Sunuş ÇOK TEŞEKKÜRLER... İrem Nurgül Durmuş. Sorumlu Yazı İşleri Müdürü. Beğendiniz mi? dedik.

Transkript

1

2 İmtiyaz Sahibi Ekoteknik İş Sağlığı Güvenliği ve Çevre Hizmetleri Adına Halis Yolcu Editör Yadigâr Yolcu Kazaların Çevresel ve Teknik Araştırması Bilim Uzmanı Sorumlu Yazı İşleri Müdürü İrem Nurgül Durmuş Sunuş İrem Nurgül Durmuş Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Yayın Kurulu ISG Uzmanı Ziya Koç, ISG Uzmanı Cengiz Kutgün, ISG Uzmanı Hüseyin Gündoğan, ISG Uzmanı Özlem Öztürk, Uz.Dr. Hayati Küçükyılmaz, Uz.Dr. Mehmet Ergin, Dr. Ali Delkhak, Uz. Dr. Nevzat Manavbaşı, Uz.Dr. Nevzat Şahan, Uz.Dr. Ayşe Gözü, Uz.Dr. Bilgin Hürcan, Çevre Müh. Yusuf Erpak, Maden Müh. Volkan Aksu, Çevre Müh. Tuğba Kanat, Çevre Müh. A. Gökhan Kocaay, Çevre Müh. Ömer Tünaydın, Sağlık Eğitimcisi Nihat Aydın Danışma Kurulu Prof. Dr. Recep Akdur, Prof. Dr. Sefer Aycan, Doç. Dr. Tayfun Güngör, Dr. Tahir Soydal, ISG Uzmanı Kemal Çetintaş, Çevre Uzmanı Hüseyin Gelmez, Çalışma Bakanlığı Eski Teftiş Kurulu Başkanı Yıldırım Akpınar, Doç. Dr. Murat Ünver, Doç. Dr. Tevfik Pınar, Doç. Dr. Mehmet Uğurlu, Prof. Dr. Kadirhan Sunguroğlu, Dr. Hınç Yılmaz, Uz. Dr. Engin Tutkun, Uz. Dr. Cebrail Şimşek, Ziya Demir, Doç. Dr. Halil Murat Enver Görsel Yönetmen İrem Nurgül Durmuş Reklam ve Pazarlama Koordinatörü Yalçın Yolcu - Mahmut Yurduseven - Gökhan Bozdoğan - Tekin Ulutaş - Ercan Yurtseven Yayın İdare Merkezi İvedik Cad. No: 110 Yenimahalle - Ankara Tel: (pbx) - Fax: Yayın Türü Yaygın - Süreli ISSN: Baskı ve CTP Kalıp Dumat Ofset Basım Tarihi Abonelik ve Reklam Rezervasyon Tel: (pbx) Ekoteknik İSG Dergisi nin amacı, iş sağlığı güvenliği ve çevre konularında özellikle uygulayıcı konumdakilerin deneyimlerini ve izlenimlerini belgelemek, birikimlerin paylaşılmasını sağlamak ve yeni ufuklar açarak başvurulabilecek bir kaynak yaratmaktır. Üç ayda bir yayınlanır. Yayının telif hakkı Ekoteknik İş Sağlığı Güvenliği ve Çevre Ölçüm Teknolojileri Ltd. Şti ne aittir. Dergi içeriğinin tamamen ya da kısmen elektronik, mekanik veya başka biçimde çoğaltılması Ekoteknik in iznine tabidir. Yayınlanan yazı ve reklamların sorumluluğu sahiplerine aittir. ÇOK TEŞEKKÜRLER... Hafızamızı çok da zorlamaya gerek yok, henüz bir kaç yıl öncesiydi manken Aysun Kayacı nın dağdaki çobanla benim oyum niye eşit? diye sorarak bir tartışma başlatması... O yıllarda hem siyasi bir dergide muhabir olarak gazetecilik mesleğime devam ediyordum hem de Gazi Üniversitesi nde lisans eğitimim devam ediyordu. Magazinsel boyutu bir yana empati kurarak Kayacı yı da anlamaya çalışıyordum. Ancak Değerli Hocam Doç. Dr. Vedat Bilgin derste söylediği bir sözle beynimi bu konuda netleştirmişti: Demokrasi üniversitedeki profesörün söz hakkıyla dağdaki çobanın söz hakkını eşitlediği için anlamlıdır. Dağdaki çobanın gereksinimlerini ondan daha iyi hangi profesör bilebilir? Demokrasiyi bundan daha güzel kılan başka hangi yanı vardır? Yankılanmıştı beynimde bu sözler... Sonrasındaysa hayatımın her alanına yaydım beynimdeki bu yankıları Yaptıklarım eleştirildiğinde karşımdaki insanın penceresinden bakınca en iyi görünenin o olduğunu anladım. Eleştirenim profesör olunca profesör gözünden nasıl göründüğümü, eleştirenim okur-yazar bile değilse onun gözünden nasıl göründüğümü düşündüm. Eleştirilmeyi böylece sevdim... Geçen sayı EKOTEKNİK İSG ekibi olarak biz bir iş çıkardık, yayın hayatına bir dergi kazandırdık. Herkese fikrini sorduk. Hem fayda sağlamayı umduğumuz işçilere: bu dergi sizi korumak istiyor, beğendiniz mi? dedik hem de işverenlere: amacımız yasalara karşı sorumluluklarınızı yerine getirmenizi sağlayarak sizi korumak, en önemlisi vicdanınızın sesi olabilmek. Beğendiniz mi? dedik. Bize artı değer katsın, ilk sayısı çok ses getirdi, ikinci sayısı ilkini katlasın diye olumlu olumsuz tüm eleştirileri masamıza yatırdık, üstünde muhasebe yaptık. Herkesin fikri müthiş önemliydi, herkese çok teşekkür ediyoruz. Olumlu görüş bildirenlere inancımıza inanç kattıkları için, eksikliklerimizi söyleyenlere tamamlanmamıza yardımcı oldukları için çok teşekkür ediyoruz. Bir de sanki biraz kıskançlıkla eleştirenler vardı, yapıcı hiçbir yanı olmayan, onlara da çok teşekkür ediyoruz, ne kadar büyük olduğumuzu hatırlattıkları için Ancak özellikle teşekkür etmek istediğimiz bir isim var: İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürümüz Kasım Özer İlk sayımız çıktıktan sonra yanımızda olacak insanlar bizim için çok değerli olacaklar. Ama daha ortaya ürünümüzü koymadan bizimle olan ve derya deniz bilgilerini bizden esirgemeyen, hangi konuda danışsak: Bakanlığımızın kapısı herkese sonuna kadar açık, yeter ki insanlar bilgilenmek istesin diyen, çok değerli vaktini hiç esirgemeden bilgilendirmeye sunan Sayın Genel Müdür ümüze çok teşekkür ediyoruz. Bakanlığın kapısı nasıl herkese sonuna kadar açıksa, biz de her eleştiriye sonuna kadar açığız. Yeter ki yazdıklarımızı okuyun da bizi eleştirin. Bizim tek amacımız okunmak ve Türkiye de çok geç kalınmış bu hayati konuda naçizane de olsa bir fayda sağlamak. İkinci sayımız hayırlı olsun, İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürlüğü nün oluşturmaya çalıştığı kültüre faydası dokunsun dileklerimizle

3 İÇİNDEKİLER 07 AB-TÜRKİYE ORTAK PROJELERİ İŞYERİ GÜVENLİĞİNİ ARTTIRIYOR İşyeri güvenliğinin arttırılması na dönük destek vermeyi amaçlayan ve AB tarafından mali olarak desteklenen iki projede başarıyla sona yaklaşılıyor. 08 İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRÜ KASIM ÖZER: İSG OLMAZSA OLMAZIMIZDIR 10 DOSYA KONUMUZ: YÜKSEKTE GÜVENLİ ÇALIŞMA Baş İş Müfettişi Tevfik Paçacı ile Yüksekte Güvenli Çalışma konusunu merceğimiz altına aldık. 20 DİN İŞLERİ YÜKSEK KURULU ÜYESİ DOÇ. DR. İLYAS ÜZÜM: İŞÇİ İŞVEREN E ALLAH IN EMANETİDİR 36 Gıda İşkolu Çalışanlarında Portör Taramalarını Düzenleyen Yasada Değişiklik 38 İSG KULİSİ adresinden sayfamızı takip ederek görüş bildiren değerli okuyucularımızın görüşlerine yer veriyoruz. 42 KLİNİK MİKROBİYOLOJİ UZMANI MEHMET ERGİN: Gıda Güvenliğinde Hijyen ve Sanitasyon 44 DURUKAN ŞEKERLEME Tüm Dünya ya şekerleme üreten Durukan ın İSG de güvendiği marka: EKOTEKNİK 46 KESİMHANE HAYVANCILIK İzmir de faaliyet gösteren ve hem Türkiye ye hem de yurtdışına ürün yetiştiren Kesimhane Hayvancılık ın İSG Tercihi: EKOGLOBAL AB-TÜRKİYE ORTAK PROJELERİ işyeri 07 GÜVENLİĞİNİ ARTTIRIYOR İşyeri güvenliğinin arttırılmasına dönük destek vermeyi amaçlayan ve AB tarafından mali olarak desteklenen iki projede başarıyla sona yaklaşılıyor. Proje sonuçlarının paylaşılabilmesini teminen Ankara Hilton Otel de bir tören düzenlendi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik ile AB Türkiye Delegasyonu Başkan Yardımcısı Tibor Varadi nin katıldığı törende Ekoteknik İSG Basın ekibi de hazır bulundu. 08 İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRÜ KASIM ÖZER: Kendimiz İçin, Sevdiklerimiz İçin, İtibarımız İçin, Milli Serveti Korumak Adına Ülkemiz İçin: İSG OLMAZSA OLMAZIMIZDIR Çalışma hayatı birçok aktörün içinde yer aldığı bir sahne olduğu gibi, birçok faktörün de etkili olduğu bir alandır. Bu sahada başarılı olmanın temel şartı, bütün aktörlerin aynı senaryoya odaklanması, bütün faktörlerin aynı yöne yönlendirilmesi ve etkin hale getirilmesidir. 24 İSG KANUNU MECLİSTE İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı Taslağı, TBMM Başkanlığı na sunuldu. Şimdiye kadar İş Kanunu kapsamında yer alan konular, Şimdi ayrı bir yasa olarak düzenleniyor. 30 İSG UZM. HÜSEYİN GÜNDOĞAN Kamu Hizmetlerinde İş Güvenliği 31 DEVLET DEMİR YOLLARI YENİLENİYOR Ankara - Sincan Güzergahında Yapılan Çalışmalar Hız Kesmeden Devam Ediyor 34 CIMPOR YİBİTAŞ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MÜDÜRÜ GÖKHAN GÜZEL: İş Sağlığı Güvenliği Sisteminde İletişim, Gözden Geçirme ve Uygulama 48 ÖRNEK YARGITAY İÇTİHATI 50 İSG UZM.-OHSAS BAŞDENETÇİ BARLAS YALÇIN: İş Güvenliği ve OHSAS in Getirdikleri 52 UZ. DR. ÜLKÜ AYBERK: Hem Çalışan Kadın, Hem Anne Olmak 55 ISG KOORDİNATÖRÜ ZİYA KOÇ: Kaza Analizi 58 E. ÇEVRE YÖN. GEN. MDR. YRD. HÜSEYİN GELMEZ: Çevre Sorunlarının Nedenleri 62 ISG UZMANI YUSUF ERPAK: İnsanlık Reklamı 10 DOSYA KONUMUZ: YÜKSEKTE GÜVENLİ ÇALIŞMA Baş İş Müfettişi Tevfik Paçacı ile Yüksekte Güvenli Çalışma konusunu merceğimiz altına aldık. 24 İSG KANUNU MECLİSTE İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı Taslağı tarihinde TBMM Başkanlığı na sunuldu. İş Sağlığı ve Güvenliği ne ilişkin konular şimdiye kadar İş Kanunu kapsamında yer alırken, şimdi iş sağlığı güvenliği kanun tasarısı ayrı bir yasa olarak düzenleniyor. Tasarı yasalaştığında İSG konusu artık ayrı bir yasa içerisinde düzenlenmiş olacak. Peki bu yasa tasarısı ne gibi yenilikler getirecek? 4 5

4 Mektubumuz Var İlk sayımız sektöre adeta bomba gibi düştü. Gerek resmi internet sayfamız adresinden, gerekse sosyal paylaşım sitelerinden ve adreslerinden çok fazla geri bildirim aldık. Yazılı görüşlerin haricinde İSG Kültürü ne adeta gönül vermiş, tek bir canlı dahi ölmesin isteğini yüreğinde hissetmiş bazı değerli kişiler de merkezimizde ziyaretimize geldi. Hepsine Ekoteknik İSG ekibi olarak gönülden teşekkür ediyoruz. Tüm aldığımız geri bildirimleri ne yazık ki, dergimize taşıyamıyoruz. Zira o zaman İSG Kültürü nün doğmasına hız kazandırma amacımızdan uzaklaşır, sadece okur köşesi hazırlamış oluruz. Bu sebeple, tüm aldığımız geri bildirimlerin içinden bir tanesini sizinle paylaşmak yeterli olur diye düşünüyoruz. Hem bize e-posta göndererek onurlandıran hem de merkezimizde bizi ziyaret eden Kaliteli Yaşam Derneği Başkanı Abdullah Sertkaya ya teşekkür ediyoruz. Yayın hayatının en verimli döneminde böyle bir yayını başlatmanız bizleri mutlu etmiştir. Zira yaptığınız görevin boyutu öncelikle belki kamuoyunu bilgilendirmek gibi görülebilir, fakat bilgilendirmekten daha çok önleyici faaliyetlerde bulunduğunuzu hemen belirtmek isterim. Ödemek, önlemekten daha çok maliyetlidir. Özellikle insanların sakat kalması veya ölmesi halinde, ödesen bile ölenlerin veya sakat kalanların geri gelmesi veya telafi edilmesi mümkün değildir. Bu bağlamda, iş hayatında birçok çalışanlarımız ve özellikle de işverenlerimizin duyarlılığını belirtmek isterim. Belki bilinç yetersizliği gibi de görünebilir, iş sağlığı ve güvenliği bilincini geliştirecek kayda değer kaynak olduğu söylenemez. Ümit ediyorum sizlerin ve EKOTEKNİK ekibinin bilgi birikimi bu boşluğu dolduracaktır. Çıkartmış olduğunuz derginin sür manşetleri ve içerikleri, kullanılan resimler ve karikatürleri Bir başlık/resim, bin kelimenin yerine geçer dedirtiyor. Bu hem okumayı kolay kılan hem de hafızalara kazınmayı sağlayan çok önemli bir başarı olmuş. İş sağlığı ve Güvenliği temel kavram ve tanımlarının açıklanması ve resimlendirilmesi yeni bir dönemi beraberinde getirecektir. Ülkemizde yaklaşık 3 milyon KOBİ bulunmaktadır. Bunlardan sadece 10 bin tanesi Kalite Danışmanlığını sadece belge düzeyinde almaktadır. Her gün bir iş kazasıyla uyanıyoruz. Ya bir yangın, bir kömür ocağı ya da çarşı yangını... Ateşin düştüğü yer hayatını kaybeden ailenin eşi ve çocukları. Belki bizim de içimiz yanıyor, yazık diyerek geçiyoruz. Ama Ekoteknik İSG Dergisi ekibi olarak sizler, bunların olmaması için Biz yazdık diyorsunuz. Yazık deyip geçmiyor, bir daha böyle elim olayların olmaması için Gönüllü Medya İş Sağlığı ve Güvenliği yapıyorsunuz. İşyerlerinde yaşam kalitesine büyük katkıda bulunacağınıza inanıyoruz. Dileğimiz sizin duyarlılığınız başkaları için iyi bir örnek olur, sayınız artar. Derginizde ayrıca, işveren ve işçinin manevi boyutuna ilişkin Tedbir almadan çalışmanın sonucunda ölme veya sakat kalmayı kader olarak yorumlamanın yanlış, aksine kendini intihar anlamına geldiği konusundaki görüşlerin dile getirilmesi dergiye ayrı bir anlam kazandırmaktadır. Basın ayağını üstlendiğiniz İSG KÜLTÜRÜ nde derginizin bir çok ocağın sönmemesi için evrensel anlamda bir önlem olduğunu da belirtmek isterim. Öte yandan, işyeri hekimliği hizmetinin alınmasındaki makale ve yazılarınız dergide başka bir zenginlik olduğunu belirtmek isterim. Kaliteli Yaşam Derneği olarak sizleri kutluyoruz. Yolunuz açık olsun ve verdiğiniz hizmetler sürekli olsun diliyoruz. Kazasız, belasız günlerin azalacağı inancıyla Saygılarımla, Kaliteli Yaşam Derneği 1.Dönem Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Sertkaya AB nin 5,3 milyon Euro luk katkısıyla yürütülen projeler, bir yandan işyerlerindeki laboratuvar ölçümlerinin kalitesini yükseltirken diğer yandan da işletmelerin iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı ve kurallarını daha iyi uygulamalarına yönelik destek sağlamıştır. Projeler, sosyal ortaklar ve STK ların da katılımıyla ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın yönetiminde yürütülmüştür. Ankara Hilton Otel de proje sonuçlarının paylaşılması amacıyla düzenlenen törene Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik ile AB Türkiye Delegasyonu Başkan Yardımcısı Tibor Varadi katıldı. Konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada Varadi şunları söyledi: Bu iki proje, küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ ler) bir güvenlik kültürü oluşturulmasına yönelik sağladığı destek nedeniyle özel bir önem taşımaktadır. Bu projeler sayesinde iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri geliştirmiş olan KOBİ lerin, kendi bölge ve sektörlerinde öncü rolü üstlenmelerini bekliyor ve başarılarının örnek alınarak Türkiye genelinde yaygınlaşmasını ümit ediyoruz. Projeler kapsamında aşağıdaki hususlarda da destek sağlanmıştır: Ankara, Kocaeli, Zonguldak, Denizli ve Kütahya illerinde inşaat, madencilik ve metal sanayinde hüküm süren iş sağlığı ve güvenliği şartlarının iyileştirilmesi, Ankara, Adana, İstanbul, İzmir, Kayseri ve Bursa illerinde bulunan bakanlığa bağlı laboratuvarlar tarafından yapılan ölçümlerin uluslararası standartları karşılar hale getirilmesi, İş sağlığı ve güvenliği uzmanları, güvenlik uzmanları, doktor ve hemşirelere yönelik sağlık tarama ve teşhis eğitimi, Mesleki hastalık ve kazalara ilişkin işverenlerin kullanımına yönelik web tabanlı raporlama siteminin oluşturulması. Çalışırken hayatını kaybeden ya da yaralanan işçi sayısının azaltılması amacıyla, AB 2002 den bu yana Türkiye ye İş Sağlığı ve Güvenliği AB-TÜRKİYE ORTAK PROJELERİ İŞYERİ GÜVENLİĞİNİ ARTTIRIYOR Küçük ve orta ölçekli teşebbüslere, işyeri güvenliğinin arttırılmasına dönük destek vermeyi amaçlayan ve Avrupa Birliği tarafından mali olarak desteklenen iki projede başarıyla sona yaklaşılıyor. Proje sonuçlarının paylaşılabilmesini teminen 14 Şubat 2012 Salı günü Ankara Hilton Otel de bir tören düzenlendi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik ile AB Türkiye Delegasyonu Başkan Yardımcısı Tibor Varadi nin katıldığı törende Ekoteknik İSG Basın ekibi de hazır bulundu. gündeminin uygulanmasına destek sağlamaktadır. Toplam 21 milyon Euro ya varan finansmanla Ankara ve Kocaeli nde işyerleri için önemli ölçümler yapan iki adet iş sağlığı ve güvenliği laboratuvarının donanımı yapılmıştır. Ayrıca, işveren ve işçilere yerinde hizmet veren seyyar iş sağlığı ve güvenliği laboratuvarları tedarik edilmiştir. Bunların yanı sıra, AB yardımları Türkiye nin üye devletlerdeki muhatapları ile bu alanda sürdürülebilir ortaklıklar tesis etmesine vesile olmuştur. AB sosyal politikasının temel unsurlarından birini oluşturan iş sağlığı ve güvenliği alanında AB de kapsamlı bir mevzuat bulunmaktadır. AB politikaları bir yandan iş kalitesini arttırırken öte yandan iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemeye çalışmaktadır. Türkiye, küresel eğilimler doğrultusunda, sağlık ve güvenlik konusuna giderek daha fazla önem atfetmektedir. Türkiye AB mevzuatının önemli bir kısmını iç mevzuata derç etmiş olmakla birlikte, uygulamada halen güçlükler bulunmaktadır. 7

5 MAKALE Kasım Özer Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürü Kendimiz İçin, Sevdiklerimiz İçin, İtibarımız İçin, Milli Serveti Korumak Adına Ülkemiz İçin: İSG OLMAZSA OLMAZIMIZDIR Günümüz dünyasında her gün iş kazalarından binlerce insanın öldüğünü biliyoruz. Hiç kimse bu ölümleri istemediği gibi, birçoğumuzun da söz konusu ölümleri engellemeye çalışmak için büyük bir çaba içinde olduğu malumdur. Çalışma hayatı birçok aktörün içinde yer aldığı bir sahne olduğu gibi, birçok faktörün de etkili olduğu bir alandır. Bu sahada başarılı olmanın temel şartı, bütün aktörlerin aynı senaryoya odaklanması, bütün faktörlerin aynı yöne yönlendirilmesi ve etkin hale getirilmesidir. Bir koroda bütün enstrümanlar aynı notaya veya aynı komuta odaklandığında ancak koronun ahengi sağlanabildiği gibi çalışma hayatının ahengi de bütün aktörlerinin uyum içinde çalışması, aynı hedefe yönelmesi ve görevlerini hakkıyla yerine getirmesi sonucu sağlanabilir. Burada aktörleri devlet, işçi ve işveren temsilcileri olarak sıralayabileceğimiz gibi, etkili faktörleri de hammadde, mamul madde, üretim tekniği ve vasıtaları, makine ve teçhizat, çalışma kuralları, işyeri ortam şartları (havalandırma, aydınlatma, yerleşim düzeni, termal konfor şartları, gürültü, toz, gaz vb. zararlı maddeler gibi) de sayabiliriz. Bunun yanı sıra çalışma hayatında değer bulan başka faktörler de vardır. İyi üretim, kaliteli üretim, firma itibarı veya prestiji, pazar payı, müşteri memnuniyeti gibi Bunlara milli servet, sosyal güvenlik harcamaları, kazaların sebep olduğu sosyal problemler ve maddi zararlar da eklenebilir. Böylece iş sağlığı ve güvenliğinin ilgili olmadığı veya dokunmadığı alan ve konunun olmadığı görülecektir. İş sağlığı ve güvenliği hizmeti alınmasının da bir külfeti ve maliyeti olacaktır. Bu maliyeti ortadan kaldırmak isteyen işveren, İSG hizmetlerinin yürütülmesini bizzat üstlenebilir. Mevzuatımız buna müsaittir. Ancak bu sefer de işverenin İSG konusunu öğrenmeye ve uygulamaya zaman ayırması gerekir ki, işverenlerin en kıymetli şeyi zamanıdır. BİR İŞ, ANCAK GETİRİSİ GÖTÜRÜSÜNDEN FAZLA İSE YAPILABİLİR, UYGULANABİLİR Bu kadar geniş bir tabana yayılan ve geniş bir kitleyi etkileyen bu konunun, getirileri ile birlikte bir maliyeti ve bir külfeti de olacaktır. Ancak burada çok önemli bir noktayı gözden kaçırmamak gerekir. Bir iş veya yatırım, ancak getirisi götürüsünden fazla ise yapılabilir, uygulanabilir. Kaldı ki konumuz olan iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasının getirisi, görünen ve görünmeyenleri ile birlikte değerlendirildiğinde götürüsünden yani yapılacak harcamalardan kat kat fazladır. Hatta bazen harcama yapmaya bile ihtiyaç olmamaktadır. Mesela uygun talimatlar hazırlamak, gerekli teorik eğitimler vermek vb. herhangi bir maliyet gerektirmeyen hususları sayabiliriz ki önemleri yabana atılır neviden değildir. MAKSAT HÂSIL OLDU. MASRAF YERİNİ BULDU Hatta akılda daha iyi şekillenip kalması için inşaat işkolundan yüksekten düşmeleri başka bir örnek olarak verebiliriz: Kat boşluklarından veya asansör boşluklarından çalışanların düşmemesi için herhangi bir yatırıma gerek yoktur. İnşaat alanında bol miktarda bulunan tahta ve benzeri malzemelerden bir miktarını bu boşlukları kapatmak için kullanabiliriz. Kullanılacak bu malzemeye belki de inşaatta ihtiyaç bile olmayacağından mali külfet getirmeyecektir. Ancak birileri tarafından Bu malzemeler için de harcama yapıldı ve inşaatta kullanılmak üzere alındı. Öyleyse yük getiriyor denilebilir. Buna karşılık şu cevabı verebiliriz: Evet bu malzemeler harcama yapılarak alındı ve kullanıldı. Maksat hâsıl oldu. Masraf yerini buldu. Bu noktadan sonra belki odun olacak, belki kullanılamayacak durumdaydılar. Kaldı ki sıfır maliyet çalışma hayatının hiçbir yerinde olamaz. Hiçbir mali harcama olmasa da emek dahi bir maliyet değil midir? Onun da bir hesabı vardır. Hayatımızı idame ettirmenin de bir maliyeti vardır. Yaşamanın Sıfır maliyet çalışma hayatının hiçbir yerinde olamaz. Hiçbir mali harcama olmasa da emek dahi bir maliyet değil midir? Onun da bir hesabı vardır. Hayatımızı idame ettirmenin de bir maliyeti vardır. Yaşamanın maliyeti az olamaz. Zira hayatımız çok değerlidir. Hesaba kitaba gelmez. Çalıştırdıklarımızın hayatı da bizimki kadar kıymetli olduğuna göre çok ince hesaplar, yanlış kararlar vermemize sebep olabilir. maliyeti az olamaz. Zira hayatımız çok değerlidir. Hesaba kitaba gelmez. Çalıştırdıklarımızın hayatı da bizimki kadar kıymetli olduğuna göre çok ince hesaplar yanlış kararlar vermemize sebep olabilir. İş sağlığı ve güvenliğine sadece mali bir konu gibi baktığımızda haklı olarak getireceğini düşündüğümüz maddi külfete takılıp kalırız. Hâlbuki yukarıda anlatmaya çalıştığım hususlar göz önüne alındığında iş sağlığı ve güvenliği sadece mali konularla sınırlandırılmamalıdır. Topyekûn bütün unsurları ile değerlendirdiğinde gerçekten çok farklı bir noktaya gelinebilir. Bir çalışanın başına taş düşmemesi için alınacak bir baretin maliyeti taş düştükten sonra katlanılacak maliyetle kıyaslandığında ortaya çıkan maddi tablonun yanında kazanın açacağı sosyal problemler hiç nazara alınmıyor. Farz edin ki bu çalışan iş göremez hâle geldi. Alın size bir sosyal yara: Eşinin ve çocuklarının durumu, kendi psikolojik durumu ve sosyal devlet kabulünden dolayı gelecek genel yük ve daha saymakla uzayacak nice yaralar ve yükler. Hepsi bir baretin alınmadığından veya kullanılmadığından kaynaklanmaktadır. Şimdi burada kim iş sağlığı ve güvenliği maliyet getiriyor diyebilir? Başka bir pencereden de bakalım: İş sağlığı ve güvenliği hizmeti alınmasının da bir külfeti veya maliyeti olacaktır. Peki, işveren kendisi öğrenip bu görevi üstlensin. Mevzuatımız müsaittir. Ancak bunu öğrenmekte bir maliyettir. İşveren ya önüne kitaplar yığacak ve işini gücünü bırakıp zaman ayıracak ya da eğitim için zaman ve para ayıracak. Yani netice itibariyle ne tarafa gitsek, nasıl bir formül üretsek illa ki bir mali portre çıkacaktır. Bu sebeple işin mali yönü göz ardı edilmeden insani yönü ön plana çıkartılarak işlemleri yürütmek, kararları almak ve gereğini yapmak en akıllıca ve adil olanıdır. Sonuçta niçin iş sağlığı ve güvenliği dediğimizde: Kendimiz için, sevdiklerimiz için, itibarımız için, milli serveti korumak adına ülkemiz için olmazsa olmazımızdır. İş sağlığı ve güvenliğini sevda edinenlere, dertlenenlere ve bu yolda emek veya para sarf edenlere saygılarımla 8 9

6 DOSYA / YÜKSEKTE GÜVENLİ ÇALIŞMA YAPI İŞLERİNDE YÜKSEKTE GÜVENLİ ÇALIŞMA PROJESİ İnşaat işkolunda meydana gelen iş kazası sayısı, kaza sonucu sürekli iş göremezlik ve ölümle sonuçlanan kaza sayıları, ülkemizdeki tüm sektörler bir arada değerlendirildiğinde ortaya çıkan toplam sayısal değerler içinde son derece önemli ve yüksek noktalarda bulunmaktadır. İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından, yapı işlerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği koşullarının hızlı, etkin, aktif ve kalıcı bir şekilde iyileştirilmesi ve önleyici yöntemlerin hızla devreye sokulması amacıyla, 2009 yılında pilot illerde Yapı İşlerinde Yüksekte Güvenli Çalışma Projesi uygulanmaya başlanmış, proje kapsamında teftişlerde yüksekten düşme riski tespit edilmesi halinde işyerlerinin kapatılması yoluna gidilmiş, bu riskler giderilmeden işyerinde çalışmaya müsaade edilmemiştir. Proje uygulanmaya başlanıldığı tarihten itibaren, yapılan yılsonu değerlendirmelerinde inşaat işyerlerinde güvenli iskele sistemlerinin kullanılmaya başlanılması, yüksekten düşmelere karşı yeterli tedbirlerin alınması, işverenlerin yüksekten düşme konusunda bilinç kazanması gibi olumlu sonuçlar gözlenmiştir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın 2011/8 Sayılı Genelgesi gereğince yürürlüğe giren İş Teftiş Rehberi yle İş Teftiş Kurulu Teftiş Usul ve Esasları yenilenmiş, klasik teftiş anlayışının dışına çıkılarak kaynakları etkin ve verimli kullanmak suretiyle ilgili tüm sosyal tarafları kapsayan eğitim, iletişim ve bilgilendirmeye ağırlık veren, çözüm odaklı Risk Esaslı, İşkolu/Sektör Esaslı, veya Alan Esaslı programlı teftişlerin yapılması planlanmıştır. Bu doğrultuda inşaat işkolunda başarıyla yürütülmekte olan proje 2012 yılında Yapı İşyerlerinde Yüksekte Güvenli Çalışma Hedefine Yönelik Risk Esaslı Teftiş adıyla yürütülecek olup işyerlerinde yüksekten düşme riskiyle beraber genel iş sağlığı ve güvenliği riskleri de incelenecek, işçilerinin yaşamı için tehlikeli hususlar tespit edilmesi halinde 4857 sayılı İş Kanununun 79 uncu maddesi ve bu madde gereğince hazırlanan İşyerlerinde İşin Durdurulmasına veya İşyerlerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelik in 10 uncu ve 17 inci maddelerine göre işlem yapılacak, tespit edilen noksan hususlar için idari para cezası uygulanacaktır. Sektörün yüksek istihdam sağlayan emek yoğun yapısı, işçi kalifikasyon düzeyinin görece düşüklüğü, işçi sirkülasyonunun çokluğu, çalışma şartlarının değişkenliği ve geçiciliği, inşaat işkolundaki yüksek iş kazası olgusunu destekleyen başlıca faktörlerdir. İş kazası sayısı sıralamasında inşaat faaliyetlerinin, makine hariç metalden eşya imalatı grubunun hemen ardında ikinci sırada bulunduğu, iş kazası sonucu sürekli iş göremezlik ve iş kazası sonucu ölüm sayıları bakımından ise açık ara ilk sıraya yerleştiği görülmektedir. Sektörde ölümlü iş kazalarının büyük kısmı yüksekten düşmeye bağlı olarak gerçekleşmektedir

7 DOSYA / YÜKSEKTE GÜVENLİ ÇALIŞMA Sosyal Güvenlik Kurumu nun iş kazaları ve meslek hastalıklarına ilişkin yayınladığı 2010 yılı istatistiklerine göre gerçekleşen 62 bin 9 yüz 3 iş kazasının bin 4 yüz 44 ünün ölümle neticelendiği, 5 yüz 33 tane de meslek hastalığının tespit edildiği belirtilmiştir. En fazla iş kazasının yaşandığı iller sıralamasında ilk üç sırayı İstanbul (7991), İzmir (7942) ve Bursa (7580) almaktadır. Sektör bazında yapılan değerlendirmede inşaat iş kolunda 475 ölümlü iş kazasının gerçekleştiği, yani her üç ölümlü iş kazasının birinin inşaat iş kolunda meydana geldiği, inşaat işyerlerinde meydana gelen ölümlü iş kazalarının yarısının yüksekten düşmeye bağlı nedenlerle gerçekleştiği belirlenmiştir. İş kazası gerçekleştikten sonra işçinin tekrar çalışma hayatına dönebilmesi için yapılan tedavi masrafları, kaybedilen işgücü yahut çalışanın vefatı halinde yakınlarının çektiği üzüntü, acı ve vicdani çöküş maddi kaynaklarla ölçülemeyecek derecededir. Yapılan araştırmalar sonucunda, iş kazalarının yüzde 98 inin önlenebildiği belirlenmiştir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın çalışma hayatını denetlemeye yetkili birimi İş Teftiş Kurulu dur. Bu kurul çalışma barışının tesisi ve çalışanların sağlık ve güvenliğinin sağlanması amacıyla görev yapar. İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından 2009 yılında pilot illerde uygulanmaya başlanan ve nihayetinde 2010 ve 2011 yıllarında yürütülen Yapı İşyerlerinde Yüksekte Güvenli Çalışma Projesi kapsamında, çalışanların yaşamı için ciddi tehlike arz eden hususlar tespit edilmiş, yasal mevzuat doğrultusunda 682 işyerinde çalışmalar durdurularak mühürlenmiş ve yapı müteahhidi firmaların gerekli tedbirleri ivedilikle almaları sağlanmıştır. Yapı işyerlerinin, sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi ve iş kazaları ile meslek hastalıklarının önlenmesi amacıyla, yapı müteahhidi firmaları yetkililerinin, yapı denetim firmalarının, şantiye şefleri ve nihayetinde çalışanların bilinçlendirilebilmesi anlamında eğitim faaliyetlerine başlanılmıştır. Yapı işyerlerinde önleme politikalarının geliştirilmesi, iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşturulması, kalıcı ve sistematik iyileşme sağlanması, ilgili taraflara rehberlik edilmesi, iş sağlığı ve güvenliği yönünden yeni yaklaşımı etkin İŞ KAZALARININ % 98 İ ÖNLENEBİLİR kılınması amacıyla yapı işyerlerinde genel iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine yönelik el kitabı ve broşür hazırlanmış ve işyerlerine dağıtılmıştır. Mart 2012 ayında inşaat işyerlerinin yoğun olduğu iş kazalarının yoğun yaşandığı illerden başlamak üzere illerde bilgilendirme toplantıları, sempozyumlar düzenlenmeye başlanmış ve iş sağlığı-iş güvenliği yönünden Yapı İşyerlerinde Yüksekte Güvenli Çalışma Hedefine Yönelik Risk Esaslı Teftişler e başlanmıştır. Teftişlerde Özellikle: Yüksekte Güvenli çalışmaya yönelik olarak, İskelelerin TS ve standardına uygun olmasına, düşülebilecek hiçbir boşluğunun olmamasına, iskeleye çıkmak için içerden merdiveni olmasına, çelik boru çapının ve et kalınlıklarının standartlara uygun olmasına özellikle dikkat edilecektir. Platform kenarları, asansör boşlukları, şaft boşlukları ve merdiven kova boşlukları herhangi bir yönden gelebilecek en az 100 kg lık yüke dayanabilecek sağlamlıkta korkuluklar yapılacaktır. Platform kenarlarında yakalama ağları yapılacak ve düşme ihtimali olan yerlerden en fazla dikey mesafe 6 metre olacaktır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre gelişmekte olan ülkelerin iş kazası ve meslek hastalıkları sonucu meydana gelen ekonomik kayıplarının (GSYİH) gayrı safi yurt içi hasılalarının yaklaşık yüzde 4 ü kadar olduğu tahmin edilmektedir. Bu doğrultuda ülkemizde Türkiye İstatistik Kurumundan alınan GSYİH rakamlarına göre (2010 yılı GSYIH 1,1 trilyon olduğuna göre) iş kazası ve meslek hastalıklarının toplam maliyeti yılda yaklaşık 44 Milyar TL olarak tahmin edilmektedir. (Bu rakam 9 bin kişi istihdam edilerek inşa edilen 2400 mw gücündeki Atatürk Barajı ndan 10 tane, 1000 mw gücündeki nükleer santrallerden 10 taneye eşittir.) Dünyadaki ekonomik kayıp ise 600 milyar dolar olup bu kayıpların önüne geçmek için acil tedbirler alınmalıdır. Diğer İstenecek Hususlara Baktığımızda: Kazı İşleri, Şantiye Yolları, İnşaatlarda Düşmeye Karşı Korunma, El Merdivenleri, Açmalı Merdivenler, Hareketli Çalışma İskeleleri, Koruma İskeleleri, Cephe İskeleleri, Mobil İskeleler, Konsol İskeleler, Asma İskeleler, Yükseltilebilir Çalışma Platformları, Tırmanma Merdivenleri, Beton Pompaları ve Dağıtma Kolları, Güvenlik Ağları, Döner Kollu Asansörler, Asansörler, Kalıp İşleri, Kalıp Altı Destek İskeleleri, Betonarme Kalıp Destek Elemanları, Moloz Kaydırakları, Başın Korunması, Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri, YÜKSEKTE GÜVENSİZ ÇALIŞMA YÜKSEKTE GÜVENSİZ ÇALIŞMA YÜKSEKTE GÜVENSİZ ÇALIŞMA Yüksekten Düşmeyi Engelleyici Kişisel Koruyucu Donanımlar, Koruyucu Eldivenler, Yüzün ve Gözün Korunması, Dar Mekânlarda Çalışma, Elektrik Nakil Hatları Yakınında Çalışma, Çatı Merdivenleri, Çatı Koruma Korkulukları, Ağır Makinelerle Yıkım, Elle Yıkım / Sökme, İşyeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı, İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu, Sağlık Raporu, Ağır ve Tehlikeli işlerde çalışan işçilerin mesleki eğitim belgelerinin takibi, gibi hususlar teftişlerde özellikle işverenlerden istenecek hususlardır. YÜKSEKTE GÜVENSİZ ÇALIŞMA YÜKSEKTE GÜVENSİZ ÇALIŞMA 12 13

8 DOSYA / YÜKSEKTE GÜVENLİ ÇALIŞMA KİMSE KARŞIMIZA İŞ GÜVENLİĞİ MALİYETİMİZİ YÜKSELTİYOR DİYE GELMESİN! İnşaat sektöründe ölümlü kazaların oranı, genel iş kazalarının yüzde 33 üne tekabül ediyor, yani her 3 ölümlü kazanın 1 i inşaat sektöründe meydana geliyor. Bu kazaların yüzde 44 ü ise yüksekten düşme sonucu meydana geldiğinden 2009 yılında Yapı İşlerinde Yüksekte Güvenli Çalışma Projesi başlatıldı. Baş İş Müfettişi Tevfik Paçacı: Derginizi takip ediyorum, facebook tan da izliyorum takipçinizim, güzel konulara temas ediyorsunuz. Böyle bir yayını halkımızla paylaştığınız için teşekkür ediyorum Ekoteknik İSG Dergisi olarak, biz de bu sayı merceğimiz altına Yüksekte Güvenli Çalışma konusunu aldık ve Bakanlıkta inşaat koluna bakan ve yapı işleri koordinatörü olarak görev yapan Tevfik Paçacı yı ziyaret ettik. Elli yedi inşaat mühendisi ile birlikte ülke çapında teftişler yapan Paçacı, Mart-2012 de inşaatın yoğun olduğu illerde sempozyumlar düzenleyerek, konu hakkında bilgilendirme çalışmaları yaparak ve kitaplar dağıtarak, halkı- çalışanları ve işverenleri bilinçlendirmek için çok büyük bir kampanya ile sezona başladıklarını bildirdi. Röportaj: İrem Nurgül Durmuş İşçinin başına bir hal gelmeden önce bana bir şey olmaz diyen işveren, geldikten sonra mahkemelerde hem malından, hem zamanından kaybediyor hem de vicdanen çöküntüye uğruyor. Bir yandan da öyle işçilerimiz var ki, emniyet kemeri veriyorsun bana korkak derler, ben bunu takmam, ben kendime korkak dedirtmem, ben çıkar aslanlar gibi o incecik sırat köprüsü gibi yerde yürür, sağ salim de inerim diyor. Ama düşen kim? Yine işçi Türk insanı olarak cesur yapımız var ama cesaret hayatımızı korumuyor. Geriye yetim-öksüz yavrular ve dul eşler kalıyor. Devlet yardımcı oluyor, kolunun kanadının altına alıyor bu insanları ama sonuçta Türkiye iş kazalarından kaynaklanan sebeplerle her yıl 44 milyar kayıp ile karşı karşıya kalıyor. Hiçbir kazanç işçinin hayatından daha değerli değil. İşçinin hayatından daha kıymetli olan bir para meblağı yok. Ve biz işçinin hayatından para kazanılmasını asla kabul etmiyoruz. Maliyetleri yükselse dahi kimse karşımıza iş güvenliği bizim maliyetimizi yükseltiyor diyerek gelmesin. Çünkü biz bunun hesabını da yaptık. Toplam inşaat maliyetinin yüzde 1,5 ya da 2 si civarı iş sağlığı güvenliğine harcanacak ki bu para da asla işçinin hayatından daha kıymetli değil. Onun için herkes işçilerini sağlıklı ortamda çalıştırsın. Ne çalışanın nede çalıştıranın mağdur olmasını istemiyoruz. İnşaat sektöründe neden bu kadar çok ölüm olduğuna dair bir analiz mevcut mu? inşaat sektöründe ölenler nerde ve nasıl ölüyor? İnşaat sektöründe ölenlerin yüzde arası yüksekten düşerek ölmüş. Nasıl sorusunun cevabı ise: platform kenarlarından, asansör boşluklarından, merdiven boşluklarından, çatıdan veya dış cepheden düşmeler görülebiliyor. Ancak sonuçta ölümlerin yüzde 44 ü yüksekten düşme sonucu meydana gelir. Oysa elektrik yüzünden ölümle sonuçlanan kaza yüzde 8 lerdedir. Yüzde 10 civarı da makinelerden kaynaklı olan kazalar ölümle sonuçlanmış. Bu yüzden biz önce yüksekte güvenli çalışmayı sağlayarak yola başlamak istedik ve bunun için katı tedbirler aldık yılında bir proje oluşturduk ve yalnızca yüksekte güvende çalışabilmek için o risklere karşı tedbirler aldık. Diğer bakanlıkların projelerinden farklı olarak mali kaynağı olmayan bir proje bu. Fakat özelliği şu ki risk kriterlerine göre bir denetim modeli oluşturduk ve tamamen yüksekte güvenli çalışmayı hedef aldık. Nedir bu tedbirler? Teftiş öncesi ve sonrası fotoğraflarımızda bu tedbirlerimizi rahatça gösterebiliriz. İşverenlerimiz baret ve emniyet kemeri verdim, işçi kullanmadı. Ben daha ne yapsaydım? diyorlar ama ne yapsaydım demekle olmuyor, emniyet kemeri işçinin mutat giysisidir, onun koruyucu kıyafetidir. Kişisel Korunma araçları en son çaredir, yani bütün tedbirleri aldıktan sonra kişisel koruyucu kullanılacaktır. Emniyet kemeri de tek kancalı değil, çift kancalı olacaktır. Çözüm var, ancak işverenler çözümü ya bilmiyorlar ya da işin kolayına kaçıp olayı baret ve emniyet kemeri ile sınırlı tutuyorlar. İşçinin başına bir hal gelmeden önce bana bir şey olmaz diyen işveren, geldikten sonra mahkemelerde hem malından, hem zamanından kaybediyor hem de vicdanen çöküntüye uğruyor. Bu aynı sigaranın kanser yaptığını bile bile sigara içmek gibi, bu önlemler alınmazsa ölümlü iş kazalarının olacağını bile bile önlemleri almamak işverenlerin Bir şey olmaz tutumu. Bir yandan da öyle işçilerimiz var ki, emniyet kemeri veriyorsun bana korkak derler, ben bunu takmam, ben kendime korkak dedirtmem, ben çıkar aslanlar gibi o incecik sırat köprüsü gibi yerde yürür, sağ salim de inerim diyor. Ama düşen kim? Yine işçi Türk insanı olarak cesur yapımız var ama cesurluk hayatımızı korumuyor. Geriye yetim-öksüz yavrular ve dul eşler kalıyor. Devlet yardımcı oluyor, kolunun kanadının altına alıyor bu insanları ama sonuçta Türkiye her yıl 44 milyar iş kazalarından doğan kayıp ile karşı karşıya kalıyor. Oysa o 44 milyar ile neler neler yapılabilirdi... Evet, 44 milyar deyince çok bir şey ifade etmiyor gibi duruyor ancak 44 milyar ile 10 tane nükleer santral kurabilirsiniz. Hepimizin bildiği 2 bin 4 yüz megavat gücündeki Atatürk Barajı ndan 10 tane yapabiliyoruz ki, orada 9 bin kişi çalıştı. Yani 10 tane bu tesis ile 90 bin kişiye istihdam yaratmak demek. Kısacası demek istediğim bu Bana bir şey olmaz tutumumuzun bedeli ciddi anlamda çok büyük sonuçlar doğuruyor aslında. Bu kaybı önlersek çok büyük işler yapabiliriz. Bu tedbirler çok sevindirici ama ölümle sonuçlanan iş kazalarını neden önleyemiyoruz? Neden yıllık ölüm sayısını düşüremiyoruz? Düşürmek için çok şey yapıyoruz ama tek başımıza yeterli olma şansımız yok. Bu herkesin görevi. Bu benim görevim, sizin göreviniz, devletin görevi, okulların görevi, Milli Eğitim in görevi Olayı tek bir zincirin halkası olarak düşünürseniz yanlış olur. Bu bir eğitim olayı, bu bir kalkınma olayı, bu bir gelişmişlik düzeyi. Biz hep eğitim, eğitim, eğitim diyoruz ama eğitim çok geç sonuçları alınan bir olgu Belki birkaç nesil sonra sonuçlarını alacağız ama bir an önce başlamamız lazım. Sürekli iş güvenliğini işlememiz lazım. Bugün üniversitelerde lisans eğitiminde bile iş güvenliği birkaç sayfadan oluşan bir ders olmaktan öteye gidemiyor. Yani üniversiteyi bitiren iş güvenliğinden bihaber bitiriyor. Böyle acı bir şey olabilir mi? O zaman biz bu kazaları nasıl önleyebiliriz? Endüstri Meslek Lisesi ni bitiren hatta ve hatta İnşaat Mühendisliğinden mezun olan kişi iş güvenliği dersi almamış Böyle bir eğitim sisteminin içindeki kişiler bu baret benim başımı ağrıtıyor, bu kemer benim belimi sıkıyor diyor. Mantık bu olunca da hiçbir şey yapılamıyor. Birinci aşamada gidip Sizin şu noksanlarınız var ve bunlar son derece ciddi noksanlar. Biz 1 ay sonra tekrar geleceğiz. Eğer bu eksikliklerinizi gidermezseniz inşaatınızı kapatacağız dedik. Tam gün ve saat de verdik, Ayın 3 ünde saat 14:00 de gelip bakacağız gibi ancak çok ilginçtir ki, bu uyardıklarımızın yüzde 86 sı eksikliklerini gidermedi. Biz de gittik işçilerin hayatının riske edildiği işyerlerini kapattık ve 2011 yıllarında toplam 634 yeri kapattık. Bu işyerlerinde güvenli çalışma ortamı sağladıktan sonra çalışmalarına müsaade ettik

9 DOSYA / YÜKSEKTE GÜVENLİ ÇALIŞMA Peki, denetimler yeterli mi sizce? Biz denetimi maksimum seviyede yapmaya çalışıyoruz. Başka kurumlardaki müfettişler yılı 5-10 teftiş ile bitirirken bizim müfettişlerimiz çok büyük bir fedakârlıkla yılda 200 civarında işyerinde denetim yapıyorlar yılında bu projeyi başlatırken 2 aşamalı olarak başlattık. Birinci aşamada gidip sizin şu noksanlarınız var ve bunlar son derece ciddi noksanlar. Biz 1 ay sonra tekrar geleceğiz dedik. Tam gün de verdik, ayın 3 ünde saat 14:00 de geleceğiz gibi. Ve eğer bu eksikliklerinizi gidermezseniz inşaatınızı kapatacağız da dedik. Çok ilginç bir sonuç çıktı ve bu uyardıklarımızın yüzde 86 sı eksikliklerini gidermedi. Biz de gittik işyerlerini kapattık ve 2011 yıllarında toplam 634 yeri kapattık. Yani biz aslında elimizden geldiğince çaba sarfediyoruz, çok zor şartlarda da çalışıyoruz. İşyerlerine gidebilmek için nice zorluklar çekiyoruz. Kapattığımız o kadar kritik yerler var ki, milyon dolarlık tesisler KAPATMAK BİR CEZA DEĞİLDİR Kapatmanın ceza gibi anlaşılması bir yanlış anlaşılmadır. Biz çalışanın son derece tehlikeli şartlarda çalıştığını görüp, her an ölümüne yol açabilecek riskleri görüp, onun hayatını kurtarmak için kapatma eyleminde bulunuyoruz. Ve bu kapatma oradaki noksanlıklar giderildikten sonra açılmak üzere olan bir kapatma. Eğer eksiklikler 1 hafta içinde giderilirse 1 hafta içinde hemen işyerini geri açıyoruz. Denetimleri de sürekli olarak daha da sıklaştıracak, hayati tehlike teşkil eden yerler yasal tedbirler alacağız. Mesleki eğitimleri olmayan kişiler için ustalık eğitimi almalarını sağlayacağız. İskelesi uygun olmayan inşaatlarda tırmanılarak değil merdivenleri olan, tek kalas üzerinde değil platformları olan ana ve ara korkulukları olan, düşme ihtimali olmayan Güvenli İskele olmasını mutlaka sağlayacağız. 12 bin 8 yüz 10 iskele standardını zorunlu hale getirerek üretimden kullanımına kadar takipçisi olacağız. İşverenleri tedbir almaya razı ettiniz diyelim peki ya işçi ayağı ne olacak? İşçi tedbir almayı sevmiyor, bir kültür olarak benimsememiş. İşçi Ben 20 yıldır elektrikçiyim beni elektrik çarpmaz diyor ya, Biz de diyoruz ki: Öyle bir tedbir alalım ki, işçi parmağını o elektriğin içine dahi soksa elektrik çarpmasın Çünkü eğer kurallar güzel konulursa, kurallara da uyum sağlanıyor. Örneğin bakın Sağlık Bakanlığı sigara içme yasağı koydu, buna son derece iyi bir uyum sağlandı. Bazı kurallar ise titizlik gösterilmeyince tamamen boşa gidiyor. Diyelim şantiye içine azami 10km sürat diyen bir levha konuldu. Bir araç geliyor, 10km ile giderken sağa sola bakıyor, kimse bir şey demeyince basıp gidiyor. Eğer o aracı kenara çekip, ehliyetini alan ve ceza veren varsa o kural işler. Şikâyetleri kimse gammazlama olarak görmesin ve herkes gördüğü hatayı bize bildirsin... İhbarda bulunsunlar ki, biz de gereğini yapalım... Biz elimizden geleni yapıyoruz ama herkes de bize yardımcı olsun. MÜTEAHHİTİN KAFASINDA NE VAR? İşçiye rağmen işçiyi korumak mümkün mü? Evet mümkün. Size şöyle örnekleyeyim: 1999 Depremi nden sonra İzmit ve Adapazarı nda teftişlere gittim. Bir tarafta Türk müteahhitlerin yaptığı bir iş, bir tarafta da konsorsüyüm Türk müteahhitleriyle yabancı firmaların yaptığı iş. Ancak bu iki taraf öyle birbirinden farklı ki Yabancı firmalar iş sağlığı güvenliğine önem veriyorlar, kuralları uyguluyorlar. Oysa çalışan işçi aynı işçi, yurtdışından işçi getirmiyorlar buraya! Dolayısıyla şunu vurgulamaya çalışıyorum: Eğer bir kural koyup o kuralı da uygularsanız sonuç alınır. Konsorsüyümdaki şantiye şefi yabancıydı ve kesin dilde bu kurala uyacaksın kardeşim diyordu. Ha, uymuyor mu? Hemen dışarı! Bizdeyse, müteahhit gelince bizzat kendisi başında baret olmadan dolaşıyor şantiyeyi. Peki neden? Müteahhitin başında doğal koruma mı var? Onun başına bir şey olmaz mı? Hiçbir kazanç işçinin hayatından daha değerli değil. İşçinin hayatından daha kıymetli olan bir para meblağı yok. Ve biz işçinin hayatından para kazanılmasını asla kabul etmiyoruz. Maliyetleri yükselse dahi kimse karşımıza iş güvenliği bizim maliyetimizi yükseltiyor diyerek gelmesin. Çünkü biz bunun hesabını da yaptık. Toplam inşaat maliyetinin yüzde 1,5 ya da 2 si civarı iş sağlığı güvenliğine harcanacak ki bu para da asla işçinin hayatından daha kıymetli değil. Onun için herkes işçilerini sağlıklı ortamda çalıştırsın. Biz ne işçimizin ne de işverenimizin mağdur olmasını istemiyoruz. Biz kişilere cezai işlem yapmak istemiyoruz, bilakis bilgilendirmelerde bulunmak ve eğitmek istiyoruz. Ama hayati tehlike tespit edip işçiler için zor şartlar görürsek de gereğini yapacağız. Şikâyetleri kimse gammazlama olarak görmesin ve herkes gördüğü hatayı bize bildirsin. İhbarda bulunsunlar ki biz de gereğini yapalım. Biz elimizden geleni yapıyoruz ama herkes de bize yardımcı olsun. Sorumluluk işverenlere aittir ancak tüm toplumun bilinci yükseldiği takdirde sonuç alınabilir. Teftiş Öncesi Teftiş Sonrası EKOTEKNİK İSG KADROSUNDAN İSG UZMANLIĞI SINAVINA GİREREK BAŞARILI OLAN VE BELGESİNİ ALAN HÜSEYİN GÜNDOĞAN DA TEVFİK PAÇACI YI ZİYARET ETTİ. PAÇACI NIN SEKTÖRLE İLGİLİ DENE- YİMLERİNİ DİNLEYEN UZMANIMIZA PAÇACI BİR ANISINI ANLATTI: Bursa da müfettiş arkadaşlarımız asansör boşluklarının korkuluklarla uygun hale getirilmesini isteyerek hayati tehlike nedeniyle bir inşaatı kapattılar. Önlem alındıktan, açık olan asansör boşlukları ve korkuluklar gayet güzel kapatıldıktan sonra inşaat tekrar açıldı ve işçiler tekrar çalışmaya başladı. Böylece bir işçi merdivenlerden inerken ayağı takılması sonucu yuvarlanıp asansör boşluğundan düşecekken, korkuluklar sayesinde kurtuldu. Sonrasında tekrar müfettiş arkadaşlarımızla aynı inşaata gittiğimizde o işçi arkadaşımızın eline yapışarak: Ağbiciğim, elini öpeyim, hayatımı sana borçluyum dedi. Bunu duymak müthiş bir şey. Kutsal olan insanın yaşamını korumuşuz! İşte bunu duymak yaptığımız işin ne kadar doğru olduğunu düşünmemizi ve büyük bir şevkle çalışmamızı sağlıyor. İş Güvenliği Uzmanı olup, insan hayatı kurttarmak kadar müthiş bir meslek yok! Ekoteknik İSG kadrosunda senin de güzel işler yapmanı diliyorum 16 17

10 DOSYA / YÜKSEKTE GÜVENLİ ÇALIŞMA Teftiş Öncesi Teftiş Sonrası Farkındalığımızı Artıralım Karanlıkları Aydınlatalım Arabanızı geri geri sürerken mümkün olan her tür önlemi aldığınız bir durum düşünelim. Dikiz aynanıza büyük bir dikkatle baktınız ve arabanızı geri vitese takıp arkaya doğru hareketlenmeden önce güvende olduğunuzu doğrulamak maksadıyla dönüp bir kez daha arkanıza göz attınız. Fakat aynanın açısı olması gerekenden hafifçe kaçtığı için ya da daha başka bir sebeple sürdüğünüz aracın gerisinde yerde duran bisikleti görmediniz. Geriye doğru hareketlendiniz ve bisikleti buruş buruş bir metal ve lastik yığınına çeviriverdiniz. Bunu algılayacak derecede akla uygun bir şekilde takip ettiğiniz sağlam ve sıradan uygulamaya rağmen durumun gerçekliğini algılayabilecek durumda değildiniz. Ama arabanızda aracınızı geri geri sürerken, arabanızın arkasında bir cisim bulunduğunu belirli bir tonda ses çıkartarak size bildiren bir algılayıcı olsaydı neler olurdu, bir düşünün... İşe yine aynı önleyici uygulamalarla başlayacak, arabanızı geri sürerken herhangi olası bir sorunun oluşup oluşamayacağını anlamaya çalışacaktınız. Dikiz aynası büyük bir dikkatle gözden geçirilecekti, gözleriniz geriye doğru hareketi engelleyebilecek türden hiçbir problem seçmeyecekti. Arabanızı geri vitese takacaktınız ve hemen ardından bir siren sesi duyacaktınız. Arabadaki yeni teknolojinin yardımıyla farkındalığınıza eklenecek yeni bilgiler belirecekti. İşittiğiniz sinyal size arkada görmediğiniz bir şeyin olabileceğini belirtecekti. Aniden duracak ve ne olduğunu görmek için arabadan inecektiniz. Hala hasarsız ve tek parça olan bisikleti görecektiniz. Büyük olasılıkla hasara sebep olacak sonuç önlenecekti. Ekoteknik ISG, göremediğiniz ve yol üzerinde duran bir cisme doğru yaklaşırken arabanızın çıkarttığı uyarı sesidir. Kör noktalarınız hakkında bilgi sağlar, bunlar sizin üzerinde düşünüp dikkate almanız ve büyük olasılıkla da o doğrultuda harekete geçmenizi gerektiren türden bilgilerdir. Daha sağlıklı bir çevre için, Kutsal olan İnsan için, Çalışanlarınızın İş Sağlığı ve Güvenliği için, Yıllanmış sermayeniz, Birikiminiz, Tesisiniz için EKOTEKNİK İSG sesine kulak verin. EKOTEKNİK İSG nin 16 yılda elde ettiği tecrübenin tamamı insanı yaşatmaya dair İş Sağlığı Güvenliği ve Çevre konularında ihtiyacınız olan tüm kalemleri sunabilme yetkilerine sahip olan EKOTEKNİK İSG nin yeterliliklerini sorgulayabilirsiniz

11 MAKALE Doç. Dr. İlyas Üzüm Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi İŞÇİ İŞVEREN E ALLAH IN EMANETİDİR Emanet genel anlamıyla korunması gereken bir eşyayı yahut malı, bir canı hatta kimi zaman özel bir bilgiyi güven esasına dayalı olarak bir kimseye bırakmak demektir. Aynı zamanda bırakılan şeye de emanet denilir. Dar anlamıyla emanet mal veya eşyadır. Ancak geniş anlamı bakımından emanet çok kapsamlı bir terim olup korunması gereken maddi-manevi her şeyi içine alır. Değerlerle ilgili literatürümüzde, söz gelimi, bedenimiz, duygularımız, çocuklarımız, mal ve eşyalarımız, içinde yaşadığımız evren, Yüce Yaratıcının gönderdiği kutsal kitabımız, dinimiz, kısacası sahip olduğumuz her şey birer emanettir. Hukuki olarak ise koruyup gözetme amaçlı bize tevdi olan her şey emanet kapsamındadır. Hangi tür emanet olursa olsun, bunlara hassasiyet gösterip korumaya emanete riayet, ilgisiz kalıp onun zarar görmesine yol açmaya da emanete hıyanet denilir. Emanete riayet etmek, -deyim yerinde ise- onu gözümüz gibi korumak zarar gelmemesi için özel gayret sarf etmek insanî ve İslamî bakımdan en önemli erdemlerden biridir. İslamiyet açısından emanet o kadar önemli bir kavramdır ki, Kur an-ı Kerim ve Hz. Peygamber bunu doğrudan imanla ilişkilendirmiştir. Söz gelimi, müminlerin özelliklerinin sayıldığı, bir bölümde, Yüce Allah müminler öyle kimselerdir ki emanetlerine ve verdikleri sözlerine riayet ederler (Müminûn 26/8) buyurarak emaneti korumanın imanın bir gereği olduğuna işaret etmiştir. Hz. Peygamber de emanete hıyanet etmeyi bir çeşit nifak olarak anmıştır: Münafığın üç alameti vardır: Konuştuğunda yalan söyler, söz verdiğinde sözünde durmaz, emanete hıyanet eder (Buharî, İman, 24). Görüldüğü gibi bu hadis emaneti korumamayı yalan söylemekle, verilen sözden dönmekle aynı kategoride zikretmiştir. Dolayısıyla bir mümin önemi, özelliği, çeşidi ne olursa olsun emaneti korumaya ve ona hıyanet etmemeye hassasiyet göstermeli, daha da önemlisi bunu imanın bir gereği olarak görmelidir. Emanet kavramını geniş anlamıyla ele alıp iş hayatımızla ilişkilendirdiğimizde karşımıza uzun bir listenin çıktığını, dolayısıyla büyük bir sorumluluk alanının söz konusu olduğunu görürüz. Söz gelimi, öğretmenlik mesleğinde, öğretmen açısından öğrenciler emanettir. Uygulanması gereken program emanettir. Sınıf ve sınıftaki eşyalar emanettir. Dolayısıyla öğrenciye pedagojik davranmayan, programları aksatan bir öğretmen emaneti korumuyor demektir. Öğrenciler açısından da verilen bilgiler emanettir, okulun eşyaları emanettir, diğer öğrenci arkadaşları emanettir. Dolayısıyla öğretilen bilgileri almayan, derslerinin hakkını vermeye çalışmayan, arkadaşlarını haksız yere inciten bir öğrenci de bir bakıma emaneti çiğniyor demektir. İşçi, Allah ın kendilerine emaneti olan Akıl ve Beden Sağlığı nı korumak için azami gayreti göstermeli, akıl ve beden sağlığını tehlikeye atacak davranışlardan kaçınmalı ve kendisine önerilen her tür koruyucu tedbiri almalı ve kullanmalıdır. Aksi halde kişi kendisine ihanet etmiş ve vebal altına girmiş olacaktır. Yine söz gelimi bir fabrika işçiliği söz konusu olduğunda, işveren açısından işçi emanettir, onun sağlığını, iş güvenliğini temin etmek işverenin görev ve sorumluluğu altındadır. Bu süreçlerin her hangi bir halkasında duyarsızlık göstermek bir bakıma emanete hıyanettir. Aynı şekilde işçi açısından işverenin sözleşmede belirttiği üzere, birim zamanda birim işi yapmak emanettir. Bu konuda sergilenecek bir ihmal emanete riayetsizliktir. Aynı şekilde işverenin sağladığı mekân, mekândaki bütün eşyalar, kullanmak üzere verilen araç-gereçler birer emanettir. Bunları dikkatsizce, gelişigüzel kullanmak yahut tedbirsiz davranarak bunların zarar görmesine vesile olmak bu emanetlere bir tür hıyanettir. Allah ın insanlardaki en büyük emaneti onlara bahşettiği Akıl ve Beden Sağlığı dır. İnsan da bu sağlığı korumak için azami gayret göstermeli, akıl ve beden sağlığını tehlikeye atacak davranışlardan kaçınmalı ve kendisine önerilen her tür koruyucu tedbiri almalı ve kullanmalıdır. Aksi halde kişi kendisine ihanet etmiş ve vebal altına girmiş olacaktır. Daha açık belirtmek gerekirse, emanete riayetin yolu, görev ve sorumlulukları hakkıyla gerçekleştirmek yahut gerçekleştirmeye çalışmaktan geçer. Bir işyerinde mesai yapan kimse üzerinden söylemek gerekirse, kısaca şunları söyleyebiliriz: İşveren işçiyi emanet olarak görmeli, onun emeğinin hakkını, insanca yaşamasını sağlayacak şartları temin etmeli, iş güvenliği ile ilgili gerekli bütün tedbirleri almalıdır. İşçi de çalıştığı atölyeyi ya da birimi ve yapmakla yükümlü olduğu işleri emanet olarak görmeli, eşyaları hoyratça kullanmamalı, görevini aksatmamalı, iş akdine uygun olarak sorumluluklarını yerine getirmelidir. Gerek işçi gerekse işveren açısından bakarak söylemek gerekirse, insanlar hatalarını belli ölçüde örtmeyi başarabilir yahut denetim elemanları her ihmali göremeyebilir. Unutmamak gerekir ki, bir mümin için her şeyi gören ve bilen bir Yaratıcısı vardır. O, kullarının yaptığı her şeyi görüp bilmektedir. Ayrıca O, verdiği her emanetten insanları sorumlu tutacaktır. Tıpkı şu ayette buyrulduğu gibi: Sonra o gün, size verilen her şeyden sorguya çekileceksiniz (Tekâsür 102/8). Yüce Allah müminler öyle kimselerdir ki emanetlerine ve verdikleri sözlerine riayet ederler buyurarak (Müminûn 26/8) emaneti korumanın imanın bir gereği olduğuna işaret etmiştir. Bir fabrika işçiliği söz konusu olduğunda, işveren açısından işçi emanettir, onun sağlığını, iş güvenliğini temin etmek işverenin görev ve sorumluluğu altındadır

12 Sevgili İşveren, Binbir emek ve zahmetle markanızı yarattınız... Ülkeye üretim yapıp, istihdam sağladınız... Onlarca hatta yüzlerce kişi şu anda işini size borçlu... O zaman, şimdi tam da KEYİF KAHVESİ zamanı... Siz kahvenizi içerken, risklerinizi EKOTEKNİK İSG ile paylaşın... Ekoteknik sizi, çalışanlarınızı ve tesisinizi sağlık ve güvenliğinizi sağlayarak korusun.

13 MAKALE Hayri Cengiz Kutgün Tar. Mak. Müh. (Msc) / İş Güvenliği Uzmanı Ankara Adli Yargı Adalet Komisyonu Bilirkişisi (No:1353) İSG KANUNU MECLİS TE İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı Taslağı tarihinde TBMM Başkanlığı na sunuldu. İş Sağlığı ve Güvenliği ne ilişkin konular şimdiye kadar İş Kanunu kapsamında yer alırken, şimdi iş sağlığı güvenliği kanun tasarısı ayrı bir yasa olarak düzenleniyor. Tasarı yasalaştığında İSG konusu artık ayrı bir yasa içerisinde düzenlenmiş olacak. Peki bu yasa tasarısı ne gibi yenilikler getirecek? KANUN TASARISI TÜM ÇALIŞANLARI KAPSIYOR İş Kanunu nda yer alan İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili hususlar yalnızca işçiler çırak ve stajyerleri kapsıyordu. Tasarıda ise, memur-sözleşmeli personel dâhil tüm çalışanları (Türk Silahlı Kuvvetleri nin, Genel Kolluk Kuvvetleri nin ve Milli İstihbarat Teşkilatı nın eğitim, operasyon, tatbikat ve benzeri kendine özgü faaliyetleri, afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri, ev hizmetleri, çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar hariç) kapsıyor. ON VEYA DAHA AZ SAYIDA İŞÇİ ÇALIŞTIRILAN İŞYERLERİNE YÖNELİK DESTEKLEYİCİ TEDBİRLER ALINABİLECEK Tasarıya göre Bakanlık, kamu kurum ve kuruluşları hariç olmak üzere 1-9 arası çalışanı olan, çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine yönelik olarak bu maddenin uygulanmasında destekleyici ve kolaylaştırıcı nitelikte özel düzenleme yapabilecek. İŞYERLERİNİN TEHLİKE SINIFLARINA AYRILMASI Tehlike Sınıfına Göre A-B-C Sertifika Sınıflarında Uzman Çalıştırılması Uygulaması Sürecek Tasarıya göre, işveren mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunmaya yönelik çalışmaları da kapsayacak iş sağlığı ve güvenliği hizmetini yürütürken çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde A Sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde en az B Sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise, en az C Sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı ile bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde işyeri hekimi görevlendirmekle yükümlü olacak. Ayrıca işyeri hekimi dışında sağlık personeli de görevlendirilecek. Bünyesinde bu vasıflara sahip personel bulunmayan işyerleri, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını Ekoteknik gibi ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilecek. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI VE İŞYERİ HEKİMLERİNİN YANINDA DİĞER SAĞLIK PERSONELİ DE BAKANLIK TARAFINDAN BELGELENDİRİLECEK İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı dışındaki diğer sağlık personelinin nitelikleri, görevlendirilmeleri, görev, yetki ve sorumlulukları, çalışma süre ve şartları, görevlerini nasıl yürütecekleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri, unvanlarına göre kimlerin hangi sınıf belge alabilecekleri, sahip oldukları belgelere göre hangi işyerlerinde görev alabilecekleri, eğitim kurumlarının yetkilendirilmeleri, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı dışındaki diğer sağlık personeli eğitim programlarının ve bu programlarda görev alacak eğiticilerin niteliklerinin belirlenmesi ve belgelendirilmeleri, eğitimlerin sonunda yapılacak sınavlar ve düzenlenecek belgeler ile belgelendirme ve yetkilendirme bedelleri ile ilgili usul ve esaslar bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek. İŞVERENLER İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI VE İŞYERİ HEKİMİNİN ÖNERİLERİNİ YERİNE GETİRMEK ZORUNDA Tasarıya göre, işveren veya işveren vekili, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak beyan edilen önlemleri yerine getirmekle yükümlü olacak. MÜHENDİS, MİMAR VE TEKNİK ELEMANLAR İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI BELGESİ ALABİLECEK Tasarıya göre, mühendis, mimar ve teknik elemanlar, çıkarılacak yönetmelikle belirlenen şartları sağlamaları ve kriterlere uymaları koşuluyla bakanlıkça düzenlenecek iş güvenliği uzmanlığı belgesini alabilecekler. Ancak tasarıda iş güvenliği uzmanı tanımında iş güvenliği uzmanlığı daha önceki uygulamalarda olduğu gibi mühendis ve teknik eleman ile sınırlı tutulmamış. Tasarıda iş güvenliği uzmanı; İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere bakanlıkça yetkilendirilmiş ve iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip kişi olarak tanımlanmış. Teknik eleman tanımı ise eski uygulamalarda olduğu gibi; Teknik öğretmen, fizikçi ve kimyager unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları şeklinde tanımlanmış. SAĞLIK VE GÜVENLİK DESTEK ELEMANI KAVRAMI GETİRİLİYOR Tasarıda, sağlık ve güvenlik destek elemanı, Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişi olarak tanımlanıyor. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ YASAL TANIMA KAVUŞTURULUYOR Daha önceki mevzuatta, çalışan temsilcisi, işçi temsilcisi, sağlık güvenlik işçi temsilcisi gibi tanımlamalar bu tasarıyla yasal tanıma kavuşturuluyor. İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışan Temsilcisi: İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği konularında çalışanları temsil etmeye yetkili çalışan olarak tanımlanıyor

14 İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ İŞYERİNDE TAM SÜRELİ ÇALIŞMASININ GEREKMESİ HALİNDE İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ KURULMASI GEREKİYOR Daha önceki uygulamalarda, işyerinde hekim, uzman çalıştırılma şartının bulunması halinde işyeri sağlık güvenlik birimi kurulması zorunluluğu bulunuyorken tasarı ile, bu zorunluluk işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli istihdam edilmesi halinde yerine getirilecek. İŞVEREN NİTELİKLERİ UYUYORSA İŞYERİNDE İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİ KENDİSİ YERİNE GETİREBİLECEK İşveren, yönetmelikte belirtilen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması halinde tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, iş güvenliği uzmanlığı ya da işyeri hekimliği görevlerini kendisi yürütebilecek. KAMU KURUMLARINDAKİ İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI EK ÖDEME ALACAK Tasarıya göre: Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğine haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakatı ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilirler. Bu şekilde görevlendirilecek personele görev yaptığı her saat için 150 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme yapılır. İlave ödeme damga vergisi hariç herhangi bir kesintiye uğratılmaz. Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla aylık toplam 80 saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VE İŞYERİ HEKİMLERİ İHMALLERİNDE İŞVERENLERE KARŞI SORUMLU OLACAKLAR Tasarıya göre: Hizmet veren kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği risklerinin önlenmesi, koruyucu ve önleyici hizmetlerin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumlu olacaklar. CİDDİ VE YAKIN TEHLİKE İLE KARŞI KARŞIYA KALAN ÇALIŞANLARIN ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI OLACAK Tasarıya göre, Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği kuruluna, kurulun zorunlu olmadığı işyerlerinde ise işveren veya işveren vekiline başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul kararını acilen toplanarak, işveren veya işveren vekili ise kararını derhal verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve iş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilir. ULUSAL İSG KONSEYİ Tasarıda, Ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için önerilerde bulunmak üzere Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi kurulmuştur hükmü de yer alıyor. İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ KURULU Tasarıda, İş Sağlığı Güvenliği Kurulu na ilişkin olarak aşağıda belirtilen hükümler yer almakta: 1) İşveren, 50 ve daha fazla çalışanın bulunduğu, altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kurmak ve Kurul tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatına uygun olarak alınan kararları uygulamakla yükümlüdür. 2) Asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunan ve alt işverenin aldığı işin altı aydan fazla sürdüğü hallerde, asıl işveren ve alt işverenin her birinin çalışan sayısının 50 den az ancak toplam çalışan sayısının 50 den fazla olması durumunda, iş sağlığı ve güvenliği kurulu asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte kurulur. 3) Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması ve bu işverenlerce birden fazla iş sağlığı ve güvenliği kurulunun oluşturulması halinde işverenler, birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirirler. 4) Aralarında asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunan ve aynı çalışma ortamında faaliyet gösteren işverenlerce, birden fazla iş sağlığı ve güvenliği kurulunun oluşturulmasının zorunlu olduğu hallerde, kurulların faaliyet ve kararlarının birbirlerinin çalışmalarını etkileyebileceği durumlarda, faaliyetlerin yürütülmesi ve kararların uygulanması konusunda işbirliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır. 5) Asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunan ve alt işverenin aldığı işin altı aydan fazla sürdüğü hallerde alt işverenlerce Kurul oluşturma mecburiyetinin bulunduğu ve asıl işverenin çalışan sayısının 50 den az olduğu durumlarda alt işverenlerce oluşturulacak kurullara asıl işverene vekâleten yetkili bir temsilci atanarak işbirliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır. 6) İş sağlığı ve Güvenliği kurulunun oluşumu, görev ve yetkileri, çalışma usul ve esasları, işverene ait birden çok iş sağlığı ve güvenliği kurulu olması halinde bu kurullar arasındaki koordinasyon sağlanacak. İDARİ PARA CEZALARI 2 YÜZ TL İLE 10 BİN TL ARASINDA Tasarıya göre, kanun hükümlerine aykırı hareket edilmesi halinde işverenlere 2 yüz TL ile 10 bin TL arasında idari para cezası uygulanacak. Tasarıda yer alan bazı idari cezalar şu şekilde: İşyerinde işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirmeyen işveren veya işveren vekiline görevlendirmediği her kişi için 5 bin Türk Lirası idari para cezası verilir. Aykırılığın devamı halinde görevlendirmediği her kişi ve takip eden her ay için aynı miktar idari para cezası uygulanır. Risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işveren veya işveren vekiline 3 bin Türk Lirası idari para cezası verilir. Aykırılığın devamı halinde risk değerlendirmesi yapılmayan her ay için ceza bir buçuk katı olarak uygulanır. Bilgilendirilmeyen ve eğitim verilmeyen her bir çalışan için 2 yüz Türk Lirası idari para cezası verilir. İş sağlığı ve güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıkları konularında inceleme ve araştırmaların yapılmasına engel olan işveren veya işveren vekiline 8 bin Türk Lirası idari para cezası verilir. GEÇİCİ SÜREYLE B SINIFI UZMANLAR ÇOK TEHLİKELİ SINIFTAKİ İŞYERLERİNDE, C SINIFI UZMANLAR İSE, TEHLİKELİ SINIFTAKİ İŞYERLERİNDE GÖREV YAPABİLECEK Tasarıya göre, çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde A sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 4 yıl süreyle B sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise B sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 yıl süreyle C sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine getirilmiş sayılır. DAHA ÖNCE ALINMIŞ OLAN İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI VE İŞYERİ HEKİMLİĞİ BELGELERİ YENİLERİ İLE DEĞİŞTİRİLECEK Tasarıya göre: Kanunun yayımı tarihinden önce bakanlıkça verilen işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı sertifikası veya belgesi ile Türk Tabipleri Birliği tarafından verilen işyeri hekimliği sertifikası sahiplerinden belgeleri geçersiz sayılanlar, mevcut belge veya sertifikalarını kanunun yayımından itibaren 1 yıl içinde 6.ncı maddeye göre düzenlenecek belge ile değiştirmeleri şartıyla bu kanunla verilen bütün hak ve yetkileri kullanabilirler. Aynı tarihten önce eğitim kurumlarınca verilen işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitimlerini tamamlayanlardan eğitimleri geçersiz sayılanlar ilgili mevzuata göre sınava girmeye hak kazanırlar. Hak sahipliğinin tespitinde bakanlık kayıtları esas alınır GÜVENLİK DONANIMINI KULLANMA- YAN DA SORUMLU OLACAK Düzenlemede çalışanlara yönelik bir başka önemli değişiklik ise, iş donanımları ve koruyucu cihazların gereği gibi kullanılmasıyla ilgili. İşveren tarafından sağlanan malzemeleri gereği gibi kullanmayan çalışanlar da olası 26 27

15 kazalarda sorumlu tutulacak. Ayrıca, sözleşmeli olarak çalışanların iş güvenliği talepleri, gereği gibi yerine getirilmediğinde çalışanlar tek taraflı olarak iş sözleşmesini feshedebilecekler. ALKOLLÜ İŞE GİTMEYE SON Yeni tasarıyla daha önce işverenin insiyatifinde olan bir durum da yasal düzenleme altına alınıyor. Yeni tasarı, çalışanların alkollü olarak işe gelmelerini yasaklıyor. Aksi hallerde işveren tarafından tazminatsız işten çıkartılabilecekler. Ancak alkollü içki üretim yerlerinde kontrol yapmakla görevli çalışanlarla, işinin gereği müşterilerle birlikte alkollü mamul tüketmek durumunda olanlar bu maddenin kapsamı dışında bırakılmış.... Yeni yasa tasarısı ile birlikte göze çarpan yenilikleri bu başlıklar altında sıralamak mümkün. Ancak asıl önemli olan bu yasa tasarısının kanunlaşması ile birlikte Türk çalışma hayatına getireceği pozitif sonuçlardır. İşçi - memur ayrımı yapmaksızın ve çalışan sayısı kriterini dahi kaldırarak tüm çalışanları kucaklayacak, çalışanlarda arkasında devleti hissetme güvenini oluşturacak, daha da önemlisi çok gecikilmiş olan İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ nü inşa edecek bu yasa tasarısından şahsım adına çok umutluyum. Tüm çalışanlara hayırlı olmasını diliyorum. Yazımı sonlandırmadan evvel altını çizmeden geçemeyeceğim bir husus da: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, 2008 yılında yine Çalışma Bakanı olarak ülkemize değer katarken bu konuyu özellikle gündemine almıştı, sıkça dillendirmişti. Ancak ne yazık ki, temeli olmadan bir kültür inşa etmek hemen mümkün olamamıştı. Böylelikle Müstakil bir İş Güvenliği Kanunu tatlı bir hayal gibi hafızalarımızda yerini almış ancak zeminlerin uygun olmamasından dolayı gerçekleşememişti. Bugün geldiğimiz noktada, 2008 yılından beri yürütülen yoğun çalışma ve mücadelenin kazanılması olarak değerlendirebileceğimiz bu yasa tasarısının yine Bakan Faruk Çelik in Çalışma Bakanlığı döneminde meclis gündemine gelmiş olması ve devam eden süreçte kanunun meclisten geçecek olması ayrıca önemlidir. Bu bağlamda, yeni kanunun hukuksal, sosyal ve ekonomik bağlantılarını birbirine uyum içinde gerçekleştiren bu çalışmanın yürütücüsü İş Sağlığı Güvenliği Genel Müdürü Kasım Özer koordinatörlüğündeki tüm emek sahiplerine de teşekkür ediyorum. Tüm çalışanlarımızın ve işverenlerimizin ortak bir çizgide birleşebilecekleri bu çalışma ile, ekonomik ve kültürel gelişmenin ivme kazanması ve artan bir hareketlilik olarak faydaya dönüşmesini bekliyoruz

16 MAKALE Hüseyin Gündoğan EKOTEKNİK İSG İSG Uzmanı ÖRNEK UYGULAMALAR KAMU HİZMETLERİNDE İŞ GÜVENLİĞİ Devlet Demir Yolları Yenileniyor Ülkemizde son yıllarda hızlı bir değişim, gelişim ve dönüşüm süreci yaşanıyor. Hali hazırda birçok iş kolunun özel sektör tarafından yürütülmesinin yanında, bu işlerin büyük çoğunluğu kamuya ait işlerde ya da kamuya ait kurallarla işliyor. Kamu sektörü günümüzde kendi işlerini ihaleye açıp satınalma yoluyla özel sektöre veriyor. Devasa inşaat işlerinden tutun da, çok daha küçük çapta temizlik hizmetlerine kadar birçok farklı işte ve uzmanlıkta alt yüklenicilerle anlaşma yapıyor. Yani kamuya ait olarak bilinen işlerin neredeyse hepsi aslen kamunun işi olmakla beraber hizmet alımı yoluyla özel sektör tarafından yürütülüyor. Bu hizmet alımları başta Kamu İhale Kanunu olmak üzere birçok kamu uygulamasını ve kriterlerini de içeriyor. Satınalma süreci esnasında satınalma ya da ihale koşullarını düzenleyen bir dizi yeterlilik aranıyor. Ancak iş güvenliğini ön plana çıkaran herhangi bir hüküm ne satınalma kriterlerinde ne de sözleşme hükümleri arasında bulunmuyor. İşte bu nokta kamuda iş güvenliğinin bir anlamda kamu eliyle açık vermesine neden oluyor. İhale sürecinde iş güvenliği konusu ihmal edildiği için ihaleye katılan kuruluşlar genellikle maliyetlerine iş güvenliği konusunu katmıyor ve mali analizlerini sektörel rekabet şartlarına göre belirliyor. Satınalma sonrası yapılan sözleşmede de ya hiçbir hüküm olmuyor ya da iş güvenliği konusu çok genel ve yuvarlak ifadelerle geçiştiriliyor. KAMUYA İŞ YAPAN BİRÇOK KURUMDA İSG ASKIDA Bu nedenle de, günümüzde ne yazık ki, kamuya iş yapan birçok kurumda iş güvenliği konusu askıda desek çok da yanlış olmaz. Oysaki kamunun yaptırım gücü daha işin başında birinci adımda gösterilse, iş güvenliği konusu satınalma mevzuatına yansısa, önemsiz gibi görünen bu konuda kolayca mesafe alınabilir. Çünkü kamu halen en büyük işveren. Her konuda olduğu gibi İSG konusunda da özel sektörde yıllarca çaba harcanarak alınacak mesafe, kamunun isg ye bakış açısını değiştirmesi, değiştirdiği bakış açısını mevzuatına yansıtması ve denetlemesiyle çok daha kısa zamanda, çok az bedel ve maliyetle alınabilir. İş sağlığı güvenliği konusunu iş kanununa indirgeyerek ya da Çalışma Bakanlığı nın tek başına uhdesinde görerek devam edersek, ülke anlamında maddi ve manevi kayıplarımız da devam edecektir. İş Sağlığı Güvenliği Mevzuatı nı başta kamu olmak üzere her kurum önce kendi mevzuatına sonra kurumsal hayatına taşıyıp yansıtarak bu mücadelede öncülük yapmalıdır. Bu destek sağlanabilirse iş sağlığı güvenliği konusu beklenen zamanın çok altında bir sürede ve çok düşük maliyetlerle başarılmış olacaktır. TCDD Ankara-Sincan Kuzey Hat Yapım İşi nin İş Güvenliği ni EKOTEKNİK sağlamaktadır

17 ÖRNEK UYGULAMALAR Ankara - Sincan Güzergahında Yapılan Çalışmalar Hız Kesmeden Devam Ediyor Son yıllarda Türkiye genelinde Devlet Demir Yolları hızlı bir altyapı çalışması gerçekleştiriyor. Birçok ilde hat yenilemeleri yapılarak mevcut raylara ilave hatlar tesis ediliyor. Bu hat yenileme çalışmalarından biri de Başkent Ankara da yapılıyor. TCDD Ankara - Sincan Kuzey Hat Yapım İşi projesi Ankara da yapılan hat yenileme ve ilave hat yapım çalışmalarından bir tanesi. Proje bazlı olan bu işin başlangıç aşamasından itibaren İş Sağlığı Güvenliği çalışmaları, kesintisiz bir şekilde ve eşgüdüm içerisinde Ekoteknik İSG tarafından yürütülüyor. Ankara - Sincan güzergahında yapılan yapılan çalışmalar hız kesmeden devam ediyor. Kolin İnşaat GCF Savronik konsorsiyumunun gerçekleştirdiği hat yapım çalışmalarında iş sağlığı güvenliği açısından titizlik maksimum düzeyde tutularak ilerleme sağlanıyor. Gerek Devlet Demiryolları altyapı yöneticileri gerekse yüklenici firma yetkilileri iş güvenliği konusunda çok duyarlı. Ancak ne yazık ki, bu duyarlılık da Devlet Demiryolları nın yapılanmasındaki riskleri ortadan kaldırma noktasında yetersiz kalıyor. Bilindiği gibi Devlet Demiryolları çalışma alanları mevcut haliyle bile multi faktörlü ve çok tehlikeli risklerle doluydu. Bir de bu alanlara yeni hat ilave çalışmaları eklenince riskler daha da artarak ve çeşitlenerek yeni risklere de kapı açtı. Bu nedenle İş Sağlığı Güvenliği çalışmaları, proje bazlı ve işin başlangıç aşamasından itibaren kesintisiz bir şekilde ve eşgüdüm içerisinde yürütülmelidir

18 SEKTÖRÜN UZMANI Gökhan Güzel ( IDip SM NEBOSH NIOSH) CIMPOR YİBİTAŞ ÇİMENTO SANAYİ VE TİC. A.Ş. Jeofizik Mühendisi İş Sağlığı ve Güvenliği Müdürü İş Sağlığı Güvenliği Sisteminde İletişim, Gözden Geçirme ve Uygulama İletişim İSG programının ve uygulamasının temel unsurudur. İletişim bilginin taraflar arasında değişimidir. İletişim prosesinde alıcı ve verici vardır. Verici tarafından gönderilen mesaj, alıcı tarafından alınır, değerlendirilir ve bunun üzerine gereken yapılır. Eğer mesaj düzgün olarak alınmamış ise iletişim prosesinde problem var demektir. Sonradan yapılan eylemler düzgün olarak çalışmayabilir. Bu şekilde arzu edilmeyen sonuçlardan sakınmak için, iletişim araç ve becerileri uygun olarak kullanılmalıdır. İletişimin farklı yöntemleri vardır: sözlü iletişim, görsel iletişim, yazılı iletişim ve vücut dili. Genellikle, uygulamada bunların karışımı kullanılır. Dinleme de mesajı alan taraf olarak değerlendirildiğinde bir iletişim şekli olarak kabul edilebilir. Sözlü iletişim en basit yöntemdir. Ancak etkin iletişimi için yeterli bilgi ve beceri sahibi olunmalıdır. Genelde, sözlü iletişim pozitif vücut dili olarak desteklenir. Basit ve teknik olmayan kelimeler ile mesajı aktarmak tercih edilir. Teknik dil, ancak karşı taraf buna hâkim olduğu zaman kullanılabilir. Yazılı iletişimden bazen kaçınılır. Ancak unutulmamalıdır ki, yazılı iletişim kalıcı ve kaynağına inilebilen bir yöntemdir ve farklı yerlerde erişilebilir. Raporların pek çok süreçte temel olduğu dikkate alınmalıdır. Yazı, sözlü iletişime göre daha fazla beceri gerektirir. Ancak bu beceri biraz dikkat ile kolay edinilebilir. Fikirler mantık sırasına göre birbirini izler. Öncelikle bir özet ile başlamak ve bu özet üzerine fikirleri oturtmak tavsiye edilir. Bölümler ve ana başlıklar bu özete göre geliştirilir. Basit ve kısa cümleler kullanılmalıdır. Gözlemler ve edinilen bilgi hassas olarak ifade edilmelidir. Sonuçlar ve tavsiyeler rapora dâhil edilmelidirler. Kötü yazılan bir rapor iletişimde etkin değildir. Yanlış yönlendirme ya da karışıklığa neden olabilir. Raporlar, yazılı iletişim için tek yöntem değildir. Mektuplar, talimatlar, el kitapları, broşürler vb. yazılı iletişimin diğer yollarıdır. Görsel iletişim bilgiyi iletmenin diğer yoludur. Grafikler, resimler, filmler, videolar etkin olarak kullanılan araçlardır. Sözlü ve yazılı iletişim beraber kullanıldığında görsel örneklerle anlamayı kolaylaştırır. İletişimin sürdürülmesinin sağlanması yönetimin sorumluluğundadır. Böylece İSG ile ilgili bilgi, prosedürler ve güvenli iş alışkanlıkları ile ilgili iletişim bütün iş birimleri ve çalışanlar arasında sağlanmış olacaktır. Gözden Geçirme: Etkin uygulama ve sürekli iyileştirme için İSG yönetim sisteminin performansının gözden geçirilmesi önemlidir. İSG konuları gözden geçirilir ve üst yönetime tavsiyelerde bulunulur. Bir İSG Yönetim Komitesinin oluşturulması önerilir. Komite düzenli olarak ilişkili konuları tartışmak için toplanır. Esas olarak tüm vaka raporları, tetkik raporları, denetim sonuçları, ISG yönetim sistemine uygunluk ve uygunsuzluklar, iletişim engelleri, bilgi eksikliği, yönetimin katılımı ve kaynakların tahsisi tipik tartışma konularıdır. Eğer problemli alanlar var ise bu problemi çözmek için tavsiyelerde bulunmak ve tartışmak yine bu komitenin sorumluluğundadır. Uygulama: İSG sisteminin başarısı, uygulama ve proje boyunca iletişim şekli ile doğrudan ilişkilidir. Öncelikle, her bir bireye ulaşmak için iletişim kanalları oluşturmak yönetimin sorumluluğudur. Sistemin oluşturulmasından öte tüm gerekli kaynaklar yönetim tarafından tahsis edilmelidir. Her bir proses için İSG ile ilgili aktiviteler prosesin kendisi kadar birincil önem taşımaktadır. Her ne kadar herkesin sorumluluğu da olsa İSG sisteminde görevlendirmeleri yapmak gerekir. Böylece eksiklikler ve uyumsuzluklar kolaylıkla saptanır ve düzeltici önlemler görevlendirme sonrası belirlenen kişilere iletilir. Dokümantasyon ve iletişim doğru uygulama için önemlidir. İSG sisteminin tanımı, organizasyon yapısı, roller ve sorumlulukla, vizyon ve misyon bilgileri, güvenli iş talimatları, prosedürler ve rehberler, gözden geçirme prosesi, sürekli proses iyileştirme yöntemi dokümantasyonun temel bileşenleridir. Yönetimin İSG politikalarına taahhütleri açıkça ifade edilmelidir. Bu ifadelerin ötesinde, yönetim hedeflere ulaşmak için tüm kaynakları tahsis etmelidir. İyi uygulanan İSG sistemine ulaşmak, İSG politikalarının herkesin yararına olduğunun herkes tarafından anlaşılması ile sağlanır. En iyi güvenli iş alışkanlıklarını oluşturmak için en kolay yöntem pozitif davranış ile iletişimden geçer. Küçük gruplar halinde bilgilendirme toplantıları düzenlemek faydalıdır. Doğru davranış bu toplantılarda işaret edilmeli ve teşvik edilmelidir. Sonuçlara değinilerek, bu sonuçlardan kaçınmak için doğru davranış önerilmelidir. Olumlu sonuçlar almak için her zaman olumlu davranış uygulanmalıdır. Kaynaklar: 1-Control of Communicable Disease in Man, Ed. Abraham S.Benenson, 1990 Washington 2-Occupational İnjuries, Ed. T.R.Harrington,L.H. Morse, Mosby

19 MAKALE Uz. Dr. Mehmet ERGİN Ekoteknik İSG Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Gıda İşkolu Çalışanlarında Portör Taramalarını Düzenleyen Yasada Değişiklik Bilindiği gibi Tarih ve 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu nun 126 ve 127.ci maddeleri gıda işkolunda çalışanların bulaşıcı hastalık yönünden taşıyıcılık kontrolünü öngören ve bu alanda halen devam eden periyodik sağlık kontrollerinin dayanak ve uygulamasını düzenler. Bu kanunda gelişen ve değişen şartlar dikkate alınarak, biraz da Avrupa Birliği müktesebatına uyum çerçevesinde olsa gerek değişikliğe gidildi Tarih ve 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu nun 126 ve 127.ci maddeleri Tarih ve 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 58 inci maddesi ile değiştirildi. MADDE 126 (DEĞİŞİKLİK: KHK-663/58MD.) Gıda üretim ve satış yerleri ve toplu tüketim yerleri ile insan bedenine temasın söz konusu olduğu temizlik hizmetlerine yönelik sanatların ifa edildiği iş yeri ve bu iş yerlerinin işletenleri, çalışanlarına, hijyen konusunda bu iş yerlerindeki meslek ve faaliyetlerin gerektirdiği eğitimi vermeye veya çalışanların bu eğitimi almalarını sağlamaya, belirtilen eğitimleri almış kişileri çalıştırmaya, çalışan kişiler ise, bu eğitimi almaya mecburdurlar. Bizzat çalışmaları durumunda, iş yeri sahipleri ve işletenleri de bu fıkra kapsamındadır. Bulaşıcı bir hastalığı belgelenenler ile işyerinin faaliyet ve hizmetleri ile doğrudan yararlananları rahatsız edecek nitelikte ve görünür şekilde açık yara veya cilt hastalığı bulunanlar, bizzat çalışan iş yeri sahipleri ve işletenleri de dâhil olmak üzere, alınacak bir raporla hastalıklarının iyileştiği belgeleninceye kadar, birinci fıkrada belirtilen işyerlerinde çalışamaz ve çalıştırılamazlar. Çalışanlar, hastalıkları hususunda işverene bilgi vermekle yükümlüdürler. MADDE 127 (YENİDEN DÜZENLE- ME: KHK-663/58 MD.) 126 ncı maddede belirtilen işyerlerindeki hijyen eğitimine yönelik hususlara, bu işyerlerinde çalışmaya engel bulaşıcı hastalıkların ve cilt hastalıklarının neler olduğuna, iyileşme halinin belirlenmesine, hangi meslek ve sanat erbabının 126 ncı madde kapsamında olduğuna ilişkin usul ve esaslar, Sağlık, İçişleri ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. 126 ncı maddede belirtilen işyerlerinde bulaşıcı bir hastalık veya bir salgın hastalık çıkması durumunda, bu hastalıkla alakalı gerekli incelemeler, analiz masrafları iş yeri sahipleri ve işletenlerince karşılanmak üzere ilgili kurum tarafından yapılır. 126 ncı maddede belirtilen işyerlerinde bulaşıcı bir hastalık veya bir salgın hastalık çıkması halinde doğacak hukuki sorumluluklar ile bu durumdan zarar gören kişi veya kurumların hukuki yol vasıtasıyla talep edebilecekleri tazminat ödemeleri veya olabilecek diğer ödemeleri işyeri sahiplerine ve işletenlerine aittir. BU DEĞİŞİKLİKLER İNCELENDİĞİNDE KANUNUN BAZI YENİLİKLER GETİRDİ- Ğİ GÖRÜLECEKTİR: 1. Hijyen konusunun çok önem kazandığı ve hijyen eğitiminin zorunlu tutulduğu, 2. Gıda ile iştigal edenler arasında risk bakımından bir ayrım ve istisna olmadığı, 3. Eğitimsiz işçinin çalıştırılmaması gerektiği, 4. Bulaşıcı hastalık taşıyıcılık kontrolünün devam edeceği ancak risk faktörlerine uygun tetkik ve işlemlerin yapılması gerekeceği, 5. Tetkiklerle birlikte belirli periyotlarla fiziki muayene ile cildiye muayenesinin yapılması gerekeceği, aksi takdirde denetimlerde ya da şikâyetlerde cildiye yönünden hastalığı bulunanlar ile bulaşıcı hastalığı taşıyan ya da bulaşıcı hastalık teşhisi konan çalışanların işten men edilmesi, bu süreçle ilgili oluşacak maddi-manevi tazminatlarla doğacak hukuki sorumlulukların (3.kişi ve kurumlar dâhil) işyeri sahibi veya işletene ait olduğu, 6. Bu kanun yayın tarihinden itibaren 6 ay içinde yürürlüğe girer. Yürürlüğe girinceye kadar kanunun eski hali geçerlidir. Kanun tarihinden sonra 6 ay içinde konu ile ilgili bir yönetmelik çıkarılacağı görülmektedir. Gıda konusu ile genel anlamda çalışan ve halk sağlığı kanunları bir arada düşünüldüğünde kanunun Belediye, Tarım, Sağlık, Çalışma Bakanlığı ile de ilgisi anlaşılacaktır. Bu kurumların her birinin yukarıda zikredilen kanun ve çalışma alanıyla ilgili özel ve genel mevzuata tabi uygulamaları bulunmaktadır. Bu nedenle kanun tarihine dikkat edilecek olunursa yönetmelik çıkarılması için çok az vakit kaldığı da görülecektir. Bu yüzden gerek hizmet alacak tarafların mağduriyetinin oluşmaması, gerek denetim birimlerinin mevzuat sıkıntısı yaşamaması gerekse halen hizmet sunumunda görev yapan kişi ve kuruluşların oluşacak yeni standartlara uyumu için beklentilere cevap verecek, uygulanabilir, sonuçları itibariyle toplum sağlığına gerçekten fayda sağlayacak, Avrupa Birliği gıda çalışanları ile iş sağlığı güvenliği mevzuatıyla da uyumlu ve gıda işkolu olmakla birlikte sektörel risk gruplarının farklılıklarını da gözeten ve buna özgü eğitim, uygulama, tetkik ya da muayene öneren bir yönetmelik hazırlanması hayırlı olacaktır. 36

20 İSG KULİSİ 2012 yılının Ocak ayında, yayın hayatına İş Sağlığı Güvenliği ve Çevre Dergisi olan Ekoteknik İSG yi kazandırdık. İlk sayıdan çok da büyük beklentilerde değildik esasında, mutlaka hatalarımız olacak, eksiklerimiz kalacak, bir sonraki sayıda tamamlanacak diyorduk. Ancak öyle olmadı. Biz birçok hatamız çıkar derken müthiş güzel tepkiler aldık. Gururla biz doğru yoldayız dedik, inancımız katlandı, azmimiz arttı. Yine de varsa hatalarımız görelim, Varsa eksiklerimiz tamamlayalım diye bu sayı İSG Kulisimizde Dergimizin İlk Sayısını Nasıl Buldunuz? İlk Sayıya Dair Görüşleriniz Nelerdir? diye sorduk. İşte kulisimize gelen yanıtlardan bazıları: Güler Çevik: İş sağlığı ve güvenliği ilgimi çeken bir konu değil aslında. Ama dergiciliği biliyorum az çok. Matbaayı yanlış seçerek mükemmel bir çalışmaya nazar boncuğu yapmışsınız. İçindeki kahveli olan Ekoteknik reklamı çok güzel ama matbaa renkleri birbirine bulaştırmış. Ekoteknik İSG gibi yarı akademik bir dergiyi aslında akademik bir dille eleştirmek gerekirdi belki ama ben gördüğüm güzel ve eksik yanlarını söylemek istedim. Umarım sektörünüzde tam bir ses getirir... Ki, şimdiden getirmiş de bence. Çünkü Bakanlığın resmi web sitesinde haberinizi gördüm. Tekrar başarılar... İnsan Kaynakları Sorumlusu Gamze Yıldırım: Derginizin son derece eğitici olduğunu düşünüyorum. İş Sağlığı Güvenliği gibi hayati bir konuda bilgilenmemizi sağladınız. Ben özel bir şirkette İnsan Kaynakları biriminde çalışıyorum ve uzmanlık alanım zaten çalışanların haklarını korumak ve gözetmek olduğu için bu konularda da bilgi sahibiyim. Çeşitli eğitimlerine katıldığım bu konuda derginiz de mevcut bilgilerimi hem güncelledi hem zenginleştirdi. Derginize abone de oldum ve bundan sonra da tüm sayılarınızı dikkatle takip edeceğim. Saygılarımla. Neşe Güler: Öncelikle yapmış olduğunuz başarılı çalışmadan ötürü emeği geçen herkesi ve Ekoteknik İSG yi tebrik ediyorum. Ülkemizde yeni yeni de olsa iş ve işci sağlığı konusunda pozitif çalışmalar yapılmaktadır. Bu konuda Ekoteknik İSG Dergisi insanları biliçlendirmek açısından çok başarılı bir çalışma sunmuştur. Bürokratik dilden uzak esprili bir dille anlatması da ayrıca çok güzel olmuş. Emeği geçen herkesi tebrik ediyor ikinci sayısını sabırsızlıkla bekliyorum. Biyolog Esra Göl: İş Sağlığı ve Güvenliği önlemleri bizatihi işçiler için alınıyor. Amaç onları korumak, onların ailelerinden ayrılmamalarını ve sağlıklı yaşamalarını sağlamak. Ancak ne yazık ki, bu İSG önlemlerine işçilerin uymama eğilimi var. Hatta ve hatta ne yazık ki bu durum günümüzde sosyolojik bir gerçek haline dö-nüşmüş. Ekoteknik İSG ise bunu belli ölçülerde, gerek dergisi gerekse itinalı ekibi ile düzeltmeye çalışıyor. Ekoteknik İSG, çalışanları daha duyarlı hale getirmeyi adeta hedeflemiş... Bence dergi gayet başarılı bir çalışma olmuş, tüm ekibi kutluyorum. Bir biyolog ve sağlık çalışanı olarak her sayınızı takip edeceğim. Mali Müşavir Koray Akşehirli: Oldukça keyifli bir dergi olmuş... dahasını bekliyoruz... Tıbbi Sekreter Mehtap Beycan: Ekoteknik İSG gibi yarı akademik sektör dergilerinde, dili çok ağır buluyorum genelde. Bu yüzden de okunurluklarını kısmen kaybettiklerini düşünüyorum. Sadece kendi sektörlerinden uzman olan kişilerin okuyabileceği bir dergi sunuyorlar piyasaya. Bence Ekoteknik İSG Dergisi nin en önemli farkı bu olmuş. İçinde yazanları sadece işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ya da çevre görevlisi değil, bu konulara ilgisi olan herkes anlayabilir. Böyle de olmalıydı zaten. Çünkü her birey için işi hayatının en önemli, en vakit ayırdığı bölümü. Her çalışan risk altında. Hiçbirimizin elinde sabah evden çıkınca akşam dönüp dönemeyeceğimize dair bir garanti belgesi yok. Öyleyse bu konu hepimizi ilgilendiriyor ve hepimizin anlayacağı dilde olmalıydı, tam da olduğu gibi Ayrıca belirtmek isterim ki, ben tıbbi sekreter olarak danışmada görevliyim. Yeni işe giriş muayeneleri için gelenlerle muhattap oluyor, onların işlemlerini yapıyorum. Bu grubun içinde yüksek eğitimliler de var sadece okuma yazma bilen işçiler de Ve onlar da benim düşüncemi destekler nitelikte bekleme salonunda beklerken dergiyi alıp uzun uzun inceleyebiliyor. Karikatürlerle renklendirilmiş olması da ayrı bir hoşluk katmış. İkinci sayıyı bekliyor, tüm ekibi tebrik ediyorum. Çevre Mühendisi Mustafa Özsever: Dünyada ve gelişmiş ülkelerde son derece önemli bir husus olan iş sağlığı ve güvenliği kavramı son dönemlerde gelişmekte olan ülkelerde de yavaş yavaş önemli bir kavram haline gelmeye başlamıştır. Ülkemizde de iş sağlığı ve güvenliği konusundaki hassasiyet eskiye nazaran daha iyileşmiş, fakat halen yeterince üzerinde durulmamaktadır. Bu konu Türkiye de toplumu çok yakından ilgileniren insan odaklı, üzerinde şiddetle durulması gereken bir konudur. Bunun için yayınlanan mevzuatların ötesinde yapılan yayımlarla konuya ilgi daha da artırılmalıdır. Ekoteknik İSG Dergisi bu konuda güzel bir çalışma yapıp, ilk dergisini yayımlamış. Dergiyi okudum. Ekoteknik İSG Dergisi, ilk sayısıyla iş sağlığı ve güvenliği kavramını gerek içerik bakımından olsun, gerek görsel bakımdan olsun, gerekse de mizahi yönüyle çok güzel bir biçimde ele almış. Ayrıca farklı figürlerle ve karikatürlerle süslenmiş olması da derginin daha rahat ve daha keyifli okunmasını sağlamış. Bu çok güzel ve kaliteli çalışmada emeği geçen bütün ekibi tebrik ediyorum. ISG Uzmanı Mahmut Baran: Ekoteknik İş Sağlığı Güvenliği ve Çevre Dergisi ni beklentilerime uygun buldum. İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda bütün bilgiler derginizde yayınlanıyor. Örneğin din konusunda Kader İnancı konusu Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi Doç. Dr. İlyas Üzüm tarafından bilgilendiriliyor, bu çok güzel bir ayrıntı olmuş. Derginin her sayısında Üniversitelerin İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü öğrencileri ile ilgili röportajlar yaparsanız dergiyi daha da renklendirirsiniz diye düşünüyorum. İSG Genel Müdürü Kasım ÖZER ile yaptığınız röportajı okuyanların müjdeli haber aldıkları düşüncesindeyim. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun çıkması ile Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği nin çağ atlayacağını düşünmekteyim. Yeni Borçlar Kanunu ile ilgili bilgiler de verilmiş derginizde. İş güvenliği uzmanlarının bilmesi gereken yeni çıkmış kanun, yönetmelik vs gibi bilgilerin verilmesi okuyucu sayınızı ayrıca çoğaltır. Örnek İSG uygulamalarını haber yapmanız, diğer firmalar için örnek teşkil ediyor. Kısacası genel olarak derginizi çok beğendim. İnşallah devamı gelir. Hayırlara vesile olması dileğiyle. Ekoteknik İSG, facebook taki sayfasında güncel konuları tartışmaya açıyor. Siz de adresinden sayfamızı takip edebilir ve kulisimize katılarak sesinizi binlerce okuyucumuza duyurabilirsiniz