MR Sekansları ve görüntü kalitesi. Prof. Dr. Kamil Karaali Akdeniz Üniversitesi Radyoloji ABD

Transkript

1 MR Sekansları ve görüntü kalitesi Prof. Dr. Kamil Karaali Akdeniz Üniversitesi Radyoloji ABD

2 Küçük bir hatırlatma

3 RF pulsu RF pulsu verilince iki etki meydana gelir Protonlardan bir kısmı yüksek enerji seviyesine ( anti-paralel konum) geçer, longitudinal manyetik vektör küçülür. Diğer bir etki de protonların in-phase konumuna geçmesidir

4 Diğer bir etki de protonların in-phase konumuna geçmesidir out of phase

5 Diğer bir etki de protonların in-phase konumuna geçmesidir in phase

6 Diğer bir etki de protonların in-phase konumuna geçmesidir in phase

7 MR Sinyali

8 Neyi ölçüyoruz? Doku manyetizasyonundaki bu değişim süreci, RF antenlerinde Larmor frekansına eşit frekanslı bir alternatif elektrik akımı oluşturur. Böylece dokudan gelen sinyal ölçülebilir ve bu sinyallere göre görüntüler oluşturulabilir.

9 Her zaman transvers düzlemdeki manyetizasyon ölçülür Longitudinal düzlemden ölçüm yapma imkanı yoktur.

10 MR sekansı? RF dalgaları Gradient pulsları Belli süre Belli zaman

11 Sekanslar Eko tipine göre: Spin eko & Gradient eko Uzaysal kodlama tipine göre: 2D & 3D Hızlarına göre: Rutin, hızlı, çok hızlı

12 Görüntü Parametreleri Dokudan gelen sinyallerin longitudinal relaksasyon ağırlıklı ( T1 ) ya da transvers realksasyon ağırlıklı ( T2 ) olmasını puls sekansı adı verilen ve RF dalgasını gönderme ve sinyali toplama zamanları belirler

13 Spin eko (SE) sekanslar Tipik olarak 90 derece ve ardından 180 derece RF pulslarından oluşur 90 derece RF puls ile birlikte kesit belirleme gradienti (ss) uygulanır

14 Spin eko (SE) sekanslar

15 Neden 180 RF puls? 180 RF puls, 90 RF pulstan sonra uygulanır ve defaze olmaya başlayan protonları yeniden in-phase konumuna getirir, sinyal toplama anında, spinlerin çoğu in-phase konumundadır. Manyetik alan inhomojenitesine bağlı etkiyi ortadan kaldırır.

16

17 180 RF puls Dephasing

18 Rephasing

19 90 ve 180 derece RF pulslar kesit görüntüsü elde edilirken faz kodlama sayısı kadar tekrar edilir. Faz kodlama sayısı, matriks ebatlarını belirten değerlerde ilk rakamdır.

20 TR (time to repeat): 90 derece pulslar arasındaki zaman (ms) TE (time to echo): 90 derece puls ile eko sinyali arasındaki süre (ms)

21 Spin eko sekanslarda görüntünün T1, T2 ya da PD ağırlıklı olmasını TR ve TE değerleri belirler. Dokular arasında longitudinal relaksasyon farkları açığa çıkartılacaksa (T1 ağırlıklı), TR kısa tutulmalıdır.

22 T1-ağırlıklı sekans Longitudinal relaksasyonu hızlı olan doku parlak görünsün

23 sinyal A A B %63 B zaman T1 zamanı (A dokusu) T1 zamanı (B dokusu)

24 sinyal A A B %63 B zaman A B

25 T1 ağırlığının mümkün olduğunca fazla olması için TR nin kısa tutulması dışında, TE nin de kısa olması gereklidir. TE kısalması görüntünün T2 ağırlığını azaltır.

26 T2-ağırlıklı sekans Transvers relaksasyonu uzun süren doku parlak görünsün

27 sinyal A B %37 A B T2 zamanı (b dokusu) T2 zamanı (A dokusu)

28 sinyal A B A B A B

29 TR (time to repeat) RF pulsları arasındaki süre Milisaniye olarak belirtilir Görüntüdeki T1 ağırlığı ile direkt ilişkilidir TR süresi kısaldıkça görüntünün T1 ağırlığı artar

30 TE (time to echo) RF pulsu ile sinyal kaydı arasındaki süre Milisaniye olarak belirtilir Görüntüdeki T2 ağırlığı ile direkt ilişkilidir TE süresi uzadıkça görüntünün T2 ağırlığı artar

31 Proton yoğunluğu İnceleme alanındaki proton yoğunluğu sinyal ve kontrasta direkt etki eder T1 ve T2 ağırlığının en aza indirildiği görüntüler proton dansite ağırlıklıdır (PD) TR uzun, TE kısa

32 TR...T1 ağırlık TE...T2 ağırlık (Pratikte, PD görüntüde T1 ve T2 ağırlığı vardır, ya da T1 görüntüde PD vet2 ağırlığı vardır. Eğer sekansta TR var ise T1 etkisi, TE var ise T2 etkisi olacaktır ve sinyal de her zaman proton yoğunluğundan etkilenecektir)

33 T1 : Kısa TR, Kısa TE T2: Uzun TR, Uzun TE PD: Uzun TR, Kısa TE

34 Soru 1 Siyah alan neyi ifade eder? A) Artefakt B) Satürasyon bandı C) Kesit dışı kalan alan D) Negatif kontrast madde E) Barsak gazları

35 Soru 1 Siyah alan neyi ifade eder? A) Artefakt B) Satürasyon bandı C) Kesit dışı kalan alan D) Negatif kontrast madde E) Barsak gazları

36 Dual Eko görüntüleme Spin eko sekansında 90 RF pulstan sonra iki kez 180 RF puls uygulanır. Aynı sekansta T2 ve PD görüntüler elde edilir. İlk eko (kısa TE): PD görüntü İkinci eko (uzun TE): T2 görüntü

37 Turbo Spin Eko TSE, Fast spin eko (FSE) Temel fark, 90 RF pulstan sonra k uzayına birden fazla faz çizgisi doldurulmasıdır. 90 puls sonrası belli sayıda 180 RF puls uygulanır, her 180 pulsta faz kodlama adımı değiştirilir.

38 Turbo Spin Eko TSE factor (Turbo Factor, Echo train length; ETL) her 90 RF puls sonrasında taranan k uzayı satır sayısı=180 RF puls sayısı= elde edilen eko sayısı TSE factor 2-32 arasında değişir Echo space (ESP): 180 pulslar arası süre (echo spacing).

39

40 Turbo Spin Eko TE effective (etkin TE); k space in ortasında bulunan ekoyu tanımlar ve görüntü kontrastının ana unsurudur. TE eff= ESP x ETL/2 İnceleme süresi TR x TSE faktörü ile orantılıdır.

41

42 Turbo Spin Eko Avantajı spin ekoya göre belirgin kısa sürede görüntü alınmasıdır. Doku kontrastı spin ekoya yakındır. Özellikle T2 sekansların süresinin azaltılmasında kullanılır. Yağ dokusu hiperintenstir. Kan yıkım ürünleri daha az belirgindir. SAR değerleri yüksektir. Dual TSE sekanslarda özellikle PD görüntülerde bulanıklık olabilir.

43 SE Süre: 6:16 TSE Süre: 1:38 TSE fact 15

44 TSE fact 15 Süre: 1:47 RSL: % 100 TSE fact 25 Süre: 1:18 RSL: % 78

46 UTSE Ultrashort TSE TSE faktörü çok yüksek ESP çok düşük (4-6 ms) SNR daha düşük bir görüntü Artefaktlar daha fazla

47 Inversion Recovery (IR) Önce 180 RF puls uygulanır. Bu puls sonrasında protonlar, longitudinal relaksasyon sürelerine göre eski konumlarına dönerler Belli bir süre sonra 90 RF puls uygulanır. Sekans SE gibi devam eder

48 Inversion Recovery (IR) Bu süreçte 90 RF puls, longitudinal manyetizasyonun sıfır olduğu anda uygulanırsa hiç transvers manyetizasyon oluşmaz. Dokunun 90 RF pulsa cevap vermediği bu noktaya null point denir. Yaklaşık olarak T1 zamanının %69 una eşittir.

49

50

51 Inversion Recovery (IR) Null point yağ dokusu için ayarlanırsa (140 ms) yağ dokusundan gelen sinyal baskılanır. Bu sekans STIR (short tau inversion recovery) olarak yağ baskılamada yaygın olarak kullanılır.

52

53 Inversion Recovery (IR) Null point serbest sıvı için ayarlanırsa ( ms) sıvılardan gelen sinyal baskılanır. Bu sekans FLAIR (fluid attenuated inversion recovery) olarak bilinir.

54

55 Inversion Recovery (IR) Inversion time (TI): İlk 180 puls ile 90 puls arasındaki zamandır. Görüntü kontrastını sağlayan esas parametre TI dır. İkinci 180 puls spin ekodaki ile aynı etkiyi yapar. TR: İlk 180 ile üçüncü 180 puls arası süre TE: 90 puls ile eko zamanı arası süre

56 SPIR / fat-sat Yağ baskılama Yağ dokusundaki hidrojen protonları salınım frekansı farklı ( 220 Hz, 1,5 T) Bu frekansa uygun prepuls uygulaması ve çok kısa süre sonra normal sekansın başlatılması Yağdaki protonlar sinyal verecek zaman bulamaz

57 T1-SPIR (fat-sat)

58 STIR / SPIR? Geniş alanlarda STIR daha homojen yağ baskılar Düşük Teslalı cihazlarda fat-sat olanağı yok (suyağ arası proton salınım farkı çok az) 1,5 T üstü ve özellikle T1 imajlarda (post kontrast) SPIR / fat-sat ideal

59 Gradient eko 90 den küçük değerde tek bir RF puls uygulanır. Flip angle < puls yoktur, bunun yerine gradient sistem (frekans kodlama gradienti) kullanılarak aynı etki sağlanmaya çalışılır.

60 Gradient eko RF pulslar arası süre TR değeridir ve çok küçük değerlerdedir (50 ms). Flip angle 90 den küçük olduğu için her zaman bir longitudinal manyetizasyon vardır.

61

62 FA (flip angle) Gradient eko sekanslarda sapma açısı Derece olarak belirtilir FA TE Kısa ( < 15 ms) Uzun ( > 20 ms) Küçük ( < 40) PD T2 Büyük (> 50) T

63

64 Gradient eko Gradient ekoda kullanılan TR süresi içinde birçok dokuda transvers relaksasyon tamamlanamaz. Dolayısı ile longitudinal manyetizasyon ile birlikte her zaman transvers manyetizasyon da vardır. Bu duruma steady state konumu denir.

65 FLASH (Fast low angle shot) T1-FFE (Philips), SGPR (GE) Steady state konumundaki protonların transvers manyetizasyonunu ortadan kaldıran gradient (spoiler gradient) uygulanır. (Spoiled FLASH, SPGR) Kısa TR ve flip angle ile T1 görüntüler elde edilir.

66

67 Avantajları: Gradient eko Süre SE sekanslara göre kısa (TR kısa) SAR değeri düşük (yüksek tesla cihazlar için uygun) Hızlı görüntüleme yöntemleri, fonksiyonel incelemeler MR anjiyografi 3 boyutlu inceleme sekansları

68 Dezavantajları Gradient eko SNR daha düşük Daha çok gürültü Manyetik duyarlılık engel yaratabilir

69 Gradient eko Dezavantajı, sekansın kendine özgü doku kontrast özellikleri olduğundan spin eko sekanslarda elde edilen kontrast sağlanamaz. Manyetik duyarlılık etkileri çok fazladır.

70 Blooming

71 3 Boyutlu sekanslar Bir kesit için uygulanan RF pulsu incelenecek tüm dokuya uygulanır. Sinyal amplitüdü fazladır, bu nedenle çok ince (1 mm) kesitlere olanak tanır. Kesitler, kesit alınacak düzlem boyunca uygulanan ikinci bir faz kodlama gradienti ile elde edilir (32-256).

72

73 EPI sekansları Echo planar imaging Çok hızlı sekanslar grubundadır Tüm k uzayı 1 kesit için 1 saniye gibi sürelerle taranabilir Tek RF puls Sonrasında frekans ve faz gradyentleri çok hızlı ve kademeli değiştirilir Difüzyon AG temel sekansıdır

74 EPI sekansları SNR düşük Çözünürlük az T1 ve PD için uygun değil

75 TOF sekansları Time-of-flight Gradient eko rubundan Hareketli protonları durağandan ayırt eder

76 TOF sekansları Kısa TR ler ile durağan protonlar satüre edilir Kesite yeni giren taze protonlarda transvers manyetizasyon oluşur Satürasyon bantları ile arteryel veya venöz yapılar incelenebiir

77

78

79 MIP (maximum intensity projection)

80

81

82 Görüntü Kalitesi ve Sekans optimizasyonu Prof. Dr. Kamil Karaali Akdeniz Üniversitesi Radyoloji

83 TR TE FOV rfov Matrix Scan percentage FA TI Halfscan WFS Thk ETL

84

85 Soru 2 Optimize sekans ne anlama gelir? A) Uygun SNR B) Uygun CNR C) Uygun çözünürlük D) Yeterli sinyal E) Hepsi

86 Soru 2 Optimize sekans ne anlama gelir? A) Uygun SNR B) Uygun CNR C) Uygun çözünürlük D) Yeterli sinyal E) Hepsi

87 ZAMAN KONTRAST REZOLÜSYON SİNYAL

88 Bir MRG kesitinde, herhangi bir detayın görülebilmesi için gerekli üç bileşen: Kontrast Uygun SNR ve CNR Çözünürlük

89 Kontrast Kelime anlamı= Zıtlık, karşıtlık Bir görüntüleme yönteminde herhangi bir doku ya da organın, kullanılan enerji türüne gösterdiği yanıtın, çevresindeki oluşumlara göre, farklı olması

90 Kontrast MRG de kontrast; bir doku ya da organdan elde edilen sinyalin çevreden farklı olma derecesidir C= (S a S b ) / (S a + S b )

91

92

93

94 Soru 3 Bu lezyon için kontrast değeri ne kadardır? a)10 b)5 c)2 d)0,33 e)0,5

95 Soru 3 Bu lezyon için kontrast değeri ne kadardır? a)10 b)5 c)2 d)0,33 e)0,5

96 C= (S a S b ) / (S a + S b ) C= ( 10-5) / ( ) C= 5 / 15 C= 0, 33

97 Soru 4 MRG de, doku ve organların özellikleri dışında; kontrastı hangi parametre belirler? A)TR B)TE C)Flip angle (sapma açısı) D)Dokunun proton yoğunluğu E)Hepsi

98 Soru 4 MRG de, doku ve organların özellikleri dışında; kontrastı hangi parametre belirler? A)TR B)TE C)Flip angle (sapma açısı) D)Dokunun proton yoğunluğu E)Hepsi

100 Sinyal Voksel bilgisi görüntüye aktarıldığındaki parlaklık derecesi Kontrasta etki eden parametreler sinyali de etkiler (TR, TE, TI, flip angle..)

101 Sinyal Uygun koil (sargı, sarmal) seçimi uygun sinyal elde etmek için son derece önemlidir

102 Sinyal Hastanın gantriye uygun yerleştirilmesi

103 SNR Signal-to-noise ratio= sinyal / gürültü oranı Optimizasyonda en önemli aşamalardan biri uygun SNR elde edilmesidir Düşük SNR küçük detaylardaki kontrastın kaybolmasına yol açabilir

104 Soru 5 SNR de sözü edilen gürültünün kaynağı nedir? A) Gradient koillerin sesi B) Elektrik akımındaki gelişigüzel (random) fluktuasyonlar C) Manyetik alanın gücündeki azalma D) Çekim odasının yetersiz ses izolasyonu E) Rekostrüksiyon bilgisayarında yanlış kodlamalar

105 Soru 5 SNR de sözü edilen gürültünün kaynağı nedir? A) Gradient koillerin sesi B) Elektrik akımındaki gelişigüzel (random) fluktuasyonlar C) Manyetik alanın gücündeki azalma D) Çekim odasının yetersiz ses izolasyonu E) Rekostrüksiyon bilgisayarında yanlış kodlamalar

106 Gürültü Elektronik gürültü olup tüm iletken tiplerinde bulunur, Elektrik akımındaki gelişigüzel fluktuasyonlara ve elektronların random (Brownian) hreketlerine bağlıdır Dokulardaki iyonlar (Na, K, Cl) da manyetik alanda fluktuasyonlar yaparak gürültüye katkıda bulunur

107 SNR İdeal olarak SNR 20 nin üzerinde olmalıdır SNR= S a / Noise

108 Soru Lezyon için SNR değeri kaçtır? A)2 B)5 C)10 D)15 E)20

109 Soru Lezyon için SNR değeri kaçtır? A)2 B)5 C)10 D)15 E)20

110 CNR Contrast-to-noise ratio Kontrast / gürültü oranı Görüntü kalitesindeki en önemli parametredir

111 CNR CNR ab = (S a S b ) / noise

112 Soru Lezyon için CNR değeri kaçtır? A)2 B)5 C)10 D)15 E)20

113 Soru Lezyon için CNR değeri kaçtır? A)2 B)5 C)10 D)15 E)20

114 Soru Lezyon için CNR değeri kaçtır? A)2 B)5 C)10 D)15 E)20 ( 10-5) / 1

115 B A noise

116 Sinyal İnceleme alanındaki proton miktarı arttıkça sinyal de artar; Sinyal, görüntü boyutu ile ilgili parametrelerden etkilenir FOV rfov Thk

117 Sinyal Sinyal, diğer parametrelerden bazılarınca da etkilenir Faz kodlama değeri Frekans kodlama değeri NSA (NEX)

118 Boyut ile ilgili parametreler FOV RFOV Thk

119 FOV (Field of view) Görüntülenen alanı belirleyen parametredir FOV x FOV mm 2 SNR bu alan ile doğru orantılı artar SNR FOV 2

120 FOV (Field of view) FOV artışı ile SNR çok kuvvetli artar, çözünürlük ise azalır (piksel boyutu artışı!) Ör: FOV, 200 mm den 300 mm ye artırılırsa; SNR artışı (300/200) 2 = 2.25 % 125 artış (1 2.25)

121 FOV 180 mm RSL : % mm RSL: % 23

122 FOV 175 mm RSL: % mm RSL: %118

123 RFOV (Rectangular Field of View) Katlama ( faz kodlama) yönündeki adım sayısı azaltılması Süre doğru orantılı azalır İncelenen bölgenin anatomik özellikleri önemli Katlamaya dikkat, Fold-over suppression ile birlikte kullanılabilir

124

125 RFOV % 100 Süre: 2:25 RSL: % 100 RFOV % 70 Süre: 1:47 RSL: % 83

126 RFOV % 100 Süre: 2:25 RSL: % 100 RFOV % 50 Süre: 1:19 RSL: % 73

127 Kesit kalınlığı (slice thickness) SNR, kesit kalınlığı ile doğru orantılı artar Ör: Kesit kalınlığı 6 dan 10 mm ye çıkarılırsa SNR artışı 10/6=1.67 (1 1.67) % 67

128 Kesit kalınlığı (slice thickness) Kesit kalınlığı artışı : çözünürlüğü azaltır, parsiyel volüm etkileri artar, manyetik duyarlılık gibi bazı artefaktlar daha geniş alanlarda etkili olur

129 Kesit kalınlığı= 5 mm RSL: % 100 Kesit kalınlığı= 2 mm RSL: % 40

130 Interslice gap Kesitler arası boşluk Komşu kesitlerin aynı RF pulsundan etkilenmesi sonucu oluşan sinyal kaybını (cross-talk) azaltmaya yönelik Pratikte kesit kalınlığının % u kadar gap yeterli

131 Kesit kal.= 5 mm Gap= 0 RSL: % 57 Kesit kal.= 5 mm Gap 1 mm RSL: % 100

132 SNR Sinyal, voksel içindeki protonların sayısı ile doğru orantılı artar Voksel hacmi

133 I. Kesit kalınlığı II. FOV III. Faz ve frekans kodlama değerleri IV. NSA (NEX) A)I B)I ve II C)I, II, III D)I, II, III ve IV Soru 8 Voksel hacmini hangileri etkiler?

134 I. Kesit kalınlığı II. FOV III. Faz ve frekans kodlama değerleri IV. NSA (NEX) A)I B)I ve II C)I, II, III D)I, II, III ve IV Soru 8 Voksel hacmini hangileri etkiler?

135 Piksel boyutu / voksel hacmi Piksel boyutları faz ve frekans yönündeki FOV değerlerinin matriks değerlerine bölünmesi ile bulunur Bu değer kesit kalınlığı ile çarpılırsa da voksel hacmi bulunur

136 Matriks Ör: 320 mm FOV 192 x 256 (r) matriks Kesit kalınlığı 5 mm

137 320 mm Matriks x 256 (r) 320 mm

138 320 mm. Matriks x 256 (r) 320 mm

139 1.25 mm Matriks Ör: 320 mm FOV 192 x 256 (r) matriks Kesit kalınlığı 5 mm 1.67 x 1.25 x 5 mm mm

140 Voksel hacmi Voksel hacmi artınca: Sinyal artar Çözünürlük azalır

142 Rezolüsyon=Çözünürlük Birbirinden ayırt edilebilen iki nokta arası uzaklık; ne kadar az ise çözünürlük o kadar fazladır

143 Çözünürlük Çözünürlüğü etkileyen parametreler: Piksel boyutu ya da voksel hacmini etkileyen parametrelerdir FOV Thk Faz kodlama adım sayısı ( N PE ) Frekans kodlama adı sayısı (N FE )

144 Matriks Faz kodlama X Frekans kodlama Genelde ikinci değer daha büyük Cihazlar arası farklılıklar Frekans kodlama=readout (read) gradient (r) Piksel boyutu/voksel volümü

145 Matriks Piksel boyutu küçüldükçe görüntünün çözünürlüğü artar. Görüntü alanındaki matriks değerleri artırılınca piksel alanı azalır, çözünürlük artar

146 640 x x piksel piksel

147 640 x x 2160

148 Matriks Ancak, matriks sayısını artırmak SNR azalmasına yol açar (voksel volümü azalması nedeni ile)

149 235 x 512 (r) Süre: 1: x 512 (r) Süre: 0:56 RSL: % 150

150 235 x 512 (r) Süre: 1: x 512 (r) Süre: 0:56 RSL: % 150

151 SİNYAL ÇÖZÜNÜRLÜK

153

154 Soru 9 Sekans süresi Sekans süresini hangi parametreler etkiler I. NSA (NEX) II. FOV III. Thk IV. TR A) I ve II B) I, III ve IV C) III ve IV D) I ve IV E) Tümü

155 Soru 9 Sekans süresi Sekans süresini hangi parametreler etkiler I. NSA (NEX) II. FOV III. Thk IV. TR A) I ve II B) I, III ve IV C) III ve IV D) I ve IV E) Tümü

156 Sekans süresi Süreyi etkileyen parametreler TR N PE ( faz kodlama ) NSA (NEX)

157 NSA (Number of Signals Averaged) NEX (Number of Excitations Görüntü oluşturmak için faz kodlama adımlarının kaç kere ölçüldüğünü gösterir SNR, NSA (NEX) nın karekökü ile doğru orantılı artış gösterir SNR NEX Hareket ve akıma bağlı artefaktlar azalır

158 NSA (Number of Signals Averaged) NEX (Number of Excitations İnceleme süresi ise NSA ile doğru orantılı artar Ör: NSA nın 2 den 4 e çıkarılması SNR de % 40 artış sağlar (4/2)=1.4 İnceleme süresi ise 2 katına çıkar

159 NSA: 4 Süre: 3:53 RSL: % 141 NSA: 2 Süre: 1:59 RSL: % 100

160 NSA:? NSA:?

161 NSA: 4 Süre: 4:20 NSA: 2 Süre: 2:12

162 Soru 10 Süre azaltma Sekans süreleri genelde nasıl azaltılır? A) TR ve TE süreleri değiştirilir B) K space doldurma şekillerinde değişiklik yapılır C) FOV değiştirilir D) Kesit kalınlığı azaltılır E) MRG yerine BT önerilir

163 Soru 10 Süre azaltma Sekans süreleri genelde nasıl azaltılır? A) TR ve TE süreleri değiştirilir B) K space doldurma şekillerinde değişiklik yapılır C) FOV değiştirilir D) Kesit kalınlığı azaltılır E) MRG yerine BT önerilir

164

165

166 K-space Sekans elde edilirken, sayısal MR sinyallerinin biriktiği geçici görüntü deposu K-space dolduğunda görüntünün son haline ait tüm veri mevcut

167 K-space faz frekans

168

169 K-space

170 K-space K-space in merkez kısımları görüntünün kontrast (ve SNR) bilgisini içerir (=düşük frekanslı sinyaller) K-space in dış kısımları ise görüntünün çözünürlük (kenar keskinliği) bilgisini içerir (=yüksek frekanslı sinyaller)

171 k = max Faz 0 KONTRAST ÇÖZÜNÜRLÜK k = min frekans

172 Perifer Tüm Merkez

173 düşük frekanslar Yüksek frekanslar Tüm frekanslar

174 Soru 11 K space in sadece yarısının doldurularak diğer yarının bilgisayar tarafından tamamlandığı, böylece sürenin yarıya yakın azaltıldığı teknik hangisidir? A) Rectangular FOV B) Scan percentage C) Zero filling D) Halfscan E) Shotokan

175 Soru 11 K space in sadece yarısının doldurularak diğer yarının bilgisayar tarafından tamamlandığı, böylece sürenin yarıya yakın azaltıldığı teknik hangisidir? A) Rectangular FOV B) Scan percentage C) Zero filling D) Halfscan E) Shotokan

176 Half Fourier (Halfscan, Half NEX) K-space de faz kodlama adımlarının yarısı (!) elde edilir Diğer yarısı matematiksel yöntemlerle (kompleks konjuge sentez) tamamlanır Süre yaklaşık yarı yarıya azalır SNR azalması % 30 kadar Çözünürlük etkilenmez

177 k = max 0,625 Faz 0 k = min frekans HALFSCAN (HALF FOURIER)

178 Half Fourier / Halfscan k y 256 k x k y k x 256 tam çözünürlük

179 Half Fourier (Halfscan) NSA (NEX) 1 den fazla ise half fourier (halfscan) yerine NSA azaltmak daha uygundur Manyetik duyarlılık ve akıma bağlı artefaktlar belirginleşir

180 NSA: 1 HS: No Süre: 2:10 NSA: 1 HS: Yes Süre: 1:17

181 NSA: 3 HS: No Süre: 2:52 NSA: 3 HS: Yes Süre: 2:36

182 Soru 12 K space de periferdeki yüksek frekanslı kısımlara 0 (sıfır) değeri atanarak sürenin kısaltıldığı uygulama hangisidir? A) Scan percentage B) Foldover suppression C) Rumble in the Jungle D) Time of flight E) PRESS

183 Soru 12 K space de periferdeki yüksek frekanslı kısımlara 0 (sıfır) değeri atanarak sürenin kısaltıldığı uygulama hangisidir? A) Scan percentage B) Foldover suppression C) Rumble in the Jungle D) Time of flight E) PRESS

184 Rumble in the Jungle

185 Scan Percentage Reduced matrix (azaltılmış matriks) Zero filling Image interpolation

186 Scan Percentage K-space de merkezden perifere doğru profiller örneklenir En dış kesimlerdeki değerler sıfır olarak atanır (zero filling) Sekans süresi orantılı olarak kısalır SNR bir miktar artar (değişimin karekökü ile orantılı)

187 Scan Percentage Scan percentage uygulandığında çözünürlük azalır (k-space de yüksek frekans değerleri yok) Ringing (Gibbs) artefaktları oluşabilir TSE (FSE) sekanslarda %80 in altındaki değerlerde görüntülerde bulanıklaşma oluşabilir

188 k = max % 15 Faz 0 k = min frekans % 15 SCAN PERCENTAGE (REDUCED ACQUISITION) % 70

189 k y k x 256 azalmış rezolüsyon

190 Scan Percentage % 70 Süre: 1:47 RSL: % 100 Scan Percentage % 30 Süre: 0:37 RSL: % 172

191 Scan Percentage % 70 Süre: 1:38 RSL: % 100 Scan Percentage % 25 Süre: 0:40 RSL: % 189

192 Turbo (Fast) Spin Echo TSE, Fast spin echo (FSE) Temel fark, 90 RF pulstan sonra k uzayına birden fazla faz çizgisi doldurulmasıdır. 90 puls sonrası belli sayıda 180 RF puls uygulanır, her 180 pulsta faz kodlama adımı değiştirilir.

193 FSE / TSE TSE factor (Turbo Factor, Echo train length; ETL) her 90 RF puls sonrasında taranan k uzayı satır sayısı=180 RF puls sayısı= elde edilen eko sayısı TSE factor 2-32 arasında değişir Echo space (ESP): 180 pulslar arası süre (echo spacing).

194 FSE / TSE Avantajı spin ekoya göre belirgin kısa sürede görüntü alınmasıdır. Doku kontrastı spin ekoya yakındır. Özellikle T2 sekansların süresinin azaltılmasında kullanılır.

195 FSE / TSE Yağ dokusu hiperintenstir. (Bebeklerde myelinizasyon değerlendirilmesi için uygun değil!!!!!!!) Kan yıkım ürünleri daha az belirgindir. SAR değerleri yüksektir. Dual TSE sekanslarda özellikle PD görüntülerde bulanıklık olabilir.

196 SE Süre: 6:16 TSE Süre: 1:38 TSE fact 15

198 UTSE Ultrashort TSE TSE faktörü çok yüksek ESP çok düşük (4-6 ms) SNR daha düşük bir görüntü Artefaktlar daha fazla

199 Paralel Görüntüleme Aynı anatomik bölgeden bilgi toplayan birden fazla yüzeyel sarmal; sonuçta volüm bilgisi elde edilir Sinyal ve çözünürlük bilgisi yeterli

200 Paralel Görüntüleme K-space undersampling K-space domain C O I L 1 Katlanmış görüntüler C O I L 2 C O I L 3 2DFFT / coil Processing Son görüntü C O I L 4 k y 1 FOV y Raw data Rekonstrüksiyon Son görüntü Azim Çelik, GE healthcare

201 Paralel Görüntüleme SENSE (ASSET, ipat) faktörü= 2-4 arası Arttıkça, süre orantılı olarak azalır, ancak SNR de azalır

202 Paralel görüntüleme Standart head coil 12 kanal ipat 15 dak 8 dak Doç. Dr. Ercan Karaarslan ın arşivinden

203 Antalya