı ve izleme çalışmaları başlatılmıştır ve halihazırda da sürdürülmektedir. Çalışmalar sırası ile; Proje Zaman aralığı Bölge Ana çalışma 01/08/ /08/2007 Tüm Marmara Denizi ve Boğazları izleme 1 15/09/ /09/2007 Marmara Denizi doğusu ve Çanakkale Boğazı izleme 2 26/10/ /10/2007 Çanakkale Boğazı, İzmit Körfezi kesiti izleme 3 16/11/2007 İzmit Körfezi izleme 4* 02/12/2007 Kuzeybatı Marmara Denizi izleme 5 17/12/ /12/2007 Batı Marmara Denizi Kuzey/Güney kesiti. izleme 6 07/02/2008 Batı Marmara Denizi Kuzey/Güney kesiti. izleme 7 10/03/2008 Kuzeybatı Marmara Denizi *Görsel izleme olarak ROV ile gerçekleştirilmiştir. Ana proje ve izleme projeleri kapsamında gerçekleştirilen ölçümler aşağıdaki gibidir. - Sıcaklık ölçümleri (TºC) - Salinite ve Klornite ölçümleri ( S ve Cl) - Yoğunluk hesaplamaları (Sigma-T) - Elektrik iletkenliği (LF) (mhos cm 2 ) - Ses iletkenliği hesaplamaları (S.sp x 10) - Suda çözünmüş oksijen () ( ve ml/l) - ph dağılımı - Secchi-disc (Işık geçirgenliği, bulanıklık) - Deniz rengi - İstasyon su derinliği - Hava şartları ile ilgili ölçümlerin yanı sıra; Belirli noktalarda plankton çekimleri ve buna bağlı olarak; Planktonda: - Tür tayin ve dağılımları, - Volumetrik analiz, Bentikde: - Tür tayin ve dağılımları, - Envanter oluşturulması, - Türlerin kantitatif ölçümleri, - Tür tayin ve dağılımları, işlemleri yapılmıştır. Mevki tayinleri : Hidrografik araştırmaların sağlığı açısından önemli faktörlerden birisi olan mevki tayini, Magellan MAP 330 GPS ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar sırasında aletin kendi hafızası ve çalışma bitiminde alanda bağlı olduğu bilgisayara aktarılan veriler, daha sonra adresi üzerinden çok kullanıcılı harita programına ve yine internet üzerinden çalışan çok kullanıcılı Hidro-QL Oşinografik Veri Tabanına ( data kartları şeklinde otomatik olarak işlenmiştir. Sevinç Erdal İnönü Vakfı 2

3 Su sıcaklığı (TºC) ölçümleri : Araştırma yapılan istasyonlarda, derinliğin elverdiği ölçülerde, yine derinliğe bağlı olarak 5sn. periyotlar halinde, derinlik sensörü verilerine bağlı sıralama çerçevesince, ham veri eldeleri gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler hem ham veri olarak, hem de standart derinliklerdeki veriler olarak işlenmiştir. Standart m. derinliklerde ve bunlara ek olarak termoklin tabakasının kesin konumunu saptamak amacı ile 15-25m. derinliklerde 1 er metre aralıklarla sıcaklık ölçümleri yapılmıştır. Bu ölçümler saha çalışmaları süresince kullanılan, 200m. derinliğe kadar erişen, veri biriktirme özelliğine sahip (data-logger) mikroprosesörlü YSI 6600-D sonda aygıtı ile gerçekleştirilmiştir. Sıcaklıklar, söz konusu sonda aletinde bulunan termik sensör ile in-situ olarak saptanmış ve daha derin bölgeler reversing termometreler ile ölçülmüştür. Salinite ve Klornite ölçümleri : Araştırma yapılan istasyonlarda, derinliğin elverdiği ölçülerde, yine derinliğe bağlı olarak 5sn. periyotlar halinde derinlik sensörü verilerine bağlı sıralama çerçevesince ham veri eldeleri gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler hem ham veri olarak hem de standart derinliklerdeki veriler olarak işlenmiştir. Standart m. derinliklerde ve bunlara ek olarak haloklin tabakasının kesin konumunu saptamak amacı ile 15-25m. derinliklerde 1 er metre aralıklarla Salinite ve Konduktivite ölçümleri tablolara aktarılmıştır. Bu ölçümler saha çalışmaları süresince kullanılan, 200m. derinliğe kadar erişen, veri biriktirme özelliğine sahip (data-logger) mikroprosesörlü YSI 6600-D sonda aygıtı ile gerçekleştirilmiştir. Daha derin olan katmanlardaki ölçümler Niskin ve Nansen numune şişeleri ile alınan örneklerden özel aparat yardımı ile yine YSI 6600-D sonda aygıtı ile gerçekleştirilmiştir. Konduktivite (LF) ölçümleri: Salinite ölçümlerine paralel olarak Konduktivite (elektrik geçirgenliği, LF, mhos/cm 2 ) ölçümleri yapılmıştır. Söz konusu ölçümler de 200m. derinliğe kadar erişen, veri biriktirme özelliğine sahip (data-logger) mikroprosesörlü YSI 6600-D sonda aygıtı ile gerçekleştirilmiştir. Bu ölçümler HİDRO-QL programında yer alan ve Klornite ve sıcaklık değerlerinin fonksiyonu olarak hesaplanan değerler ile karşılaştırılmaktadır. Çözünmüş oksijen () ölçümleri: Araştırma yapılan istasyonlarda, derinliğin elverdiği ölçülerde, yine derinliğe bağlı olarak 5sn. Periyotlar halinde derinlik sensörü verilerine bağlı sıralama çerçevesince ham veri eldeleri gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler hem ham veri olarak hem de standart derinliklerdeki veriler olarak işlenmiştir. Standart m. derinliklerde ve bunlara ek olarak dağılımının Termoklin/Haloklin tabakası ile ilişkisini saptayabilmek ve denizel canlıların gereksinim duydukları 5 sınırını saptamak amacı ile, m. arasında 25cm. ara ile, 200m. derinliğe kadar erişen, veri biriktirme özelliğine sahip (data-logger) mikroprosesörlü YSI 6600-D sonda aygıtı ile gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler HİDRO-QL programında yer alan ve değer çevrimi ile hesaplamaları ile birlikte ve ölçüm değerlerinin fonksiyonu olarak hesaplanan değerler ile karşılaştırılmaktadır. Yoğunluk (SIGMA-T) ölçümleri: Sigma-T, Klornite ve Temperatür değerlerinden yararlanılarak HIDRO-QL programı ile tablolara otomatik olarak işlenmektedir. Bilindiği gibi Sigma-T yoğunluğun kısaltılmış halidir ve; Sigma-T = (Yoğunluk-1) x 1000 şeklinde tanımlanmaktadır. Yoğunluğun yatay olarak haritalandırılması, Örneğin Marmara Denizi için, Karadeniz (üst) Akdeniz (alt) su kütlelerinin sınırını belirlemektedir. Bu iki kütle arasında hızla değişen ara tabakanın (interface) konumu da saptanabilmektedir. Detaylara inildiğinde söz konusu ara tabakanın nerelerde upwelling yaptığı görülebilecektir ki, bu Marmara Denizi nde yoğun olarak uygulanan derin deniz deşarjlarının akıbeti bakımından büyük önem taşımaktadır. Sevinç Erdal İnönü Vakfı 3

4 ph ölçümleri: Araştırma yapılan istasyonlarda, derinliğin elverdiği ölçülerde, yine derinliğe bağlı olarak 5sn. periyotlar halinde derinlik sensörü verilerine bağlı sıralama çerçevesince ham veri eldeleri gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler hem ham veri olarak hem de standart derinliklerdeki veriler olarak işlenmiştir. Standart m. derinliklerde ve bunlara ek olarak termoklin tabakasında 25cm. aralıklarla ph ölçümleri yapılmıştır. Bu ölçümler, 200m. derinliğe kadar erişen, veri biriktirme özelliğine sahip (data-logger) mikroprosesörlü YSI 6600-D sonda aygıtına bağlı ph sensörü ile, in-situ olarak gerçekleştirilmiştir. Daha derin olan katmanlardaki ölçümler Niskin ve Nansen numune şişeleri ile alınan örneklerden özel aparat yardımı ile yine YSI 6600-D sonda aygıtı ile gerçekleştirilmiştir. Işık geçirgenliği (Bulanıklık) ölçümleri: Araştırma yapılan istasyonlarda, Secchi-disk (ışık geçirgenliği) ölçümleri yapılmıştır. Işık geçirgenliğinin klasik ölçümü olan bu yöntem, 25cm. Çapındaki beyaz renkte bir diskin su içersinde görülebildiği derinliğin, göz ile saptanması esasına dayanmaktadır. Plankton ölçümleri: Plankton ölçümleri istasyonların büyü bir çoğunluğunda ve rutin plankton ölçüm istasyonlarında dikey ve yatay çekimler olarak gerçekleştirilmiştir. Plankton kepçesi olarak, Hensen tipi nr: 15 (µm: 155) göz açıklığına sahip, 60cm. Ø ağız açıklığında kepçe kullanılmıştır. Oşinografik istasyonlar ve bunlardan bağımsız plankton çekim istasyonlarında ayrıca oşinografik verilerin alımı yapılmıştır. Numuneler %5 formol karıştırılmış deniz suyunda saklanarak volumetrik analizleri yapılarak, tür tayin ve envanter çalışmaları için veri tabanı oluşturmak amaçlı kaydedilmişlerdir. Klorofil ölçümleri: Bu ölçümler, plankton ölçümlerine bağlı olarak, 200m. derinliğe kadar erişen, veri biriktirme özelliğine sahip (data-logger) mikroprosesörlü YSI 6600-D sonda aygıtına bağlı optik klorofil sensörü ile, 60m. derinliğe kadar in-situ olarak gerçekleştirilmiştir. Bentik materyal ölçümleri: Bentik demersal materyal, istasyonlarda Beam-trawl çekilmesi sureti ile sağlanmıştır. Kullanılan beam-trawl 13.9m. torba boylu, 7.3m. torba ağız açıklığı, 55cm. torba ağız yüksekliği ve 3.5cm. kuru olarak ölçülen göz açıklığına sahiptir. Bentik materyal istasyonlarında beheri 15dak. süren çekimler gerçekleştirilmiş ve çıkan materyalin kayıtları yapılarak kalitatif ve kantitatif özellikleri ile envanter oluşturulmuştur. Bentik materyal istasyonlarında ayrıca oşinografik verilerin alımı yapılmıştır. Meteorolojik veriler: Marmara Denizi genelinde 22 adet sabit istasyondan on-line olarak her saat başı ve buna ek deniz araştırmaları süresince istasyonlar bazında aşağıdaki meteorolojik veriler toplanmakta ve eş zamanlı olarak veri tabanına girilmektedir. - Hava sıcaklığı - Hava basıncı - Görüş Mesafesi - Nem durumu - Rüzgar hızı - Rüzgar yönü - Yağış durumu ve miktarı. İstasyonlar bazında çalışmanın olduğu dönem boyunca; - Hava sıcaklığı - Yüzey su sıcaklığı - Hava Basıncı - Rüzgar şiddeti - Rüzgar yönü - Genel hava durumu (güneşli, parçalı bulutlu, yağış v.b.). Verileri veri tablolarına ve datakartlara işlenmektedir. Sevinç Erdal İnönü Vakfı 4

5 Hidro-QL Oşinografik-Hidrobiyolojik Program ve Veritabanı: 80'li yıllarda tek kullanıcılı bilgisayarlar için geliştirilmiş olan Hidrografi Programı, internet ve günümüz teknolojilerinin yardımı ile grupsal çalışmalara imkan verecek şekilde tarafımızdan tekrar (Bülent ARTÜZ ve ekibi) tasarlanmış ve yeni sürümü ile ilk olarak bu projede kullanılmıştır. Programda, temelde bir proje kapsamında yapılan ölçümlerin, bilgisayar ortamına kayıt edildikten sonra çeşitli analizlerle değerlendirilmeleri esas alınmıştır. Yapılan hidrografik ölçümler, istasyon bazında girdikten sonra, tek bir istasyon için derinliğe bağlı grafikleri alabilmektedir. Oşinografik çalışmalarda temel ölçülen değerler baz alınarak gerek kendi içersindeki değişimleri, gerekse yeni hesaplanabilir değerler program dahilinde otomatik olarak veri tabloları şeklinde değerlendirilebilmektedir. Örneğin olarak ölçülen bir değeri aynı zamanda ml/l olarak da izlenebilmektedir. Aynı şekilde; bilinen elektriksel geçirgenliğe bağlı tuzluluk ve temperatür bağlamında hesaplanan yoğunluk ve diğer veriler ile suyun ses iletimi, program kapsamında veri tablolarında otomatik olarak hesaplanmaktadır. Verilere bağlı olarak, istasyon mevkileri, ilgili haritada noktasal olarak gösterilebilmekte ve böylece tüm data grafik olarak, görüntü üzerinde anlamlı bir şekilde değerlendirilebilmektedir. Program içinde bulunan ve 1954 senesinde bu güne kadar ölçülmüş veri tabanı, yapılan ölçümlerin karşılaştırılmasına, belirli bir alanda dağılım ve ortalama değerlerin alınmasına veya yatay veya dikey yönlerde kesitler alınabilmesine olanak sağlamaktadır. Bunun yanında proje kapsamında yatay olarak tüm istasyonları kapsayan değerlendirmeler yapılabilmektedir. Söz konusu program in-situ ölçüm aletleri ile direkt bağlantılı olarak çalışabilmekte ve belirli istasyonlardan alınan verilerin işleme hataları ve uzun süreli zaman faktörü minimuma inmektedir. Programda kullanılan Data-Kart'larında ölçülen aşağıdaki değerler girildiğinde: DERinlik SALinite (Su Tuzluluğu) ph (Asitlik-Bazlık) YÖN (Akıntı Yönü) TºC (Su Sıcaklığı) () (Suda erimiş Oksijen) HIZ (Akıntı Hızı) Sistem tarafından: CL (Klorinite) mmhos (Elektrik geçirgenliği) (ml/l) (Suda erimiş Oksijen) SIGMA-T (Yoğunluk) S.Sp (Sound Speed) olarak verilmektedir. Proje kapsamında tüm istasyonlar girildikten sonra, istasyon bazında hesaplamalar da bittiğinden dolayı, bu parametrelerin derinliğe göre grafikleri hazırlanmaktadır. Ayrıca tüm istasyonlar arası ilgili parametrelerin yine derinliğe göre ortalama hesapları yapılabilmekte ve ölçüm yapılamamış olan derinlikler için matematiksel interpolasyon ve ekstrapolasyon yöntemleri kullanılarak kesit değerler alınabilmektedir. Projeye ilişkin tüm istasyonlar bir harita üzerinde görüntülenebilmekte ve proje kapsamına ilişkin genel bir bakış oluşturulabilmektedir. Vakfımız Marmara Denizi nin Değişen Oşinografik Şartları projesi kapsamında, oşinografik verilerin olduğu kadar, biyolojik ve kimyasal verilerin de toplanıp, veri tabanına işlenmesi işlemini gerçekleştirmektedir. Bu konuda çok gelişmiş bir araç parkına sahip olduğumuzu da belirtmek isteriz. Aynı şekilde veri tabanımızda, 1954 senesinden günümüze, Marmara Denizi nde yapılmış ölçümlerin büyük bir bölümü de bulunmaktadır. Bu rapor çerçevesince sadece durum ile ilgili oşinografik ölçüm sonuçları sunulmuştur. Ancak geçmişe dönük, durumun devinimini açıkça ortaya koyabilecek verilerin yanı sıra, yine bu raporun hacmini belirli bir sınırda tutabilmek amacı ile Biyolojik veriler de burada yer almamıştır. Gelecek bir talep dahilinde, söz konusu verileri de paylaşabileceğimizi belirtmek isteriz. Sevinç Erdal İnönü Vakfı 5

6 İSTASYON DAĞILIM VE KONUMLARI: Oşinografik İstasyonların konumları: Aşağıda listeler halinde örneklemelerin yapıldığı oşinografik istasyonların konumları verilmiştir. Sıra Proje İstasyon Arz Tul Derinlik (m.) Tarih 1 VAKIF N40:50:00 E029:00: /08/ VAKIF N40:42:17 E028:59: /08/ VAKIF N40:42:16 E029:10: /08/ VAKIF N40:49:42 E029:10: /08/ VAKIF N40:54:30 E028:48: /08/ VAKIF N40:57:00 E028:58: /08/ VAKIF N40:26:00 E028:50: /08/ VAKIF N40:26:22 E028:45: /08/ VAKIF N40:26:00 E029:01: /08/ VAKIF N40:29:00 E028:50: /08/ VAKIF N40:26:00 E028:34: /08/ VAKIF N40:41:00 E028:34: /08/ VAKIF N40:57:00 E028:33: /08/ VAKIF b N41:13:04 E029:07: /08/ VAKIF c N40:27:06 E026:51: /09/ VAKIF h N41:01:18 E028:59: /08/ VAKIF i N40:45:05 E029:16: /08/ VAKIF N40:57:00 E028:45: /08/ VAKIF N41:03:00 E028:15: /08/ VAKIF N40:58:29 E028:00: /08/ VAKIF N40:44:00 E028:00: /08/ VAKIF N40:32:00 E028:00: /08/ VAKIF N40:23:12 E027:56: /08/ VAKIF N40:25:06 E028:02: /08/ VAKIF N40:22:00 E027:49: /08/ VAKIF b N41:09:30 E029:04: /08/ VAKIF c N40:23:53 E026:39: /09/ VAKIF i N40:44:08 E029:22: /08/ VAKIF N40:22:01 E027:43: /08/ VAKIF N40:23:48 E027:26: /08/ VAKIF N40:40:00 E027:27: /08/ VAKIF N40:54:50 E027:32: /08/ VAKIF N40:29:00 E027:00: /09/ VAKIF N40:31:58 E026:59: /08/ VAKIF N40:25:30 E027:00: /09/ VAKIF N40:31:30 E027:14: /08/ VAKIF N40:34:12 E027:32: /08/ VAKIF i N40:44:50 E029:29: /08/ VAKIF N40:34:04 E027:14: /09/ VAKIF N40:54:32 E028:34: /08/ VAKIF N40:58:36 E029:01: /08/ VAKIF b N41:04:45 E029:03: /08/ VAKIF i N40:44:18 E029:34: /08/ VAKIF b N41:02:47 E029:02: /08/ VAKIF b N41:01:31 E029:00: /08/2007 Sevinç Erdal İnönü Vakfı 6

7 Sıra Proje İstasyon Arz Tul Derinlik (m.) Tarih 1 İzleme 1 40 N40:34:25 E027:14:30 54m 15/09/ İzleme 1 38 N40:31:30 E027:14:29 67m 15/09/ İzleme 1 36 N40:32:00 E027:00:00 46m 18/09/2007 Sıra Proje İstasyon Arz Tul Derinlik (m.) Tarih 1 İzleme 2 23 N40:44:00 E028:00:00 855m 26/10/ İzleme 2 35 N40:29:00 E027:00:00 56m 26/10/ İzleme 2 17 N40:41:00 E028:34:00 400m 26/10/ İzleme 2 1i N40:45:05 E029:16:04 220m 27/10/2007 Sıra Proje İstasyon Arz Tul Derinlik (m.) Tarih 1 İzleme 3 1 N40:44:40 E029:21: /11/ İzleme 3 2 N40:43:18 E029:21: /11/ İzleme 3 3 N40:41:42 E029:21: /11/ İzleme 3 4 N40:44:40 E029:27: /11/ İzleme 3 5 N40:44:40 E029:31: /11/ İzleme 3 6 N40:44:40 E029:39: /11/ İzleme 3 7 N40:43:50 E029:45: /11/ İzleme 3 8 N40:44:10 E029:49: /11/2007 Sıra Proje İstasyon Arz Tul Derinlik (m.) Tarih 1 İzleme 4 1 N40:56:35 E028:36: /02/ İzleme 4 2 N40:48:05 E028:47: /02/2007 Sıra Proje İstasyon Arz Tul Derinlik (m.) Tarih 1 İzleme 5 1 N40:59:28 E028:34: /12/ İzleme 5 1 N40:59:22 E028:34: /12/ İzleme 5 2 N40:51:12 E028:32: /12/ İzleme 5 3 N40:36:00 E028:34: /12/2007 Sıra Proje İstasyon Arz Tul Derinlik (m.) Tarih 1 İzleme 6 iz1 N40:53:04 E028:33: /07/ İzleme 6 iz2 N40:42:14 E028:30: /02/ İzleme 6 iz 3 N40:32:59 E028:20: /07/2008 Sıra Proje İstasyon Arz Tul Derinlik (m.) Tarih 1 İzleme 7 1g N40:53:04 E028:33:51 408m 10/03/2008 Sevinç Erdal İnönü Vakfı 7

8 Ana proje istasyon dağılım haritası İzleme 1 istasyon dağılım haritası İzleme 2 istasyon dağılım haritası Sevinç Erdal İnönü Vakfı 8

9 İzleme 3 istasyon dağılım haritası İzleme 4 istasyon dağılım haritası İzleme 5 istasyon dağılım haritası Sevinç Erdal İnönü Vakfı 9

10 İzleme 6 istasyon dağılım haritası OŞİNOGRAFİ ÖLÇÜM HAM VERİLERİ: İzleme 7 istasyon dağılım haritası Ölçümlere ve Tablolara İlişkin Açıklamalar Proje çerçevesinde yapılan ölçüm değerleri aşağıdaki bölümlerde yer almaktadır. Tüm ölçüm değerleri HQL Hidrografi programı ile sağlanan veri tablolarına işlenmiş, ön değerlerden türetilen parametreler örneğin, Klorinite (Cl ), Sigma-T, Konduktivite (mmhos/cm 2 ), ml/1, Ses hızı (S.Spx10), HQL Hidrografi programında, U.S. Navy Hydrographic Tables da verilen esaslara göre hesaplanarak Veri Tabloları'ndaki yerlerine otomatik olarak işlenmiştir. HQL programı çerçevesinde, çalışılan bölgeye ilişkin Veri Tablolarında yer alan Parametrelerin istatistik değerlendirmesi de tablolar halinde elde edilmiştir. Bu Tablolarda; l. sütunda Derinlik, 2. sütunda ölçülen parametrenin söz konusu bölgedeki MİNimal değeri, 3. sütunda MAXimal değeri, 4. sütunda bu iki ekstrem arasındaki FARK, 5. sütunda söz konusu derinlikte istatistik değerlendirmeye giren ölçüm ADET'i, 6. ORTalama, 7. sütunda S'tandart DEViasyon (sapma), 8. sütunda VARyans, 9. sütunda S'tandart E'rror of the Mean (Ortalama standart hatası), 10. sütunda Ortalama değerin (ORT.Düz =a+2b+c/4) seklinde düzeltilmesi, 11. sütunda yüzeyden itibaren aşağı doğru uzanan su sütunu HACİMine göre, söz konusu parametrenin ORTalama değeri, 12. HACİM S'tandart DEViasyonu gösterilmektedir. Sevinç Erdal İnönü Vakfı 10

11 Ana çalışma tüm istasyonlar (1/08/2007-9/08/2007) oşinografik verileri: Başlama Tarihi: 01/08/2007 Emin: E029:34:21 Nmin: N40:22:00 Bitiş Tarihi: 09/08/2007 Emax: E026:39:43 Nmax: N41:13:04 PARAMETRE: T C PROJE: VAKIF-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. DÜZ. HACİM HACİM ORT. S.DEV Ana çalışma tüm istasyonlar (1/08/2007-9/08/2007) Sıcaklık (T C) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 01/08/2007 Emin: E029:34:21 Nmin: N40:22:00 Bitiş Tarihi: 09/08/2007 Emax: E026:39:43 Nmax: N41:13:04 PARAMETRE: SAL PROJE: VAKIF-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV Ana çalışma tüm istasyonlar (1/08/2007-9/08/2007) Tuzluluk (Sal ) ortalamaları istatistik değerleri Sevinç Erdal İnönü Vakfı 11

12 Başlama Tarihi: 01/08/2007 Emin: E029:34:21 Nmin: N40:22:00 Bitiş Tarihi: 09/08/2007 Emax: E026:39:43 Nmax: N41:13:04 PARAMETRE: CL PROJE: VAKIF-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. DÜZ. HACİM HACİM ORT. S.DEV Ana çalışma tüm istasyonlar (1/08/2007-9/08/2007) Klornite (CL ) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 01/08/2007 Emin: E029:34:21 Nmin: N40:22:00 Bitiş Tarihi: 09/08/2007 Emax: E026:39:43 Nmax: N41:13:04 PARAMETRE: SIGMA-T PROJE: VAKIF-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV Ana çalışma tüm istasyonlar (1/08/2007-9/08/2007) Yoğunluk (Sigma-T) ortalamaları istatistik değerleri Sevinç Erdal İnönü Vakfı 12

13 Başlama Tarihi: 01/08/2007 Emin: E029:34:21 Nmin: N40:22:00 Bitiş Tarihi: 09/08/2007 Emax: E026:39:43 Nmax: N41:13:04 PARAMETRE: mmhos PROJE: VAKIF-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. DÜZ. HACİM HACİM ORT. S.DEV Ana çalışma tüm istasyonlar (1/08/2007-9/08/2007) Elektrik İletkenliği (mhos cm 2 ) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 01/08/2007 Emin: E029:34:21 Nmin: N40:22:00 Bitiş Tarihi: 09/08/2007 Emax: E026:39:43 Nmax: N41:13:04 PARAMETRE: () PROJE: VAKIF-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV Ana çalışma tüm istasyonlar (1/08/2007-9/08/2007) Çözünmüş Oksijen (mg/i) ortalamaları istatistik değerleri Sevinç Erdal İnönü Vakfı 13

14 Başlama Tarihi: 01/08/2007 Emin: E029:34:21 Nmin: N40:22:00 Bitiş Tarihi: 09/08/2007 Emax: E026:39:43 Nmax: N41:13:04 PARAMETRE: (ml/l) PROJE: VAKIF-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. DÜZ. HACİM HACİM ORT. S.DEV Ana çalışma tüm istasyonlar (1/08/2007-9/08/2007) Çözünmüş Oksijen (ml/i) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 01/08/2007 Emin: E029:34:21 Nmin: N40:22:00 Bitiş Tarihi: 09/08/2007 Emax: E026:39:43 Nmax: N41:13:04 PARAMETRE: PH PROJE: VAKIF-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV Ana çalışma tüm istasyonlar (1/08/2007-9/08/2007) ph ortalamaları istatistik değerleri Sevinç Erdal İnönü Vakfı 14

15 Başlama Tarihi: 01/08/2007 Emin: E029:34:21 Nmin: N40:22:00 Bitiş Tarihi: 09/08/2007 Emax: E026:39:43 Nmax: N41:13:04 PARAMETRE: S.Sp. PROJE: VAKIF-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. DÜZ. HACİM ORT. HACİM S.DEV , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Ana çalışma tüm istasyonlar (1/08/2007-9/08/2007) Ses Hızı (Sound Speed) ortalamaları istatistik değerleri İzleme 1 tüm istasyonlar (15/09/ /09/2007) oşinografik verileri: Başlama Tarihi: 15/09/2007 Emin: E027:14:30 Nmin: N40:31:30 Bitiş Tarihi: 18/09/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:34:25 PARAMETRE: T C PROJE: İzleme 1 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 1 tüm istasyonlar (15/09/ /09/2007) Sıcaklık (T C) ortalamaları istatistik değerleri Sevinç Erdal İnönü Vakfı 15

16 Başlama Tarihi: 15/09/2007 Emin: E027:14:30 Nmin: N40:31:30 Bitiş Tarihi: 18/09/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:34:25 PARAMETRE: SAL PROJE: İzleme 1 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. DÜZ. HACİM ORT. HACİM S.DEV İzleme 1 tüm istasyonlar (15/09/ /09/2007) Tuzluluk (Sal ) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 15/09/2007 Emin: E027:14:30 Nmin: N40:31:30 Bitiş Tarihi: 18/09/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:34:25 PARAMETRE: CL PROJE: İzleme 1 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 1 tüm istasyonlar (15/09/ /09/2007) Klornite (CL ) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 15/09/2007 Emin: E027:14:30 Nmin: N40:31:30 Bitiş Tarihi: 18/09/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:34:25 PARAMETRE: SIGMA-T PROJE: İzleme 1 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 1 tüm istasyonlar (15/09/ /09/2007) Yoğunluk (Sigma-T) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 15/09/2007 Emin: E027:14:30 Nmin: N40:31:30 Bitiş Tarihi: 18/09/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:34:25 PARAMETRE: mmhos PROJE: İzleme 1 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 1 tüm istasyonlar (15/09/ /09/2007) Elektrik İletkenliği (mhos cm 2 ) ort. istatistik değerleri Sevinç Erdal İnönü Vakfı 16

17 Başlama Tarihi: 15/09/2007 Emin: E027:14:30 Nmin: N40:31:30 Bitiş Tarihi: 18/09/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:34:25 PARAMETRE: () PROJE: İzleme 1 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. DÜZ. HACİM ORT. HACİM S.DEV İzleme 1 tüm istasyonlar (15/09/ /09/2007) Çözünmüş Oksijen (mg/i) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 15/09/2007 Emin: E027:14:30 Nmin: N40:31:30 Bitiş Tarihi: 18/09/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:34:25 PARAMETRE: (ml/l) PROJE: İzleme 1 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. DÜZ. HACİM HACİM ORT. S.DEV İzleme 1 tüm istasyonlar (15/09/ /09/2007) Çözünmüş Oksijen (ml/i) ort. istatistik değerleri Başlama Tarihi: 15/09/2007 Emin: E027:14:30 Nmin: N40:31:30 Bitiş Tarihi: 18/09/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:34:25 PARAMETRE: PH PROJE: İzleme 1 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM DÜZ. ORT. HACİM S.DEV İzleme 1 tüm istasyonlar (15/09/ /09/2007) ph ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 15/09/2007 Emin: E027:14:30 Nmin: N40:31:30 Bitiş Tarihi: 18/09/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:34:25 PARAMETRE: S.Sp. PROJE: İzleme 1 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. DÜZ. HACİM ORT. HACİM S.DEV , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , İzleme 1 tüm istasyonlar (15/09/ /09/2007) Ses Hızı (Sound Speed) ortalamaları istatistik değerleri Sevinç Erdal İnönü Vakfı 17

18 İzleme 2 tüm istasyonlar (26/10/ /10/2007) oşinografik verileri: Başlama Tarihi: 26/10/2007 Emin: E029:16:04 Nmin: N40:29:00 Bitiş Tarihi: 27/10/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:45:05 PARAMETRE: T C PROJE: bloom-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 2 tüm istasyonlar (26/10/ /10/2007) Sıcaklık (T C) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 26/10/2007 Emin: E029:16:04 Nmin: N40:29:00 Bitiş Tarihi: 27/10/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:45:05 PARAMETRE: SAL PROJE: bloom-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 2 tüm istasyonlar (26/10/ /10/2007) Tuzluluk (Sal ) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 26/10/2007 Emin: E029:16:04 Nmin: N40:29:00 Bitiş Tarihi: 27/10/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:45:05 PARAMETRE: CL PROJE: bloom-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 2 tüm istasyonlar (26/10/ /10/2007) Klornite (CL ) ortalamaları istatistik değerleri Sevinç Erdal İnönü Vakfı 18

19 Başlama Tarihi: 26/10/2007 Emin: E029:16:04 Nmin: N40:29:00 Bitiş Tarihi: 27/10/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:45:05 PARAMETRE: SIGMA-T PROJE: bloom-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 2 tüm istasyonlar (26/10/ /10/2007) Yoğunluk (Sigma-T) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 26/10/2007 Emin: E029:16:04 Nmin: N40:29:00 Bitiş Tarihi: 27/10/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:45:05 PARAMETRE: mmhos PROJE: bloom-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 2 tüm istasyonlar (26/10/ /10/2007) Elektrik İletkenliği (mhos cm 2 ) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 26/10/2007 Emin: E029:16:04 Nmin: N40:29:00 Bitiş Tarihi: 27/10/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:45:05 PARAMETRE: () PROJE: bloom-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 2 tüm istasyonlar (26/10/ /10/2007) Çözünmüş Oksijen (mg/i) ortalamaları istatistik değerleri Sevinç Erdal İnönü Vakfı 19

20 Başlama Tarihi: 26/10/2007 Emin: E029:16:04 Nmin: N40:29:00 Bitiş Tarihi: 27/10/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:45:05 PARAMETRE: (ml/l) PROJE: bloom-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 2 tüm istasyonlar (26/10/ /10/2007) Çözünmüş Oksijen (ml/i) ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 26/10/2007 Emin: E029:16:04 Nmin: N40:29:00 Bitiş Tarihi: 27/10/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:45:05 PARAMETRE: PH PROJE: bloom-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. HACİM HACİM DÜZ. ORT. S.DEV İzleme 2 tüm istasyonlar (26/10/ /10/2007) ph ortalamaları istatistik değerleri Başlama Tarihi: 26/10/2007 Emin: E029:16:04 Nmin: N40:29:00 Bitiş Tarihi: 27/10/2007 Emax: E027:00:00 Nmax: N40:45:05 PARAMETRE: S.Sp. PROJE: bloom-2007 DER. MIN. MAX. FARK ADET ORT. S.DEV. VAR. SEM. ORT. DÜZ. HACİM ORT. HACİM S.DEV , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , İzleme 2 tüm istasyonlar (26/10/ /10/2007) Ses Hızı (Sound Speed) ortalamaları istatistik değerleri Sevinç Erdal İnönü Vakfı 20